Stappenplan houtstookinstallaties

Transcriptie

1 Stappenplan houtstookinstallaties Door en voor tuinders Sander Peeters & Thijs Hoek Energy Matters April 2017

2 Heeft u al nagedacht over houtstook? Houtstook blijft interessant: Zelfs bij lage gasprijs Zichtbare verduurzaming Terugverdientijd <5 jaar Geen vergunning nodig Maar houtstook heeft wel aandachtspunten! 2

3 Overzicht stappenplan: eerst denken dan doen! 1. Keuze voor houtstook 1. Beweeg redenen 2. Overweging en gevoeligheid business case 3. Bedrijfsvoering houtketel 4. Benodigd vermogen 5. Ketel en brandstof 2. Hout als brandstof 1. Te gebruiken type A hout 2. Leveranciers houtsnippers & shreds 3. Biomassa coöperaties 4. Aandachtspunten leveringscontract 5. Bespaar tips 3. Installatie en vergunning 1. Ketel types (1) 2. Ketel types (2) 3. Opslag en transport hout 4. Rookgas reiniging 5. Ketel keuze 6. Vergunning en emissie eisen 4. Offertes en rentabiliteit 1. Gemiddelde ketel prijzen 2. Totale investering 3. Programma van Eisen (PvE) 4. Aanvraag budget offertes 5. Financiering, validatie en planning 1. Onderbouwing financiering en subsidieaanvraag 2. Validatie haalbaarheid 3. Bouw planning Aanvullende informatie 1. Praktijk voorbeeld Vink Sion 2. Ketel leveranciers 3. Onafhankelijke informatie bronnen Snelle navigatie Disclaimer: Aan de stappenplan houtstookinstallatie kunnen geen rechten worden ontleend m.b.t. technische prestaties, investeringen, subsidies, etc. Terug naar overzicht 3

4 Keuze voor een houtketel Beweegredenen Stel jezelf de volgende vragen: 1. Waarom zoek ik een alternatief voor mijn eenvoudige en relatief bedrijfszekere aardgasketel of WKK? 2. Past een houtketel in mijn bedrijfsstrategie? 3. Heb ik de tijd en motivatie om in de voorfase en opstartfase te investeren? 4. Houtstook vergt meer tijd aan onderhoud dan gasstook 4

5 Keuze voor een houtketel Overweging en gevoeligheid business case Overweging: Effectieve warmtebenutting, hoeveel draaiuren kan ik maken Op welke wijze ga ik mijn belichting en CO2 behoefte invullen? Rentabiliteit met name afhankelijk van; vollasturen, SDE+ beschikking Houtketel: gelimiteerde vergoeding (euro/kwh) voor warmte, maximale vollasturen beperkt HoutWKK: vergoeding voor zowel elektriciteit als warmte, maximale vollasturen beperkt maar hoger dan voor houtketel Zonder SDE+ is de rentabiliteit laag en met name gevoelig voor: Houtprijs, let wel hout moet de juiste kwaliteit hebben en meerdere jaren beschikbaar Aardgasprijs en dat van andere brandstoffen Warmte & elektriciteitsvraag i.r.t. aardgas- en elektriciteitscontract/staffel 5

6 Keuze voor een houtketel Bedrijfsvoering houtketel Verschillen in bedrijfsvoering tussen een houtketel en gasketel/-wkk: Overwegend meer aandacht nodig, relatief meer (aanloop)storingen Aslade en Vuurhaard regelmatig controleren, leeg maken/ reinigen Warmtewisselaar regelmatig controleren, reinigen (i.v.m. warmte overdracht, rendement) Houttransport regelmatig controleren, reinigen en smeren Schoorsteen 1 x per jaar vegen en ieder jaar een servicebeurt Houtketel en houtwkk is maatwerk en vergt kennis en ervaring. Laat je informeren door ervaringsdeskundigen! 6

7 Keuze voor een houtketel Benodigd vermogen Benodigd vermogen wordt gebaseerd op: Warmtevraag o.b.v. gasverbruik en/of m 3 /ha Warmteprofiel en basislast Bestaande gas- of olieketel als back-up en/of voor piekbelasting Volledige warmtevraag (min. 25% warmteafname) Met/ zonder warmtebuffer HoutWKK; vanwege complexiteit een andere tak van sport Voorbeeld warmteprofiel met ingevulde houtketel 7

8 Keuze voor een houtketel Ketel en brandstof Basisregel: Eerst het hout organiseren, dan pas bijpassende c.q. type houtketel-installatie Aandachtspunten: Zorg voor 1 of meer betrouwbare hout-leveranciers welke minimaal 70% van je houtbehoefte levert Kies voor een robuust systeem; waarbij houtaanvoer hout/ketel/buffer rookgasreiniging en warmtebehoefte goed op elkaar zijn afgestemd Let op: opgegeven (maximaal) afgegeven thermisch vermogen is uitgelegd op de kwaliteit van het aangeleverde hout (denk aan energiedichtheid/vocht/vervuiling) Er zijn houtketels beschikbaar die een hoog of juist laag vochtpercentage aankunnen Nat hout (~max. 55% vocht) is meer beschikbaar, is goedkoper en geeft minder (wrijvings-)storingen dan droog hout (~max. 25% vocht) maar heeft een lagere energiedichtheid (MJ/ton) Zorg voor een hout- en ketelleverancier die bij problemen voor je klaar staat (24/7-service) Zorg dat de houtketel, voor oplevering, datgene doet wat is afgesproken (bv. opknippen betalingen) Er zijn hybride ketels verkrijgbaar; zowel houtsnippers, houtpellets als aardgas gestookt 8

9 Hout als brandstof Te gebruiken typen A-hout Over het algemeen geldt: Houtsnippers of shreds: Pellets: hogere investering, flexibel, grote installatie, goedkope brandstof, grotere bandbreedte vochtpercentage en afmetingen brandstof lagere investering, minder flexibel, compact, schoon, dure brandstof Glastuinders maken met name gebruik van snippers en shreds verkregen uit top en takhout afkomstig uit onderhouds-, lees snoeiwerkzaamheden aan plantsoen en bos Type biomassa: Voorbeeld normering: Snippers Shreds Pellets 9

10 Hout als brandstof Leveranciers houtsnippers en shreds Beschikbaarheid afhankelijk van aanbod, logistieke mogelijkheden en (huidige) gebruikers Regionale verschillen beïnvloeden prijs Voorbeelden biomassa leveranciers: Bio Enerco Biomassa Stroomlijn Bruins & Kwast Comgoed Den Ouden Devobo Totaal/Biomass Dirk van Buijtene Energico Energiehout Parenco hout Sita Van Boekel Vagroen Van Vliet Van Werven Gelderland Noord-Brabant Overijssel Zuid-Holland Noord-Brabant Overijssel Zuid-Holland Groningen Overijssel Gelderland Delft Zeeland Groningen Zuid-Holland Gelderland/Flevoland Bekijk ook de kaart van biomassa leveranciers en gebruikers, zie 10

11 Hout als brandstof Biomassa coöperaties Voorbeelden van biomassa coöperaties: Coöperatie Biomassalland, Salland Stoken op Streekhout, Achterhoek Energiek landschap Weteringse Broek Biomassaketen Food Valley, Gelderse Vallei Biomassaketen West-Betuwe Biomassaketen Noord-Veluwe (IGEV) Coöperatie Duurzame Energieketen de Baronie (CDEB) Eigenschappen coöperatieve samenwerking: Lange termijn relatie Stabielere prijs Lokale biomassa wordt lokaal benut Overijssel Overijssel Overijssel Gelderland Gelderland Gelderland Noord-Brabant 11

12 Hout als brandstof Aandachtspunten leveringscontract Prijsstelling, betaling & contracttermijn Afrekenen op basis van /GJ (middels Joulemeter), of /ton, /m3 inclusief afgeleverd! Looptijd contract; probeer met juiste prijs/kwaliteit jaar- of meerjaren contract af te sluiten! Betalingscondities & facturatie Evaluatiemoment(en) inplannen, ontbindende voorwaarden, geschillen & aansprakelijkheid Indien mogelijk afspraken maken over inname as Product Mate van verontreiniging; zuiver A-hout of veel blad, naald en zand en mogelijk zelfs veel verfresten (=B-hout) Herkomst/duurzaamheid; afkomstig van snoeiwerkzaamheden of speciaal voor energie bos gekapt? Deeltjesgrootte & vochtgehalte; percentage droge stofgehalte (%ds) en asgehalte Levering, acceptatie & afkeur Leveringszekerheid & voorraad Loco/ franco; vracht of boot Losadres, loswijze, weegbrief & overdracht Planning & wijze van afroep Condities afkeur product 12

13 Hout als brandstof Bespaar tips 1. Verlaag exploitatiekosten d.m.v. aanschaf robuuste installatie die meerdere kwaliteiten brandstof aankan 2. Bij vochtig hout kan met een Economizer of Rookgascondensor tussen 10 tot 30% warmte teruggewonnen worden, lees extra kosten bespaard worden op hout- danwel gasinkoop (lees ook factsheet Warmte uit rookgassen op ) 3. Vraag ook gemeente en/of lokale bosbeheerder naar tak- en tophout en/of laat zelf shredderen door loonbedrijf 4. Verlaag transportkosten/frequentie d.m.v.: Grote ontvangst/opslag Walking floor i.p.v. verticale buffer zodat geen kraan benodigd is Lokale houtleverancier(s); liefst binnen straal van 20 km Zelf het hout halen/ transporteren 5. Verkrijg kwantumkorting door met meerdere tuinders hout in te kopen 13

14 Installatie en vergunning Aandachtspunten systeemkeuze Goede dimensionering belangrijk! Voor optimale business case kies je een ketel die maximaal 50% van je piekvraag kan leveren Investeer in een economiser of een rookgascondensor (bij lage temperatuur afgiftesysteem) voor extra warmtewinning. Dit wordt niet standaard aangeboden Laat de leverancier expliciteren dat de ketel met de aangeboden configuratie aan de emissie eisen gaat voldoen 14

15 Installatie en vergunning Ketel types (1) Beweegbaar rooster, vlak Grootte hout: G30 G100 Vochtpercentage: < 30% Asgehalte > 1% Beweegbaar rooster, schuin Grootte: G30 G100 (transportschroeven) Grote: G30 G150 en groter (hydraulisch) Vochtpercentage: < 60% Asgehalte > 1% 15

16 Installatie en vergunning Ketel types (2) Vast rooster, onder invoer Pellets: Standaard norm Vochtpercentage: < 30% Asgehalte > 1% Wervelbed, boven invoer Grootte: < G50 Vochtpercentage: < 45% Asgehalte > 1% 16

17 Installatie en vergunning Rookgasreiniging Fijnstof: (multi)cycloon Doekenfilter Elektrostatisch filter denox-systemen: SNCR SCR Standaard, voor grof stof Grof en fijnstof, lagere investering hoge exploitatiekosten Met name fijn stof, hogere investering, lage exploitatiekosten Ammoniak of een ureum-wateroplossing wordt in het afgas gespoten. Bij die reactie wordt NOx omgezet in water en stikstof. Lagere investering/hogere exploitatiekosten, minder efficiënt Bij dit proces wordt daarnaast gebruik gemaakt van een katalysator. Hoge investering, lagere exploitatiekosten, grotere efficiency Enkele leveranciers: Hanwel, Steuler, DCL 17

18 Installatie en vergunning Opslag en transport hout Opslag van hout op locatie: Afhankelijk van beschikbare ruimte, type brandstof, benodigde capaciteit en bereikbaarheid Silo opslag Bunker opslag Wisselcontainer Transport systemen: Schroef/ vijzel: Storingsgevoeliger bij verkeerde houtkeuze Met name geschikt voor pellets Afmetingen hout: G30 G100 Betere dosering mogelijk Flexibeler (positie bunker tov ketel invoer) Schroef transport Hydraulische pers/ walking floor: Robuust systeem; minder kans op storingen Geschikt voor snippers en shreds Afmetingen hout: G30 G150 Meest bedrijfszekere (minder kans op storingen) Minder homogeen hout mogelijk Duurder Dosering hout mogelijk Walking floor Transportketting: Robuust systeem; minder kans op storingen Geschikt voor snippers en shreds Afmetingen hout: G30 G150 Geschikt voor transport voor het overbruggen van grote afstanden en hoogteverschillen Transport ketting 18

19 Installatie en vergunning Vergunning en emissie eisen Vergunning: Per 1 januari 2013 volstaat slechts een Melding bij bevoegd gezag Bij een nieuw te bouwen ketelhuis is wel een Bouwvergunning benodigd (Activiteit, energieproductie, moet passen binnen het bestemmingsplan) Installatie moet wel voldoen aan de emissie eisen Emissie eisen: Thermisch vermogen ketel Stikstofoxiden (NO x ) Emissie eisen houtketels Zwaveldioxide (SO 2 ) Fijnstof Onverbrande koolwaterstoffen (C x H y ) MWth mg/nm³ mg/nm³ mg/nm³ mg/nm³ < 1 MWth n.v.t. 1-5 MWth n.v.t. > 5 MWth n.v.t. Bron: Activiteitenbesluit milieubeheer, artikel 3.10 ( ) Genoemde emissies zijn o.b.v. 6 vol% O2 in het rookgas 19

20 Offertes en rentabiliteit Gemiddelde houtketel prijzen Invloed factoren: Installatie grootte (groter is relatief voordeliger) Kwaliteit kost geld, maar levert substantieel meer bedrijfszekerheid en mogelijkheden qua brandstof inkoop Sommige ketelleveranciers leveren uit serieproductie, andere one-off s Budget offertes bevatten vaak gaten, voor een degelijk systeem komt er meerwerk bij Ketel investeringen, zoals bekend bij Energy Matters 20

21 Offertes en rentabiliteit Totale investering Voorbeeld investeringen voor een kwth ketel en een piek vraag van kwth Zelf de kosten/opbrengsten berekenen? Gebruik het Kas als Energiebron houtketel model Investeringskosten voor een kwth houtketel met piekketel, ketelhuis en overhead kosten Investeringen en uiteindelijke opbrengsten in vergelijking met een gasketel 21

22 Offertes en rentabiliteit Programma van Eisen (PvE) Opnemen in het programma van eisen: Opleveringtermijn complete installatie Betrouwbaarheid/ bedrijfszekerheid (in minimale operationele uren per jaar) Termijn & kosten levering onderdelen Betalingsvoorwaarden Onderhoud; 24/7-servicecontract Machinebreuk Acceptatietest voordat alle facturen zijn betaald Andere garanties en verzekeringen Evt. Boete- en prestatieclausules Verdere aandachtspunten Betrek ook je verzekeringsmaatschappij tijdig bij je plannen Aanhouden gasaansluiting, ketel en gas WKK is zeker in de opstartfase verstandig 22

23 Offertes en rentabiliteit Aanvraag budget offertes Stel een eerste Programma van Eisen op alvorens offertes aan te vragen Minstens drie aanvragen indienen bij verschillende leveranciers en vergelijken mbv het Programma van Eisen (PvE) Toets de offertes ook met ervaringsdeskundigen/tuinders met houtketel of houtwkk Adhv de investerings- en exploitatiekosten kan de eerste haalbaarheid/rentabiliteit worden achterhaald Vraag om een robuust systeem waarbij hout-ketel-aanvoer-buffer-rookgasreiniging-warmtebehoefte goed op elkaar zijn afgestemd en een bewezen staat van dienst heeft (referenties bij collega-tuinder) 23

24 Financiering, validatie en planning Kapitaal en subsidies Algemeen Zorg voor een goed ondernemers- en financieringsplan Lease constructies mogelijk Eigen kapitaal Banken willen doorgaans slechts 70-80% lenen -> eigen kapitaal nodig Financiering, getekende intentieverklaringen nodig voor subsidieaanvraag achtergestelde lening, strategische samenwerking (aandelen) SDE+ subsidie: maak het eigen vermogen duidelijk aantoonbaar en waar mogelijk liquide: RVO eist een verantwoording van 20% eigen vermogen Hiervan moet tenminste een deel liquide te maken zijn RVO vraagt altijd een onderbouwing hoe het project gefinancierd wordt en wijst de subsidie af bij onvoldoende vertrouwen Vreemd vermogen Intentieverklaring van de bank Disclaimer: Aan het Stappenplan houtstookinstallaties kunnen geen rechten worden ontleend m.b.t. subsidies. Het verkrijgen van subsidie is een apart traject van beoordeling, openstellingen en beschikbare budgetten 24

25 Financiering, validatie en planning Kapitaal en subsidies Subsidie mogelijkheden SDE+ EHG Stimulering Duurzame Energieproductie Subsidie regeling waarbij de geproduceerde energie wordt gesubsidieerd Hoogte afhankelijk van de gekozen techniekvorm (houtketel of houtwkk) Looptijd 12 jaar, let bij houtwkk op de SDE criteria; minimaal elektrisch rendement ORC of Stoomturbine Vergoeding en maximaal aantal vollasturen verschilt per regeling Meer informatie: Rekenvoorbeeld SDE+ 2017: 1500 kwth * 3000 vollasturen * 0,026 /kwh netto = 117,000 subsidie per jaar Regeling investeringen in energie glastuinbouw Eenmalige investeringssubsidie voor hernieuwbare energie 25% van de investering tot een maximum van Meer informatie: Disclaimer: Aan het Stappenplan houtstookinstallaties kunnen geen rechten worden ontleend m.b.t. subsidies. Het verkrijgen van subsidie is een apart traject van beoordeling, openstellingen en beschikbare budgetten 25

26 Financiering, validatie en planning Validatie haalbaarheid Valideren technische haalbaarheid Toets de offerte op gebreken (rookgasreiniger, smeerolie systeem etc.) met een ervaringsdeskundige/expert Controleer de integratie met de huidige verwarmingssystemen (warmtewisselaars, temperatuur traject, ruimte etc.) Valideren economische haalbaarheid Toets de haalbaarheid/rentabiliteit nogmaals a.d.h.v. reële investerings- en exploitatiekosten (offertes installatie, houtlevering etc.) Houdt rekening met engineering en/of commissioning-kosten over de totale bouw en installatie (+/- 15% van aanschafkosten) Keuze leverancier Kijk niet alleen naar de prijs maar vooral ook naar het totale (service)pakket Staat hij 24/7 klaar wanneer je tegen problemen aanloopt Zorgt hij voor de juiste installatie combinatie, zodat de houtketel-, houtsoort-, buffer- en het aanvoersysteem op elkaar zijn afgestemd! 26

27 Financiering, validatie en planning Bouw planning Planning, bouwen en installeren Neem evt. een bouwsupervisor in de hand die waakt over de planning & uitvoering over de bouw en installatie en/of steek er zelf veel tijd in Stel voorafgaand aan de bouw prestatie eisen op met de verschillende partijen In bedrijf stellen en exploitatie Voer een acceptatietest uit bij in gebruik name, ook i.r.t. minimaal te behalen vermogen en emissienormen (eenmalige emissiemeting voor stof, NOx en CO) Zorg middels een service pakket dat je installatie de opgegeven levensduur ook daadwerkelijk haalt Elke 2 jaar dient de installatie gekeurd te worden op veilig functioneren, optimale verbranding en energiezuinigheid (act. Regeling art. 3.7m) 27

28 Aanvullende informatie Praktijk voorbeeld Vink Sion Investeringsproject Houtketel met stoomturbine (HoutWKK) 5,3 MWth (90%); 1,15 MWe (19%) 8000 draaiuren per jaar Totaalrendement >100% op onderwaarde Rookgascondensor voor extra thermisch rendement Investering ~ Onderhoud ~ /jaar Input output Tak- en tophout gesnipperd, 2 ladingen per dag ~45% vocht, 9,4 GJ/ton ton per jaar 250 ton as per jaar Energieproductie MWh/j elektriciteit MWh/j warmte MWh/j LT-warmte Houtketel met stoom cyclus Houtbuffer 28

29 Aanvullende informatie Voorbeeld ketel leveranciers Zie ook Nederlandse vereniging van biomassa ketel leveranciers (NBKL) Voorbeeld veel voorkomende merken houtketels binnen de glastuinbouw: Binder Bioflam Dantrim Herz HoSt Justin Kara Kohlbach Mawera Vyncke 29

30 Aanvullende informatie Onafhankelijke informatie bronnen Kennissites: Kas als energiebron/duurzame energie/bio-energie RVO Kennissite bio energie, SDE+, EHG Biomassakaart Nederlandse vereniging van Biomassa Ketel Leveranciers Kennis- en projectgroepen Studiegroep bio-energie, door en voor glastuinders Programma & Presentaties Studiegroep bio-energie Projectgroep BioWKK Overige bronnen Rekenmodel houtstook Rekenmodel warmtenetten Warmte uit rookgassen Aandachtspunten & voorbeeld houtcontract