Jaarverslag GMB BioEnergie De uitdaging heet verandering

Transcriptie

1 Jaarverslag GMB BioEnergie 2016 De uitdaging heet verandering

2 De uitdaging heet verandering Dit jaarverslag maakt duidelijk dat GMB BioEnergie opnieuw heeft gewonnen aan stabiliteit. We leveren voorspelbare prestaties van steeds hogere kwaliteit: een prettige wetenschap voor onze samenwerkingspartners en voor de bio-based economie. We staan nu voor de uitdaging om die stabiliteit te behouden en uit te bouwen - in een markt die sterk onderhevig is aan verandering. De sluiting van kolencentrales in Duitsland, fosfaatrecycling en lagere tarieven aan de opbrengstenkant: deze en andere tendensen benadrukken dat we niet op onze lauweren kunnen gaan rusten. Blijven onderzoeken, innoveren en nieuwe wegen van duurzaamheid bewandelen is een vereiste. Daar voelen we ons goed bij, want grenzen verleggen zit in ons DNA. Inspiratie genoeg! De toekomst ligt wat ons betreft in diversificatie. In meer variatie in zowel de aanvoerstromen als de afzetkanalen. Uiteraard houden we u op de hoogte van de ontwikkelingen. Ziet u zelf nieuwe mogelijk heden voor een samenwerking of innovatie? Aarzel dan niet om contact met ons op te nemen. Daag ons gerust uit! Gerrit-Jan van de Pol directeur GMB BioEnergie B.V. 2 GMB BioEnergie 2016

3 1 Samenvatting Hoge productiecijfers Met een omzet van 30 miljoen euro en een mooi resultaat was 2016 een goed jaar. In Zutphen boekten we de hoogste cijfers ooit met de ontwatering en compostering. Ook in Tiel draaide de compostering uitstekend. De BIR in Lichtenvoorde produceerde evenwichtig met een positief resultaat. Venlo stabiliseert zich. Minder grond- en hulpstoffen Als onderdeel van onze duurzaamheidsambitie streven we naar het gebruik van zo min mogelijk hulp- en grondstoffen. In 2016 nam alleen het gebruik van zwavelzuur toe doordat we meer ammoniumsulfaat produceerden. Van alle andere stoffen daalde het gebruik. Afzet biogranulaat In vergelijking met vorig jaar is de afzet van biogranulaat afgenomen, maar ligt met ruim ton nog altijd op een goed niveau. De afname wordt sterk beïnvloed door de sluiting van Duitse kolencentrales. ton ton Het jaar 2016 Goed resultaat Kwalitatief betere productie 3

4 2 Vestigingen De ontwikkelingen in Zutphen Nieuw dak silo s Het dak van de silo s voor nat slib was toe aan vernieuwing. De bouten van de dak constructie waren aangetast en op enkele plekken waren gaten ontstaan in de enkelvoudige dakbeplatingen. De dakconstructie werd ver stevigd, de enkelvoudige dakplaten zijn vervangen door dubbelwandige sandwichpanelen en voor zien van een betere coating tegen aantasting door agressieve stoffen. Resultaat: een veilig silogebouw en minimale geuroverlast. Nieuwe tunnels in gebruik en hergebruik proceslucht In 2015 werden er drie nieuwe composteringstunnels bijgebouwd; deze zijn in 2016 in gebruik genomen. De verwachting is dat dit in de toekomst wordt uitgebreid. We willen echter voorkomen dat dit resulteert in meer geuruitstoot. In 2016 werd daarom als pilot een systeem aangelegd voor het hergebruik van proceslucht. Via het systeem zijn 12 tunnels aangesloten op hergebruik. De geur blijft binnen het systeem en belandt niet in de buitenlucht. Ook de afzuiging is geoptimaliseerd. Op termijn zorgt de recirculatie voor 40 procent minder uitstoot. 4 GMB BioEnergie 2016

5 Het jaar 2016 Onderhoud Nieuwe tank en silo s Hergebruik proceslucht Nieuwe silo s We blijven streven naar productieverhoging en -verbetering. Zo kunnen we immers meer en beter duurzaam presteren. In dit kader werd onder meer de opslag- en bewerkingscapaciteit voor nat slib uitgebreid. Voor de opslag van ijzerwater bouwden we een nieuwe tank. De voormalige ijzerwateropslag werd ontmanteld. Op deze plek werd een grote nieuwe silo gebouwd voor de opslag van nat slib. Het slib wordt hier gemengd tot een optimale samenstelling voor het ontwateringproces. De silo s 1, 2 en de nieuwe silo 3 vormen samen voor een efficiënt opslag- en mengsysteem van circa kuub. 5

6 2 Vestigingen Warmtewisselaar Voorafgaand aan het hergebruik wordt de lucht opgewarmd met restwarmte uit de luchtbehandeling. Voor deze duurzame pilot is een fullscale warmtewisselaar geïnstalleerd. Dit systeem zorgt voor enkele procenten meer drogingscapaciteit. Ook moet het mogelijk worden om minder organische slibben beter te verwerken. Bij goede resultaten van de pilot wordt het systeem uitgebreid naar alle tunnels. 6 GMB BioEnergie 2016

7 Luierverwerking In Nederland wordt er jaarlijks tussen de en ton luiers verbrand als afval. Wij zien mogelijkheden om de ammoniak in de urine van de luiers terug te winnen in de vorm van ammoniumsulfaat. De luiers kunnen we drogen door deze mee te composteren met zuiveringsslib en te verwerken tot biobrandstof. We kregen een proefvergunning van de provincie om ton luiers te gaan verwerken. Bij een succesvolle test gaan we opschalen. Drogen ammoniumsulfaat De marktprijs van ammoniumsulfaat is gekoppeld aan de prijs van kunstmest. Door de lage energieprijzen daalt de kostprijs van de kunstmestproductie en hierdoor ook van de kunstmest. Om hier minder afhankelijk van te zijn, onderzoeken we of we het ammoniumsulfaat kunnen drogen tot een poedervorm. Mogelijk geeft dit toegang tot meer toepassingen en andere markten dan de landbouw. Daarnaast biedt het droge product opslag- en transport voordelen. 7

8 2 Vestigingen De ontwikkelingen in Tiel Goede cijfers Voor Tiel was 2016 een goed jaar. Met de beste slibaanvoer ( ton) en een verbetering van het drogestofgehalte van het biogranulaat (63 procent gemiddeld). Het preventief onderhoud van de voorgaande jaren betaalt zich uit in een uiterst stabiele productie. Vanuit Tiel werd een deel van het verse biogranulaat afgevoerd naar Zutphen om daar verder na te rijpen. Op deze manier werd ruimte vrijgemaakt voor de verwerking van slib en kon de productie worden verhoogd. Bovendien is dit logistiek efficiënter, omdat vanuit Zutphen het meeste biogranulaat wordt getransporteerd naar Duitse afnemers. Soms was de aanvoer van de juiste slibsoorten een knelpunt. Als oplossing vonden logistieke verschuivingen plaats met Zutphen. kilotonnen slibaanvoer Het jaar 2016 Voorbeeldige stabiliteit Uitwisseling met Zutphen Goede vooruitzichten drogestofgehalte biogranulaat 63% Onderhoudssysteem De gebouwen in Tiel zijn eigendom van Waterschap Rivierenland. Wij zijn verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud. In samen werking met het Waterschap werd in 2016 een efficiënt onderhouds systeem opgezet. 8 GMB BioEnergie 2016

9 De ontwikkelingen in Venlo Van herstel naar stabiliteit Voor Waterschapsbedrijf Limburg beheren en onderhouden we Energiefabriek Venlo : een innovatieve installatie met thermische druk hydrolyse, vergisting en ontwatering. Op basis van onderzoeken (in het jaar daarvoor) zijn in 2016 diverse optimalisaties doorgevoerd. Zo werden grotere en robuustere pompen geïnstalleerd. Naast meer capaciteit zorgt dit ook voor betere continuïteit. Het doseerpunt van ijzerchloride van het Waterschap werd verplaatst naar de Energiefabriek. Door nu - in plaats van aan de waterkant - aan de slibkant te doseren, besparen we 16,7 procent op het gebruik van polymeer. Voor het gistingsproces wordt de slibtemperatuur na de thermische drukhydrolyse teruggebracht naar 38ºC. In de zomer werd dit terugdringen problematisch door het warmere koelwater van de zuivering. Hierop is de installatie succesvol omgezet van mesofiele naar thermofiele gisting (op 55ºC). Stabiel en robuust Door de omzetting van mesofiele naar thermofiele gisting was er een aantal maanden minder afbraak en is er meer slib geproduceerd. Dit heeft zijn weerslag op de resultaten kenmerkt zich door een stabiele bedrijfsvoering en capaciteit die perspectieven biedt. Het jaar 2016 Cijfers: rood met een betere verwachting Vergroting capaciteit Positieve vooruitzichten 9

10 2 Vestigingen De ontwikkelingen in Lichtenvoorde Voorspelbare prestaties De BIR in Lichtenvoorde draaide in 2016 op dezelfde voet als in Met opnieuw een stabiele bedrijfsvoering. En met de omzet en het resultaat op een gelijkwaardig niveau. In 2017 gaan we onderzoeken welke kansen we kunnen benutten met ons digestaat. De verwerking hiervan is nu nog een aanzienlijke kosten post. In september vond gepland onderhoud plaats aan WKK 3. Doordat deze grootste WKK van de BIR stil lag, werd een aantal weken minder biogas omgezet in elektriciteit. Deze revisiepauze vinden we terug in de cijfers over Warmte voor het zwembad Nadat in de afgelopen twee jaar de plannen definitief vorm kregen, werd in 2016 het warmtenet naar zwembad Meekenesch aangelegd en in gebruik genomen. De aanleg is uitgevoerd en bekostigd door Stichting Energiek. Ons aandeel bestaat uit de installatie van een warmtewisselaar. Sinds Kerst 2016 leveren we restwarmte aan het zwembad. Het jaar 2016 Goed resultaat Stabiele productie Ingebruikname warmtenet Noodvermogen Sinds eind 2016 participeert de BIR - samen met andere deelnemers - in de Noodvermogenpoule van Tennet. Bij overspanning of storing op het elek triciteitsnet brengen we onze productie direct tijdelijk omlaag. Dit bevordert de veiligheid op het landelijke elektriciteitsnet. 10 GMB BioEnergie 2016

11 BIR Energieproductie per maand kw/h 0 jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec Verwerking reststoffen en elektriciteitsproductie BIR Tonnen kwh Tonnen reststoffen Elektriciteitsproductie 11

12 3 Kwaliteit, arbo en milieu Over kwaliteit, arbo en milieu Veiligheid In 2016 waren er geen ongevallen met blijvend letsel. Rond het thema veiligheid kwamen we in Zutphen, Tiel en Venlo regelmatig bijeen voor toolboxmeetings. Onderwerpen waren onder meer: Metingen van stof, kwarts en endotoxine in de productieomgevingen. In 2015 werd voor het eerst onderzoek verricht naar de aanwezigheid van kwarts. Dit blijkt er niet te zijn. In besloten ruimtes (proces- en opslagtanks, nat slib silo s) moet er altijd gewerkt worden onder een werkvergunning. Voor het werken - in een besloten ruimte - met beperkt risico kunnen we volstaan met specifieke gedragsregels. Deze werden in 2016 opgesteld. Bescherming tegen emissies van diesel motoren. Inventarisatie wijst uit dat we met onze shovels, vrachtauto s en preventiemaatregelen voldoen aan de eisen. Er heeft onderzoek plaatsgevonden naar het broei- en stofexplosiegevaar van biogranulaat. Het materiaal blijkt ongevaarlijk te zijn. 12 Ammoniakmetingen in de werkruimten. In 2017 worden voorzieningen voor extra luchtverversing gerealiseerd. Doelstelling voor 2017 is trede 3 op de Veiligheidsladder. In voorbereiding hierop behan delden we het thema bijna-ongevallen. Geurmeldingen In 2016 ontvingen we 41 geurmeldingen in Zutphen en slechts één geurmelding in Tiel. Het aantal in Zutphen is ver boven de acceptabele grens. Een van de oorzaken was een breuk in de procesleiding. Dit is door ons gerapporteerd als milieu-incident. Een andere oorzaak was een lekkage aan de daken van de nat slib silo s. Deze zijn vervangen door dubbelwandige daken. Hergebruik van de proceslucht dringt de geuruitstoot verder terug. Als laatste bleek uit metingen dat ons biofilter onvermoed niet voldeed aan de norm. Er is direct actie ondernomen; de schors in het filter is in februari 2017 vervangen. GMB BioEnergie 2016

13 Vergunningen Waterschap Rijn en IJssel neemt in 2017 een deel van haar terrein terug voor de bouw van een alginaatfabriek. Hierdoor gaan we de opslag van minerale reststoffen afstoten en moet onze vergunning worden aangepast. Dit is met onder meer de aanvraag voor verhoging van onze ontwateringscapaciteit samengevat in één gecom bineerde vergunningprocedure voor om gevings vergunning (WABO) en watervergunning (Waternet). In 2016 kregen we toestemming van de provincie voor een proefverwerking van ton luiers. Voor erkenning op ons ammoniumsulfaat zijn we bezig met de REACH-registratie. Een actiegroep van omwonenden tekende beroep aan tegen onze vergunning uit Personeel Het personeelsbestand bleef constant. Net zoals in 2015 telde GMB BioEnergie in mede werkers. Euralcode Provincies, waterschappen en de verwerkers van zuiveringsslib verschillen van mening over de toe te passen Euralcode voor de ontvangst van rwzislib én voor het geproduceerde biogranulaat. We voeren overleg met de Provincie Gelderland om een werkbare oplossing te vinden die recht doet aan zowel de (Europese) wet- en regelgeving als aan soevereine concurrentieverhoudingen op de Nederlandse markt. 2,0 Ziekteverzuim Het ziekteverzuim daalde van 2,6 procent in 2015 naar 2,0 procent in Opmerkelijk: Tiel kende nul procent verzuim. 13

14 4 Vooruitkijken Met het oog op de toekomst Opschalen ontwatering Om onze toekomstige bedrijfsvoering te waarborgen werden diverse vergunningen verlengd, aangepast en aangevraagd. Zo is er op het gebied van ontwatering nog veel meer te bereiken voor GMB BioEnergie. Hierin verwachten we op termijn te kunnen opschalen naar ton. Voor deze uitbreiding werd een vergunning aangevraagd. Franse landbouw Met het oog op meer diversificatie maakten we goede stappen op de Franse landbouwmarkt. Hier gingen we overeenkomsten aan met een lokale partner. In Frankrijk loopt inmiddels een traject om 100 procent communaal geproduceerd biogranulaat (zonder toevoegingen) erkend te krijgen als meststof. Dit granulaat, geproduceerd in Tiel, levert een positieve milieubijdrage. Organische stoffen gaan terug naar de bodem, CO 2 wordt hiermee vast gelegd in de bodem. Bij toekenning van het keurmerk gaan we ons product vermarkten in de Franse landbouw. Hiervoor kan Tiel de volledige productie leveren. Nieuwe contracten In 2017 lopen een aantal contracten met waterschappen af. Hier tijdig op anticiperen is belangrijk voor onze continuïteit. In 2016 werden de contracten met het Waterschap Zuiderzeeland en Waterschap Drents Overijsselse Delta met 5 jaar verlengd. Op dit moment zijn deze samen verantwoordelijk voor de aanvoer van ruim ton reststoffen. Waterschap Vallei & Veluwe schreef eind 2016 een aanbesteding uit; op korte termijn zullen er nog enkele waterschappen volgen. 14 GMB BioEnergie 2016

15 2,5 MW Dak van zonnepanelen In de tweede helft van 2017 worden de daken van onze bedrijfshallen voorzien van zonnepanelen. Hiermee kunnen we 2,5 Megawatt energie opwekken voor onze eigen energievoorziening. Dit duurzame systeem levert 1/3 deel van ons totale energieverbruik: het maximale percentage dat we zelf kunnen verbruiken. De installatie moet in februari 2018 operationeel zijn. Onderzoeken In 2016 was GMB BioEnergie betrokken bij twee onderzoekstrajecten die doorlopen in Samen met KWR en een aantal waterschappen onderzoeken we de herwinning van metalen uit slib- en afvalwater. Daarnaast voeren we samen met Alterra, STOWA, Universiteit Wageningen en een aantal waterschappen het onderzoek Sludge2Soil uit. Dit richt zich op mogelijkheden om - al dan niet behandeld - zuiveringsslib weer toe te voegen aan de bodem. Ontwatering en biofilters In 2017 verhogen we onze ontwateringscapaciteit met een tweede decanter. Naast de hogere productiecapaciteit zorgt dit ook voor betere ontwatering. Beide decanters worden ondergebracht in een nieuw ontwaterings gebouw. Ook gaan we in 2017 het biofiltergebouw renoveren en de procescondities voor de filtering verbeteren. Hierdoor kunnen we de geuruitstoot nog beter beheersen. 15

16 5 Cijfers Biologisch drogen van ontwaterde reststoffen Tonnen Zutphen Tiel Ontwateren van vloeibare reststromen Tonnen vloeibare reststromen Tonnen ontwaterd slib Verwerking vloeibare reststoffen Productie ontwaterd slib 16 GMB BioEnergie 2016

17 Aanvoer reststoffen Tonnen WRIJ WSRL WVaVe WDOD WZZ WVS Overige rwzi-slibben Intern ontwaterd Overige reststoffen Afzet biogranulaat per eindbestemming Tonnen Energieopwekking (DE) Energieopwekking (NL) Thermische Conversie installatie (NL) Stadsverwarming (DE) Asfaltindustrie (NL) Cementindustrie (DE) 17

18 5 Cijfers Kerncijfers compostering Aanvoer en verwerking reststromen Aanvoer Rwzi-slib tonnen tonnen ds ds % 24,5% 24,5% 24,1% 24,0% 24,2% Overige reststromen tonnen tonnen ds ds % 25,0% 27,4% 26,2% 28,9% 32,2% Afvoer Reststromen tonnen tonnen ds Voorraadmutatie Rwzi-slib tonnen tonnen ds Verwerking Reststromen tonnen tonnen ds ds % 24,6% 25,5% 24,6% 24,8% 25,6% Productie biogranulaat en ammoniumsulfaat Biogranulaat tonnen ds % 64,1% 62,8% 62,8% 63,8% 67,2% Ammoniumsulfaat tonnen Verbruik grond-, hulpstoffen en energie Elektra kwh/ ton slib 41,4 42,0 44,6 45,2 45,6 Diesel lt / ton slib 1,54 1,65 1,69 1,76 1,60 Hout m 3 / ton slib 0,164 0,172 0,170 0,146 0,156 Zwavelzuur kg / ton slib 17,5 16,4 16,8 15,8 14,5 Drinkwater lt / ton slib 18,5 21,4 17,5 22,1 30,4 Stikstoflozing kg N / ton slib 0,15 0,32 0,32 0,38 0,68 Koel- en waswater m 3 / ton slib 14,2 17,2 18,2 18,8 20,1 Overig Geurmeldingen aantal Personeelsleden aantal Ziekteverzuim % 2,0 2,6 2,2 1,3 2,6 18 GMB BioEnergie 2016

19 Kerncijfers ontwatering Aanvoer en verwerking vloeibare reststromen Aanvoer BIR tonnen Waterschappen tonnen Industriële klanten tonnen Totaal tonnen Afvoer Reststromen tonnen Voorraadmutatie Reststromen tonnen Verwerking Reststromen tonnen tonnen ds ds % 4,8% 5,0% 4,9% 4,8% 5,8% Productie ontwaterde reststroom Reststromen tonnen tonnen ds ds % 21,3% 23,4% 24,7% 26,7% 28,5% Verbruik grond-, hulpstoffen en energie Elektra kwh/ ton slib 3,9 3,8 3,3 3,8 5,8 Diesel lt / ton slib 0,00 0,01 0,10 0,06 0,00 PE kg actief / ton DS 10,1 11,3 13,0 11,4 14,1 IJzerchloride kg / ton slib 3,8 2,4 0,0 0,0 0,0 Doorzet decanter ton slib / uur 30,2 26,8 25,1 23,9 16,8 Stikstoflozing kg N / ton slib 0,97 1,17 0,94 0,96 1,

20 GMB Waterkwaliteit & installaties GMB Waterveiligheid & constructies GMB Haven & industrie GMB BioEnergie GMB Rioleringstechnieken GMB Services Zutphen Tiel Venlo BIR B.V. Bezoekadres: Bezoekadres: Bezoekadres: Bezoekadres: Oostzeestraat 3b Simon Stevinstraat 2a Ubroekweg 38 Boschlaan CM ZUTPHEN 4004 JV Tiel 5928 NM VENLO 7131 RB LICHTENVOORDE Postadres: Postadres: Postadres: Postadres: Postbus 181 Postbus 2 Postbus 2 Postbus AD ZUTPHEN 4043 ZG OPHEUSDEN 4043 ZG OPHEUSDEN 4043 ZG OPHEUSDEN Klaar voor de toekomst Contact Wilt u weten wat GMB BioEnergie voor u kan betekenen? Neem dan contact op met: GMB BioEnergie B.V. T info@gmb.eu