HEEMKUNDIGE KRING DE BRAKKEN OELEGEM. België Belgique P.B Ranst 8/4708. Afgiftekantoor Ranst 1. Contactblad verschijnt 4 maal per jaar

Transcriptie

1 Afgiftekantoor Ranst 1 Contactblad verschijnt 4 maal per jaar België Belgique P.B Ranst 8/4708 Erkenningsnummer P HEEMKUNDIGE KRING DE BRAKKEN OELEGEM 31 ste jaargang nr 3 juli - september 2012 Verantw. Uitg.: W. Van der Avert Berkenlaan 2 bus Ranst 1

2 V.Z.W Levende Molens en VZW De Brakken organiseren Molenzondagen in de Stenen Molen van Oelegem Iedere laatste zondag van mei tot en met september Op initiatief van onze molenaars is de molen ook op de laatste zondagen van de overige maanden open, indien de omstandigheden het toelaten. Voor informatie, ook voor rondleidingen van groepen, neem contact op met onze molenaars 2

3 MOLENNIEUWS Werkzaamheden in en rond de molen en molenbezoeken. (Deel XXV) De schrijnwerkers van de gemeente Ranst maakten en plaatsten een nieuwe westelijke deur en een nieuw zuidwest raam voor de meelzolder. In juni en juli vervingen de molenaars de gedrenkte grenen palen, die de omheining van kastanjelaren latten recht houden, door 43 nieuwe exemplaren. De meeste waren immers doorgerot op maaihoogte. Voor de nieuwe palen kozen ze voor tamme kastanje gekozen. Ook het oostelijk poortje werd vervangen. Juni was ook een maand met extra bezoek. Zo kwamen er een eerste leerjaar van Oelegem en twee tweede leerjaren van Schoten de molen bezichtigen. Tijdens de roefeldag kregen we Broechemse jongeren over de vloer. Nieuwe omheining en palen Nieuw poortje aan de oostzijde Plaatsen van de nieuwe palen Roefeldag 3

4 OPEN MONUMENTENDAG (Joke Bungeneers) 9 september 2012 van 13 tot 18 uur Het is september en dan staat Open Monumentendag weer op het programma. Dit jaar is het thema muziek, woord en beeld. Na enig nadenken hebben we besloten ons vooral te focussen op dat eerste element, muziek. Het thema leent zich perfect om de koning der muziekinstrumenten aan jullie voor te stellen: het orgel. De faam van het zogenaamde zilveren orgel in de Onze-Lieve-Vrouw Geboortekerk in Broechem reikt tot ver buiten onze gemeentegrenzen. Het meesterwerk van orgelbouwer Jean- Baptiste Forceville, in 1720 oorspronkelijk gemaakt voor de Sint-Pauluskerk in Antwerpen, kwam begin 19de eeuw in Broechem terecht. Twee organisten geven in de loop van de namiddag doorlopend demonstraties. Je mag tot op het hoogzaal, met inkijk in de orgelkast. Bezoekers krijgen verder uitleg bij de preekstoel, de verhalencyclus over Maria op de glasramen op het koor of over de iconografie, waarbij de focus ook mee op woord en beeld ligt. Het idyllisch gelegen kerkje van Onze-Lieve-Vrouw ten-hemel-opgenomen in Millegem heeft een typisch houten plafond dat als het ware als klankkast fungeert voor de muziek van onder andere het bescheiden, 18de-eeuwse orgel. Om uur treedt het Ranstse Sint-Ceciliakoor op. In de loop van de namiddag kan je ook genieten van demonstraties op het orgel terwijl je kennis maakt met het patrimonium van de kerk. Met de voormalige kloosterkapel in de Gasthuisstraat in Ranst komt culturele herbestemming aan bod: erfgoedzorg op z n best! De mooi gerestaureerde kapel doet nu onder andere dienst als repetitieruimte van het Sint-Ceciliakoor, dat hier ook zal optreden om 14u30. Vanaf 13 uur kan je in een van de bijgebouwen van kasteel Zevenbergen terecht voor een tentoonstelling over een deel van ons muzikaal verleden door Concertband Broechem i.s.m. heemkring Brucheem en de gemeentelijke documentatieraad. Blikvanger is het 19de-eeuwse vaandel van de fanfare van Broechem dat verleden jaar werd teruggevonden en net een conservatiebehandeling onderging. Van 15u30 tot 18u00 krijgen de fanfares, harmonieën en zangverenigingen van Ranst de kans om op te treden op het voorplein van het kasteel. De Toontrappers uit Broechem en het harmonieorkest De Nachtegaal uit Ranst hebben zich alvast gemeld. OPROEP De Brakken steunen de oproep van de gemeentelijke milieuraad van Ranst om op zaterdag 22 sept. mee te helpen met de STRIJD TEGEN ZWERFVUIL. Samenkomst aan het OCMW in Oelegem, Schildesteenweg 16 om 13 uur. Verzameld vuil binnenbrengen ten laatste om 17 uur. Wie 's avonds het live optreden van de groep DOMINO wil volgen, moet inschrijven via letsdoitranst@gmail.com 4

5 ZUSTERS ANNONCIADEN Afscheid van zusters Annonciaden Irma en Rosa (Eric De Vos) Wie had ooit kunnen denken dat Oelegem zo gauw afscheid moest nemen van de kloosterzusters? In 2006 hebben we de St.-Luciaschool en de zusters nog uitgebreid gevierd. Inderdaad, het was op 13 december 1856 dat de orde van de Annonciaden van Huldenberg officieel met een meisjesschool in de Venusstraat startte. Verschillende generaties zusters hebben achtereenvolgens hier gezorgd voor de opleiding van de Oelegemse meisjes. Wegens gebrek aan zusterroepingen werden de onderwijstaken de laatste tientallen jaren overgenomen door leken. Zuster Irma Machielsen begon in Sint-Lucia in augustus Ze werkt in het onderwijs vanaf Ze gaf les tot 2 februari 1982, tot bij haar pensionering. Zuster Rosa Aerts stond eveneens in het onderwijs vanaf Ze begon in de school van Zammel bij de kleuters. Toen ze in 1982 door haar orde naar Oelegem werd gestuurd, kreeg ze de keuken van het klooster als haar werkterrein. Maar hun verdiensten werden nog indrukwekkender toen ze met pensioen waren: ze hebben dertig jaar lang mee het verenigingsleven in Oelegem ondersteund. Ze onderhielden vele contacten met de Oelegemnaren. Iedereen kende hen. Zuster Irma was zeer actief bij OKRA. Ze is zelfs een tijd voorzitter ervan geweest. Samen met zuster Rosa was ze ook lid van het parochiekoor. De kwaliteit van hun stemmen moest niet onderdoen voor die van de andere koorleden. Beiden zetten zich ook in voor de zieken. Bij de voorbereiding van het jaarboek van de heemkundige kring over 150 jaar Sint-Lucia, kon de vereniging rekenen op hun kennis. We mogen een derde zuster, Maria de Meyer, niet vergeten. Zij was de laatste zuster die voor de klas stond. Ze stelde zich, tot op vandaag, ten dienste in Massenhoven. De komst van de zuster Annonciaden, meer dan 150 jaar geleden, was een weldaad voor Oelegem en Massenhoven. Hierbij denken we aan de zusters die wij nu kennen, maar ook aan degenen die vanaf 1856 hun beste beentje hebben voorgezet. Bedankt zusters. Afscheidsviering op 1 juli Van links naar rechts: zuster Irma Machiels, zuster Rosa Aerts en zuster Maria de Meyer die voorlopig in Massenhoven blijft. Hun nieuwe adressen: Stroobantstraat 79, 3040 Huldenberg. Zeker wordt het behoud van het oude klooster, gebouwd in 1911, nu erg problematisch. 5

6 UIT ONS VERLEDEN Grafzerk van Jozef Simons ouders verdwijnt juist honderd jaar na overlijden van moeder. (Walter Van der Avert) In Oelegem zullen weinige mensen weten dat de grafzerk van de ouders van Jozef Simons nog altijd op het kerkhof naast de stenen molen te vinden is. Het is een eenvoudige, sober versierde zerk met namen en jaartallen die door de ouderdom nog moeilijk te lezen zijn: Lodewijk Simons en Paulina Verheyen Vader Louis Simons werd in Pulle geboren op 13 oktober Hij verhuisde in 1870 naar Oostmalle waar hij enkele jaren in het onderwijs stond. Toen hij rond 1885 naar Oelegem verhuisde, zou hij er ook gestart zijn in het onderwijs, volgens de biografie Jozef Simons van Marcel Verheecke (uitgegeven bij het Davidsfonds Leuven). Zeker werd hij in Oelegem in 1887 benoemd als gemeentesecretaris en als koster-organist. Secretaris bleef hij tot 1927, koster tot Hij werd ingeschreven in het Oelegemse bevolkingsregister op 1 april 1887 en overleed er in Op 10 mei 1887 huwde hij in Oostmalle met Maria Pauline Verheyen. Zij was geboren op 18 juni Vader Verheyen bezat in Oostmalle een grote hoeve naast het huis van de familie Simons. En waarom ver zoeken als je de toekomst dicht bij huis kunt vinden? Jozef Simons, geboren 21 mei 1888 als eerste zoon, noemde zijn moeder een fijnzinnige vrouw, uit een familie van Kempische rasonderwijzers en muzikanten. Waarschijnlijk is de tekst Als moeder zong ook door haar geïnspireerd. Hij beschreef de figuur van zijn moeder uitgebreid in zijn autobiografische roman Victor Ceuleman. Die vrouw kreeg ook als voornaam Pauline. Hij noemde haar een stil, christelijk meisje uit de Mallen. Hij liet de vrouw van Victor Ceuleman, net als zijn eigen moeder, sterven rond hetzelfde tijdstip en in vrijwel dezelfde omstandigheden. Zij stierf na een lange, slepende ziekte op 31 maart Moeder Maria of Paulina Verheyen heeft dus weinig of niet kunnen genieten van het nieuwe huis dat ze in 1909 in de Kerkstraat 1 lieten bouwen, recht over het oude gemeentehuis. Ze werd nog begraven op het oude kerkhof rond de kerk. Het huidige kerkhof naast de stenen molen werd rond 1922 aangelegd maar het oude verdween pas volledig na Wij durven vermoeden dat de stoffelijke resten van Paulina Verheyen in 1935, toen Louis Simons stierf, zijn overgebracht naar de huidige rustplaats. En zo verliest Oelegem, na het geboortehuis, weer een stukje uit het leven van de dichter-schrijver Jozef Simons. Wie er graag een fotootje van trekt, krijgt nog enkele maanden de tijd. Gelukkig hield Ranst op een andere manier de herdenking van Jozef Simons in ere. Zo kreeg het gemeentelijke documentatiecentrum Ranst via het vroegere Jozef Simonsgenootschap praktisch alle publicaties van de Oelegemse dichter-schrijver cadeau. Raadplegen kan iedere woensdag van 9 u. 30 tot 16 u. in de Dorpstraat 43 te Emblem of na afspraak via documentatieraad.ranst@skynet.be. Datzelfde Jozef Simonsgenootschap liet ook een buste van Jozef Simons plaatsen in het OCMWcomplex De Kleine Garve aan de Kerkstraat De heemkundige kring zal in volgend jaarboek aandacht besteden aan zijn ouders. Het boek handelt juist over ons dorp tussen 1860 en

7 Moeder Simons Vader Simons Rustplaats van de familie Simons-Verheyen Lodewijk Simons Paulina Verheyen

8 MOLENNIEUWS HEEMKUNDIGE SPROKKELS 31 ste jaargang - nr.3: juli september 2012 Joke Bungeneers, Kerkstraat 17, Oelegem ( ) Hilde De Ridder, Bolkerhoeveweg 3, Oelegem Eric De Vos, Hoornveldstraat 2c, bus 1.1, Oelegem ( ) Danny Huygens, Kerkstraat 17, Oelegem ( ) Luk Kegeleers, Kantonbaan 11, Oelegem ( ) Jan Nys, Muizenheuvel 24; Oelegem ( ) Willem Segers, Lindedreef 74, 2980 Halle-Zoersel ( ) Walter Van der Avert, Berkenlaan 2/3, Ranst ( ) Luc Verachtert, Roggelaan 6, Ranst ( ) Johan Wouters, John Kennedylaan 7, Oelegem ( ) VASTE ACTIVITEITEN Meulenmalen: ACTIVITEITENKALENDER telkens de tweede zondag van de maand, dus op 09 sept., 14 okt., 11 nov., 9 dec., 13 jan., 11 febr.. (van 11 tot 17 uur, geleid bezoek aan de molen mogelijk). Molenzondagen: iedere laatste zondag van de maand van 14 tot 17 uur, dus 30 sept., 28 okt., 25 nov., niet in december, 28 jan., 25 febr. SPECIALE ACTIVITEITEN Zondag 09 september: open monumentendag (zie vorige bladzijde) Zondag 07 oktober: Bezoek aan Heemkundemuseum Het Kaske te Poppel. In het prachtige oud-gemeentehuis van Poppel heeft de heemkundige kring Nicolaus Poppelius een rijke verzameling museumstukken ondergebracht. Er komen verschillende thema s aan bod: archeologie, kleding, onderwijs, ambachten, landbouw, leger en oorlogen, grens en smokkelen. Door zijn ligging aan de grens met Nederland maakt alles rond smokkel een belangrijk deel uit van zijn geschiedenis. Tal van trucs werden hiervoor gebruikt. Boter smokkelen gebeurde door de vrouwen. Aangezien aftasten ook toen niet mocht, werden de dames gevraagd om plaats te nemen naast de kachel. Een positief resultaat liet niet lang op zich wachten. Bij kalveren werd een klein snee in de boven lip aangebracht. Het afdruppelend bloed werd met de tong afgelikt zodat het kalf stil bleef tijdens de overtocht. Aansluitend aan het bezoek doen we een wandeling in de omgeving. Praktisch: - wanneer : zondag 07 oktober om 14.00, samenkomst om uur aan de molen - kostprijs: 2 euro per persoon (toegang, gids en koffie inbegrepen) - deelnemers: Beperkt tot 20, op voorhand reserveren bij Johan Wouters ( 03/ ) of Walter Van der Avert (03/ ) of door te mailen naar info@debrakken.be 8