Gemeentelijke ruimtelijke visie op nieuwe landgoederen

Transcriptie

1 Gemeentelijke ruimtelijke visie op nieuwe landgoederen

2 Gemeentelijke ruimtelijke visie op nieuwe landgoederen College van B&W Gemeente Woudrichem september 2006

3 Inhoudsopgave Samenvatting 4 Inleiding 7 1.Aanleiding en doel van de notitie Beleidskaders Streekplan Provinciale notitie Rood voor Groen, nieuwe landgoederen in Brabant Gebiedsplan Wijde Biesbosch Gemeentelijk beleid Structuurvisie Plus Land van Heusden en Altena Bestemmingsplan Buitengebied en het Landschapsbeleidsplan Nota Toerisme en recreatie in ontwikkeling Cultuurhistorie (Nieuwe Hollandse Waterlinie) Beleidsnotitie Landgoederen in de gemeente Werkendam en Woudrichem Gebiedsbeschrijving Landschap Ecologie Waterhuishouding Cultuurhistorie Landbouw Wonen Recreatie Infrastructuur Gebiedsperspectief, kansen en beperkingen Nadere afweging per landgoed Algemeen Initiatief Uitwijksche Veld (landgoederen Zandwijk, Honswijk en Rijswijk) Schets van het plan (zie de kaart in bijlage 5) Landgoed Zandwijk Landgoed Honswijk Landgoed Rijswijk Clootwijcker Bos Schets van het plan (zie de kaart in bijlage 6) Boompjes, Clootwijck en de Koppel Vervolg Bijlagen 27 3

4 Samenvatting In de raadsvergadering van 12 december 2004 heeft de gemeenteraad opdracht gegeven aan het college van burgemeester en wethouders om de Plannotitie De Groene Koppeling (zie bijlage 2) verder uit te werken ten behoeve van de daarvoor aan te passen planologische omstandigheden, één en ander met inachtneming van de door de raad aangegeven kaders. Zie bijlage 3. Voor u ligt de notitie Gemeentelijke ruimtelijke visie op nieuwe landgoederen, waarin deze uitwerking van de Plannotitie is gegeven en waarin het college zijn visie geeft over de nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen en het belang van behoud en versterking van cultuurhistorisch belangrijke elementen en structuren in het plangebied. Het plangebied dat gelegen is in het buitengebied tussen de vesting Woudrichem en de kernen Oudendijk, Uitwijk, Almkerk en Sleeuwijk (gemeente Werkendam). Zie de kaart in bijlage 1. De Plannotitie De Groene Koppeling - verder te noemen de Plannotitie - geeft een ontwikkelingsvisie voor een drietal particuliere initiatieven in het plangebied, te weten twee initiatieven voor landgoederen, het Uitwijksche Veld en het Clootwijcker Bos, en een initiatief voor het toeristisch-recreatief project Park Werthuysen. Een vierde initiatief in het plangebied, dat geen onderdeel uitmaakt van de Plannotitie, heeft betrekking op de ontwikkeling van het nieuwe landgoed Kraaiveld, dat is gelegen tussen de kernen Oudendijk en Sleeuwijk, deels ook gelegen op Werkendams grondgebied. In deze notitie geeft het college zijn visie op de nieuwe ontwikkelingen in het plangebied en de verdere uitwerking van de plannen voor de landgoederen rond het Uitwijksche Veld en Clootwijcker Bos. Voor de uitwerking van het plan voor Park Werthuysen en voor het Landgoed Kraaiveld bereidt het college afzonderlijke notities voor. Voor het plan Kraaiveld bereidt het college de notitie voor in samenwerking met de gemeente Werkendam. Zowel het rijksbeleid (Nota Ruimte) als het ruimtelijk beleid van de provincie zoals uitgewerkt in de notitie Rood voor groen, nieuwe landgoederen in Noord-Brabant (van 2 november 2004) bieden de ruimte voor het stichten van landgoederen in het buitengebied, waarbij op basis van rood-voor-groen een beperkt aantal wooneenheden (nieuw rood) is toegestaan in ruil voor een aanzienlijke hoeveelheid nieuw groen en aanmerkelijke verbeteringen van de (groene) kwaliteiten van het buitengebied (kwaliteitsimpuls). Het beleid van rijk en provincie is voor de gemeente het kader voor het ontwikkelen van een eigen visie op de nieuwe ontwikkelingen in het plangebied en de uitwerking van de eerdergenoemde initiatieven. Het plangebied is een rijk gebied qua cultuurhistorie, natuur en landschapsstructuur. Helaas zijn de cultuurhistorische kenmerken en landschapsstructuur de laatste decennia afgevlakt door de ruilverkaveling in de jaren 60 en ontwikkelingen in de landbouwsector (schaalvergroting, opheffing van bedrijven, dalende werkgelegenheid). Het gebied vraagt om een vernieuwd sociaal-economisch draagvlak dat er voor kan zorgen dat het gebied voor zijn bewoners draagkrachtig en vitaal blijft. Het college ziet kansen voor een meervoudige kwaliteitsverbetering van het gebied dat realiseerbaar is met gebruikmaking van het rood-voor-groen instrumentarium (landgoederen). De ontwikkeling van landgoederen moet fungeren als aanjager om: a. De arealen natuur, kwantitatief en kwalitatief belangrijk te verbreden en te vergroten. De twee landgoedereninitiatieven (Uitwijksche Veld en Clootwijcker Bos) omvatten een totale oppervlakte van circa 160 hectare, waarvan in het Uitwijksche Veld reeds circa 70 hectare natuur is: Ecologische Hoofdstructuur (EHS) en robuuste Ecologische Verbindingszone (EVZ). Met de omzetting van in totaal circa 65 hectare landbouwgrond naar nieuwe natuur, zoals in de Plannotitie berekend en voorgesteld, zal het areaal volgens de huidige plannen worden uitgebreid tot circa 135 hectare natuur. In het plan voor het landgoed Kraaiveld (totale oppervlakte circa 74 hectare) is nog eens circa 33 hectare bestemd voor te realiseren nieuwe natuur.

5 b. De landschapsstructuur en de cultuurhistorische elementen, die kenmerkend zijn voor het gebied, te behouden, te herstellen en te versterken. Het landschap in dit rivierengebied kenmerkt zich door stroomruggronden en komgronden waarop de bewoning en het agrarisch grondgebruik zich in de voorbije eeuwen heeft ontwikkeld. Het oorspronkelijk verkavelingspatroon is, ondanks ingrijpende veranderingen door de ruilverkaveling van de jaren 60, nog vaag waarneembaar. De plannen voor de nieuwe landgoederen bieden mogelijkheden om de oorspronkelijke patronen te herstellen en weer zichtbaar en leefbaar te maken. Het terugbrengen van die kenmerken, samen met het herstel en de ontwikkeling van de potenties op het gebied van natuur en recreatie, vormen de basis voor het gemeentelijk streven om het gebied zijn aantrekkelijkheid, voor zover deze verdwenen of vervaagd is, weer terug te geven. Voorts maakt het plangebied deel uit van het Nationaal Project Nieuwe Hollandse Waterlinie (Panorama Krayenhof). In het plan voor het landgoed Kraaiveld krijgt de Hoofdverdedigingslinie een ruimtelijke vertaling (functie natuur en recreatie) door het fenomeen waterlinie in de vormgeving van het landschap manifest te maken. Het linieperspectief zet zich door in het beschermd stadsgezicht van de Vesting Woudrichem, dat onderdeel is van de Vestingdriehoek Woudrichem-Gorinchem-Loevestein. De open velden (inundatiegebied en schootsvelden) ten zuidoosten van de lijn fort Altena- Woudrichem lopen uit in de komgronden (het Uitwijksche Veld) en vinden hun begrenzing in de stroomruggronden (Clootwijcker Bos) en in de oude zeewering (Sint Elisabethsvloed) die loopt van Werkendam via Uppel en Almkerk naar Dussen. c. De aantrekkelijkheid van het gebied, in combinatie met de uitstraling van de Vesting Woudrichem, voor toerisme en (extensieve) recreatie een krachtige impuls te geven. De landgoederen zullen ruim (Natuurschoonwet geeft aan 90%) voor het publiek toegankelijk moeten zijn. De geboden kansen kunnen nu worden benut voor het creëren van een doorgaande routestructuur (wandelen, fietsen, kanoën) van de kern Almkerk tot de Vesting Woudrichem en de Merwede, met verbindingen naar Sleeuwijk/fort Altena en met aansluitingen op de routestructuren in het gehele Land van Heusden en Altena. Het project Park Werthuysen sluit hier heel goed op aan. In deze context is het initiatief Clootwijcker Bos, hoewel liggend in een gebied waar het primaat voor de landbouw geldt, onmisbaar als schakel in de aaneenrijging van (publiek toegankelijke) landgoederen in dit gebied. Om de bovengenoemde kwaliteitsimpulsen en -verbeteringen in het plangebied (financieeleconomisch) mogelijk te maken, wil het college in overeenstemming met het provinciaal rood-voorgroen beleid, als onderdeel van de landgoederen, nieuwe woningen en eventuele bijgebouwen (nieuw rood) toestaan. In de huidige plannen voor de drie landgoederen rond het Uitwijksche Veld en de landgoederenzone Clootwijcker Bos zijn in totaal 17 wooneenheden gepland, op basis van de gegevens uit de Plannotitie qua aantal passend binnen de provinciale criteria van rood-voor-groen. Het nieuwe rood, zoals nu gepland, acht het college qua situering in de diverse clusters planologisch inpasbaar, met dien verstande dat de inrichting en de compactheid van de clusters nog nadere uitwerking behoeft. Het college zal het nieuwe rood aan de hand van de nog op te stellen beeldkwaliteits- en inrichtingsplannen toetsen op landschappelijke en architectonische inpassing in het landgoed en zijn omgeving. Voor zover bij de uitwerking en de inrichting van de landgoederenplannen sprake is van afwijkingen (aanpassing en/of uitbreiding van de landgoederen) maakt het college daarvoor een aparte afweging. Een afzonderlijk probleem vormt de beëindiging en sanering van de huidige intensieve pluimveehouderij binnen het gepland landgoed Honswijk (Uitwijksche Veld). Beëindiging en sanering van het bedrijf draagt bij aan de kwaliteitsverbetering van het gebied en is voor het college een voorwaarde voor het kunnen stichten van een landgoed op die locatie. In de kosten voor de realisering van het landgoed worden de kosten voor het beëindigen en saneren van de pluimveetak en de renovatie of verplaatsing van de boerderijwoning met akkerbouwschuur inbegrepen. 5

6 Voor het vinden van duurzame financiële middelen (rood voor groen) ter realisering van het plan, neemt het college mede in ogenschouw het onderzoeken van de mogelijkheid om een of meer van de benodigde en te plannen wooneenheden op de locatie Honswijk te ruilen voor een bouwkavel elders in de gemeente. Ten behoeve van de bestemmingsplanwijzigingen die nodig zijn voor realisering van de plannen, zullen de initiatiefnemers, ten genoegen van de gemeente, moeten aantonen dat de plannen uitvoerbaar en beheersbaar zijn en dat de instandhouding van de nieuwe landgoederen is verzekerd en gewaarborgd. Ter verzekering en waarborging zullen, aanvullend op het bestemmingsplan, de afspraken tussen gemeente en initiatiefnemers over realisering, (duurzaam) beheer en instandhouding van de landgoederen, in een overeenkomst worden vastgelegd. Conclusie van het college is dat de landgoedinitiatieven in grote mate bijdragen aan het realiseren van de meervoudige doelstellingen die voor het gebied zijn benoemd. Realisatie van de initiatieven zal een krachtige impuls geven op het gebied van natuur, cultuurhistorie, landschap, waterberging en recreatie. Het college van B&W zal zijn visie voorleggen aan de gemeentelijke raadscommissie Producten en (via de PPC) aan Gedeputeerde Staten van de provincie met als doel het verkrijgen van een principe-uitspraak over de in het plangebied geplande rood-voor-groen ontwikkelingen. Met de principe uitspraak wordt beoogd een basis te leggen voor de verdere uitwerking van de plannen.

7 Inleiding In de notitie worden in de achtereenvolgende hoofdstukken de volgend onderwerpen behandeld. Hoofdstuk I gaat in op de aanleiding en het doel van de notitie. Al jaren wordt door initiatiefnemers en gemeente, in samenspraak ook met de provincie en de Gebiedscommissie Wijde Biesbosch, gedacht en gesproken over plannen voor nieuwe landgoederen in het gebied tussen Merwede en Almkerk. De gemeentelijke visie op de ontwikkelingspotenties van dit gebied voor recreatie, natuur en cultuurhistorie, is realiseerbaar door de maatschappelijke wensen op een verantwoorde wijze te integreren met de plannen van de initiatiefnemers voor hun nieuwe landgoederen. De relevante beleidskaders op provinciaal en gemeentelijk niveau zijn beschreven in hoofdstuk 2. Het Gebiedsplan Wijde Biesbosch stelt dat gebieden waarvoor een meervoudige doelstelling geldt, bij uitstek geschikt zijn voor de ontwikkeling van een landgoed. Het gemeentelijk beleid zoals geformuleerd in de Structuurvisie Plus, het bestemmingsplan buitengebied, het landschapsbeleidsplan, de Nota Toerisme en Recreatie in ontwikkeling en de beleidsnotitie over landgoederen onderstrepen die stelling. De beleidsdoelstellingen op het gebied van cultuurhistorie en landschap en natuurontwikkeling, gecombineerd met recreatief medegebruik bieden een goede basis voor de nieuwe landgoederen, als instrumenten om deze doelstellingen ook te realiseren. Hoofdstuk 3 geeft een beschrijving van het gebied aan de hand van de thema s landschap, ecologie, waterhuishouding, cultuurhistorie, landbouw, wonen, recreatie en infrastructuur. Uit de gebiedsbeschrijving blijkt dat het plangebied een rijk gebied is qua cultuurhistorie. Jammer genoeg is het landschap de laatste decennia wat vervlakt waardoor veel oorspronkelijke kenmerken niet meer beeldbepalend zijn. In hoofdstuk 4 zijn vervolgens de kansen en beperkingen van het gebied omschreven. Deze kansen en beperkingen vormen de opmaat naar het gebiedsperspectief waarvoor de landgoedinitiatieven belangrijke aanjagers zijn. De meervoudige kwaliteitsverbetering in combinatie met de aaneenrijging van meerdere landgoederen tot een landgoederengebied van formaat is daarbij bijzonder waardevol. Hoofdstuk 5 geeft de nadere afweging per landgoed. Als uitgangspunt voor de afweging is het gebiedsperspectief gebruikt en de provinciale notitie rood voor groen/nieuwe landgoederen in Brabant. In hoofdstuk 6 is het geplande tijdtraject voor besluitvorming over deze notitie en de vervolgprocedure voor de landgoedinitiatieven nader uitgewerkt. 7

8 1. Aanleiding en doel van de notitie In aansluiting op het rijksbeleid, zoals beschreven in de Nota Ruimte, heeft de provincie het ruimtelijk beleid voor de buitengebieden heroverwogen. In de provinciale notitie Rood voor groen, nieuwe landgoederen in Brabant, vastgesteld d.d. 2 november 2004 door Gedeputeerde Staten, geeft de provincie aan om bij de ontwikkeling van nieuwe landgoederen de bouw van een beperkt aantal wooneenheden (nieuw rood) in het buitengebied te willen toestaan in ruil voor een aanzienlijke hoeveelheid nieuw groen. Daarbij is een aanmerkelijke verbetering van de (groene) kwaliteiten van het buitengebied uitgangspunt. Dit gegeven is voor het college aanleiding om na te gaan in hoeverre deze verruiming van het ruimtelijk beleid concrete mogelijkheden biedt voor ontwikkelingen in het buitengebied waarbij initiatieven voor nieuwe landgoederen kunnen worden geïntegreerd in maatschappelijke wensen voor een vernieuwd sociaal-economisch draagvlak (toerisme en recreatie), samen met behoud, herstel en versterking van het landschap, de natuur en de cultuurhistorie van het gebied. In lijn met het provinciaal beleid wordt binnen de gemeente al enkele jaren gedacht en gesproken over plannen voor nieuwe landgoederen in het gebied tussen de Merwede en de kern Almkerk, in aansluiting op de kernen Woudrichem, Oudendijk, Uitwijk en Sleeuwijk (gemeente Werkendam). Zie daarvoor de kaart in bijlage 1. Een gebied met belangrijke cultuurhistorische elementen, dat mogelijkheden en kansen biedt voor verdergaande ontwikkelingen qua natuur en landschap. De notitie Rood voor groen, nieuwe landgoederen in Brabant biedt concrete handvatten om deze mogelijkheden en kansen te benutten. Realisatie van nieuwe landgoederen zal kunnen bijdragen aan een aanmerkelijke vergroting en verbetering van het groene areaal, en van het economisch draagvlak (recreatieve potenties) en de vitaliteit van dit landelijk (rivieren)gebied. In 2005 heeft dit geleid tot de opstelling van de Plannotitie De Groene Koppeling (bijlage 2), verder te noemen de Plannotitie. De Plannotitie gaat over twee landgoederen Uitwijksche Veld en Clootwijcker Bos en het toeristisch en recreatief project Park Werthuysen. In de vergadering van 12 december 2005 heeft de raad van Woudrichem kennisgenomen van de Plannotitie en het college van burgemeester en wethouders opgedragen de plannen verder uit te werken ten behoeve van de daarvoor aan te passen planologische omstandigheden, één en ander met inachtneming van de door de raad aangegeven kaders. Zie bijlage 3. De provincie heeft ambtelijk en via de gebiedscommissie Wijde Biesbosch aangegeven de plannen positief te waarderen in het licht van het streven van de provincie naar integraal denken over inrichting en beheer van grote gebieden. De plannen zijn een stap in de goede richting voor realisatie van het gebiedsplan waar het gaat om de totstandkoming van meervoudige doelstellingen. Op onderdelen behoefde de Plannotitie nog nadere uitwerking en onderbouwing. De notitie Gemeentelijke ruimtelijke visie op landgoederen geeft daar invulling aan en biedt de opmaat voor de nog op te stellen beeldkwaliteits- en inrichtingsplannen, de beheersplannen het in procedure brengen van de noodzakelijke bestemmingsplanwijzigingen. Aanvullend op het bestemmingsplan zal de gemeente met de initiatiefnemers overeenkomsten sluiten over de te maken afspraken over de realisering, het duurzaam beheer en de instandhouding van de landgoederen. Tegelijkertijd met de ontwikkeling van de plannen van De Groene Koppeling, is door andere initiatiefnemers een plan ontwikkeld voor de realisatie van een landgoed ten zuidoosten van Sleeuwijk, dat deels op Woudrichems - en deels op Werkendams grondgebied is gelegen. Het initiatief Kraaiveld is gelegen in het gebied waarop de in deze notitie gegeven ruimtelijke visie betrekking heeft, maar zal qua uitwerking, in samenspraak met de gemeente Werkendam, in een afzonderlijke notitie worden behandeld.

9 Het Uitwijksche Veld, Clootwijcker Bos en Kraaiveld zijn projecten die bezien moeten worden binnen de beleidskaders voor het ontwikkelen van landgoederen. Het Park Werthuysen vergt een andere benadering omdat het hier gaat om de ontwikkeling van een project voor de toeristisch en recreatieve ontwikkeling van het gebied ten oosten van de kern Almkerk. Het Park Werthuysen zal eerst nader moeten worden uitgewerkt, hiervoor wordt te zijner tijd een aanvullende visie opgesteld. Het college van B&W heeft in het coalitieprogramma uitgesproken voor 1 januari 2007 een uitspraak te willen doen over de realisatie van de landgoederen. Het college wil de notitie Gemeentelijke ruimtelijke visie op nieuwe landgoederen voorleggen aan de commissie Producten en (via de PPC) aan Gedeputeerde Staten van de provincie teneinde een principe-uitspraak te verkrijgen over de in dit gebied geplande rood voor groen ontwikkelingen. Met de principe-uitspraak wordt beoogd een basis te leggen voor en duidelijkheid te verschaffen over de verdere uitwerking en realisatie van de plannen. De principe-uitspraak moet een verdere ondersteuning bieden voor de gemeentelijke ontwikkelingsvisie en duidelijkheid geven over de geplande hoeveelheid en kwaliteit van de nieuwe natuur (het groen) in combinatie met de hoeveelheid en locaties van nieuwe wooneenheden (het rood) die nodig zijn ter bekostiging van de realisatie en het beheer van deze nieuwe natuur. Het college ziet de plannen voor het Uitwijksche Veld, Clootwijcker Bos en Kraaiveld als pilot voor het gemeentelijk beleid ten aanzien van een integrale ontwikkeling van grote delen van het buitengebied door de realisatie van nieuwe landgoederen, met een mogelijke voorbeeldwerking voor het beleid terzake van Werkendam en Aalburg, de twee andere gemeenten in het Land van Heusden en Altena. Het college begeleidt de hiervoor genoemde landgoedereninitiatieven in de besluitvorming op gemeentelijk en provinciaal niveau en denkt mee in het uitvoeringsgereed maken en realiseren van deze plannen. Omdat het hier om een geheel nieuw beleidsveld gaat dat enerzijds kansen biedt voor het verbeteren van de kwaliteit van het buitengebied maar waarbij anderzijds de zekerheid in dit stadium nog ontbreekt over het verzilveren van deze kansen, kiest het college ervoor om eerst de haalbaarheid en de resultaten van deze (pilot) projecten te evalueren, alvorens andere, vergelijkbare initiatieven binnen de gemeente in behandeling te nemen. Het college vindt het belangrijk om eerst voldoende ervaring op te doen met de huidige initiatieven alvorens het instrument rood-voor-groen (landgoederen), binnen de gemeente, en wellicht in samenwerking met de andere twee gemeenten van het Land van Heusden en Altena, breder in te zetten. 9

10 2. Beleidskaders Streekplan Het Streekplan 2002 van de provincie Noord-Brabant staat op basis van het principe rood voor groen stedelijke c.q. woonfuncties (rood) in het buitengebied toe in ruil voor aanmerkelijke verbetering van de (groene) kwaliteiten van het buitengebied. Eén van de rood voor groen mogelijkheden heeft betrekking op het ontwikkelen van nieuwe landgoederen. Hierbij gaat het om een beperkt aantal wooneenheden in het buitengebied in ruil voor een aanzienlijke hoeveelheid nieuw groen c.q. nieuwe natuur waarbij een kwaliteitsimpuls het uitgangspunt is. Het rood voor groen vormen de basis voor het ontwikkelen van nieuwe landgoederen. Deze vorm van ontwikkelingsplanologie heeft als doel om stapsgewijs nieuw bos/natuur toe te voegen met een maatschappelijke meerwaarde op de juiste locatie. Om ontwikkeling van landgoederen mogelijk te maken, is het stringente beleid ten aanzien van burgerwoningen in het buitengebied versoepeld. Provinciale notitie Rood voor Groen, nieuwe landgoederen in Brabant De notitie Rood voor Groen, nieuwe landgoederen in Brabant vormt de nadere uitwerking voor het rood voor groen beleid met betrekking tot nieuwe landgoederen in Brabant. Bij aanleg van een nieuw landgoed in Brabant dient er in ieder geval sprake te zijn van een meerwaarde voor, natuur en ecologie, recreatie, cultuurhistorie en landschap. Tevens moet de beeldkwaliteit van de nieuwe bebouwing van hoge kwaliteit zijn. De notitie gaat uit van een viertal toetsen aan de hand waarvan wordt bepaald of een nieuw landgoed realiseerbaar is. Met de locatietoets wordt beoordeeld of de ligging van het nieuwe landgoed verantwoord is. De inrichtingstoets gaat onder andere in op de oppervlaktecriteria en het aantal wooneenheden. De beeldkwaliteitstoets gaat over de landschappelijke en architectonische inpassing. De duurzaamheidstoets richt zich op het garanderen van het duurzaam instandhouden van het landgoed. In deze fase waarin een principe-uitspraak van de PPC wordt gevraagd zijn de locatie- en de inrichtingstoets van belang. Deze toetsen worden nader uitgewerkt in de afweging per landgoed. Gebiedsplan Wijde Biesbosch Volgens het Gebiedsplan Wijde Biesbosch kan de oprichting van nieuwe landgoederen een meerwaarde geven aan een gebied. Het is een instrument om landschappelijke kwaliteiten te verhogen, om natuurdoelen te realiseren of cultuurhistorische waarden te beschermen of terug te brengen. Maar ook de sociale en economische vitaliteit kan ermee gediend zijn. Bijvoorbeeld wanneer het landgoed kansen biedt voor recreatie of toerisme, een passende vorm van bedrijvigheid of medegebruik. Volgens dit plan zijn gebieden waarvoor een meervoudige doelstelling geldt, bij uitstek geschikt voor ontwikkeling van een landgoed. Dit zijn gebieden waar bijvoorbeeld verbetering van de waterkwaliteit of -kwantiteit en/of versterking van cultuurhistorische waarden aan de orde is. De gebieden waar landbouw het primaat heeft, zijn volgens het Gebiedsplan minder geschikt vanwege het negatieve effect op de landbouwstructuur en het prijsopdrijvende effect op de grond. Gemeentelijk beleid Structuurvisie Plus Land van Heusden en Altena Eén van de doelstellingen van de Structuurvisie Plus Land van Heusden en Altena is vernieuwing van het landelijk gebied. Volgens de structuurvisie kan de ontwikkeling van landgoederen een bijdrage leveren aan de versterking van de kwaliteiten van natuur, landschap en de kernen. Derhalve kunnen nieuwe landgoederen een bijdrage leveren aan de vernieuwing van het landelijk gebied. Afstemming op de doelen van de structuurvisie en de specifieke ruimtelijke kenmerken en randvoorwaarden en op landelijke en provinciale uitgangspunten is daarbij een vereiste.

11 Bestemmingsplan Buitengebied en het Landschapsbeleidsplan In het Bestemmingsplan buitengebied en in het Landschapsbeleidsplan van de gemeente staat aangegeven dat de stroomruggen binnen het bestaande verkavelingspatroon mogen worden verdicht. De Almstroomrug mag zich verdichten met verschillende vormen van kleinschalige activiteiten: enkele verspreide boomgaarden, een enkel huis, kas of boerderij, kleine sportaccommodaties, etc. Verdichting met behulp van beplanting gebeurt bij voorkeur langs wegen, perceelsranden of op hele percelen. De gerichtheid, openheid en begrenzing van de kommen mogen worden versterkt, uitbreiding van de aanwezige boscomplexen zouden plaats moeten vinden in de vorm van grienden of andere lage houtachtige vegetatie. Ook het aanbrengen van erfbeplanting rondom boerderijen is gewenst. In de loop van 2006 wordt gestart met de voorbereidingen voor een nieuw bestemmingsplan buitengebied. In het nieuwe plan zal worden ingespeeld op de hierna genoemde Nota Toerisme en recreatie en op het vitaal houden van het platteland door multifunctioneel gebruik te stimuleren. Nota Toerisme en recreatie in ontwikkeling De Nota Toerisme en recreatie in ontwikkeling is in samenwerking met de gemeente Aalburg ontwikkeld. De Nota is te beschouwen als belangrijke input voor een ruimtelijke en economische totaalvisie van de gemeenten, waarin met name het in stand houden en ontwikkelen van sociaaleconomische leefbaarheid centraal staat. In de Nota zijn drie sterke kanten benoemd om toerisme te ontwikkelen, te weten erfgoed/cultuurhistorie, natuur en cultuur. Met erfgoed/cultuurhistorie wordt gedoeld op de Woudrichemse Vesting met haar historische haven, de Nieuwe Hollandse Waterlinie met haar forten, de vele molens en kerken, boerderijen en authentieke historische kernen en buurtschappen. Met natuur wordt bij uitstek het weidse en groene, landschappelijke karakter van de streek bedoeld, met haar natuurgebieden in het Uitwijksche Veld. Daarnaast hebben we het over de aanwezigheid van dijken en water zoals de Alm. Cultuur gaat niet alleen over de vele lokale feesten en evenementen, maar ook bijvoorbeeld de visserijcultuur in de Vesting, de ambachtelijke klompenmaker of de griendwerker. De genoemde sterke punten kunnen worden ontsloten vanuit zogenaamde recreatieve poorten, als potentiële binnenkomers worden de Vesting en Almkerk genoemd. De zwakste schakel in het gebied vormt de dag- en verblijfsrecreatie. Deze sector presenteert zich nu op heel kleine en versnipperde schaal. Er bestaan weinig tot geen arrangementen, recreatieve activiteiten staan op zichzelf en de promotie van het gebied kan beter. Op basis van de sterke en zwakke punten zijn de volgende doelen geformuleerd: de Vesting als recreatieve poort; realisatie van een groter verblijfsproject in Almkerk (Werthuysen); realisatie van kleinschalige verblijfsmogelijkheden; realisatie van meer en duurzame horeca; realisatie van water-landrecreatie; realisatie van één centraal coördinatie- en informatiepunt Land van Altena; uitbreiding van routenetwerken. Cultuurhistorie (Nieuwe Hollandse Waterlinie) Het thema Cultuurhistorie staat hoog in het vaandel van de Gemeente Woudrichem. Behoud en herstel van cultuurhistorisch waardevolle panden en gebieden krijgt veel aandacht. Denk aan de Vesting die is aangewezen als beschermd stadsgezicht, de historische haven vlakbij de vesting, de karakteristieke dorpsstructuren van Uitwijk, Waardhuizen en Almkerk. Ook is een Stichting Ontwikkeling Woudrichem actief die met behulp van subsidies al de school in Oudendijk heeft gerestaureerd, de voormalige school in Almkerk nu restaureert en verbouwt tot woningen en de restauratie van de kruitkelders in de vesting nu voorbereidt. Via het Nationaal project Nieuwe Hollandse Waterlinie zet de gemeente actief in op behoud en herstel van de kenmerken van de waterlinie en de recreatieve benutting ervan. Voorbeelden hiervan zijn de subsidieaanvraag voor het herstel van de kruitkelders, de aanleg van diverse wandel- en fietsroutes bij en naar de forten en de nu gaande gedachtevorming over de benutting van de schootsvelden. 11

12 Beleidsnotitie Landgoederen in de gemeente Werkendam en Woudrichem In 2005 hebben de colleges van burgemeester en wethouders van Werkendam en Woudrichem de beleidsnotitie Landgoederen in de gemeente Werkendam en Woudrichem in het kader van de inspraak in procedure gebracht. De beleidsnotitie is behandeld in de commissie Producten en is als bijlage bij deze notitie gevoegd (bijlage 4), vaststelling door de raad volgt nog. Volgens deze notitie dient bij de inrichting van een landgoed nadrukkelijk rekening te worden gehouden met specifieke landschappelijke kwaliteiten van het Land van Heusden en Altena (openheid, waternatuur, grienden). De in de notitie vastgelegde uitgangspunten hebben betrekking op de locatie van een nieuw te ontwikkelen landgoed. De toetsing van de inrichting van een nieuw landgoed zal plaatsvinden aan de hand van de genoemde provinciale notitie over landgoederen. In de notitie wordt een gebied aangewezen waar de ontwikkeling van landgoederen in eerste instantie tot de mogelijkheden behoort, het zogenaamde voorkeursgebied. Dit gebied ligt tussen de bebouwde kommen en bestaande natuurgebieden. Daarbij is nadrukkelijk gekeken of het mogelijk is om daadwerkelijk fysieke verbindingen te maken tussen natuur en/of stedelijk gebied, bijvoorbeeld in de vorm van de fiets/wandelpad of een watergang. De keuze voor het voorgestelde voorkeursgebied is mede ingegeven door het feit dat het aanknopingspunten biedt voor de ontwikkelingen op het gebied van cultuurhistorie (Nieuwe Hollandse Waterlinie) en (regionale) waterberging. De ambities uit het Gebiedsplan Wijde Biesbosch hebben daarbij nadrukkelijk een rol gespeeld. De locaties van de geplande landgoederen Clootwijcker Bos, Uitwijksche Veld en Kraaiveld liggen in de aangewezen voorkeursgebieden.

13 3. Gebiedsbeschrijving Om een beeld te geven van het plangebied waarin zich de voorziene ontwikkelingen voordoen, wordt een beschrijving gegeven van de huidige situatie aan de hand van een achttal thema s: landschap, ecologie, waterhuishouding, cultuurhistorie, landbouw, wonen, recreatie en infrastructuur. Het plangebied strekt zich uit van de kernen Woudrichem en Sleeuwijk tot aan de kern Almkerk. Ook de relatie met het omliggende gebied wordt meegenomen zodat de nieuwe ontwikkelingen in breder perspectief kunnen worden geplaatst. Landschap Het grondgebied van de Gemeente Woudrichem ligt in het rivierengebied (voormalig zoetwatergetijdegebied). Kenmerkend voor dit landschapstype is het voorkomen van oeverwallen en kommen. De oeverwallen bieden door hun hogere ligging en lichte bodem gunstige omstandigheden voor bewoning en agrarisch grondgebruik, terwijl de grond in de kommen daar in het verleden te nat, te zwaar en te venig voor was. Op basis van de bodemgeografische kaart zijn er drie bodemeenheden in het plangebied te onderscheiden: stroomruggronden, dit zijn hoger gelegen zanderige delen van het gebied, zeer geschikt voor bewoning en akkerbouw; komgronden, deze kleiige gronden liggen zo n 1 a 1,5 meter lager dan de stroomruggen, het reliëf is duidelijk waarneembaar door in de richting van de kom aflopende landbouwgronden, vroeger waren de kommen alleen geschikt als wei- en hooiland; oever-/overslaggronden, dit zijn zandige waaiervormige uitspoelingen, zeer geschikt voor intensieve teelten, zij zijn ontstaan langs rivieren en dwarsdijken. Al in de Romeinse tijd vestigden zich mensen op de flanken van de stroomruggen, die verder gebruikt werden voor bouwland, boomgaard en betere weidegrond. In de lager gelegen kommen bevonden zich de uitgestrekte gemeenschappelijke weidegronden. Waar zelfs beweiding niet meer mogelijk was (bijvoorbeeld het Uitwijksche Veld) ging men over tot het aanplanten van bos, later vooral griend, of tot de aanleg van een eendenkooi. Het verkavelingspatroon op de stroomruggen bestond uit een onregelmatig blokpatroon dat zich voegde naar de vorm van de stroomrug. Het patroon in de kommen bestond uit een onregelmatige slagenverkaveling. De oudste nederzettingsvormen van Woudrichem en Almkerk kenmerkten zich door het gestrekte type van het ronde esdorp. Alleen Almkerk is nog een gaaf voorbeeld van een dergelijk esdorp van het gestrekte type. Met de ruilverkaveling van de jaren 60 is het landschap ingrijpend veranderd. De kavelmaten zijn vergroot en regelmatiger van vorm geworden. Het wegenpatroon is aangepast en wegen zijn verhard. De kommen zijn beter ontwaterd waardoor woningbouw en zelfs akkerbouw mogelijk is geworden, veel beplanting langs perceelsgrenzen is verdwenen. Toch zijn de oorspronkelijke gebiedskenmerken nog vaag in het veld waarneembaar waardoor zij een aanknopingspunt bieden om tot herstel van het landschap over te gaan. Ecologie Op basis van uitgevoerde inventarisaties van bijzondere planten en dieren blijkt dat de stroomruggen worden bewoond door broedvogels van kleinschalig agrarisch landschap. De kom van het Uitwijksche Veld kenmerkt zich door broedvogels van moersruigten, rietland, grienden en broekbos. Ook komen hier kwelmoerasplanten voor. Ook op het grondgebied van de Gemeente Woudrichem is begin jaren 90 geconstateerd dat het aantal wilde planten- en dierensoorten vermindert als gevolg van vermesting, verdroging, versnippering en verstoring. Met de nadere begrenzing van de ecologische hoofdstructuur (EHS) is beoogd de natuur in dit gebied te beschermen en weer te ontwikkelen. In dat kader is het Uitwijksche Veld aangewezen als natuurkerngebied, waarbij beheers-en reservaatsgebieden zijn benoemd. Tevens zijn (robuuste) ecologische verbindingszones aangeduid die als natte stapstenen de Alm met het Uitwijksche Veld verbinden. 13

14 Waterhuishouding Ten tijde van de ruilverkaveling is de waterhuishouding aangepast met een stelsel van grote watergangen waardoor de afvoercapaciteit is vergroot. Voorheen werd het polderwater uitgeslagen op verschillende boezems die uiteindelijk uitkwamen op kreken in de Biesbosch. De Alm was zo n boezemwater, die inmiddels zijn functie als verzamel- en bergingsplaats van polderwater heeft verloren. Het verbeteren van de waterkwaliteit is de afgelopen jaren door de gemeente aangepakt via het project Riolering Buitengebied en de in uitvoering zijnde afkoppelplannen waardoor nu minder rioolwater via overstorten in het watersysteem terechtkomt. De aanwezige natuurgebieden hebben te maken met verdroging, de waterhuishouding van die en van nieuw te ontwikkelen natuurgebieden vraagt dus bijzondere aandacht. Het Uitwijksche Veld wordt bijvoorbeeld slechts nog deels gevoed door schoon kwelwater. Ook de Alm kent een soortgelijke problematiek, dit riviertje zal door het waterschap worden ingericht voor de functie waternatuur. Cultuurhistorie Verspreid over de hele gemeente zijn restanten te vinden van het menselijk gebruik door de eeuwen heen. Het gaat dan vooral om oude lijnvormige elementen zoals wegen en dijken. Daarnaast is sprake van een aantal punt- en vlakvormige elementen zoals: boerderijen op zogenaamde huisterpen (noordkant Almkerk); dorpskernen (esdorp Almkerk); eendenkooi in Uitwijksche Veld; forten en restanten van de waterlinie en vestingwerken. Diverse cultuurhistorisch waardevolle panden hebben de status van rijks- of gemeentelijk monument. In de ondergrond van het plangebied bevinden zich resten van verdwenen beschavingen van Bronstijd tot late Middeleeuwen. Terreinen die archeologisch van belang zijn, zijn bijvoorbeeld de stroomrug ten noorden van Almkerk. De bedoelde terreinen zijn allemaal opgenomen en van passende bescherming voorzien in het bestemmingsplan buitengebied van de gemeente. Het systeem van De Nieuwe Hollandse Waterlinie dat vanaf 1815is ontwikkeld, doet met haar zuidelijkste punt het Land van Altena aan. Het gebied rond Woudrichem was van strategisch belang, dit heeft geleid tot de stichting van de Vesting (nu beschermd stadsgezicht). De Waterlinie zelf bestaat uit de hoofdweerstandslinie en ten oosten daarvan een serie inundatiegebieden met de benodigde sluizen en keringen, op de accessen voorzien van vestingwerken (vesting Woudrichem, fort Giessen, fort Altena, Uppelsche Dijk). De militaire status als vestingwerk zorgde er tevens voor dat direct bij of in het schootsveld geen permanente stenen bebouwing mocht worden gerealiseerd. Uit nog vroeger tijden resteert de oude zeewering die na de Sint Elisabethsvloed is aangelegd van Werkendam via Uppel en Almkerk naar Dussen. Deze oude zeewering is als dijklichaam met (karakteristieke) bebouwing nog goed herkenbaar in het landschap. Landbouw De Gemeente Woudrichem wordt landbouwkundig gekenmerkt door intensieve, goed ingerichte veehouderij-en akkerbouwgebieden en meer extensieve gedeelten met een lagere veedichtheid per hectare. Met name in de komgronden komen rundveehouderijbedrijven voor. Vooral in het westelijk deel van de gemeente heeft zich akkerbouw ontwikkeld. Het aantal bedrijven loopt terug in de gemeente, in vergelijkbare verhoudingen met het provinciaal gemiddelde (11%). Veelal gaat opheffing van bedrijven samen met een gemiddelde vergroting van de blijvers. Het aantal hoofdberoepsbedrijven was in 1994 in Woudrichem bijna 80%, iets onder het provinciaal gemiddelde van 85%. In de landbouw is de werkgelegenheid de afgelopen decennia afgenomen met ruim 10%. Deze afname manifesteert zich vooral bij de meewerkende gezinsleden. Het landbouwbedrijf in Woudrichem is voornamelijk nog een familiebedrijf. Over de opvolgingssituatie bij bedrijven bestaat op dit moment een positief beeld; vooral bij de grotere bedrijven is de opvolging verzekerd. De ontwikkelingsperspectieven voor de landbouw zijn redelijk te noemen. Schaalvergroting zal aan de orde blijven, kleinere bedrijven zullen ook in de toekomst worden opgekocht door groeiende bedrijven.

15 Wonen Naast bedrijfswoningen bij de agrarische en niet-agrarische bedrijven treffen we in het buitengebied, op de hoger gelegen oeverwallen en stroomruggen, een grote hoeveelheid burgerwoningen aan en woonboerderijen die hun oude functie hebben verloren. Deze burgerwoningen bevinden zich vooral in de aanwezige bebouwingslinten (op de hoger gelegen stroomruggen). Recreatie De aanwezige toeristisch-recreatieve voorzieningen zijn vooral gericht op de watersport en op routegebonden recreatievormen zoals wandelen en fietsen. Het gaat met name om voorzieningen met dagrecreatief karakter, verblijfsrecreatie komt slechts zeer beperkt voor. In het plangebied zijn met name de routestructuren van belang, er zijn wandel-, fiets- en kanoroutes uitgezet. De Gemeente Woudrichem werkt op dit moment, samen met Werkendam en Aalburg, haar toeristischrecreatief beleid verder uit. Het Land van Heusden en Altena, omringd door rivieren en met een waterrijke natuur, een uniek landschap en een rijke cultuurhistorie, biedt uitstekende mogelijkheden voor verdergaande toeristisch-recreatieve ontwikkelingen. Een sector die daarmee een nog belangrijker drager zal kunnen zijn voor de regionale en lokale economie. De gemeente wil - passend in het unieke landschap en aansluitend op de Vesting en de andere kernen - meer mogelijkheden bieden voor extensieve recreatie. Het gaat dan om routestructuren met aantrekkelijke rustpunten en mogelijkheden tot overnachtingen. Het grondgebied van de Gemeente Woudrichem beschikt over hoge potenties voor toerisme en recreatie vanuit de beleving van cultuurhistorische kenmerken, natuur en landschap. Het is zaak de bestaande kwaliteiten op een aantrekkelijke manier te accentueren en beter met elkaar te verbinden. Infrastructuur Het plangebied is omsloten door een goede droge en natte infrastructuur. De Woudrichemseweg en Almkerkseweg en de N 322 bieden een snelle verbinding tussen de kernen en naar buiten het gebied. De noordkant van het gebied wordt begrensd door de Merwede en het gebied wordt doorsneden door een aantal lokale wegen en waterlopen (Alm, afwateringskanaal). 15

16 4. Gebiedsperspectief, kansen en beperkingen Op basis van bovenstaande gebiedsbeschrijving wordt een schets gegeven van kansen en beperkingen van het plangebied. Deze kansen en beperkingen vormen de opmaat naar het gebiedsperspectief waarvoor de initiatieven voor nieuwe landgoederen belangrijke aanjagers zijn. Het plangebied is een rijk gebied qua cultuurhistorie, natuur en landschapsstructuur. Helaas zijn de bijbehorende kenmerken de laatste decennia afgevlakt door de ruilverkaveling in de jaren 60 en ontwikkelingen in de landbouwsector (schaalvergroting, opheffing van bedrijven, dalende werkgelegenheid). Het gebied vraagt om een vernieuwd sociaal-economisch draagvlak. Het college ziet kansen en mogelijkheden om het gebied in de komende jaren te revitaliseren door de (groene) kwaliteiten van het gebied aanmerkelijk te vergroten en te verbeteren, en door de oorspronkelijke rijkdom van het gebied (cultuurhistorie en landschap) weer te herstellen en in te passen in deze tijd. Daarmee zullen de potenties van het gebied voor toerisme en (extensieve) recreatie, in combinatie met de toeristisch-recreatief aantrekkelijke Vesting (beschermd stadsgezicht en waterfront), belangrijk beter kunnen worden benut. Door gebruik te maken van het instrumentarium van het rood-voor-groen, de landgoedinitiatieven, kunnen deze meervoudige doelstellingen worden gerealiseerd. Alle karakteristieken van het plangebied zijn te herleiden tot het ontstaan van stroomruggen (Clootwijck is deels op de stroomrug gesitueerd), oeverwallen en kommen (Uitwijksche Veld is een komgebied). De hooggelegen gronden bieden van oudsher gunstige omstandigheden voor bewoning. Deze landschapskenmerken kunnen versterkt worden door de stroomruggen te verdichten en daardoor de kleinschaligheid weer zichtbaar te maken. Het terugbrengen van die kleinschaligheid bevordert dan weer de toename aan diversiteit in planten- en dierensoorten. De grenzen van de komgronden mogen worden versterkt, de uitbreiding van grienden past hier goed bij. Het initiatief Uitwijksche Veld is een kans om het huidige intensieve gebruik van de kom om te buigen tot extensief, natuurgericht gebruik. Het is niet voor niets dat juist de EHS door deze kom heen loopt. Extra versterking van die EHS is welkom. Dan kan tevens de verdroging goed aangepakt worden door meer water aan te leggen en het gebied meer natuurgericht in te richten. Vanuit cultuurhistorisch oogpunt wordt de inbedding van de eendenkooi in een groter natuurgebied als waardevol beschouwd, evenals het accentueren van huisterpen bij de stroomruggen. Met betrekking tot de toeristisch-recreatieve ontwikkelingen zijn er nu kansen om het plangebied aantrekkelijker te maken door het creëren van een doorgaande routestructuur voor extensieve recreatie (wandelen, fietsen en kanoën). Een routestructuur van de kern Almkerk tot aan de Vesting Woudrichem en de Merwede, met verbindingen naar Sleeuwijk (De Nieuwe Hollandse Waterlinie) en aansluitingen op de routestructuren in het gehele Land van Heusden en Altena. Ook als uitloopgebied voor de kernen is het plangebied bijzonder waardevol. Qua infrastructuur (droog en nat) is het plangebied goed ontsloten en kan extra recreatieve druk en ook extra bewoning (nieuw rood) goed opgevangen worden. Bij de situering van het nieuwe rood, qua aantal landgoedwoningen passend binnen de criteria van rood-voor-groen, houdt het college er goed rekening mee dat ontwikkelingsmogelijkheden voor de bestaande landbouwbedrijven niet wordt beperkt. De landbouw is een belangrijke economische drager voor het buitengebied van de gemeente Woudrichem en dat zal ook zo blijven. Nieuwe ontwikkelingen mogen de bestaande bedrijven niet belemmeren in hun productieproces. Voorts is bij de locaties van het nieuwe rood - binnen de begrenzing van de landgoederen - gezocht naar inpassing in de historische en ruimtelijke structuur van het gebied, en naar een situering aansluitend bij bestaande (agrarische) bouwblokken en/of een omgeving waar van oudsher gunstige omstandigheden voor bewoning zijn geweest. De bebouwing dient geclusterd en compact te zijn en als ruimtelijke eenheid qua beeldkwaliteit en architectuur een esthetische meerwaarde te bieden voor de omgeving. Het karakter van het gebied zal op deze wijze behouden blijven en de draagkracht van het gebied niet te boven gaan.

17 Het college is van mening, vanuit de doelstellingen van het gemeentelijk beleid en de mogelijkheden die het ruimtelijk beleid van rijk en provincie voor het buitengebied heeft geopend, dat de kansen moeten worden benut voor een meervoudige kwaliteitsverbetering van het beschreven gebied tussen de kernen Woudrichem en Almkerk. De initiatieven voor de landgoederen Kraaiveld, Uitwijksche Veld en Clootwijcker Bos, en voor het toeristisch-recreatief project Park Werthuysen, zijn de instrumenten om deze kwaliteitsverbetering te verwezenlijken. Bijzonder waardevol bij de voorliggende initiatieven is de aaneenrijging van meerdere landgoederen, waarin elk landgoed een schakel is, voor een landgoederengebied van formaat. Hiermee worden de kansen voor het gehele gebied van Woudrichem tot aan Almkerk ten volle benut. Het initiatief voor het verder te ontwikkelen toeristisch-recreatief project Park Werthysen sluit hier heel goed op aan. De ontwikkeling van landgoederen fungeert als aanjager om de arealen natuur aanmerkelijk te vergroten, de landschapsstructuur te versterken en de cultuurhistorische kenmerken van het gebied te herstellen. De doelen op het gebied van EHS kunnen versneld gerealiseerd worden, daarnaast wordt de EHS verstevigd door de uitbreiding met nieuwe natuur. Een groter complex met nieuwe natuurontwikkeling biedt ook weer mogelijkheden om de waterhuishouding van het gebied goed aan te pakken. De plannen voorzien bijvoorbeeld in extra waterberging zodat de komgronden hun vochtige karakter weer terug krijgen. De aanpak van de genoemde thema s maakt tevens dat de toeristischrecreatieve waarde van het gebied - door een ruime openstelling (Natuurschoonwet geeft aan 90%) van het gebied voor het publiek - flink toeneemt. Daartoe worden de bestaande routestructuren in het gebied, met bijbehorende rustpunten, belangrijk uitgebreid. Hierdoor ontstaat de door de gemeente gewenste link van Almkerk tot aan de vesting van Woudrichem zodat toeristen ook het Woudrichemse achterland kunnen ontdekken. De routestructuren sluiten dan aan op de andere routes in het Land van Heusden en Altena, en daarbuiten. Het college is van mening dat de beoogde meervoudige kwaliteitsverbeteringen van het gebied, met behoud van bestaande kwaliteiten, kunnen worden gerealiseerd door middel van de ontwikkeling van de nieuwe landgoederen Kraaiveld, Uitwijksche Veld en Clootwijcker Bos. De totale oppervlakte van deze landgoederen beslaat circa 234 hectare, waarvan circa 135 hectare als natuur zal zijn ingericht, met daarbovenop nog de 70 hectare van de EHS en de EVZ in het Uitwijksche Veld. 17

18 5. Nadere afweging per landgoed Algemeen Binnen de context van het gebiedsperspectief heeft het college een nadere afweging gemaakt voor de initiatieven Uitwijksche Veld en Clootwijcker Bos. Zoals in het begin reeds gezegd maken wij de afweging voor Kraaiveld en voor het Park Werthuysen in aparte notities. Uitgangspunt voor het aantal wooneenheden dat mag worden gebouwd is, zoals de provinciale notitie Rood voor groen/nieuwe landgoederen in Brabant aangeeft, de omvang van het te ontwikkelen landgoed en de te realiseren nieuwe natuur. Voor zover meer wooneenheden worden gebouwd dan het maximale aantal dat de provinciale notitie aangeeft, is een aparte afweging vereist. De geplande landgoederen rond het Uitwijksche Veld en het Clootwijcker Bos zijn elk groter dan 15 hectare en dienen derhalve te worden getoetst aan de provinciale inrichtingscriteria voor Landgoederen groter dan 15 hectare. Ter bepaling van het toegestane aantal wooneenheden is de aangegeven hoeveelheid nieuwe natuur die gerealiseerd gaat worden volgens de Plannotitie Groene Koppeling, uitgangspunt. Over de invulling van die nieuwe natuur met de voorgestelde natuurdoeltypen, hebben wij vooroverleg gehad met de provincie. Naar de mening van het college voldoet de voorgestelde nieuwe natuur aan de daaraan gestelde eisen vanuit het provinciaal landgoederenbeleid. Voor de te maken afspraken met de initiatiefnemers over de invulling en het beheer van de specifieke natuurdoeltypen, zal het college zich richten naar de nog te geven uitwerking door de provincie, in samenwerking met het Brabants Landschap. Voor de volledigheid wordt hier nog opgemerkt dat eventuele wijzigingen in aantal hectares landgoed en nieuwe natuur te zijner tijd bij de definitieve besluitvorming aanleiding zal zijn om de toets uit de provinciale notitie met betrekking tot de aantallen wooneenheden opnieuw uit te voeren. Initiatief Uitwijksche Veld (landgoederen Zandwijk, Honswijk en Rijswijk) Schets van het plan (zie de kaart in bijlage 5) De kern van het Uitwijksche Veld wordt gevormd door EHS-gebieden zoals bloemrijk grasland, bossen met struweel, soortenrijk water, moerasvegetaties en grienden. Aan de randen van dit EHS-kerngebied wordt aansluitend op de bestaande hoog-laagschakering nieuw multifunctioneel bos, struweel, hakhout, griend, natuurlijke graslanden en soortenrijk water ontwikkeld. Door de situering van de 3 landgoederen rond de kern van het Uitwijksche Veld, kan een belangrijke meerwaarde worden gerealiseerd door de nieuw geplande natuur te laten aansluiten op de EHS en de robuuste EVZ. Daardoor wordt natuur veel robuuster en omvangrijker en kan ook de waterhuishouding vanwege de omvang van het plan veel grootser worden aangepakt. De bestaande akkerbouwonderneming wordt afgeslankt, waarbij de goede akkerbouwgrond zijn economische draagfunctie (ter instandhouding van het geheel) behoudt. De (intensieve) pluimveehouderij (pekingeenden) zal worden beëindigd en gesaneerd. De inrichtingsmaatregelen zijn daarnaast gericht op behoud en versterking van de cultuurhistorische en landschappelijke waarden door de terugkeer van graslanden en door aan te sluiten bij het oorspronkelijke ontginningspatroon. Om de recreatieve aantrekkelijkheid te vergroten wordt een routestructuur aangelegd die aansluit op de routes buiten het gebied en die voorziet in recreatieve steunpunten, visstekken en kanoroutes. Het initiatief voor de drie landgoederen rond het Uitwijksche Veld, te weten Zandwijk, Honswijk en Rijswijk, past naar de mening van het college geheel in de doelstellingen van het gemeentelijk beleid om de meervoudige kwaliteitsverbeteringen in dit gebied te realiseren. Aansluitend op de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) en de robuuste Ecologische Verbindingszone (EVZ) worden bestaande en geplande natuurgebieden aanmerkelijk verbreed en uitgebreid met nieuw groen (in totaal ruim 44 hectare). De natuur- en cultuurhistorische waarden in het Uitwijksche Veld kenmerken zich vooral door de griendcultuur. Uitbreiding van grienden vormt een waardevolle aanvulling op dit gebied en benadrukt de ontstaansgeschiedenis er van. Het inundatiegebied van de Nieuwe Hollandse Waterlinie loopt uit in de laaggelegen komgronden van het Uitwijksche Veld. Aansluiting van de geplande routestructuren op de routes vanuit de Hoofdverdedigingslinie (fort Altena en Kraaiveld) bieden