hbo-bacheloropleiding Commercieel Communicatiemanagement voltijd - deeltijd Associate degree-programma Officemanagement voltijd deeltijd

Transcriptie

1 Adviesrapport accreditatie hbo-bacheloropleiding Commercieel Communicatiemanagement voltijd - deeltijd Associate degree-programma Officemanagement voltijd deeltijd Hogeschool Schoevers

2

3 Lange Voorhout ED Den Haag T (070) F (070) I E info@hobeon.nl Adviesrapport accreditatie hbo-bacheloropleiding Commercieel Communicatiemanagement voltijd deeltijd Associate degree-programma Officemanagement voltijd deeltijd Hogeschool Schoevers CROHO nr en Hobéon Certificering BV Datum 12 augustus 2011 Auditteam Drs. R.B. van der Herberg Dr. E.M.C. van der Pool G.J. Pastijn I.H.C. Jaspers Secretaris D.P.M. de Koning MSc

4

5 INHOUDSOPGAVE DEEL MANAGEMENT SAMENVATTING Integraal advies Algemene gegevens Beoordelingskader Samenstelling auditteam Samenvattende beoordeling 1 2. INLEIDING Functie van het rapport De audit 7 3. KARAKTERISTIEK VAN DE OPLEIDING 9 4. VORIGE ACCREDITATIE 13 DEEL ONDERWERPEN EN FACETTEN NVAO-ACCREDITATIEKADER Doelstellingen opleiding 15 Facet 1.1. Domeinspecifieke eisen 15 Facet 1.2. Niveau: bachelor 19 Facet 1.3. Oriëntatie hbo Programma 21 Facet 2.1. Eisen hbo 21 Facet 2.2. Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma 24 Facet 2.3. Samenhang programma 26 Facet 2.4. Studielast 27 Facet 2.5. Instroom 28 Facet 2.6. Duur 30 Facet 2.7. Afstemming tussen vormgeving en inhoud 31 Facet 2.8. Beoordeling en toetsing Inzet van personeel 34 Facet 3.1. Eisen hbo 34 Facet 3.2. Kwantiteit personeel 35 Facet 3.3. Kwaliteit personeel Voorzieningen 37 Facet 4.1. Materiële voorzieningen 37 Facet 4.2. Studiebegeleiding Interne kwaliteitszorg 40 Facet 5.1. Evaluatie resultaten 40 Facet 5.2. Maatregelen tot verbetering 41 Facet 5.3. Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld Resultaten 44 Facet 6.1. Gerealiseerd niveau 44 Facet 6.2. Onderwijsrendement OORDEELSCHEMA BIJLAGEN 51 BIJLAGE I Programma en gesprekspartners 53 BIJLAGE II Kwantitatieve gegevens van de opleiding 57 BIJLAGE III Curricula Vitae en onafhankelijkheidsverklaringen 63 BIJLAGE IV Werkwijze, beoordelingsprocedure en beslisregels 71 BIJLAGE V Geraadpleegde documenten 75

6

7 DEEL 1 1. MANAGEMENT SAMENVATTING 1.1. Integraal advies Hobéon Certificering adviseert de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO) de hbo-bacheloropleiding Commercieel Communicatiemanagement (CROHO-nummer 34063) en het daaronder vallende Associate degreeprogramma Officemanagement (CROHO-nummer 80007), verzorgd door de Hogeschool Schoevers, in al haar varianten en locaties te accrediteren. Dit advies wordt in onderhavig rapport gefundeerd Algemene gegevens Naam van de instelling: Naam van de bacheloropleiding: Naam van het Associate degreeprogramma: Varianten van de opleiding: Locatie van de opleidingen: Hogeschool Schoevers Commercieel Communicatiemanagement Officemanagement voltijd en deeltijd Amsterdam, Arnhem, Den Haag, Eindhoven, Rotterdam en Utrecht Naam VBI: Hobéon Certificering b.v. Datum visitatie: 7 september 2010 Datum adviesrapport: 17 augustus Beoordelingskaders De bij het onderzoek gehanteerde beoordelingskaders zijn het Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs Nederland (14 februari 2003) en het Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs (hbo-bachelor): uitwerking voor Associate degree-programma s (11 februari 2008) Samenstelling auditteam Het auditteam bestond uit de volgende personen: Drs. R.B. van der Herberg, voorzitter, partner Hobéon Groep; Dr. E.M.C. van der Pool, vakdeskundige, lector Human Communication Development bij de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen; G.J. Pastijn, werkvelddeskundige, zelfstandig media- en marketingcommunicatieadviseur en communicatiedocent en trainer bij SRM; I.H.C. Jaspers, studentlid, vierdejaars studente Communicatiemanagement aan de Fontys Hogeschool; D.P.M. de Koning MSc, secretaris, adviseur Hobéon Groep Samenvattende beoordeling Hobéon Certificering baseert het advies tot accreditatie van de hbo-bacheloropleiding Commercieel Communicatiemanagement en de Ad opleiding Officemanagement op de volgende overwegingen: Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding CCM en Ad-Office management 1

8 Algemeen beeld Het auditteam was aangenaam getroffen door het enthousiasme dat het management, de docenten en de studenten van Hogeschool Schoevers tentoonspreidden ten aanzien van beide opleidingen. Docenten en studenten typeren de hogeschool als een kleinschalige, met elkaar betrokken gemeenschap waarin studenten herkend en erkend worden. De hogeschool is in de eerste plaats een community die zich kenmerkt door veiligheid en geborgenheid. De kleinschaligheid, informele sfeer en persoonlijke aandacht zijn sterke punten van de opleiding. Het auditteam constateerde dat de bacheloropleiding zich hard inspande om de kwaliteit van het onderwijs te waarborgen en verder te verbeteren. Zij had reeds een aantal fundamentele zaken in gang gezet, zoals: actualisering en verdieping van het curriculum sinds 2009 (van driejarig naar vierjarig); het opzetten van een onderzoekslijn en in het verlengde het invoeren van een onderzoeksopdracht in jaar twee; het instellen van het bindend studieadvies sinds 2010 en het verhelderen van de relatie tussen de Dublin Descriptoren, eindkwalificaties en leerdoelen (op het niveau van docenten op alle locaties). Sommige van deze stappen waren vrij recent gezet, wat inhield dat de opleiding op een aantal punten nog slagen moest maken. Dit was mede de reden dat het auditteam over een aantal zaken nog geen definitief oordeel wilde vellen en de opleiding heeft verzocht om een aantal zaken nader uit te werken. Dit heeft de opleiding naar het oordeel van het auditteam adequaat gedaan. Het is een omvangrijk proces dat Schoevers doorloopt en een proces dat de kern van de zaak raakt, namelijk het bachelorniveau van de opleiding Commercieel Communicatiemanagement. Schoevers heeft dit proces sinds de pilot instellingsaudit in 2008 goed op- en aangepakt. Onderwerp Doelstellingen opleiding: voldoende Het oordeel van het auditteam over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid. Het auditteam concludeert op basis van de bestudering van het materiaal en de gevoerde gesprekken dat de eindkwalificaties gebaseerd zijn op de landelijk vastgestelde beroepsniveauprofielen van (de branchevereniging) Logeion en de beroepsprofielen uit het rapport Werken in Kantoren: ontwikkelingen in competenties van professor Wentink. Het auditteam vindt dat de nu gehanteerde doelstellingen aansluiten op de eisen vanuit het werkveld, maar zou het een goede zaak achten als de positie van de opleiding wordt aangescherpt. Meer aandacht is gewenst voor de externe profilering ten opzichte van verwante opleidingen in het brede beroepsdomein van Commerce en Communicatie. Het auditteam oordeelt dat de eindkwalificaties alle elementen bevatten waar de Dublin Descriptoren betrekking op hebben. Het auditteam constateert dat een relevante vertegenwoordiging van het werkveld betrokken is geweest bij het opstellen van het beroeps- en opleidingsprofiel en dat het niveau van de eindkwalificaties aantoonbaar is afgestemd op het niveau van de beginnende beroepsbeoefenaar. De opleiding houdt op meerdere manieren vinger aan de pols wat betreft de ontwikkelingen in het werkveld. Een belangrijk mechanisme hierin is het overleg tussen de opleiding en de Raad van Advies en de klankbordgroepen. Een toevoeging aan de klankbordgroep Commercieel acht het auditteam zinvol. Het Associate degree programma sluit aan op de vraag vanuit de beroepspraktijk naar officemanagers. De opleiding heeft bij het opstellen van de eindkwalificaties uitgebreid contact gehad met vertegenwoordigers van brancheverenigingen. Ook is er goede afstemming geweest met vertegenwoordigers van mbo-instellingen. De Ad heeft de bachelorcompetenties als uitgangspunt genomen en heeft ze geconcretiseerd naar een voor de Ad passende set van competenties. De Ad heeft hierbij het beoogde niveau aangepast aan het Ad-niveau. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding CCM en Ad-Office management 2

9 Onderwerp Programma: voldoende Het oordeel van het auditteam over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid. Het auditteam heeft geconstateerd dat kennisontwikkeling op een adequate manier plaatsvindt via vakliteratuur en aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal. Het auditteam is van mening dat aandacht gewenst is voor verdieping van de literatuur en het gebruik van internationale en Engelstalige literatuur. Studenten komen regelmatig in aanraking met de beroepspraktijk, onder meer via de beroepsvormende onderdelen in het programma. In het eerste jaar zijn er een oriëntatiestage en bedrijfssimulatiedagen. Het tweede jaar voeren studenten een groot project uit en wordt een onderzoeksopdracht uitgevoerd. In het derde en vierde jaar doorloopt de student twee uitgebreide stages. De opleiding wordt ten slotte afgesloten met een afstudeeropdracht waarin een project of onderzoek op basis van een reëel probleem of vraagstelling wordt uitgevoerd. De opleiding kenmerkt zich als een echte beroepsopleiding: het aanleren van beroepsvaardigheden staat centraal. De opleiding heeft niettemin in toenemende mate aandacht voor kennisontwikkeling via toegepast onderzoek. In het programma wordt op een structurele manier een doorlopende onderzoekslijn aangebracht. Het auditteam vindt dit positief en raadt de opleiding aan om de onderzoekslijn verder te integreren in het programma door ook de samenhang met een aantal kernvakgebieden te zoeken. Op verzoek van het auditteam heeft de opleiding het onderwijsprogramma explicieter verbonden aan het beroeps- en opleidingsprofiel. De leerdoelen zijn nu op een zodanige wijze beschreven dat zij richting kunnen geven aan de programmatische opbouw en inhoud van de opleiding. Het auditteam vindt dat de inhoud van het programma studenten in voldoende mate in staat stelt om zich te ontwikkelen tot beginnende beroepsbeoefenaars op hbo-niveau. Het aanbrengen van theoretische en inhoudelijke verdieping in het programma en verdere uitwerking van de doelstellingen op het gebied van internationalisering zijn van belang. Het auditteam heeft geconcludeerd dat de samenhang in het programma wordt gerealiseerd door (vak)inhoudelijke leerlijnen, waarbij de opleiding in toenemende mate aandacht heeft voor de samenhang tussen deze leerlijnen. M.a.w. er is aandacht voor de afstemming tussen vakgebieden. De studielast bestaat uit 240 EC die evenredig zijn verdeeld over vier studiejaren. Studenten achten het programma studeerbaar. De opleiding hanteert duidelijke toelatingseisen en zorgt ervoor dat het onderwijs aansluit bij alle instromende studenten. De opleiding voldoet aan de formele eis met betrekking tot de omvang van het curriculum van een hbo bacheloropleiding en een Associate degree programma. De opleiding geeft een specifieke invulling aan de onderwijskundige uitgangspunten van Schoevers, welke wordt gekenmerkt door de volgende vier P s: Praktijkgericht, Persoonlijk, Performance en Prettige Leeromgeving. Het onderwijsaanbod wordt gekenmerkt door veel contacturen, regulier ingeroosterde tutoruren, kleine (klassen)groepen en een intensief systeem van studiebegeleiding. De toetsvormen die de opleiding gebruikt, sluiten aan op de leervormen. Ruimte voor een gedifferentieerde (!) individuele beoordeling bij groepswerk is van belang. Niet onbelangrijk: studenten en werkveld zijn tevreden over de opzet en inhoud van het programma. Het auditteam is ook positief over de Ad-opleiding. De opleiding kenmerkt zich door een hoge mate van beroepsgerichtheid. Studenten volgen een programma dat hen in staat stelt actuele beroepsspecifieke kennis en vaardigheden op het gebied van Officemanagement te verwerven. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding CCM en Ad-Office management 3

10 Onderwerp Inzet van personeel: voldoende Het oordeel van het auditteam over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid. Het auditteam is van mening dat het huidige docentencorps voldoende gekwalificeerd is om het programma inhoudelijk, onderwijskundig en organisatorisch te realiseren. Het gehele opleidingsteam is met groot enthousiasme en gedrevenheid aan het werk. Het merendeel van de docenten heeft praktijkervaring opgedaan, voordat zij in dienst kwam bij de opleiding. Sommige docenten hebben naast hun parttime onderwijsaanstelling nog een parttime baan in het werkveld (vaak als zzp er). Via diverse kanalen houden docenten contact met de praktijk. Schoevers hanteert een flexibel personeelsbeleid: zij maakt gebruik van kerndocenten met een vaste aanstelling en van een flexibele schil van uurdocenten en freelancers. Dit maakt het mogelijk om het aantal docenten adequaat af te stemmen op de jaarlijkse hoeveelheid studenten. Aandachtspunt is de verwachte uitstroom van pensioengerechtigde docenten die een vaste aanstelling hebben. Het management van de opleiding is hier alert op. Het auditteam constateert dat Schoevers zowel inzet op individuele scholing van docenten als instituuts- en/of opleidingsbrede scholing. Het delen van kennis en ervaringen krijgt gestalte door gemeenschappelijke docentendagen en gebeurt in zogenoemde vakgroepvergaderingen. Het auditteam is van mening dat de opleiding nog een slag kan maken op het punt van kennisdeling en circulatie. Studenten zijn tevreden over de docenten, hun (vak)deskundigheid, hun kennis van de beroepspraktijk en hun praktijkgerichtheid in de lessen. Onderwerp Voorzieningen: voldoende Het oordeel van het auditteam over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid. Op basis van een bezoek aan alle vestigingsplaatsen en het hoofdkantoor van de opleiding en na gesprekken met studenten en docenten (van alle vestigingen) stelt het auditteam vast dat de materiële voorzieningen voldoen aan de basisvereisten. Alle partijen geven aan hier met een kleine op- of aanmerking tevreden over te zijn. De opleiding besteedt veel tijd en aandacht aan studiebegeleiding. Het systeem van studiebegeleiding wordt gekenmerkt door een persoonlijke aanpak met een intensieve begeleiding. De opleiding werkt met vast ingeroosterde tutoruren en met mentoren die elk een klas onder hun hoede hebben. Deze vorm van begeleiding geeft de opleiding snel zicht op eventuele voor de studievoortgang belemmerende factoren. Samen met de betrokken student worden vervolgens remediërende factoren ondernomen. Overigens geschiedt dit ook en vaak op informele wijze. Per vestiging is de opleiding kleinschalig georganiseerd. Docenten en studenten ontmoeten elkaar frequent. Het systeem van informatievoorziening werkt met verschillende instrumenten en is volgens het auditteam adequaat. Verder is er een goed systeem voor de registratie van de studievoortgang. Onderwerp Interne Kwaliteitszorg: voldoende Het oordeel van het auditteam over alle facetten van dit onderwerp is positief. De volgende overwegingen hebben tot dat oordeel geleid. De opleiding heeft haar interne kwaliteitszorg voldoende geregeld en betrekt daar alle (interne en externe) belanghebbenden bij. De betrokkenheid van alumni en werkveld zou op een meer systematische manier kunnen gebeuren. De opleiding is zich hiervan bewust en zet allereerst in op uitbreiding van het alumnionderzoek. Een belangrijke stap in het kwaliteitszorgsysteem is de vertaling van evaluatie-uitkomsten naar vervolg- en/of verbeteracties. Het auditteam is van mening dat de opleiding dit adequaat oppakt. Monitoring van de (effecten van de) verbetermaatregelen conform de PDCA-cyclus is hierbij essentieel. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding CCM en Ad-Office management 4

11 Onderwerp Resultaten: onvoldoende Het oordeel van het auditteam over het facet onderwijsrendement is positief. Ten aanzien van het rendement is het auditteam van mening dat de opleiding structureel meet en stuurt op de rendementsgegevens. De bacheloropleiding komt dicht in de buurt van haar streefcijfers. Een opvallend punt is dat de opleiding bijzonder weinig uitval kent. Daar waar de streefcijfers nog niet worden gehaald, start de opleiding adequate maatregelen die de rendementen in positieve zin zullen beïnvloeden. Het facet gerealiseerd niveau kon het auditteam niet met de beoordeling voldoende besluiten. Bij bestudering van een aantal scripties formuleerde het auditteam een aantal serieuze aandachtspunten. Deze punten lagen enerzijds bij het handhaven van richtlijnen en procedures, maar anderzijds ook bij het gerealiseerd niveau zelf. Het merendeel van de voorafgaand aan de audit bestudeerde scripties voldeed niet aan het hbo-bachelorniveau. Het niveau van de afstudeerwerkstukken van de Ad-studenten is overigens wel conform datgene wat men mag verwachten van een afgestudeerde Ad er. Het auditteam is van mening dat de opleiding, in het bijzonder na de pilot instellingsaudit eind 2008, hard heeft gewerkt aan (verdere) borging van het gerealiseerd niveau. De opleiding heeft een degelijk afstudeertraject ontwikkeld, waarin bijvoorbeeld afstudeervoorstellen voorafgaand aan de start van het afstudeertraject moeten worden goedgekeurd, zowel bij de bachelor als bij de Associate degree. In haar Projectplan borging niveau bachelor Hogeschool Schoevers heeft Schoevers extra aandacht geschonken aan de beoordelingswijze en (de weging van) de beoordelingscriteria. Ook heeft zij goed gekeken hoe de afstudeerprocedure een door een ieder gedragen praktijk wordt bij de opleiding. De met elkaar samenhangende verbetermaatregelen betreffen o.a. verdieping van het programma; ontwikkelen van een onderzoekslijn; aanscherping van de procedures voor stage en afstuderen; invoeren van een nieuwe afstudeerhandleiding; deskundigheidsbevordering voor de afstudeerbegeleiders; betrokkenheid van het werkveld bij advisering over de afstudeerwerken. Het auditteam heeft vertrouwen in de inzet en motivatie van de opleiding én in de effecten van de verbetermaatregelen. Monitoring van alle ingezette verbeteracties is essentieel, niet in de laatste plaats omdat het verbeterproces de kern van de zaak raakt, namelijk het hbobachelorniveau. Daarom zou het auditteam het een goede zaak vinden, als de opleiding in aanmerking komt voor een herstelperiode en de resultaten van haar inspanningen op een later tijdstip nogmaals door een auditteam worden bekeken. Het auditteam is van mening dat na de herstelperiode de ingezette verbeteringen reëel gesproken zichtbaar kunnen en zullen zijn in de opleiding. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding CCM en Ad-Office management 5

12 Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding CCM en Ad-Office management 6

13 2. INLEIDING 2.1. Functie van het rapport Het onderhavige rapport bevat het advies aan de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO) dat door Hobéon Certificering als Visiterende en Beoordelende Instantie is opgesteld ten behoeve van de accreditatie van de hbo bacheloropleiding Commercieel Communicatiemanagement (CROHO-nummer 34063) en het daaronder vallende Associate degree-programma Officemanagement (CROHO-nummer 80007), verzorgd door de Hogeschool Schoevers. De opleiding wordt aangeboden in de varianten voltijd en deeltijd op de locaties Amsterdam, Arnhem, Den Haag, Eindhoven, Rotterdam en Utrecht. De basis voor het onderzoek van Hobéon Certificering werd gevormd door de Management Review en de daarbij behorende onderliggende documenten. Het bij het onderzoek gehanteerde beoordelingskader is geweest: Hobéon Beoordelingskader, versie De audit De audit heeft plaatsgevonden op 7 september Het programma van de audit is opgenomen in Bijlage I. Na afloop van de audit heeft het auditteam aan het opleidingsmanagement medegedeeld dat het auditteam op een aantal facetten van de onderwerpen 1, 2, 5 en 6 nog niet tot een afgerond oordeel kon komen: er waren naar de mening van het auditteam nog aandachtspunten waarvoor aanvullende informatie en maatregelen gewenst waren. Deze aanvullende informatie heeft de opleiding op 16 november aan Hobéon Certificering aangeboden. Deze informatie en de ingezette maatregelen zijn beoordeeld tijdens een paneloverleg op 30 november Het auditteam werd gevormd door R.B. van der Herberg, E.M.C. van der Pool, G.J. Pastijn, I.H.C. Jaspers, en D.P.M. de Koning. De in dit team aanwezige expertise is in onderstaand schema zichtbaar. voorzitter Drs. R.B. van der Herberg werkvelddeskundige G.J. Pastijn vakdeskundige Dr. E.M.C. van der Pool student I.H.C. Jaspers secretaris D.P.M. de Koning werkveld vak / discipline X onderwijs X X kwaliteitszorg /audit X X X X X X studentperspectief X Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding CCM en Ad-Office management 7

14 Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding CCM en Ad-Office management 8

15 3. KARAKTERISTIEK VAN DE OPLEIDING Algemeen Sinds 1998 biedt Hogeschool Schoevers erkende hbo-opleidingen aan. Tot 2003 ging het uitsluitend om kort-hbo programma s. Sinds 2003 biedt Schoevers de hbo-bachelor Commercieel Communicatiemanagement aan. In 2005 nam Schoevers deel aan de eerste aanvraagronde voor een Associate degree programma. Haar aanvraag voor een Ad Officemanagement is gehonoreerd. In 2010 heeft Schoevers opnieuw een aanvraag ingediend voor een Associate degree. Deze aanvraag voor een Ad Commerciële Arbeidsbemiddeling heeft inmiddels een positief advies gekregen van de NVAO en is gehonoreerd door de staatssecretaris. Profiel van de opleiding In 2003 verscheen het rapport Werken in Kantoren: ontwikkelingen in competenties van prof. dr. Ton Wentink, bijzonder hoogleraar Kwaliteitsmanagement en Bedrijfsvoering aan de TIASNimbas Business School van de Universiteit van Tilburg. In dit rapport wordt een analyse gemaakt van de ontwikkelingen in kantoororganisaties en wordt geschreven over de professionalisering van het clerical work. Aan de bovenkant van de beroepskolom kent het takenpakket hoogwaardig werk op het gebied van communicatie en organisatie; aan de onderkant staat een groep rank and file medewerkers die eenvoudige secretariële en administratieve diensten uitvoert. Schoevers heeft zich gespecialiseerd in het leren en ontwikkelen van (toekomstige) kantoorwerkers en het rapport weerspiegelt de ontwikkeling die Schoevers heeft doorgemaakt van secretaresseopleider naar opleider van office- en commercieel personeel. Het onderzoek van professor Wentink richt zich op de veranderende posities, rollen en taken van kantoorwerkers. Deze verandering wordt vooral veroorzaakt door ontwikkelingen in de marktomgeving van de organisaties waarvan de kantoren een onderdeel vormen. Ook innovaties in de infrastructuur en toepassingen van informatie- en communicatietechnologieën missen hun uitwerking niet. Bovendien wijzigen de opvattingen over werken, organiseren en management. Dit betekent dat de eisen die worden gesteld aan de competenties van kantoorwerkers, ook veranderen. Kenmerkend voor de beroepskolom is dat op alle niveaus commercieel handelen wordt verondersteld, d.w.z. een basishouding voor klantgerichtheid en klantgericht werken. Het voorgaande heeft geleid tot de definitie van drie kerncompetenties voor de opleidingen van Schoevers die de rode draad vormen voor de verschillende opleidingsniveaus: communiceren, organiseren en commercieel/klantgericht handelen. In het algemeen worden management ondersteunende functies ingedeeld in drie niveaus. Schoevers hanteert de driedeling uitvoerend - faciliterend initiërend/leidinggevend. In samenspraak met het beroepenveld zijn deze kerncompetenties voor ieder opleidingsniveau uitgewerkt in eindkwalificaties, competenties en prestatie-indicatoren. De bacheloropleiding Commercieel Communicatiemanagement stelt zich tot doel om werknemers af te leveren die op commercieel en communicatief gebied brede kennis bezitten en de managementvaardigheden bezitten om deze kennis in de praktijk te brengen en anderen hierin te begeleiden en besturen. De student die de bachelor heeft afgerond, heeft een initiërende, aansturende en adviserende rol in relatie tot de interne en externe communicatieprocessen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding CCM en Ad-Office management 9

16 Zij 1 kan een strategische analyse maken van de organisatie en haar informatiebehoefte gericht op zowel de interne als de externe klant. Vervolgens kan zij met deze kennis en vanuit een visie op communicatie met klantgerichtheid als kern informatiestromen vormgeven, beïnvloeden en bewaken. Associate degree Met de Associate degree Officemanagement wordt daarnaast, via een selectie uit de bachelormodules, een programma geboden dat beoogt gedegen kennis en praktische vaardigheden op het gebied van communicatie, organisatie en commercie aan te brengen, zodanig dat de student na twee jaar direct inzetbaar is op de arbeidsmarkt. Voor de Ad Officemanagement ligt het accent daarbij op organisatie en communicatie. Studentenpopulatie Studenten hebben over het algemeen voor de opleiding gekozen vanwege de kleinschaligheid van Schoevers, de breedte van de opleiding, de praktijkgerichtheid van de opleiding, de goede naam die Schoevers in een bepaald segment heeft en de persoonlijke aandacht die Schoevers heeft voor haar studenten. Ook de baangarantie die Schoevers biedt, vormt een doorslaggevende factor. Ad-studenten kiezen in het bijzonder voor de Ad vanwege de feit dat de opleiding maar twee jaar duurt en vanwege het zicht op doorstroom naar de bachelor. Het merendeel van de bachelorstudenten (ruim 65%) stroomde in 2009 direct van de havo in en een kleine 10% van een vwo-opleiding. Ongeveer 15% had een afgeronde mbo-opleiding achter de rug; vaak bij Schoevers Opleidingen. Ook voor de Ad gold dat de instromende studenten voornamelijk van de havo afkomstig waren (ca. 60%). Het aandeel instromende studenten met een afgeronde mbo-opleiding was bij de Ad ongeveer 25%. Daarnaast is er nog een significante groep die enkele jaren een andere wo- of hbo-opleiding heeft geprobeerd en ervoor gekozen heeft om over te stappen. Opleidingsprogramma Bachelor voltijd Het opleidingsprogramma van de bachelor opleiding is opgebouwd rondom de kerncompetenties communiceren, organiseren en commercieel handelen. In de eerste twee studiejaren worden algemene modules gegeven op het gebied van communicatie (Nederlands, Engels en een tweede vreemde taal); organisatie (Bedrijfsorganisatie, Managementvaardigheden, Evenementenorganisatie) en; commercie (Communicatieve vaardigheden). Daarnaast krijgen studenten relevante steunmodules (zoals Informatica). Hierdoor wordt een zo volledig mogelijk beeld van de beroepspraktijk gegeven. Bachelorstudenten volgen naast de algemene modules ook een aantal vakspecifieke modules op het gebied van marketing, communicatie en commercie. Het tweede studiejaar wordt afgesloten met een onderzoeksopdracht. In de afstudeerfase van de studie vindt integratie van kennis en vaardigheden plaats en zijn er twee lange stages. De opleiding wordt afgesloten met een afstudeeropdracht op het gebied van Communicatie of Commercie. Bachelor deeltijd In de deeltijd is het programma opgedeeld in een basisprogramma en een vervolgprogramma dat bestaat uit diverse clusters van modules. Na het volgen van het basisprogramma kiest de student haar eigen route door de clusters. Hiermee ontstaat een flexibele studieroute voor de student. De student kan op deze manier ook zelf het studietempo bepalen, afhankelijk van de tijd die zij beschikbaar heeft. Deeltijdstudenten hebben óf 8 uur les op vrijdag of 2x vier uur s avonds. Deeltijders kunnen zich in 1x keer inschrijven of voor bepaalde onderdelen. 1 Overal waar zij of haar staat, kan de lezer ook hij of hem lezen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding CCM en Ad-Office management 10

17 Associate degree De deelnemers aan het korte programma volgen de algemene modules op het gebied van communiceren, organiseren en commercieel handelen en sluiten hun opleiding af met een afstudeeropdracht waarin ze laten zien het geleerde bij de kerncompetentie organiseren te beheersen. De studenten volgen het onderwijs samen met de bachelorstudenten. Echter daar waar de bacheloropleiding een verdieping kent in de vakgebieden management, marketing, communicatie en onderzoeksvaardigheden, beperkt de Associate degree zich tot het aanbrengen van de meer algemene bedrijfsorganisatorische kennis, aangevuld met de praktische vakkennis die nodig is om als officemanager op hbo-niveau te functioneren. De Ad deeltijd kent een basisprogramma, aangevuld met trainingen, vier specialisaties (van elk een half jaar) en het afstudeertraject (van een maand of twee). Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding CCM en Ad-Office management 11

18 Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding CCM en Ad-Office management 12

19 4. VORIGE ACCREDITATIE In het najaar van 2008 heeft Schoevers als enige particuliere opleider deelgenomen aan een pilotaudit in het kader van het vaststellen van de nieuwe accreditatiekaders door de NVAO. De toenmalige auditcommissie heeft een advies uitgebracht over de kwaliteit van het functioneren van de hogeschool. Ten aanzien van de stelling De instelling is in control over de kwaliteit van de opleidingen is de commissie van de NVAO tot het oordeel conditioneel vertrouwen gekomen. De noodzakelijke verbeterpunten betroffen de inhoudelijke verdieping van de evaluatiesystematiek en de formalisering van de onderwijskundige bedrijfsvoering met als speciaal aandachtspunt het hbo-bachelorniveau. Het panel stelde dat onvoldoende periodiek werd geëvalueerd of het hbo-bachelorniveau daadwerkelijk werd gehaald en dat de directie weliswaar zicht had op de beschrijving van de kwalificaties van een bachelor, maar dat docenten, werkveld en studenten veel minder of geen zicht hadden op wat het hbo-niveau zou kunnen inhouden. Het adviesrapport van de NVAO auditcommissie is voor Hogeschool Schoevers aanleiding geweest in 2009 een verbetertraject in te zetten. De belangrijkste focus daarin is het gerealiseerd eindniveau van de bacheloropleiding en de verankering van het niveaubewustzijn in de organisatie. De hogeschool heeft een en ander uitgewerkt in het Projectplan Accreditatie Hogeschool Schoevers'. De uitvoering daarvan was ten tijde van de audit in september 2010 gaande. Tijdens de locatiebezoeken en de daaropvolgende audit op 7 september jl. heeft het auditteam van Hobéon Certificering geconstateerd dat de hogeschool hard werkt aan de veranderingen binnen de bacheloropleiding en dat de borging van het niveau van de bachelor een speerpunt is geweest de afgelopen periode. De opleiding heeft sterk ingezet op training van docenten op dit punt. In vakgroepoverleggen en op docentdagen is specifieke scholing aangeboden om te zorgen voor een verankering van het niveaubewustzijn. Het auditteam is van mening dat Schoevers adequate maatregelen heeft genomen, teneinde te komen tot een oplossing voor de in 2008 bij de proefaudit geconstateerde tekortkomingen. Het ontwikkelingsproces is niettemin nog in volle gang. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding CCM en Ad-Office management 13

20 Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding CCM en Ad-Office management 14

21 DEEL 2 5. ONDERWERPEN EN FACETTEN NVAO-ACCREDITATIEKADER 1. Doelstellingen opleiding Facet 1.1. Domeinspecifieke eisen De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk) Oordeel: voldoende Het oordeel van het auditteam is gebaseerd op onderstaande overwegingen. Beroeps- en opleidingsprofiel De brede bacheloropleiding CCM heeft in haar beroeps- en opleidingsprofiel (in: Onderwijs en examenregeling Hogeschool Schoevers, Bachelor Commercieel communicatiemanagement en Associate degree Officemanagement, juli 2010) de eindkwalificaties beschreven in drie kerncompetenties, te weten: communiceren, organiseren en commercieel/klantgericht handelen. Deze competenties zijn gebaseerd op: de beroepsniveauprofielen, zoals in 2002 gedefinieerd door Logeion; de beroepsprofielen, zoals vermeld in het rapport Werken in Kantoren: ontwikkelingen in competenties van professor Wentink (zie ook hoofdstuk 3). De drie kerncompetenties zijn vervolgens uitgewerkt in acht opleidingscompetenties met bijbehorende eindkwalificaties. Het auditteam heeft in september 2010 kennis genomen van het beroeps- en opleidingsprofiel en had een aantal vragen. 1. Schoevers hanteert voor office- en commercieel personeel de niveau-indeling 1) uitvoerend, 2) faciliterend en 3) initiërend/leidinggevend. Het auditteam miste de uitwerking van een aantal beroepstitels met daarbij aandacht voor verschillende niveaus. 2. Daarnaast was het auditteam niet duidelijk bij welke van de (recente) inzichten van Logeion 2 de bachelor aansluit en op welke manier en/of niveau dit gebeurde. 3. Ten slotte was het auditteam van oordeel dat het commerciële aspect van communicatie dat kenmerkend en onderscheidend is in de visie van Schoevers niet voldoende gefundeerd (en uitgewerkt) werd in het profiel. Het team heeft de opleiding verzocht haar opleidingsprofiel met het oog op bovengenoemde aspecten te herschrijven en/of verder uit te werken. De opleiding heeft haar beroeps- en opleidingsprofiel geactualiseerd (Hogeschool Schoevers, Bachelor Commercieel Communicatiemanagement. Van Beroepsprofiel tot opleiding, november 2010). Zij heeft hierin sterker dan voorheen de relatie gelegd met de beroepsprofielen van Logeion en geeft aan dat zij aansluit bij niveau 4 van Logeion: resultaatniveau, verantwoordelijk voor het bepalen van de oplossing. Het commerciële aspect van communicatie en de kerncompetenties commercieel/klantgericht handelen zijn verder uitgewerkt aan de hand van het onderzoek van professor Wentink. Ook refereert de opleiding aan de Body of Knowledge and Skills (BoKS) van het domein Commerce en legt zij de relatie met de acht domeincompetenties Commerce en haar kerncompetenties. (zie facet 2.2 voor een uitwerking van de competenties). 2 In 2010 heeft Logeion de beroepsprofielen opnieuw gedefinieerd. Er is een samenhangend stelsel vastgesteld met zes kerntaken die op zes verschillende niveaus kunnen worden uitgevoerd. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding CCM en Ad-Office management 15

22 Het auditteam constateert dat de brede bachelor op een zodanige manier beschreven is in het beroeps- en opleidingsprofiel en de onderliggende documenten, dat dit richting kan geven aan de programmatische opbouw en inhoud van de opleiding. Het team is van mening, dat de eindkwalificaties van de opleiding corresponderen met de kerntaken van een (beginnend) beroepsbeoefenaar. Het auditteam wil de opleiding nog een aantal zaken in overweging geven. Het auditteam acht het verstandig dat de opleiding haar positionering verder uitwerkt met hierbij aandacht voor haar positie ten opzichte van verwante opleidingen als Communicatie en Commerciële Economie. Het opleidingsmanagement geeft aan dat de opleiding wellicht meer gepositioneerd gaat worden richting commercieel accountmanagement. Deze positie sluit volgens haar beter aan bij de gewenste profilering van Schoevers op het gebied van klantgericht werken en commercieel/klantgericht handelen. Het auditteam is hierover positief gestemd. Welke richting de opleiding ook kiest, verdere verbijzondering van de opleiding is van belang. Associate degree De Associate degree gaat uit van dezelfde basis als de bachelor, te weten de kerncompetenties. Deze competenties zijn gebaseerd op: de beroepscompetentieprofielen van het kwalificatiedossier secretariële beroepen van ECABO; de beroepsprofielen, zoals vermeld in het rapport Werken in Kantoren: ontwikkelingen in competenties van professor Wentink (zie ook hoofdstuk 3). De beginnende beroepsbeoefenaar De opleiding is gericht op het opleiden van breed inzetbare procesmanagers op bachelorniveau: medewerkers die praktisch, kritisch en creatief functioneren in arbeidsorganisaties in diverse sectoren (zowel profit als non-profit). Resultaatverantwoordelijkheid en een klantgerichte, proactieve houding zijn belangrijke kenmerken van de afgestudeerde. De student die de bachelor Commercieel Communicatiemanagement heeft afgerond heeft een initiërende, faciliterende en adviserende rol in relatie tot de interne en externe communicatieprocessen. Zij kan een strategische analyse maken van de organisatie en haar informatiebehoefte met daarbij steeds oog voor zowel de interne als de externe klant. Vervolgens kan zij met deze kennis en vanuit een visie op communicatie, met klantgerichtheid als kern, informatiestromen vorm geven, beïnvloeden en bewaken. Functies waarvoor de opleiding opleidt, zijn: account manager; sales manager; communicatieadviseur; (staf)medewerker reclame en promotie; procesmanager; commercieel medewerker (binnen- of buitendienst); relatiebeheerder/manager externe betrekkingen; conference manager; projectleider/beleidsmedewerker congresorganisatie. Afgestudeerden starten veelal in een juniorfunctie met de potentie om door te groeien naar functies in het middenkader of hoger. Associate degree De Associate degree Officemanagement van Schoevers bereidt de studenten voor op een functie als officemanager. Andere mogelijke functies zijn: directie assistent, personal assistant, internationaal secretaresse, senior executive assistent, secretaresse Raad van Bestuur. De student die de Associate degree Officemanagement heeft afgerond, is in staat managers adequaat te ondersteunen bij het ontwikkelen, uitvoeren en beheersen van bedrijfsactiviteiten. De officemanager kan het managementbeleid mede voorbereiden en communicatiestromen binnen de onderneming beïnvloeden en bewaken. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding CCM en Ad-Office management 16

23 De opleiding heeft helder het verschil in werk- en denkniveau weergegeven tussen de managementassistent op mbo-niveau en de Ad officemanager. Het hogere niveau van de Officemanager komt tot uiting in de grotere verantwoordelijkheden in en de grotere complexiteit van de taken van deze functionaris. Van haar wordt een groter analytisch vermogen en een grotere mate van zelfstandigheid, flexibiliteit en inzicht in processen en taken gevraagd. Zij bezit meer kennis op het gebied van bedrijfseconomie en bedrijfsorganisatie. De officemanager heeft een eigen rol in de organisatie. Zij handelt zaken af en neemt zelf beslissingen. Validatie door het beroepenveld Het auditteam heeft geconstateerd dat de opleiding regelmatig met het beroepenveld overleg heeft over de opleidingscompetenties. Zij gebruikt hiervoor de volgende gremia: Raad van Advies op instituutsniveau: de in 2009 opgerichte Raad van Advies biedt Schoevers ondersteuning bij het waarborgen van een afstemming tussen enerzijds de inhoud van de opleidingen en anderzijds de praktijk van het beroepenveld. Klankbordgroep commercieel: dit orgaan bestaat uit twee sales (& marketing) managers, een communicatieadviseur en een interim manager/coach. Twee van de vier leden zijn alumni van de bacheloropleiding. Zij adviseren Schoevers met name op het gebied van de bacheloropleiding. Klankbordgroep secretarieel: dit orgaan bestaat uit secretaresses, officemanagers en bureaumedewerkers. Deze klankbordgroep speelt vooral een rol bij feedback op de Associate degree. De klankbordgroepen komen twee maal per jaar bijeen en spreken zich dan uit over het beroepsprofiel, het curriculum en de relatie met de beroepspraktijk. Het auditteam heeft inzage gehad in de notulen van de klankbordgroepen en heeft geconcludeerd dat de opleiding met deze organen een werkend mechanisme heeft om informatie te krijgen over actuele ontwikkelingen en om feedback te krijgen op haar opleidingscompetenties. De samenstelling van de klankbordgroepen acht het auditteam voldoende, maar een toevoeging aan de klankbordgroep commercieel acht het team zinvol, gezien het feit dat de bacheloropleiding een breed werkveld beoogt te bedienen. Associate degree Ook de competenties van de Ad Officemanagement zijn gevalideerd door een representatieve vertegenwoordiging van het werkveld. Naast de klankbordgroep secretarieel is er overleg geweest met vertegenwoordiging van de voornaamste beroepsorganisaties: NVD (Nederlandse Vereniging voor Directiesecretaressen), EUMA (European Management Assistants) en VRMA (Vereniging Registered Management Assistants). Internationale referentie De opleiding heeft aandacht voor de ontwikkeling van internationale competenties. Een van de eindkwalificaties geeft aan dat de afgestudeerde kansen en bedreigingen moet herkennen op de nationale en internationale markt en oog moet hebben voor (inter)culturele ontwikkelingen. De opleiding kan haar visie op internationalisering nog verder uitwerken. De opleiding is sinds 1964 lid van het internationale samenwerkingsverband van particuliere onderwijsinstellingen ESA (European Schools for Higher Education in Administration and Management). Binnen de ESA richt de afstemming zich voornamelijk op de Associate degree. Om een benchmark voor de bachelor uit te kunnen voeren is Schoevers een samenwerkingsverband aangegaan met de Erasmus Hogeschool in Brussel (sinds 2009). Er heeft reeds een globale programmavergelijking plaatsgevonden. Verdere uitwisseling, onder andere op het gebied van de eindkwalificaties en competenties, staat gepland. Ten slotte is er in samenwerking met uitzendorganisatie Randstad een onderzoek uitgezet naar de internationalisering van het secretaresseberoep. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding CCM en Ad-Office management 17

24 Onderhoud beroeps- en opleidingsprofiel Het auditteam heeft geconstateerd dat er veel contact is tussen de opleiding en het werkveld. Het onderzoek dat professor Wentink uitvoert naar ontwikkelingen in de beroepskolom, vindt eens per drie à vier jaar plaats. Daarnaast vindt structureel overleg plaats met het beroepenveld in verschillende gremia (alumni, stagebedrijven, uitzendorganisaties) en op verschillende niveaus. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding CCM en Ad-Office management 18

25 Facet 1.2. Niveau: bachelor De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor Oordeel: voldoende Het oordeel van het auditteam is gebaseerd op onderstaande overwegingen. In het beroeps- en opleidingsprofiel is een matrix opgenomen waarin de opleiding de Dublin Descriptoren af heeft gezet tegen de opleidingscompetenties. In het onderwijs- en examenreglement heeft de opleiding per Dublin descriptor aangegeven hoe zij deze heeft uitgewerkt in haar eindkwalificaties. Zo is de Dublin descriptor Oordeelsvorming als volgt uitgewerkt: De bachelor verwerft zelfstandig noodzakelijke informatie om oplossingen en adviezen te kunnen onderbouwen. De bachelor is in staat de verworven informatie te structureren en te interpreteren en te toetsen aan bedrijfsmatige, commerciële, maar ook sociaal maatschappelijke en ethische aspecten. Associate degree De opleiding heeft een duidelijk visie op het beoogde niveau van de Associate degree. Ze heeft deze visie opgesteld aan de hand van de zogenoemd Dublin Descriptoren Short Cycle (protocol toetsing Ad-programma door de NVAO). Door de jarenlange ervaring van Schoevers met opleidingen op dit niveau hebben docenten volledig in de vingers wat het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar bij de Associate degree Officemanagement is. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding CCM en Ad-Office management 19

26 Facet 1.3. Oriëntatie hbo De eindkwalificaties van de opleiding zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties o Een hbo-bachelor heeft de kwalificaties voor het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist is of dienstig is Oordeel: voldoende Het oordeel van het auditteam is gebaseerd op de overweging dat de in facet 1.3 benoemde aspecten volledig in facet 1.1 aan de orde zijn geweest en het oordeel derhalve identiek is. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding CCM en Ad-Office management 20

27 2. Programma Facet 2.1. Eisen hbo Kennisontwikkeling van studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk Oordeel: voldoende Het oordeel van het auditteam is gebaseerd op onderstaande overwegingen. Vakliteratuur en aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal Studenten maken in de opleiding gebruik van speciaal door Schoevers ontwikkelde leermiddelen, syllabi en externe leermiddelen. Auteurs zijn over het algemeen werkzaam in de beroepspraktijk. In de syllabi wordt speciaal geselecteerde actuele literatuur samengebracht. Voor de vakgebieden Management, Communicatie en Marketing/Commercie maakt Schoevers over het algemeen gebruik van externe standaardwerken. Het auditteam concludeert dat de opleiding gebruik maakt van vakliteratuur die relevant en up-to-date is. Dit geldt ook voor de literatuur die in de Ad-opleiding wordt gebruikt. Binnen het studieprogramma wordt vooral gebruik gemaakt van Nederlandstalige literatuur. Aandacht voor internationale en Engelstalige vakliteratuur is gewenst. Het auditteam heeft gevraagd welke werkwijze en welke criteria gehanteerd worden bij de jaarlijkse samenstelling van de literatuurlijst van de bacheloropleiding en op welke wijze Schoevers toeziet op het vereiste niveau van de literatuurlijst. De Schoevers leermiddelen worden jaarlijks gescreend en waar nodig geactualiseerd. De afdeling Opleidingen beoordeelt in overleg met de desbetreffende landelijk vakcoördinator in hoeverre vakliteratuur en/of studiemateriaal bijgesteld of geactualiseerd moet worden. Docenten kunnen suggesties aandragen. Het auditteam benadrukt het belang van kennisontwikkeling en verdieping via vakliteratuur/theorie en heeft geconstateerd dat de opleiding nog stappen kan maken met betrekking tot de verdere verdieping van de literatuur voor bepaalde kernvakken. Interactie met de beroepspraktijk Het auditteam heeft op basis van de documenten en de gesprekken tijdens de audit kunnen vaststellen dat studenten tijdens hun studie in contact worden gebracht met hun toekomstige werkveld. Interactie met de beroepspraktijk in de voltijds opleiding vindt op diverse manieren plaats. Hieronder geven wij de belangrijkste voorbeelden. Studenten lopen twee stages: in jaar 1 een oriëntatiestage van 8 weken (voorheen 6 weken) en in jaar 3 en 4 twee stages van 15 weken. Schoevers heeft criteria geformuleerd voor een passende (stage)werkplek op hbo-niveau. Kernvraagstukken uit de beroepspraktijk zijn hierbij vaak het vertrekpunt voor het onderwijs. Er wordt dan ook gewerkt met (bedrijfs)simulaties, cases en praktijkopdrachten. Zo vinden in jaar één de bedrijfssimulatiedagen in Kernwasser Wunderland (Kalkar, Duitsland) plaats waarbij studenten in groepsverband werken aan een case die in samenspraak met een bedrijf is opgesteld. De afgelopen twee jaar was dit bedrijf radiostation Q Music. Ook is er een opdracht waar studenten een marktonderzoek simuleren. Ze stellen een enquête op volgens de methoden en technieken voor marktonderzoek, berekenen de omvang van de te onderzoeken populatie en beschrijven hun werkwijze. Ze hoeven deze enquête niet uit te zetten in de praktijk. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding CCM en Ad-Office management 21

28 In verschillende modules wordt projectmatig gewerkt. Studenten voeren projecten uit voor echte (of gesimuleerde) opdrachtgevers. In jaar twee is er bijvoorbeeld een opdracht voor het Ronald McDonald Kinderfonds. Studenten organiseren hierbij in het kader van de module Projectmanagement (de projectweek) een fondsenwervingsactie. In het tweede jaar doen de bachelorstudenten een onderzoeksopdracht. Hier is een externe opdrachtgever voor nodig. Ook de studenten van het Ad-programma nemen deel aan de bedrijfssimulatiedagen in Kalkar, de oriëntatiestage in het eerste jaar en de opdracht voor het Ronald McDonald s Kinderfonds. Ad-studenten ronden het tweede studiejaar af met een afstudeeropdracht. Deeltijd Voor de deeltijd opleiding geldt dat leren voor een groot deel plaatsvindt op of via de werkplek. Voor de deeltijdstudenten in de Ad is het niveau van de werkplek soms problematisch bij leren op de werkplek. De opleiding stelt dat de werkplek die studenten bij de start van de hboopleiding hebben, over het algemeen op mbo-niveau is en dat de ervaring leert dat het bedrijfsleven weinig ruimte biedt om buiten de eigen werkplek ervaring op te doen. De opleiding geeft aan dat het niet moeilijk is werkplekken te vinden op het niveau van het eerste jaar hbo, maar dat werkplekken op een hoger niveau moeilijker te vinden zijn. Het auditteam heeft geconstateerd dat de kwaliteit (en het niveau) van het buitenschools leren goed wordt bewaakt. In de gesprekken met studenten tijdens de audit werd duidelijk dat de opleiding expliciet stuurt op de inhoud en het niveau van de werkplek. Deeltijdstudenten die niet beschikken over een relevante werkplek, moeten stage lopen, conform de condities in de voltijdopleiding. Toegepast onderzoek Kennisontwikkeling via praktijkgericht onderzoek is een prioriteit voor de bacheloropleiding. De opleiding had in diverse modules reeds aandacht voor methodologische aspecten als het formuleren van een probleemstelling, het maken van een onderzoeksontwerp en de verzameling en analyse van gegevens. Vanaf studiejaar is er sprake van een doorlopende onderzoekslijn in het curriculum. In elk jaar krijgen studenten theorie en vaardigheden op het gebied van onderzoek. De toepassing vindt plaats in de onderzoeksopdracht in jaar twee (bachelor), bij het opzetten van het marktonderzoek (simulatie) en de afstudeeropdracht (jaar twee Ad; jaar vier bachelor). Het auditteam heeft vastgesteld dat de aandacht voor (kennisontwikkeling via) toegepast onderzoek is toegenomen. De onderzoeksleerlijn ligt nu als een lint in het curriculum. Verdere samenhang met een aantal kernvakgebieden acht het auditteam van belang, zodat onderzoek een geïntegreerd onderdeel van het curriculum wordt en de opleiding studenten met recht in staat stelt om reflective practitioners te worden. Actualiteit van het programma Het auditteam is van mening dat de opleiding er op een adequate manier voor zorgt, dat het programma actueel is en blijft. Door snelle ontwikkelingen in het werkveld is vooral dat laatste van groot belang. De opleiding doet dit o.a. door: afstemming met de Raad van Advies en de klankbordgroepen die het werkveld van de opleiding vertegenwoordigen; overleg met de stage- en afstudeerbedrijven en de opdrachtgevers in projecten; contact met Schoevers Professionals en Schoevers Training en Advies; het aantrekken van diverse docenten die deels werkzaam zijn (geweest) in de relevante beroepspraktijk. Daarnaast zijn docenten actief binnen de stagebegeleiding en begeleiding bij het afstudeertraject; regelmatig (landelijk) vakgroepoverleg waarbij de inhoud van het onderwijs aan de actualiteit wordt getoetst. De afdeling Opleidingen verwerkt met de landelijke vakgroepcoördinator actuele ontwikkelingen in de modules; Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding CCM en Ad-Office management 22