Pag. Inleiding 3. Algemene informatie 4. Doelen 5. Opbouw van het programma 6. Voorbereidende les in de klas 7

Transcriptie

1 DOCENTENHANDLEIDING

2 INHOUDSOPGAVE Pag. Inleiding 3 Algemene informatie 4 Doelen 5 Opbouw van het programma 6 Voorbereidende les in de klas 7 Museumbezoek 8 Ter voorbereiding: de rol van de leerkracht en de begeleiders 9 Lessuggesties ter verwerking in de klas 10 Bijlage: huisregels 12 2

3 Inleiding Het educatief programma De Zaanstreek Maakt Het! is ontwikkeld bij de gelijknamige tentoonstelling in het Zaans Museum. De tentoonstelling vertelt het unieke verhaal van de Zaanstreek: een bijzonder industrieel gebied, waar door de eeuwen heen veel bedrijven gevestigd waren die Nederland en ver daarbuiten bevoorraadde met uiteenlopende producten. De Zaanstreek werd de voorraadkast van Nederland genoemd. Dit gaan de leerlingen in het educatief programma ontdekken. Ze zullen erachter komen dat de Zaanstreek bijzonder is, dat ze zeer waarschijnlijk allemaal wel iets (of zelfs veel) producten uit de streek in huis hebben en dat heel veel Zaankanters wel op een of andere manier werkzaam zijn (geweest) in die industrie. In het programma onderzoeken de leerlingen diverse producten die in verschillende tijdsperioden zijn geproduceerd. Op zaal maken ze onder leiding van museumdocenten opdrachten, waarbij ze schetsen, vertellen, schrijven en een bordspel doen. Ze leren dat het bijzonder is dat in zo n relatief klein gebied zo ontzettend veel werd (en wordt) geproduceerd. Wij wensen u en uw leerlingen veel plezier! Team educatie Zaans Museum 3

4 Algemene informatie Doelgroep: Duur museumprogramma: Duur voorbereidende les: Vakgebieden: groep 5-6 en 7-8 van het basisonderwijs 2 uur (excl. reistijd) ca. 30 min kunstzinnige oriëntatie, oriëntatie op jezelf en de wereld Locatie: Contact: Zaans Museum Schansend AW Zaandam Boekingen & rooster: Sares Marimuthu, sales@zaansmuseum.nl Inhoud: Janneke Francissen, j.francissen@zaansmuseum.nl Bereikbaarheid & parkeren Per auto: Vanuit Amsterdam A8 richting Zaanstad/Purmerend, afslag Purmerend A7. Volg dan de borden Zaanse Schans. Vanuit Alkmaar richting Wormerveer/ Zaandam. Volg dan de borden Zaanse Schans. Het parkeerterrein gelegen naast het Zaans Museum is eigendom van de Zaanse Schans. Boekt u een educatief programma voor het basisonderwijs bij het Zaans Museum dan zijn de kosten voor het parkeren daarbij inbegrepen. LET OP: uw parkeerkaart wordt door de museumdocent bij de balie van het Zaans Museum gevalideerd. De gratis parkeerkaart is niet te verkrijgen bij de betaalautomaat op het terrein. Per trein: Vanaf Amsterdam CS neemt u de stoptrein richting Uitgeest tot station Koog-Zaandijk. Vervolgens loopt u in ongeveer 20 minuten naar het Zaans Museum. Per bus: Vanaf station Amsterdam CS vertrekt ieder kwartier een Connexxionbus (lijn 391) naar de Zaanse Schans. U stapt uit naast het Zaans Museum. Verhindering Mocht u, om welke reden dan ook, niet kunnen komen, geeft u dit dan uiterlijk 24 uur voor aanvang van het educatief programma door aan Sares Marimuthu via sales@zaansmuseum.nl of Als u minder dan 24 uur van tevoren afzegt of zonder afzeggen niet op het afgesproken moment in het museum verschijnt, worden extra kosten van 50,- in rekening gebracht. 4

5 Doelen Leerdoelen De leerlingen onderzoeken de maakindustrie en producten uit de Zaanstreek en beseffen dat deze streek de voorraadkast van Nederland genoemd kan worden. Ze realiseren zich dat deze producten al eeuwenlang geproduceerd worden d.m.v. molens, stoommachines en hedendaagse fabrieken. Leerlingen leren kijken Leerlingen werken samen Leerlingen doen onderzoek Leerlingen verwoorden en/of verbeelden hun uitkomsten Leerlingen ervaren op een speelse manier de maakindustrie van de Zaanstreek Leerlingen kunnen in hoofdlijnen de historische ontwikkelingen van de maakindustrie in de Zaanstreek beschrijven en zo hun eigen fysieke leefomgeving duiden. Aansluiting kerndoelen Oriëntatie op jezelf en de wereld Natuur en techniek 44. De leerlingen leren bij producten uit hun eigen omgeving relaties te leggen tussen de werking, de vorm en het materiaalgebruik. Oriëntatie op jezelf en de wereld Ruimte 50. De leerlingen leren omgaan met kaart en atlas, beheersen de basistopografie van Nederland, Europa en de rest van de wereld en ontwikkelen een eigentijds geo- grafisch wereldbeeld. 51. De leerlingen leren gebruik te maken van eenvoudige historische bronnen en ze leren aanduidingen van tijd en tijdsindeling te hanteren. Kunstzinnige oriëntatie 56. De leerlingen verwerven enige kennis over en krijgen waardering voor aspecten van cultureel erfgoed. 5

6 Opbouw programma 1) Voorbereidende les in de klas (ca. 30 minuten) De leerlingen bedenken samen wat zij typisch Zaans vinden. 2) Bezoek Zaans Museum Leerlingen worden welkom geheten door twee museumdocenten. Zij nemen de leerlingen mee naar de tentoonstelling De Zaanstreek Maakt Het!. Leerlingen onderzoeken diverse producten die door de eeuwen heen in de Zaanstreek geproduceerd zijn en spelen een spel. Gezamenlijk wordt er afgesloten. 3) Lessuggesties ter verwerking op school Er worden verschillende suggesties gedaan om in de klas verder te gaan met wat de leerlingen in het museum ervaren hebben. 6

7 Voorbereidende les in de klas Vorm: Duur: Materiaal: Mindmap typisch Zaans ca. 30 minuten papier en potloden school/digibord Vertel de leerlingen dat ze binnenkort naar het Zaans Museum gaan. Een museum vol Zaanse zaken! Ze gaan daar de tentoonstelling De Zaanstreek Maakt Het! bekijken. In de Zaanstreek wordt al eeuwenlang van alles geproduceerd. Kunnen zij al een aantal producten verzinnen? 1) Geef de leerlingen een vel papier en een potlood. 2) Ze krijgen nu 1 minuut om te bedenken wat zij typisch Zaans vinden. Dat kan van alles zijn! Ze mogen helemaal vrij denken. Help ze eventueel door te wijzen op gebouwen, het landschap, producten. 3) Schrijf nu midden op het bord Typisch Zaans en laat de leerlingen woorden noemen die ze hebben opgeschreven. Noteer deze rondom Typisch Zaans (of laat ze dit zelf op het bord schrijven). Probeer zoveel mogelijk verschillende woorden te verzamelen. 4) Bekijk nu gezamenlijk de mindmap. Wat valt op? U kunt nu met de leerlingen clusteren. Bijv: - Bepaal samen een top-10 van woorden. Welke werden het meeste genoemd of zijn het belangrijkst? Onderstreep deze woorden. - Omcirkel woorden die met voedsel te maken hebben. - Markeer andere typisch Zaanse zaken, zoals bijv. molens, enz. 5) Kunnen ze straks in het museum in 1 minuut vertellen wat zij typisch Zaans vinden? Welke Zaanse zaken zijn het belangrijkst volgens de leerlingen? Laat ze dat opschrijven en meenemen naar het museum. BELANGRIJK: VERDEEL DE KLAS VAN TE VOREN IN DRIE GROEPEN 7

8 Museumbezoek Duur: 2 uur, excl. reistijd Voorbereiding leerkracht: - Klas in drie groepen verdelen. - Een of twee extra begeleiders regelen die meedraaien in het programma - Evt. het resultaat van de voorbereidende les meenemen. - Doorlezen rol leerkracht en ouders (zie hieronder). Meldt u op tijd in het Zaans Museum. De museumdocenten heten u en uw leerlingen welkom en nemen de leerlingen mee de tentoonstelling in. Na een korte klassikale introductie gaat de klas in drie groepen aan het werk in de tentoonstelling. Het bezoek wordt klassikaal afgesloten. Toelichting programma De museumdocent vertelt dat de Zaanstreek wel de voorraadkast van Nederland werd genoemd, omdat hier ontzettend veel geproduceerd wordt en werd! Heel bijzonder en typerend voor deze streek. Er zal gevraagd worden wat de leerlingen typisch Zaans vinden. Gaan ze dat in de tentoonstelling terug zien? De klas gaat in drie groepen aan het werk op drie verschillende plekken in de tentoonstelling. De groepen rouleren, zodat ze alle opdrachten doen en de gehele tentoonstelling hebben bekeken. De leerlingen bekijken diverse producten die in het molentijdperk en het stoomtijdperk werden geproduceerd. Ze maken samen opdrachten op zaal, waarbij ze tekenen, zoeken, schrijven en vertellen. Ook zijn er geur- en voelopdrachten. Een van de onderdelen van het programma is een bordspel. De leerlingen verzamelen grondstoffen en producten langs de Zaan. Zo leren ze de Zaanstreek kennen (topografie) en ervaren ze spelenderwijs dat er van alles langs de Zaan werd geproduceerd. Het programma wordt gezamenlijk afgesloten. U krijgt een kaart van de omgeving mee naar school. BEGELEIDING DOOR DE LEERKRACHT EN EEN OF TWEE BEGELEIDERS/OUDERS Het bordspel wordt begeleid door u, de leerkracht en een of twee andere volwassen begeleiders (ouders). De taak is om als spelleider het spel in goede banen te leiden. Als ze eenmaal aan het spelen zijn, kunt u als leerkracht rondlopen. 8

9 Ter voorbereiding: de rol van de leerkracht en de begeleiders Rol ouders Het Zaans Museum beseft dat veel ouders zich ieder schooljaar inzetten om de kinderen naar het museum te begeleiden en zelfs het vervoer te regelen. Dit stellen wij enorm op prijs. We bieden de ouders dan ook graag gratis toegang aan tot het museum als de klas het programma volgt. Ouders kunnen op eigen gelegenheid in het museum rondkijken, wachten in het museumcafé of de Schans bezoeken. Er kunnen max. twee begeleiders/ouders aanwezig zijn tijdens het programma. Zij zullen het bordspel begeleiden (spelleiders). De leerkracht kan dan vrij rondlopen en de leerlingen observeren. Evt. extra ouders kunnen helaas niet bij het programma aanwezig zijn. Zij kunnen op eigen gelegenheid het museum bezoeken. Wat vragen we van u, leerkracht? U bent verantwoordelijk voor de orde en het gedrag van de leerlingen. U kent de leerlingen beter dan onze museumdocenten en u kunt ingrijpen als dat nodig is. Huisregels Wij waarderen het als u de huisregels (zie bijlage) met de kinderen en ouders doorneemt. Wij willen natuurlijk dat het museumbezoek een plezierige en leerzame ervaring voor de leerlingen is. Alle partijen spelen hierin een grote rol: de medewerkers van het museum, de leerkracht en de begeleiders (ouders). Wij verheugen ons op een prettige samenwerking! 9

10 Lessuggesties ter verwerking op school: Bordspel De Zaanstreek Maakt Het! Vak: Duur: beeldend, oriëntatie op jezelf en de wereld/aardrijkskunde afhankelijk van de gekozen werkvorm Materiaal: - Kaart op posterformaat (=spelbord) - pionnen - dobbelstenen - karton - potloden of evt. verf De leerlingen hebben in het museum allemaal het bordspel De Zaanstreek Maakt Het! gespeeld. Dit kunnen ze in de klas nogmaals spelen. Hieronder vindt u twee opties om verder te gaan met het spel in de klas. Optie 1: In de bijlage vindt u kopieervellen voor de grondstof- en eindproductkaartjes. Deze kunt u laten kopiëren en inkleuren. Daarna kunt u het spel spelen. De leerlingen kunnen in groepjes spelen. Optie 2: Laat de leerlingen zelf grondstof- en productkaartjes ontwerpen en maken. IN de tentoonstelling hebben ze nog veel meer eindproducten gezien. Misschien kunnen ze nu extra eindproducten verzinnen? En tegen welke grondstoffen kan je deze inwisselen? Laat ze dit zelf bedenken en ontwerpen. Daarna kan het spel gespeeld worden. Tip: heeft u een magnetisch bord? Hang de kaart op en speel met gekleurde magneten op het bord! 10

11 Lessuggesties ter verwerking op school: Werken met de kaart Vak: Duur: oriëntatie op jezelf en de wereld 1 uur + huiswerk Materiaal: - de poster met de kaart Hang de kaart op het bord. Leg uit dat door de eeuwen heen molen en (stoom)fabrieken langs de Zaan stonden die van alles produceerden. Ze hebben de kaart goed gezien toen ze in het museum het spel speelden. In de legenda staan de molens en fabrieken genoemd. Een groot deel van de molens is er nu niet meer en ook veel stoomfabrieken zijn afgebroken. Bedenk samen of ze in de buurt nog wel een molen of oude fabriek weten te staan. Markeer deze op de kaart. Weten ze meerdere molens/fabrieken te noemen? Markeer deze ook. Geef ze nu de opdracht om in kleine groepjes een onderzoekje te doen naar die betreffende industrie. Wat kunnen ze erover vinden? Ze kunnen hiervoor bijv. hun (groot)ouders interviewen Elk groepje presenteert hun bevindingen. EXTRA: Gebruik de kaart als onderlegger en geef de leerlingen de opdracht om een klein 3D model te maken van hun onderzochte object. Zet deze objecten op de kaart. Natuurlijk wordt het model niet op schaal gemaakt (het object wordt relatief te groot). 11

12 Bijlage - Huisregels Op tijd Zorg dat u op tijd aanwezig bent in verband met de planning van het programma. Wij moeten ons aan de afgesproken eindtijd houden. Heeft u onverhoopt toch vertraging? Bel dan de informatiebalie van ons museum: (075) Begeleiding De leerkracht en begeleiders zijn verantwoordelijk voor het verloop van het bezoek en het gedrag van de leerlingen. Zorg voor voldoende begeleiding en bereid de leerlingen voor op het museumbezoek. Niet aanraken! Een museum laat unieke en authentieke voorwerpen zien. Deze mogen niet worden aangeraakt. De objecten kunnen door aanraking onherstelbare schade oplopen. Overlast De leerlingen mogen andere bezoekers geen overlast bezorgen. Hollen en schreeuwen wordt niet op prijs gesteld. Aanwijzingen van het museumpersoneel moeten dan ook worden opgevolgd. Eten en drinken Er mag niet gegeten (dus ook geen kauwgom en snoep), gedronken en gerookt worden in het museum. Jassen, tassen en mobieltjes De jassen en de tassen worden in de kluisjes bij de garderobe achtergelaten. Mobieltjes blijven in de tassen achter. 12

13 Over het Zaans Museum In het Zaans Museum op de Zaanse Schans maak je kennis met een wereldberoemd stukje Nederland. Het Nederland van de molens, de industrie, de groene houten huizen, maar ook van de koopmansgeest, het harde werken en de kenmerkende no-nonsens mentaliteit. Het Zaans Museum staat middenin het fameuze Hollandse landschap: het zeventiende-eeuwse oneindige laagland, met aan de horizon de fabrieken en die typisch Hollandse wolkenluchten. De rijke collectie van het museum onthult verhalen van de bewoners, hun leven en werken, de vele innovaties en het industrieel erfgoed. Geniet van de schilderijen van Hollandse landschappen met molens, de prachtige Zaanse streekdracht, sjiekburgerlijke gebruiksvoorwerpen en spannende sporen uit de verdwenen walvisvaart. Colofon Ontwikkeling programma: Zaans Museum / Irma Enklaar Vormgeving: Sjoukje Kloostra September