Bouwfysica tabellen en formules. Klimaatgegevens Warmte en vocht Tabellen geluid Formules geluid... 13

Transcriptie

1 Bouwfysica tabellen en formules Klimaatgegevens... 2 Warmte en vocht... 2 Tabellen geluid... 9 Formules geluid Verlichting Zie ook de tabellaria op Bouwfysica_tabellenbijlage_216.indd 1 25/11/16 12:55

2 Klimaatgegevens Buitenklimaat (bewerkt naar gegevens van het KNMI te De Bilt) In tabel 1 worden voor De Bilt de maandgemiddelden gegeven van temperatuur (T e ) waterdampspanning ( P e ). Tabel 1 Maandgemiddelden te De Bilt van temperatuur (KNMI ) en indicatie gemiddelde waterdampspanning maand T e ( C) P e (Pa) januari 3,1 65 februari 2,3 65 maart 6,2 72 april 9,7 855 mei 13,1 195 juni 15, juli 17, augustus 17, september 14, oktober 1,7 195 november 6,7 86 december 3,7 715 Zie verder ook Binnenklimaat Voor de verschillende klimaatklassen kan worden aangegeven wat de gemiddelde waterdampspanning gedurende de wintermaanden ( p iw ) is. Tevens wordt aangegeven wat bij een temperatuur van ca. 2 C de bijbehorende relatieve vochtigheid (ϕ iw ) is. Deze indeling van de klimaatklassen is gebaseerd op hetgeen in publicatie nr. 51 van de Stichting Bouwresearch wordt gegeven. I p iw = 7 Pa; ϕ iw = 3% (indien verwarmd): gebouwen met te verwaarlozen vochtproductie, zoals schuurtjes, transformatorhuisjes, garages en opslagruimten; II p iw = 935 Pa; ϕ iw = 4%: gebouwen met vrij geringe vochtproductie, zoals woningen, kantoren en winkels (alle zonder luchtbevochtiging); III p iw = 117 Pa; ϕ iw = 5%: gebouwen met een hogere vochtproductie, zoals scholen, bejaardentehuizen en gebouwen met geringe luchtbevochtiging; IV p iw = 14 Pa of hoger; ϕ iw = 6% of hoger: gebouwen met hoge vochtproductie, zoals wasserijen, zwembaden, zuivelfabrieken en gebouwen met sterke luchtbevochtiging, zoals drukkerijen en textielfabrieken. Warmte en vocht Globale benadering hoeveelheid inwendige condensatie in de winterperiode 1 m = Σμ d [g/m2 ] voor klimaatklasse I 6 m = Σμ d [g/m2 ] voor klimaatklasse II m = 1 Σμ d [g/m2 ] voor klimaatklasse III m de hoeveelheid gedurende de winter condenserend vocht in g/m 2 Σμ d de som van de μ d-waarden van het binnenoppervlak af tot aan de plaats waar de condensatie plaatsvindt 2 Bouwfysica_tabellenbijlage_216.indd 2 25/11/16 12:55

3 Warmteoverdracht door straling tussen twee evenwijdige vlakken q s = ε ε 1 2 ε ε ε + ε ,7 1 9 (T 1 4 T 2 4 ) [W/m 2 ] q s de netto stralingsoverdracht in W/m 2 ε 1, ε 2 de emissiecoëfficiënt van oppervlak 1 respectievelijk oppervlak 2 T 1, T 2 de temperatuur in kelvin van oppervlak 1 en 2. Warmteafgifte door straling met de onderstaande formule Tabel 2 Hygroscopisch vochtgehalte van verschillende materialen materiaal ϕ = 4% ϕ = 65% ϕ = 95% grindbeton hout baksteen enz. kalkzandsteen pleisterlagen houtwolcement Tabel 3 Emissie/absorptiecoëfficiënt voor warmtestraling bij enkele materiaaloppervlakken q s = ε 56,7 1 9 T 4 = ε q sz [W/m 2 ] materiaaloppervlak ε q s de warmtestroomdichtheid van de afgegeven straling in W/m 2 ε de emissiecoëfficiënt van het materiaaloppervlak T de absolute temperatuur in K q sz de warmtestraling van het zwarte lichaam 56,7 1 9 constante van Stefan-Boltzmann Q = ρ c d ΔT [J/m 2 ] Q de hoeveelheid warmte die per m 2 in de constructielaag is geaccumuleerd ρ de volumieke massa (dichtheid) van het materiaal in kg/km 3 c de soortelijke warmte in J/kg K d de dikte van de laag in m ΔT de temperatuurstijging die de laag heeft ondergaan in K glanzend gepolijste metalen,2,7 verzinkt staal,2,3 aluminium normaal glad,7,9 aluminium geanodiseerd,4,5 aluminium lak,35,4 normale lak, iedere kleur,9,95 baksteen, beton, dakleer, hout en praktisch alle andere bouwmaterialen,9,95 Tabel 4 Uitzetting van diverse materialen lineaire uitzettingsmateriaal coëfficiënt α (m/m K) b aksteen 5 16 (, 5) b eton 1 16 s taal aluminium polystyreenschuim polyurethaanschuim (gecacheerde plaat) geschuimd glas Tabel 5 Warmteweerstanden (R m ) van enkele veel toegepaste constructie-, afwerk- en afdeklagen laag R mm ( 2 K/W) flexibele dakbedekking, al dan niet voorzien van een grindverzwaring,4 dakbedekking van pannen incl. de luchtlaag tussen de pannen dakbeschot,6 pleisterlaag tegen een binnenoppervlak,2 3 Bouwfysica_tabellenbijlage_216.indd 3 25/11/16 12:55

4 Tabel 6 Dampremmende lagen Benaming d μ μ d (1 3 m) (1 3 ) (m) Geblazen bitumen Asfalbitumenvilt Gebitumineerd glasvlies 218 Bezand asfaltbitumenvilt 556 2,6 5 Teervilt 284/45 14 Eénzijdig gebitumineerd papier,1,7 Flintkote (bitumenmengsel),75 Polyesterfolie,1 13 1,3 Polystyreenfolie,1 42 4,2 Polyvinylchloridefolie, Polyetheenfolie, Asfaltbitumen met aluminiumfolie inlage 1 Eénzijdig met kunststof gecacheerd aluminiumfolie,6 mm Tweezijdig met kunststof gecacheerd 1 aluminiumfolie,8 mm 16 Bij de samenstelling van deze tabel werd ook gebruik gemaakt van enkele door Vedidak ter beschikking gestelde gegevens. Tabel 7 Richtwaarden voor de zonweringsgegevens, de lichttoetreding en de U-waarde voor verschillende raamsystemen U raamsystemen g CF LTA (W/m 2 K) enkelglas (6 mm), onafgeschermd,8,1,84 5,7 enkelglas, binnenjaloezieën (lichte kleur),45,5,15 5,4 enkelglas, buitenjaloezieën,15,5,12 4,9 dubbelglas, onafgeschermd,7,4,74 3,2 dubbelglas, binnenjaloezieën (lichte kleur),47,55,12 3,1 dubbelglas, binnenweefsel met opgedampte metaallaag licht,5,3,3 3, zwaar,3,5,5 2,9 dubbelblas, buitenjaloezieën dubbelglas verticaal gespannen doek,12,5,1 2,8 licht,2,1,15 2,8 zwaar,13,15,5 2,8 dubbelglas, uitvalscherm (niet aaneengesloten),15,15,14 2,8 dubbelglas, markies zonreflecterend dubbelglas,11,18,5 2,8 licht,45,2,65 * zwaar zonabsorberend dubbelglas,25,5,35 * licht,45,6,35 3,2 zwaar dubbelglas met spectraal selectieve coating en aangepaste spouwvulling (warmte-isolatie),25,65,1,5,1,55 3,2 1,6 drievoudig glas,57,7,5 2,2 Bij ruiten waarbij de reflectie wordt verkregen door een opgedampte metaallaag aan de binnenzijde van de buitenruit, wordt ook warmte-overdracht in de spouw beperkt en kan de U-waarde dalen tot 1,8 à 2, W/m 2 K en zelfs tot 1,4 à W/m 2 K als ook nog een andere spouwvulling dan lucht wordt toegepast. N.B. De in de tabel gegeven waarden moeten worden beschouwd als richtwaarden. Specifieke producten kunnen sterk afwijkende eigenschappen hebben. Verder is bij veel constructies (glasvlakken) de hoek van inval van de directe zonnestraling van invloed op de reflectie aan het buitenoppervlak. In deze tabel is uitgegaan van een invalshoek van 45. Bij jaloezieën is de zonwering daarnaast nog sterk afhankelijk van de lamelstand. In deze tabel is uitgegaan van 45, dus loodrecht op de zonnestraling. 4 Bouwfysica_tabellenbijlage_216.indd 4 25/11/16 12:55

5 Tabel 8 Maximale waterdampconcentratie en waterdampspanning in afhankelijkheid van de temperatuur c max De verzadigde waterdampspanning p s in N/m 2 g/m 3 Temp. C,,1,2,3,4,5,6,7,8,9 39, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,7 98,7 97,4 96, 94,7 94,7 5 Bouwfysica_tabellenbijlage_216.indd 5 25/11/16 12:55

6 Tabel 9 Dichtheid ρ, warmtegeleidingscoëfficiënt λ, soortelijke warmte c en dampdiffusieweerstandsgetal μ van bouwmaterialen ρ λ (W/m K) c μ Materiaalsoort (kg/m ) I *) II *) (J/kg K) Metalen Lood Koper IJzer Staal Zink Aluminium Natuursteen Basalt 3 3,5 3,5 Graniet 3 3,5 3,5 Kalksteen 275 2,3 2,9 Hardsteen 275 2,3 2,9 84 Marmer 275 2,3 2,9 Zandsteen Tufsteen 1115,35,5,5,7 51 Metselstenen Gevelklinkers 21,8 1,3 31 Hardgrauw 1719,65,7 1,1, ,65 1, 9 Rood/Boerengrauw { 15,55, ,45,75 7,5 I solatiesteen 1,3 Kalkzandsteen 2 1, 1,5 25 Grindbeton Verdicht gewapend 25 1,9 2,3 372 Verdicht ongewapend 24 1,7 2, Niet verdicht gewapend 23 1,4 1,9 272 Niet verdicht ongewapend 22 1,3 1,7 232 Lichte betonsoorten 19,95 1,4 13, 16,7 1,2 8, 13,45,8 7,5 Algemene indicatie 1,35,5 84 6,5 7,23 5,5 5,17 4,5 3,12 3,5 2,8 2,8 Bimsbeton 71,23, {{ 114,35,5 6,512 Beton met geëxpandeerde klei e.d. als toeslag 51,18,35 56,5 { 118,35, ,512 22,7 4,55,5 Polystyreenschuimbeton 4, ,2 13,5 1,2 7,59 Cellenbeton 1,35,7 5,57,5 7, ,57,5 4,17 37,5 { { Cellenbeton op cementbasis Cellenbeton op kalkbasis { 475,17,26 3,76,5 { 19,7 1, 14 Hoogovenslakkenbeton 16,45,7 1 13,3, ,23,35 6,5 Andere anorganische materialen Asbestcement 1619,35,7,951, Gipsplaten 814,23,46 (),65 6 Glas (spiegelglas en vensterglas) 25,8,8 Glaskeramiek 25 1,4 1,4 84 Schuimglas 1215,5,6 Minerale toeslag voor beton 58,4,23 Minerale wol 3525,41 1,11,8 6 Bouwfysica_tabellenbijlage_216.indd 6 25/11/16 12:55

7 Pleisterlagen Cementpleister 19,93 1, Kalkpleister 16,7, Gipspleister 13,52,8 71 Tegels Hardgebakken tegels 2 1,2 1,3 28 Plavuizen 17,8 1, Organische materialen al dan niet gebonden (met uitzondering van houtproducten en kunststoffen) Geëxpandeerde kurk 12,41, ,529 Geëxpandeerde geïmpregneerde kurk 12,41, Linoleum 12, Rubber 1215,17, Geëxpandeerde eboniet 1, Rietvezelplaat 2535,8, Strovezelplaat 24,8, Vlasschevenplaat gebonden met kunsthars 37,8, Vlasschevencementplaat 337,8, ,57 Houtproducten Hardhout 8,71 1 ),23 1 ) Naaldhout 55,14 1 ),17 1 ) 188 Triplex-multiplex 7,17,23 Hardboard 1, Zachtboard 253, ,1 Spaanplaat 6, ,29 { Houtspaan-cementplaat Houtwolcementplaat 357,9, ,71 Houtwolmagnesietplaat { 45,1,12 3,71 Harde kunststoffen Polyesterplaat (met glasvezels versterkt) 12 Polyetheen 9295 Polymethacrylaat 12 Polypropeen 9, Polyvinylchloride 14 ABS polymeren 11 Kunststofschuimen Polystyreenschuim geëxpandeerd 153, Polystyreenschuim geëxtrudeerd 34, Ureumharsschuim 82,54 2 ) 1,53 Polyurethaanschuim 36,21, Fenolharsschuim (hard) 252,35 3,7 Polyvinylchlorideschuim 255, Opmerking: wanneer twee waarden van ρ en λ zijn gegeven kan λ voor tussengelegen waarden van ρ lineair worden geïnterpoleerd. 1) Loodrecht op de vezels. 2) Bij toepassing als spouwvulling. 3) λ kan bij veroudering ten gevolge van het verdwijnen van de freonvulling stijgen tot,35 W (m.k). over de µ-waarden van houtproducten is nog weinig bekend. Bovendien hangt de µ-waarde in zeer sterke mate af van het vochtgehalte. *) Kolom I heeft betrekking op omstandigheden waarbij het vochtgehalte overwegend bepaald wordt door het binnenklimaat. Kolom II slaat op omstandigheden waarbij gemiddeld op een hoger vochtgehalte moet worden gerekend. 7 Bouwfysica_tabellenbijlage_216.indd 7 25/11/16 12:55

8 Tabellen geluid Tabel 1 Akoestische absorptiecoëfficiënten (Uit: Bouwfysische Tabellarium, TU Delft) A = materiaal direct tegen harde ondergrond B = materiaal op regelwerk, luchtspouw C = materiaal op regelwerk, spouw geheel gevuld met akoestisch materiaal D = materiaal op regelwerk, spouw gedeeltelijk gevuld met akoestisch materiaal E = materiaal op regelwerk, spouw gedeeltelijk gevuld met akoestisch materiaal Referentiekarakteristiek 8 Bouwfysica_tabellenbijlage_216.indd 8 25/11/16 12:55

9 Tabel 1 (vervolg) Absorptiecoëfficiënten Nr. Materiaal (maten in mm) Type a [m 2 O.R.] Karakteristiek bij de middenfrequenties Steenachtige materialen 1 grindbeton, ca. 5 kg/m 2,1,1,2,2,3,4 2 gasbeton, 7 kg/m 2,14,19,24,32,41 3 bimsbeton,15,4,6,6,6,6 4 schoon baksteenmetselwerk,2,3,3,4,5,7 Pleisters 5 kalkcement pleisterwerk, A,1,1,2,2,2,4 direct op steenachtige ondergrond 6 akoestische pleister, in enige A,15,2,35,6,,6,5 lagen aan te brengen 7 spuitasbest A,29,24,65,79,88,65 Akoestische materialen 8 zachtboard (ongeverfd), B,13,72,59,76,9,92 d = 19; s = 23 9 halfhardboard (ongeverfd), B,24,2,9,4,4,12 d = 6,2; s = 5 1 spaanplaat, 5, kg/m 2, B,25,22,4,3,8 d = 8; s = 3 11 spaanplaat (lichtgewicht), B,16,58,75,53,54,42 6,4 kg/m 2, d = 19; s = 5 12 houtwolcementplaat, A,15,23,23,51,73,75 akoestisch, d = houtwolcementplaat, B,3,26,51,91,79,95 akoestisch, d = 25; s = 1 14 houtwolcementplaat, B,25,29,79,76,74,93 akoestisch, d = 25; s = 3 15 houtwolcementplaat, B,11,33,67,53,64,8 akoestisch, d = 25; s = 5 16 houtwolcementplaat, B,23,55,64,57,81,8 akoestisch, d = 25; s = 8 17 houtwolcementplaat, C,43,8 1,,79,8,98 akoestisch, d = 25; s = 3 18 houtwolcementplaat, D,76 1,,9,73,94,95 akoestisch, d = 25; s = 8 a = 3 9 Bouwfysica_tabellenbijlage_216.indd 9 25/11/16 12:55

10 Tabel 1 (vervolg) Absorptiecoëfficiënten Nr. Materiaal (maten in mm) Type a [m 2 O.R.] Karakteristiek bij de middenfrequenties kurkplaten, akoestisch met B,8,15,44,54,38,6 verflaag, d = 2; s = 25 2 kunststofschuimplaat B,5,11,31,73,58,47 (polystyreen), d = 1; s = 4 21 houtcellulose, gesaust, d = 22 A,7,2,6 1, 1,13 1,13 Geperforeerde platen 22 gipskarton, ongeperforeerd, D,28,14,9,6,5,1 d = 9,5; s = 1; a = 3 23 gipskarton, geperforeerd 6%, D,39,81,68,44,25,2 d = 9,5; s = 1; a = 3, gaatjes 8, 15, 2 24 gipskarton, geperforeerd D,3,69 1,1,81,66,62 19,6%, d = 9,5; s = 1; a = 3, gaatjes gipskarton met zaagsleuven, D,1,26,92,55,2,1 d = 9,5; s = 3; a = 2, sleuven 2,3 26 asbestcementplaat, B,43,15,1,5,4,2 ongeperforeerd, d = 4; s = 5 27 asbestcementplaat geperforeerd 16%, d = 4; s = 5 C,13,65,9,82,82,77 Schrootjes 28 houten latten, breed 85, E,6,85,8,82,7,62 tussenruimte 25 mm, d = 12; s = 2; a = houten latten, breed 45, E,19,36,73,5,25,31 tussenruimte 16 mm, minerale wol op bitumenpapier in de spouw, d = 25; s = 5; a = 2 3 aluminium lamellen, D,89 1,,88,88,61 breed 5, tussenruimte 12,5 mm, d =,3; s = 176; a = 2 Vloerbedekking 31 linoleum, gelijmd op A,2,3,4 ondergrond 32 parket, gelijmd op ondergrond A,4,4,6,12,1,15 1 Bouwfysica_tabellenbijlage_216.indd 1 25/11/16 12:55

11 Tabel 1 (vervolg) Absorptiecoëfficiënten Nr. Materiaal (maten in mm) Type a [m 2 O.R.] Karakteristiek bij de middenfrequenties tapijt, 1,87 kg/m 2, d = 4,5 A,2,4,15,36,32 34 tapijt, 1,87 kg/m 2, met A,5,13,6,24,28,32 onderlaag (8 mm vilt), d = 4,5 35 tapijt, 1,98 kg/m 2, d = 5,3 A,3,5,11,31,58 36 tapijt, 1,98 kg/m 2, met A,4,1,31,7,93,74 onderlaag (8 mm vilt), d = 5,3 37 kokosvloerbedekking, los A,3,3,7 1,13,28,55 op ondergrond, 2 kg/m 2, d = 1 38 Diversen glas,1,4,3,2,2,2 39 kunststoffolie, strak B,64,19,12,4 gespannen, PVC,2 kg/m 2, d =,2; s = 2 4 kunststoffolie, geplooid 3:1, B,13,51,66,59,3 PVC,2 kg/m 2, d =,2; s = 2 41 gordijn, katoen, strak B,4,9,37,68,89,72 gespannen, s = 5, ca.,4 kg/m 2 42 gordijn, katoen, geplooid 3:1 B,15,45.96,91 1,6 1,2 s = 5, ca.,4 kg/m 2 43 één zittend persoon,15,3,45,45,45,45 44 één persoon in ruimte met,65,75,85,95,95,8 veel nagalm (bijv. kerk) 45 publiek (incl. orkest) per m 2,52,68,85,97,93,85 46 houten stoel (onbezet),2,2,2,4,4,3 47 beklede stoel (onbezet),15,3,3,4,4,4 Opmerking: Bovenstaande tabel geeft globale waarden ontleend aan de literatuur. Gegevens over concrete materialen en constructies kunnen worden ontleend aan meetrapporten waarover de betreffende leveranciers beschikken. 11 Bouwfysica_tabellenbijlage_216.indd 11 25/11/16 12:55

12 Tabel 13 Grensfrequentie voor coïncidentie bij verschillende materialen voorbeeld voorbeeld materiaal f g d d (mm) f g (Hz) d (mm) f g (Hz) aluminium staal glas beton glasbeton kalkzandsteen poriso lichtbeton gips gipskarton hout spaanplaat lood 51 2, Tabel 14 Normwaarden luchtgeluidisolatie Tabel 17 Richtwaarden voor nagalmtijd in verschillende ruimten octaafband met middenfrequentie, in Hz normwaarde voor de genormeerde luchtgeluidisolatie (D nt ), in db Tabel 15 Normwaarden contactgeluidniveau goed gemeubileerde kamer kantoorvertrek kantoortuin schoollokaal muzieklokaal schouwburg kamermuziekzaal opera concertzaal kerk (orgelmuziek) 3 T = ca.,5 s T =,5,7 s T =,7,9 s T =,6,8 s T =,81,2 s T =,91,3 s T = 1,21,5 s T = 1,21,6 s T = 1,72,3 s T = 1,52,5 s octaafband met middenfrequentie,in Hz C in db 2 1 L p tot = L p1 + C (db) normwaarde voor het genormeerde contactgeluidniveau (L nt ), in db Tabel 16 Verzwakking of versterking volgens de A-weging frequentie in Hz 63 26, ,1 25 8,6 5 2,6 1, 2 1,2 4 1, 8 1, A-weging in db R, isolatievermindering in db verschil tussen L p1 en L p2 in db (L p1 L p2 ) Figuur 1 Optellen van geluiddrukniveaus S oppervlakteverhouding: 2 S totaal isolatieverschil in db: R 1 - R 2,3,1,3,1,3,1 Figuur 2 Isolatievermindering van een wand ten gevolge van een gedeelte met kleinere isolatie 1,3,1 12 Bouwfysica_tabellenbijlage_216.indd 12 25/11/16 12:55

13 Tabel 14 Aanbevolen waarden voor het achtergrondgeluidniveau in werkruimten 1 Soort achtergrondgeluid Besloten ruimten categorie Open ruimten categorie 4 5 geluiddrukniveau t.g.v. buitengeluid (industrie-, spoo -, r weg-, luchtvaartlawaai) (L AEq in db) installatiegeluiddrukniveau (L I, A in db) < 35 < 4 < 4 < 4 < 45 < 35 < 35 < 35 < 4 < 4 Tabel 15 Aanbevolen waarden voor de geluidsisolatie tussen ruimten 1 Besloten ruimten Categorie 1 Categorie 2 Categorie 3 Open ruimten Categorie 4 Categorie 5 Minimaal vereist luchtgeluiddrukniveauverschil D nt,a in db a b c d e naar verblijfsruimten naar verkeersruimten naar verblijfsruimten via wand met deur naar sanitair naar overige ruimten nvt nvt nvt 33 nvt nvt nvt 33 Maximum contactgeluiddrukniveau L nt,a in db inclusief vloerafwerking f g h naar verblijfsruimten naar verkeersruimten naar huurders- of gebruikersscheiding Besloten ruimten voorbeeldsituaties categorie 1 hoge spraakdiscretie bijv. vergadercentrum categorie 2 verhoogde spraakdiscretie in kantooromgeving bijv. spreekkamers categorie 3 besloten werkplek/concentratieplek (1-4 personen) Open ruimten voorbeeldsituaties categorie 4 open geclusterde werkplek (4-6 personen) categorie 5 open overlegplek, callcenter Formules geluid Geluiddrukniveau L p = 1 log p p 2 eff 2 [db] L p het geluiddrukniveau in decibel p eff de effectieve geluiddruk de referentie geluiddruk Pa p Geluidintensiteit p2 I = voor een diffuus geluidveld 4 ρ c p2 I = voor een vlakke lopende golf ρ c I de geluidintensiteit in W/m 2 (energie) p de geluiddruk in Pa ρ de soortelijke massa van de lucht in kg/m 3 c de geluidsnelheid in m/s ρ c voor gemiddelde omstandigheden, getalwaarde ongeveer 4 1 Bron: Handboek Bouwfysische Kwaliteit Gebouwen, NVBV 13 Bouwfysica_tabellenbijlage_216.indd 13 25/11/16 12:55

14 Geluidvermogenniveau Geluidisolatie van een constructie L w = 1 log W W [db] R = L z L o + 1 log S A [db] L w het geluidvermogenniveau in db W het geluidvermogen in watt het referentievermogen 1 12 W W Optellen van geluiddrukniveaus L ptotaal = 1 log (1 Lp1/1 + 1 Lp2/1 + 1 Lp3/1...) [db] L p1 het geluiddrukniveau van geluid 1 L p2 het geluiddrukniveau van geluid 2 L ptotaal het resulterende geluiddrukniveau in decibel Golflengte en frequentie c = f λ [m/s] c de voortplantingssnelheid van het geluid in m/s f de frequentie in Hz λ de golflengte in m. Massa-veerresonantie in spouwconstructies m1 + m2 1 f = 6 [Hz] m m b 1 2 f de resonantiefrequentie bij loodrecht invallend geluid m 1 massa van het ene spouwblad in kg/m 2 m 2 idem tweede spouwblad b breedte van de spouw in m L z het geluiddrukniveau in het zendvertrek in db L o het geluiddrukniveau in het ontvangvertrek in db S het oppervlak van de wand A de absorptie in het ontvangvertrek Genormeerde luchtgeluidniveauverschil D nt = L z L o + 1 log T T [db] D nt het genormeerde luchtgeluidniveauverschil L z het geluiddrukniveau in het zendvertrek in db L o idem in het ontvangvertrek T de in het ontvangvertrek gemeten nagalmtijd T de genormeerde nagalmtijd (=,5 s) Karakteristiek luchtgeluidniveauverschil D nt,a,k D nt,a,k = D nt,a,k 1 log (,16 V ) T S r D nt,a,k karakteristiek luchtgeluidniveauverschil in db DnT,A gewogen lucht-geluidniveauverschil per octaafband in db V volume van ontvangruimte in m 3 T S r de referentienagalmtijd in s oppervlakte van de gemeenschappelijke scheidingsconstructie tussen zend- en ontvangstruimte in m 2 14 Bouwfysica_tabellenbijlage_216.indd 14 25/11/16 12:55

15 Verlichting u u u. of u u. REFERENTIEWAARDEN VAN DE VERLICHTINGSSTERKTE IN HET VRIJE VELD IN NEDERLAND LUX minimum verlichtingssterkte in het vrije veld gedurende het aangegeven percentage van de gekozen periode Figuur 3 Verlichtingssterkte in het vrije veld % percentage van de tijd dat de aangegeven verlichtingssterkte wordt overschreden e Tabel 16 Interne reflectiecomponent in % bij diverse reflectiefactoren van de wandafwerking in het vertrek. Reflectiefactor plafond ca. 7%, vloeren ca. 2%. reflectiefactor wanden glasoppervlak t.o.v. vloeroppervlak in % 2% 4% 6% 8% ,2,3,5,6,3,6,9 1,2,6 1,1 1,5 2,,9 1,7 2,4 3,1 15 Bouwfysica_tabellenbijlage_216.indd 15 25/11/16 12:55

16 m Figuur 4 2, 1,5 1,, ,,5,5 1, 1,5 2, b (schaal 1:4) Stippendiagram voor bepaling van hemelfactor b/a b/a b (schaal 1:4) 2, 1,5 1,,5 h /a m h (schaal 1:4) 64 2 β h /a β α α h (schaal 1:4) 16 Bouwfysica_tabellenbijlage_216.indd 16 25/11/16 12:55