Statenmededeling. Raadhuis Waalre subsidiebeschikking. Aan Provinciale Staten van Noord-Brabant,

Transcriptie

1 Statenmededeling Onderwerp Raadhuis Waalre subsidiebeschikking Aan Provinciale Staten van Noord-Brabant, Kennisnemen van Ons besluit tot het verstrekken van een subsidie van ruim ,- voor herbouw van het in 2012 door een aanslag afgebrande raadhuis in Waalre, ten behoud van de rijksmonumentale status van dat pand. Herbouw vindt plaats in de context van de bouw van een nieuw gemeentehuis, die onlangs van start is gegaan. Aanleiding Het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Waalre heeft in mei van dit jaar een beroep op ons college gedaan voor een bijdrage van 5 ton aan de herbouw van restanten van het oude raadhuis, zie bijlage 1 met het gemeentelijk verzoek. Het in 1929 gebouwde raadhuis van Waalre, rijksmonument, is in 2012 als gevolg van een aanslag en brand grotendeels verwoest. Slechts de buitengevels zijn gespaard gebleven. Deze restanten worden sinds 2012 via een draagconstructie overeind gehouden. Als gevolg van de zeer hoge restauratiekosten, in combinatie met een hoge duurzaamheidsambitie, is het eerder door de gemeenteraad van Waalre gevoteerde krediet van 9,33 miljoen niet meer sluitend. Via creatieve aanpassingen is het merendeel van de hogere kosten binnen het krediet opgevangen. Het behoud van het raadhuis kost ,-. Dit is exclusief de hogere voorbereidingskosten, zoals conservering van de restanten, diverse onderzoeken, projectkosten en inrichtingskosten. De gemeente heeft het eerder begrote tekort de afgelopen maanden weten te reduceren, hetgeen geresulteerd heeft in een definitieve subsidieaanvraag d.d. 16 november ten bedrage van ruim ,-. Over dit thema zijn 23 februari 2016 door ons schriftelijke statenvragen van de heer Heijman beantwoord. Toen hebben we gezegd dat er geen subsidieregelingen c.q. middelen voor de restauratie van rijksmonumenten beschikbaar zijn. Dat is nog altijd het geval, zij het dat we nu besloten hebben een beroep te doen op erfgoedmiddelen. Dat wordt hieronder nader gemotiveerd. Tevens hebben we in die beantwoording aangegeven dat we nog

2 zouden bezien om eventueel een helpende hand te bieden. Dat heeft nu tot positief resultaat geleid. Bevoegdheid Het nemen van een subsidiebesluit is een bevoegdheid van Gedeputeerde Staten. In het kader van onze actieve informatieplicht informeren wij Provinciale Staten over ons besluit. Dit meer specifiek om twee redenen. Op de eerste plaats omdat wij met deze beslissing om redenen die hieronder worden aangegeven tot op zekere hoogte afwijken van eerder vastgestelde beleidskaders. Er is hier sprake van een uitzonderlijke en unieke casus. En op de tweede plaats omdat wij eerder met uw Staten hebben afgesproken dat wij u via een statenmededeling informeren over investeringsbeslissingen die een beroep doen op het Investeringskrediet erfgoedcomplexen. Kernboodschap 1. De gemeente Waalre verdient een gebaar van solidariteit van de provincie vanwege de buitengewone ernstige aanleiding van de her- en nieuwbouw van het gemeentehuis en de zorgvuldige wijze waarop de gemeente het proces van herbouw heeft vorm gegeven. - In de maanden na de aanslag heeft de provincie breed haar hulp bij de aanslag op de democratie aangeboden. De provincie heeft nu de kans én naar onze opvatting ook de plicht om deze bereidheid tot hulp feitelijk in de vorm van een financiële bijdrage te vertalen. Hiermee laten we de gemeente niet in de kou staan én uiten we onze waardering voor het feit dat de gemeente zeer zorgvuldig omgaat met het behoud van cultuurhistorisch erfgoed, dat niet enkel een gemeentelijk maar ook een provinciaal en rijksbelang vertegenwoordigt. - De gemeentelijke zorgvuldigheid blijkt zowel uit het doorlopen proces als uit het resultaat. Aanvankelijk was het allerminst zeker dat herbouw van het voormalige raadhuis haalbaar zou zijn. Via interactieve ontwerpsessies bleek dat 90% van alle stakeholders voorkeur had om de gevels te behouden en de ruimte de oude functie als raad- en trouwruimte terug te geven. In eerder genoemd bouwtechnisch onderzoek is geconcludeerd tot de haalbaarheid van deze voorkeur voor behoud van de gevels. Het ontwerp, inclusief behoud van het raadhuis, is in 2016 vastgesteld. Daarbij is het gemeentehuis niet enkel zeer duurzaam ontworpen, maar ook bewust als multifunctionele accommodatie, zie bijlage 2. De ruimte zal door gemeentelijke verenigingen benut gaan worden en op termijn is ombouw naar bijvoorbeeld woonappartementen mogelijk. 2/5

3 2. De provinciale subsidie maakt het behoud van het raadhuis mogelijk, inclusief de rijksmonumentale status van het pand. - Het is van belang dat het rijksmonument als deel van het verwoeste gemeentehuis behouden kan blijven. Zowel bij de inwoners als bij de gebruikers wordt dit als een groot goed gezien. Men is trots dat het mogelijk is om het raadhuis te behouden en het een prachtige invulling te geven. Vele inwoners zijn in het raadhuis getrouwd en sinds de vorming van de gemeente Waalre hebben de raadsvergaderingen daar plaatsgevonden. De emoties van diverse generaties zijn verbonden aan het gebouw. Daarnaast is het uniek dat het rijksmonument kan worden behouden met het duurzaamheidsuitgangspunt van nul-op-de-meter, waarbij het gebouw geheel zelfvoorzienend zal zijn. Dit zal het eerste renovatiekantoor zijn dat dit weet waar te maken. - Uit een advies van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed d.d. 25 februari 2013 blijkt dat de rijksmonumentale status van het voormalige raadhuis behouden blijft wanneer herbouw plaatsvindt met behoud van de na de aanslag en brand overeind gebleven gevels (binnen- en buitenblad). In een bouwtechnisch onderzoek in 2015 is geconcludeerd dat het technisch mogelijk is aldus te renoveren en verbouwen. De verbouwing is november jongstleden van start gegaan met deze insteek. 3. De financiering van de subsidie via erfgoedgelden is het meest logische haakje om de subsidie mogelijk te maken, ook al past deze financiering niet helemaal binnen de eerder vastgestelde beleidskaders. - Er is naar aanleiding van het gemeentelijke verzoek tot een provinciale bijdrage gezocht naar een mogelijkheid om de gemeente terwille te zijn. Concreet naar een regeling of beleidskader om een eventuele subsidie te kunnen verantwoorden. Beroep op innovatie- of duurzaamheidsgelden bleek niet mogelijk. Het beste haakje, anders gezegd de beste ingang om subsidie mogelijk te maken is via inzet van erfgoedgelden omdat het hier gaat om het behoud van een rijksmonument. - Financiering vindt plaats via inzet van procesgelden en van investeringsgelden, beide ten behoeve van behoud van erfgoed. De inzet van procesgeld laat zich rechtvaardigen doordat de hoogte van de subsidie volgens de in november subsidieaanvraag betrekking heeft op procesgelden specifiek ten behoeve van het behoud van het raadhuis en daarmee van het rijksmonumentale deel van het nieuwe gebouw. Meer concreet gaat het om kosten van onderzoeken en van adviseurs. De inzet van investeringsgeld uit het Investeringskrediet erfgoedcomplexen wordt gerechtvaardigd door het feit dat door levering van onze provinciale bijdrage de herbouw van het raadhuis 3/5

4 daadwerkelijk mogelijk wordt gemaakt (en dus niet enkel een proces wordt gefinancierd waarvan nog blijken moet wat dat proces oplevert). - De procesgelden zijn eigenlijk bedoeld om processen van herbestemming vooraf vlot te trekken en dus beweging te creëren om richting te geven naar behoud van erfgoed. Daar is in dit geval geen sprake van omdat al gebouwd wordt op basis van een vastgesteld bestek na besluitvorming van de raad. Het gaat dus om een bijdrage achteraf. We hanteren intern als vuistregel dat we per herbestemmingsgeval maximaal ,- aan procesgeld willen inzetten, zoals wij nu ook in dit geval doen. Het restant van deze subsidie komt uit de andere pot : - Het investeringskrediet erfgoedcomplexen is bedoeld om een erfgoedcomplex daadwerkelijk mogelijk te maken, wat met inzet van onze provinciale subsidie ook daadwerkelijk gebeurt. Echter, onze beleidsinzet is dat in beginsel alleen zogenaamde musts voor financiering van onrendabele toppen in aanmerking komen en daar is hier geen sprake van. Toch doen we dat dus nu vanwege het uitzonderlijke en unieke karakter van de aanleiding voor deze subsidieaanvraag, te weten de eerder genoemde aanslag. Consequenties 1. De subsidiebeschikking en daarmee honorering van het subsidieverzoek leidt tot vermindering van het Investeringskrediet erfgoedcomplexen met een bedrag van ruim 2,1 ton en van het budget procesgelden met 1 ton. Op basis van dit voorstel wordt ruim ,- onttrokken aan de reserve erfgoedcomplexen (de resterende ,- wordt gefinancierd uit eerder gereserveerde procesgelden). Erfgoedfabriek Ingezet voor projecten waarover besloten is Middelen Essent Investeringsagenda 1 e tranche Grote Erfgoedcomplexen 57, = 37,5 Investeringen Ontwikkelbedrijf (revolverend) 60 26,9 51,2 Raadhuis Waalre 0,2 - Restant ,4 9,8 1 Essentmiddelen Investeringsagenda 1ste tranche Grote Erfgoedcomplexen bedroeg uiteindelijk 59 mln. Hiervan is 1,5 mln. in de vorige bestuursperiode ingezet voor kwaliteitsborging (communicatie, kennis, onderwijs, jongeren en netwerk). Resteert 57,5 mln. 2 Op basis van het bestuursakkoord is op dit budget 20 mln. in mindering gebracht. 4/5

5 Europese en internationale zaken Het raadhuis in Waalre is aangewezen als Rijksmonument. Dat betekent dat op grond van de Algemene Groepsvrijstellingsverordening (AGVV, art. 53, lid 2 onder b en artikel 53, lid 4 onder sub c) onder voorwaarden investeringssteun mag worden gegeven voor kosten voor bescherming, instandhouding, restauratie en herstel van materieel cultureel erfgoed. Dit brengt met zich mee dat de gevraagde provinciale bijdrage niet in strijd is met de EUstaatssteunregels. De te verlenen subsidie valt onder investeringssteun en is vrijgesteld van melden bij de Europese Commissie, maar er dient wel een kennisgeving te worden gedaan binnen 20 dagen na afgifte van de subsidiebeschikking. Communicatie Het besluit om subsidie te verlenen aan de gemeente Waalre wordt gecommuniceerd met een persbericht en vervolgens ook via onze eigen provinciale communicatiekanalen (website, social media, nieuwsbrief). Vervolg Voorjaar 2018 wordt de bouw van het nieuwe gemeentehuis opgeleverd. Bijlagen 1. Brief gemeentebestuur Waalre d.d. 24 mei Ontwerp Multifunctioneel gemeentehuis Gedeputeerde Staten van Noord Brabant, de voorzitter, de secretaris, prof. dr. W.B.H.J. van de Donk ir. A.M. Burger Opdrachtgever: mevr. I. Orbon, IOrbon@brabant.nl, Cluster Cultuur en Samenleving en Afdeling Cultuur Opdrachtnemer: E. de Groot, edgroot@brabant.nl, Cluster Projecten en Vastgoed en Afdeling Integraal Project-Management 5/5