Jaarverslag 2016 INZETTEN OP VERTROUWEN TUSSEN BURGER EN OVERHEID. de federale Ombudsman

Transcriptie

1 Jaarverslag 2016 INZETTEN OP VERTROUWEN TUSSEN BURGER EN OVERHEID de federale Ombudsman

2 Het vertrouwen versterken om de dialoog opnieuw aan te gaan De samenleving is in voortdurende verandering. De overheid wordt geconfronteerd met steeds grotere uitdagingen voor een kwaliteitsvolle dienstverlening. De burger probeert niet noodzakelijkerwijs om te ontkomen aan zijn verplichtingen. Luisteren naar elkaar is een eerste stap om tot een oplossing te komen. Voor de federale Ombudsman zijn vertrouwen en dialoog altijd de leidraad. Gewoonlijk vragen burgers geen complexe juridische antwoorden. Ze verwachten duidelijke en tijdige informatie en een goed gemotiveerde, betrouwbare beslissing. Guido Herman Federaal Ombudsman Wederzijds vertrouwen is broodnodig om te bouwen aan een vreedzame samenleving die de uitdagingen van morgen aankan. Catherine De Bruecker Federaal Ombudsvrouw Nieuwe dossiers Klachten per thema klachten informatievragen

3 De federale Ombudsman lost op De federale Ombudsman komt in laatste instantie tussen om duizenden probleemsituaties op te lossen. Deze twee burgers hadden een probleem met de overheid en vonden dankzij ons een oplossing. Via de dialoog helpen we burgers om hun rechten te doen gelden. «Mijn uitkering was niet correct» Marcel krijgt een integratietegemoetkoming voor zijn handicap. Maar hij is niet akkoord met het bedrag, noch met de startdatum van de uitkeringen. Hij krijgt een bedrag voor alleenstaanden, maar woont samen met zijn partner en de tegemoetkomingen zijn hoger voor een persoon met een handicap die samenwoont. Marcel vermoedt dat hij jarenlang die hogere uitkeringen misliep. Hij schakelt daarom de federale Ombudsman in. Het probleem ontstond bij het Rijksregister, waar zijn gegevens niet meer correct waren. Hij staat er ingeschreven als alleenstaande, terwijl hij met zijn partner samenwoont sinds 1978! Van zijn gemeente kreeg hij ook een attest dat dit bewijst. Op vraag van de federale Ombudsman houdt de overheidsdienst daar dan ook rekening mee en kent hem het juiste bedrag als integratietegemoetkoming toe, ook voor de voorbije jaren. «Ik miste bijna de geboorte van mijn zoon» Yanis vraagt een visum aan om voor korte tijd naar België te komen, omdat hij erbij wil zijn wanneer zijn zoon geboren wordt. De Dienst Vreemdelingenzaken weigert: zijn dossier is niet volledig. Yanis is het daar niet mee eens, want hij heeft alle documenten die de ambassade van Algerije vroeg, opgestuurd. De federale Ombudsman vraagt een nieuw onderzoek van het dossier, omdat de beslissing van de Dienst Vreemdelingenzaken volgens hem niet proportioneel is. Yanis heeft de vereiste inkomsten om naar België te komen. De administratie mag geen onnodige moeilijkheden veroorzaken die ingaan tegen zijn recht op een familieleven, in dit geval om de geboorte van zijn eerste kind bij te wonen. Uiteindelijk herziet de Dienst Vreemdelingenzaken zijn beslissing en hij kent Yanis op tijd een visum toe. Positieve resultaten Asiel en migratie 28% Sociale zekerheid 21% Belastingen 17% Mobiliteit 7% Meer dan 1 klacht op 2 wordt opgelost in minder dan drie maanden. Identiteitsdocumenten 3% Opsluiting 2% Andere thema s 22% Voor 88,5% van de gegronde klachten, krijgt de klager een oplossing.

4 De federale Ombudsman doet aanbevelingen Als klachten er op wijzen dat een gelijkaardig probleem zich ook voor anderen zal stellen, richt de federale Ombudsman een aanbeveling aan de administratie of het parlement. Onze aanbevelingen hebben als doel om de werkwijze van de overheid en de wetgeving te verbeteren. Zo moedigen we goed bestuur aan. De sanctie evalueren voor ondernemingen met een verkeerde Nacebel-code Ondernemingen zijn verplicht om hun activiteiten te registreren bij de Kruispuntbank voor Ondernemingen via zogenaamde Nacebel-codes. Deze codes, die voortkomen uit de Europese regelgeving, hebben als doel om handelsactiviteiten transparanter te maken en zwartwerk te bestrijden. De sociale rechten van grensarbeiders respecteren Belgen werken over de grens (2015) Bron: INAMI NEDERLAND DUITSLAND Deze codes goed registreren is heel belangrijk: een correcte Nacebel-code vermijdt onaangename verrassingen bij een rechtszaak tegen klanten die hun rekeningen niet betalen. Een artikel van het economisch wetboek laat de klant toe om, onder bepaalde voorwaarden, te ontsnappen aan een schadeclaim van een ondernemer als deze zijn activiteit niet onder de goede code heeft ingeschreven. De rekeningen blijven dan onbetaald. Bijna Nacebel codes jaarlijks geregistreerd FRANKRIJK LUXEMBURG Belgen die hun hele carrière lang over de grens werkten, lopen het risico om enkele jaren geen pensioen of uitkeringen te krijgen. Het buurland betaalt hun pensioen. Maar in Nederland bijvoorbeeld is de pensioenleeftijd nu 67 jaar, hoger dan in België (65 jaar). Voor Belgische grensarbeiders die in Nederland werkten, is er dus een hiaat van enkele jaren. Zo hebben ze geen recht meer op werkloosheidsuitkeringen in België van zodra ze 65 zijn (pensioenleeftijd), maar krijgen ook nog geen pensioen uit Nederland. We bevelen het parlement aan om de nodige maatregelen te nemen om de sociale rechten van grensarbeiders te beschermen. Jaarverslag 2016, p. 27 Meer dan codes gewijzigd binnen de eerste twee jaren Cijfers 2014 tot 2016 / Bron : FOD Economie Andere aanbevelingen In de meeste gevallen heeft de ondernemer niet de bedoeling om te frauderen. Vaak evolueren zijn activiteiten en zijn de Nacebel-codes niet meer up-to-date. Soms is het ook moeilijk om een nieuwe activiteit of een niche-activiteit in te schrijven onder de juiste code. De sanctie lijkt buiten verhouding voor deze ondernemers. We bevelen aan om de relevantie en de effectiviteit van deze sanctie te evalueren. Jaarverslag 2016, p Alternatieve maatregelen evalueren voor het vasthouden van families met kinderen in gesloten centra. Jaarverslag 2016, p. 24 Een externe en onafhankelijke toezichtscommissie voor elk forensisch psychiatrisch centrum. Jaarverslag 2016, p. 48 Schrapping uit de consulaire bevolkingsregisters van mensen die verklaren niet meer op het aangeduide adres te wonen. Jaarverslag 2016, p. 40 Verbeteren van de inventarisprocedure van persoonlijke bezittingen van gevangenen die in afzondering geplaatst worden. Jaarverslag 2016, p. 55 Eigenaars van elektrische fietsen onder bepaalde voorwaarden toelaten om gratis hun nummerplaat om te wisselen tegen het nieuwe formaat. Jaarverslag 2016, p. 124

5 De federale Ombudsman overtuigt Dankzij de dialoog met de overheid zijn sommige problemen snel opgelost, zonder dat een aanbeveling nodig is. De federale Ombudsman vertrouwt op de grote expertise van de overheidsdiensten, die (meestal) openstaan voor onze vaststellingen. Een fiscale sanctie die vooraf gekend en proportioneel is aan de ernst van de inbreuk De eenheid van het gezin centraal bij visumaanvragen De sancties voor belastingplichtigen die hun inkomsten niet spontaan aangeven, zijn aangepast om paal en perk te stellen aan een aantal frauduleuze praktijken (artikel 444 van het Wetboek van de Inkomstenbelastingen). Deze aanpassing trof echter ook mensen die hun belastingaangifte niet invulden, maar van wie de inkomsten wel bekend waren bij de administratie. Deze nalatige burgers wonnen daar niets mee. Integendeel, want sommigen verloren hun fiscaal voordeel. Zonder verwittiging over de nieuwe regels werden ze gestraft met een belastingverhoging van vele duizenden euro s. Een disproportionele sanctie gelet op de ernst van hun inbreuk. Dankzij de samenwerking met de Fiscale Bemiddelingsdienst en de dialoog met de minister kwam er een oplossing. De verhogingen voor de aanslagjaren 2013, 2014 en 2015 kunnen geannuleerd worden. De boete daarentegen moet wel worden betaald en de belastingbetalers worden herinnerd aan hun aangifteplicht. Jaarverslag 2016, p. 99 Bezorgdheden van burgers Leden van een zelfde gezin moeten soms verschillende visaprocedures volgen als ze een familielid willen vervoegen in België: een gezinshereniging of een humanitair visum. De twee afdelingen van de Dienst Vreemdelingenza-emdelingenzaken die deze verschillende types aanvragen behandelen, coördineerden hun werking niet. Wie een aanvraag voor gezinshereniging doet, krijgt sneller er een beslissing dan wie een humanitair visum aanvraagt. Daardoor bleef een kind soms in het herkomstland achter in afwachting van een beslissing. Na onze tussenkomst paste de Dienst Vreemdelingenzaken zijn procedures aan in het belang van het kind. De aanvragen voor een humanitair visum gelinkt aan een dossier van gezinshereniging worden voortaan prioritair behandeld en er wordt zoveel mogelijk tegelijkertijd beslist. De Dienst Vreemdelingenzaken verbindt zich er zo toe het gezin zoveel als mogelijk verenigd te houden tijdens het onderzoek van visumaanvragen. Jaarverslag 2016, p. 15 Burgers moeten kunnen rekenen op een kwaliteitsvolle dienstverlening door de overheid. De federale Ombudsman toetst alle klachten op basis van een lijst van normen die dit behoorlijk bestuur definiëren. Deze drie normen vertalen de bezorgdheden van burgers die het vaakst terugkeren: 1. Een overheidsdienst moet binnen een redelijke termijn beslissen. 2. Een overheidsdienst moet zorgvuldig tewerk gaan en voldoende informatie inwinnen om met kennis van zaken te beslissen. 3. Een overheid moet de rechtsregels correct toepassen en de grondrechten respecteren Zorgvuldigheid 01 Redelijke termijn Overeenstemming met de rechtsregels

6 De federale Ombudsman onderzoekt Als de analyse van een terugkerend probleem wijst op moeilijkheden die verder moeten worden onderzocht in een bredere context, start de federale Ombudsman een systemisch onderzoek. We bekijken het probleem dan in zijn geheel, zoals steeds onafhankelijk en vanuit een onpartijdig oogpunt. Verblijfsvergunning om medische redenen Veiligheid in de gevangenissen De federale Ombudsman deed grondig onderzoek naar de behandeling van aanvragen voor verblijfsvergunningen om medische redenen (artikel 9ter van de vreemdelingenwet). Het onderzoek dat in 2016 werd opgestart rond orde- en veiligheidsmaatregelen in de gevangenissen loopt verder. Het beoordeelt de bescherming van de menselijke waardigheid van de gedetineerden onder meer bij naaktfouillering. Het onderzoek toont aan dat de arbeidsomstandigheden van de artsen van de Dienst Vreemdelingenzaken hun niet toelaten om de medische deontologie te volgen. Het toont ook aan dat de behandelingstermijnen onzeker zijn. De besluiten van ons onderzoeksrapport werden in februari 2017 voorgesteld aan het parlement. We deden 26 aanbevelingen. We vroegen ook om een arts aan te duiden als hoofd van de medische cel van de Dienst Vreemdelingenzaken. Raadpleeg het onderzoek/02 Medische regularisatie op Het team van de federale Ombudsman ging op bezoek in 12 gevangenissen en onderzocht hoe de orde- en veiligheidsmaatregelen uitgevoerd worden. Het verslag van het onderzoek is gepland voor eind Wist je dat De federale ombudsman waakt over de integriteit binnen de federale overheidsdiensten. Federale ambtenaren kunnen eventuele misbruiken in een federale overheidsdienst (onregelmatigheden bij openbare aanbestedingen, diefstal, fraude, vriendjespolitiek) bij het Centrum Integriteit van de federale Ombudsman melden. In 2016 opende het Centrum Integriteit 31 dossiers en startte het 8 onderzoeken. De melders worden beschermd. Een overzicht van de onderzoeken van het Centrum Integriteit in het Jaarverslag 2016, p. 131 En dat de federale Ombudsman een aanbeveling deed om bij alle federale administraties een klachtendienst op te richten? Door haar expertise kan de administratie efficiënt helpen. 66 administraties in 2016 ook al zo n klachtendienst hebben opgericht? 33 van de 66 al een samenwerkingsakkoord ondertekenden met de federale Ombudsman, waarin ze zich ertoe verbinden om te voldoen aan een aantal kwaliteitscriteria?

7 De federale Ombudsman helpt jou Bij de federale Ombudsman helpen we je zo goed mogelijk verder met je klacht. Gratis bovendien. Als burgers ons contacteren voor een probleem dat niet gaat over de federale overheid, oriënteren we hen naar de juiste ombudsman of de dienst die hen kan helpen. IEMAND STUIT OP EEN PROBLEEM Gaat het probleem over een federale overheidsdienst? Ja Werd de klachtendienst van de overheid al gecontacteerd? Ja Nee Nee NETWERK VAN OMBUDSMANNEN Er bestaan ook ombudsmannen voor andere domeinen: verzekeringen, ruimtelijke ordening, openbaar vervoer, banken, energie, de post, Deze ombudsmannen zijn verenigd in een netwerk van een dertigtal leden, waaronder de federale Ombudsman. Elke vraag of klacht wordt doorverwezen naar de juiste ombudsman. de federale Ombudsman Eén van onze experten onderzoekt de klacht, neemt het dossier vanaf het begin door en probeert een oplossing te vinden. KLACHTENDIENST VAN DE OVERHEID We vragen altijd dat je eerst contact opneemt met de klachtendienst van de bevoegde overheidsdienst. Die kan verdere uitleg geven en vaak zelf een oplossing aanreiken voor het probleem.

8 De federale Ombudsman bij jou in de buurt De federale Ombudsman houdt in 13 steden een spreekuur voor wie een van onze deskundigen wil ontmoeten. Onze permanenties zijn een keer per maand open. Maak gerust een afspraak. Wij vertrouwen op de dialoog. V.U.: de federale Ombudsman Foto s: S. Casoli en A. Ponte Lay-out en druk: Centrale drukkerij van de Kamer Maart 2017 de federale Ombudsman Leuvenseweg 48 bus 1000 Brussel Raadpleeg het volledige jaarverslag 2016 op