In deze rapportage worden de ontwikkelingen van de VoedselbankPLUS in 2016 beschreven.

Transcriptie

1 Datum 21 maart 2017 Betreft Jaarrapportage VoedselbankPLUS 2016 Contactgegevens Adres Wittevrouwenkade 6 Postcode 3512 CR Utrecht Telefoon Website Rekeningnr. NL97 RABO KvK Contactpersoon Marie-José Spithoven Functie Clustermanager Wonen marie-josespithoven@tussenvoorziening.nl In deze rapportage worden de ontwikkelingen van de VoedselbankPLUS in 2016 beschreven. Doelstelling De doelen van het project VoedselbankPLUS zijn als volgt samen te vatten: Uitdelen van voedsel Verstrekken van voedsel aan mensen die in financiële nood verkeren. Sociaal Juridische Dienstverlening Financiële hulp: signaleren, beantwoorden en/of doorverwijzen van vragen rondom sociaal juridische en financiële kwesties en het verbeteren van de financiële situatie. Sociale activering Door het bieden van activiteiten buiten de voedseluitgifte, maar ook tijdens de voedseluitgifte wordt geprobeerd het sociale isolement van de deelnemers te doorbreken. Uitdelen van voedsel uitgiftepunten Stichting Voedselbank Utrecht i.o. De negen uitgiftepunten vervullen een belangrijke functie in Utrecht. De Tussenvoorziening verzorgt jaarlijks de coördinatie, opslag, logistiek en de afstemming met de (financiële) hulpverlening. Afgelopen jaren werd duidelijk dat er behoefte is aan een centralere werkwijze, met name vanwege de toenemende verschillen in werkwijze tussen de punten, de nodige professionaliseringsmaatregelen en de logistieke uitdagingen. In 2016 zijn hier belangrijke stappen in gezet. De fundamenten voor de stichting Voedselbank Utrecht zijn gelegd: in de tweede helft van het jaar is er is een oprichtingsbestuur geworven en aan de slag gegaan en de grote lijnen (statuten en richtlijnen beoogde werkwijze) staan op papier. In 2016 lag de focus vooral op informeren en Pagina 1 van 5

2 enthousiasmeren. Onder het kopje 'de toekomst van VoedselbankPLUS worden de plannen voor de stichting verder toegelicht. Leveranciers en voedselveiligheid Een mooie ontwikkeling is dat steeds meer supermarkten zich bereid tonen samenwerkingen met de voedselbanken aan te gaan. Naast de Albert Heijn en de Jumbo hebben het afgelopen jaar ook de Aldi, de Coöp en de PLUS zich aangesloten. Dit bekent wel dat de chauffeurs in hetzelfde tijdbestek meer adressen langs moeten, wat logistiek behoorlijk wat uitdagingen met zich meeneemt. Ook brengen de nieuwe leveranciers nieuwe soorten voedsel met zich mee. De Aldi levert bijvoorbeeld met name diepvriesproducten, terwijl de opslag uitsluitend een koelcel heeft. In 2016 zijn de gesprekken gestart over een voedsel distributiecentrum Midden-Nederland. Hier is al langere tijd behoefte aan, echter de praktische uitwerking (uitvoerder, pand, financiering) brengt veel vragen met zich mee. In 2016 heeft er een her audit plaatsgevonden op het gebied van voedselveiligheid. De VoedselbankPLUS is hier met glans voor geslaagd, met het mooie eindcijfer 8,6. Uitdelen van voedsel - deelnemers De deelnemers zijn mensen in Utrecht die op of rond het sociale minimum leven en in financiële nood verkeren. Mensen komen om zeer uiteenlopende redenen bij de VoedselbankPLUS terecht. Bijvoorbeeld arbeidsongeschiktheid vanwege langdurige ziekte, plotseling alleen de zorg voor kinderen moeten dragen na vertrek van de partner of faillissement van de eigen onderneming met oplopende schulden. Tabel 1 geeft weer hoeveel huishoudens, éénoudergezinnen en kinderen er op 31 december 2016 bij de VoedselbankPLUS stonden geregistreerd. Tabel 2 laat de groei zien van het aantal huishoudens dat is aangesloten bij de VoedselbankPLUS in de periode 1 januari 2010 tot en met 31 december Tabel 1: Aantal huishoudens, volwassenen, kinderen per uitgiftepunt (peildatum 31 december 2016) huishoudens waarvan waarvan waarvan waarvan aantal aantal totaal 1-ouder- stel 2 kinderen kinderen deel- (pakk. p/wk) alleenst. gezin gezin volw nemers Kanaleneiland Leidsche Rijn Lunetten Ondiep Overvecht Rivierenwijk Utrecht Oost Zuilen Totaal Lombok* 22 Totaal incl. Lombok 465 *Van uitgiftepunt Lombok zijn slechts beperkt gegevens beschikbaar, dit uitgiftepunt is daarom buiten beschouwing gelaten Pagina 2 van 5

3 Tabel 2: Aantal huishoudens per uitgiftepunt (op 1 januari) Kanaleneiland Leidsche Rijn nvt Lombok Lunetten Ondiep nvt nvt nvt nvt nvt Overvecht nvt nvt Rivierenwijk Utrecht Oost Zuilen Totaal Een duidelijke oorzaak voor het teruglopen van het aantal deelnemers (zie tabel 2) is nog niet aan te wijzen. Per 1 januari 2017 wordt de landelijke norm om aanspraak te maken op de voedselbank iets versoepeld. Mogelijk heeft dit een toename van het aantal deelnemers tot gevolg. Onder de deelnemers bevinden zich veel kinderen. De VoedselbankPLUS probeert zo veel mogelijk samen te werken met kindgerichte initiatieven zoals Jarige Job en de Speelgoedbank. Eind 2016 mochten we namens een stichting weer HEMA cadeaubonnen van 50 euro verstrekken aan alle bij de voedselbank aangesloten huishoudens. Uit de reacties werd duidelijk dat dit een waardevol cadeau is dat mensen maar al te goed kunnen gebruiken. Sommige deelnemers hadden direct een bestemming in gedachten, zoals een stofzuiger, verjaardagscadeautje of kleding voor hun kind, anderen wilden er nog eens rustig over nadenken. Uitdelen van voedsel de vrijwilligers Bij de VoedselbankPLUS is een betaalde coördinator parttime werkzaam, zij legt verbindingen tussen de uitgiftepunten, is aanspreekpunt voor externe partijen en draagt zorg voor zaken als het distributieproces, de opslag, vrijwilligerstraining en voedselveilig werken. Daarnaast zijn meer dan 100 vrijwilligers actief. Opvallend is dat het invullen van de vrijwillige coördinatoren vacatures steeds moeilijker wordt. Men geeft aan de tijdsinvestering van meerdere dagen per week erg fors te vinden. Er wordt naar een passende oplossing, zoals een betere lastenverdeling, gezocht. Sociaal Juridische Dienstverlening Financiële hulp inzet vrijwilligers en professionals De PLUS van VoedselbankPLUS bestaat uit de inzet van sociaal juridische dienstverleners (vrijwilligers) die een intake afnemen bij nieuwe deelnemers, hun financiële huishouding in kaart brengen, screenen op rechtmatig gebruik van de voedselbank en het wel of niet gebruikmaken van sociale voorzieningen. Ook adviseren zij over onder andere uitkeringen, werk, toeslagen, wonen, gemeentelijke regelingen. Circa 25 financieel vrijwilligers werken hierbij onder begeleiding van sociaal juridische professionals. De professionele inzet richt zich op werving, selectie en behoud van vrijwilligers, zorgen voor continuïteit, scholing en kwaliteit van de werkzaamheden die de vrijwilligers uitvoeren. Pagina 3 van 5

4 In- en uitstroom Redenen voor aanmelding zijn onder andere: te hoog beslag op toeslagen, betalingsregelingen met schuldeisers waarvan de bedragen veel te hoog zijn, inwonende kinderen van achttien jaar en ouder die geen kostgeld kunnen betalen, ongedocumenteerden, mensen die net een verblijfsstatus hebben maar waarvoor de uitkering en toeslagen nog opgestart moeten worden. De meeste aanmeldingen komen vanuit de Buurtteams. De samenwerking met de Buurtteams loopt over het algemeen goed. De sociaal juridische dienstverlening is essentieel, omdat veel deelnemers zonder financiële hulp niet uit de armoedespiraal kunnen komen. Een mooie ontwikkeling is dat het percentage mensen dat vanwege verbetering van de financiële situatie uitstroomt 8% hoger ligt dan vorig jaar. In 2016 zijn er 1451 financiële checks en interventies gedaan. In totaal zijn 450 mensen uitgestroomd. Redenen van uitstroom: verbetering van de financiële situatie (228), niet meer verschenen bij de uitgifte (128), verhuizing (17), onbekend/overig (77). Sociale activering De mate waarin aandacht wordt besteed aan activering verschilt per uitgiftepunt, van een kopje koffie en praatje tijdens de voedseluitgifte tot toeleiding naar gratis activiteiten. Een leuke ontwikkeling is dat enkele vrijwilligers zich fanatiek bezighouden met het mogelijk maken van Voedselbank Cultuur, waarbij voedselbank deelnemers op vertoon van een pas gratis gebruik kunnen maken van cultuuraanbod. De toekomst van VoedselbankPLUS 2017 wordt een overgangsjaar, waarin er veel zal veranderen. De belangrijkste ontwikkeling is dat de Stichting Voedselbank Utrecht vorm zal krijgen. Stichting Voedselbank Utrecht i.o. In overleg tussen gemeente, uitgiftepunten en Tussenvoorziening, is afgelopen jaar besloten tot de oprichting van een nieuwe, zelfstandige stichting Voedselbank Utrecht. In de 2 e helft van 2016 is een driekoppig oprichtingsbestuur geworven en aan de slag gegaan. Het bestuur zal in 2017 worden aangevuld, er hebben zich reeds een aantal kandidaat bestuursleden gemeld. Streven is dat alle uitgiftepunten zich aansluiten bij Stichting Voedselbank Utrecht. De gesprekken hierover lopen nog. De inzet vanuit Stadsgeldbeheer wordt vooralsnog gecontinueerd. Verkenning mogelijkheden sociale supermarkt model in Utrecht In het najaar van 2016 is met behulp van de leden van het Armoedecoalitie platform en coördinatoren van uitgiftepunten geïnventariseerd wat er nodig is om een sociale supermarkt in Utrecht op te zetten. Een sociale supermarkt is een supermarkt waar mensen met een beperkt budget levensmiddelen gratis kunnen krijgen of tegen flink gereduceerde tarieven kunnen kopen. Het beperkt zich vaak niet alleen tot het verstrekken van voedsel, maar kan ook functioneren als ontmoetingsplek. De inventarisatie bestond uit zeven werkbezoeken aan verschillende sociale supermarktmodellen in andere steden, gesprekken met betrokken partijen en potentiële samenwerkingspartners (zoals Voedselbanken Nederland, Gemeente Utrecht, wijkbureaus, buurtteammedewerkers, Albert Heijn Pagina 4 van 5

5 en de Social impact factory) en input van de projectgroep. Op basis van de inventarisatie is een notitie geschreven 1, bestaande uit twee plannen die verschillen in doelgroep, werkwijze en financiering. Plan A beschrijft de ombouw van een of meerdere voedselbankpunten naar een uitgiftewinkel waar producten uitgestald worden in schappen in plaats van verstrekt middels pakketten. Plan B beschrijft de situatie waarin naast gratis producten ook producten tegen een flink gereduceerd tarief worden verstrekt, en een brede groep sociale minima bedient. De plannen zijn gepresenteerd aan de Armoedecoalitie en de stichting i.o. De stichting Voedselbank Utrecht zal in samenwerking met de Armoedecoalitie bepalen of en hoe er verder vorm wordt gegeven aan een sociale supermarkt. Financiering We hebben ons de afgelopen jaren zorgen gemaakt over de financiering en daarmee over de continuïteit van de voedselbanken. Gelukkig is de stichting Fundatie Hillegonda Schoormond op onze weg gekomen, die zowel voor 2016 als voor 2017 een belangrijke donatie heeft gedaan. Ook heeft de gemeenteraad begin 2017 de gemeentelijke subsidie voor de Voedselbank hersteld en voor de komende jaren veilig gesteld. Dat is een extra reden waarom we de VoedselbankPLUS met een gerust hart kunnen overdragen aan de nieuwe Stichting Voedselbank Utrecht. 1 Projectplannen sociale supermarkt, Stichting De Tussenvoorziening. December 2016 Pagina 5 van 5