Kaartenbak SE-vorming Bron: Ideeën verzameld door Joy van Aalst. Instructiekaart

Transcriptie

1 Kaartenbak SE-vorming Bron: Ideeën verzameld door Joy van Aalst Instructiekaart Wind, regen, onweer, zon en sneeuw. Hoe onstaan deze eigenlijk? Door middel van deze kaarten kunt u de kinderen vertellen of zelf laten lezen hoe deze weersomstandigheden ontstaan. De onderwerpen van het weer die hier besproken worden zijn: Wind/luchtdruk Regen Sneeuw Zon Onweer Bij elk onderwerp hoort een uitlegkaart. Op deze kaart word uitgelegd wat het onderwerp is, en hoe deze ontstaat. Vervolgens kunt u de kinderen door middel van proefjes te laten uitvoeren het onderwerp nog duidelijker maken. De kinderen ontdekken zo op een leuke manier wat het weer nou eigenlijk is.

2 Wat is wind? Wind komt je echt overal tegen: Als je ademt. Als je beweegt. Als het stormt. Als je ergens tegen aan loopt. Wind is een luchtbeweging van de atmosfeer. De atmosfeer is de lucht om de aarde heen. De lucht word bewogen omdat er verschillende luchtdrukken op de aarde zijn. De windkracht word aangegeven in nummers. Bij nummer 0 is het windstil, en bij nummer 12 is er een orkaan. In Nederland waait het 2 uur na zonsopgang het minst. Ongeveer 3 uur nadat de zon het hoogste staat, waait het het hardst. In Nederland waait het in Groningen (het noorden van het land) gemiddeld het hardst. In Brabant (het zuiden van het land) waait het gemiddeld minder. Wind maken met een windmeter Benodigdheden: - Drie dunne latjes van 30 cm - Punaises - Papier/Karton - Een plankje van 30 bij 20 cm - Een stukje hout - Touw - Spijkers Maak met de latjes en het plankje een soort raam. Knip het papier en het karton even groot als het stukje hout. Bevestig het papier, karton en hout met touw en punaises aan het raamwerk. Nu is je windmeter klaar. Zet je windmeter buiten op een goede zichtbare plek. Nu kan je elke dag kijken hoe hard de wind gaat. Windstil Alles hangt stil Zwakke wind Papier beweegt Matige wind Het karton beweegt ook Krachtige wind Het hout beweegt ook Heb je geen tijd om een windmeter te maken. Span dan een waslijn, en hang daar verschillende voorwerpen op die verschillen van zwaarte. Hoe meer voorwerpen er bewegen, hoe harder de wind.

3 Kaartenbak: Natuur Bron: Ideeën verzameld door Joy van Aalst Zelf wind maken Benodigdheden: - Een brandende kaars - 2 stukken papier, A4 - Een stukje plakband Vouw van het 1 e stuk papier een flatgebouw, dit doe je door het papier vierkant te vouwen. Zet het flatgebouw voor de brandende kaars. Blaas naar het flatgebouw. Wat gebeurt er met je adem? Vouw de uiteinden van het andere stuk papier naar elkaar toe, en zet deze voor de brandende kaars neer. Blaas er maar weer tegen. Wat gebeurt er? Kaartenbak: Natuur Bron: Ideeën verzameld door Joy van Aalst Een Hovercraft maken? Benodigdheden: - 1 petfles - Papier - 1 oude cd - Schaar - Ballon - Lijm - Boor 4 mm Een Hovercraft is een grote luchtkussen die je over het water kan brengen. Een hovercraft heeft wind nodig om vooruit te komen. Stap 1: Lijm de dop in het midden van de cd, en trek de opgeblazen ballon een stukje over de rand van het flessendopje. Stap 2: Maak een kraag van papier, deze zorgt ervoor dat de ballon niet omvalt. Stap 3: Blaas tegen je zelfgemaakte hovercraft aan.

4 Kaartenbak: Natuur Bron: Ideeën verzameld door Joy van Aalst Zit er ook lucht in een fles? Benodigdheden: - Waterkoker - Handdoek - 1 glazen fles - Bak met koud water - Ballon - Water Wikkel een handdoek om de glazen fles, anders is het te warm voor je handen. Doe het gekookte water in de glazen fles. Trek een ballon stevig over de hals van de fles. Zet de fles in een bak met koud water. Wat gebeurt er? Kaartenbak: Natuur Bron: Ideeën verzameld door Joy van Aalst \ Een windwijzer maken Benodigdheden: - Karton - Papier - Schaar - Lijm - Schaar - Boetseerklei - Bloempot - Lijm - Papier - Liniaal - 2 rietjes - Potlood/viltstift - Satéstokje Met een windwijzer kan je zien welke kant de wind opwaait. Je gaat er nu zelf 1 maken. Stap 1: Knip een driehoek uit het karton, knip de top van de driehoek eraf. Stap 2: Knip inkepingen in een rietje. Schuif de top van het driehoek aan de ene kant erop, en het overige van het driehoekje aan de andere kant. Stap 3: Duw de punt van het satéstokje precies door het midden van het rietje. Stap 4: Steek het satéstokje met de pijl erop, aan de onderkant in de bloempot. Stap 5: Plak nog driehoekjes op de bloempot met oost, zuid, west, noord. En je windwijzer is af.

5 Wat is regen? Wat hebben we toch een hekel aan al die regen. Als het regent hebben we het koud. Maar het is ook wel leuk die regen, je kan in de plassen springen, en lekker kliederen. Maar waar komt al die regen nou eigenlijk vandaan? We weten allemaal dat regen uit de wolken komt. Een wolk bestaat uit allemaal kleine waterdruppels, die zwevend in de lucht blijven hangen. Deze waterdruppels zijn heel erg klein, en daardoor kunnen ze ook blijven zweven. Soms botsen deze waterdruppels met elkaar, en dan word het een grotere waterdruppel. Als de waterdruppels te zwaar zijn vallen ze naar beneden. En dan ontstaat er regen. Hoe ontstaat regen Benodigdheden: -Een spiegel Leg de spiegel in de ijskast. Je kan de spiegel ook buiten leggen, als het heel erg koud is. Pak de spiegel weer uit de ijskast, en adem flink uit op de spiegel. Wat zie je gebeuren?

6 Een regenmeter maken Benodigdheden: - Een plastic fles van een halve liter zonder dop - Kiezelstenen - Een liniaal - Een schaar - Een watervaste stift Knip de fles doormidden. Voordat je de fles doormidden kunt knippen, moet je eerst een beginpunt maken, dit doe je door een gaat in de fles te maken. Doe nu een laag kiezelstenen van 5 centimer in de fles. Gebruik je liniaal om dit op te meten. Vul nu de fles met water tot net boven de kiezelstenen. Met een watervaste stift zet je een streep tot waar het water staat. Doe nu de andere helft van de fles ondersteboven in je regenmeter. Je regenmeter is nu klaar. Wil je weten hoe je je regenmeter kunt gebruiken, pak dan de volgende kaart uit de bak. Hoeveel heeft het geregend? Benodigdheden: - Je zelfgemaakte regenmeter - Een liniaal - Een watervaste stift Zet je zelfgemaakte regenmeter buiten. De volgende dag ophetzelfde tijdstip ga je naar je regenmeter kijken. Hoe hoog is het water gestegen? Zet met een watervaste stift weer een streep op de fles op de hoogte van het water. Pak nu je liniaal. Meet het stukje tussen de 2 streepjes op. Nu weet je hoe hoog het water is gestegen. Doe dit een paar dagen achter elkaar. Let er wel op dat je het elke keer op dezelfde tijd opmeet.

7 Kaartenbak: Natuur Bron: Ideeën verzameld door Joy van Aalst Zelf regen maken Benodigdheden: - Een glazen pot met een metalen deksel - Water - Zout - Suikerklontjes 1. Maak vijf kleine gaatjes in het metalen deksel. 2. Kook wat water en giet het hete water voorzichtig in het glazen potje. 3. Leg het deksel omgekeerd op de glazen pot (en zorg dat de hele opening bedekt is). 4. Leg wat ijsklontjes op het deksel en strooi er wat zout over (zodat het ijs gaat smelten). 5. Leg op de eerste laag ijsklontjes een tweede laag ijsklontjes. 6. Wacht een paar minuten en kijk hoe er regendruppels van het deksel in het water vallen. Weet je ook hoe de regendruppels ontstaan? Zakt regenwater weg? Benodigdheden: - jampot - papier - water - gieter - pen - plek waar gras, grind, asfalt en stoeptegels bij elkaar zijn. Neem een gitaar, pen en papier mee naar buiten. Giet water in de jampot. Giet de jampot in 1 keer leeg over het gras. Wat gebeurt er? Zakt het water in de grond, blijft het water liggen of stroomt het water weg? Schrijf op het blaadje wat er gebeurt. Doe dit ook op de andere 3 plekken: grind, asfalt en de stoeptegels. Op welke grond zakt het water weg?

8 Wat is sneeuw? Sneeuwpoppen maken, sneeuwballen gooien. Wat is het toch leuk als het sneeuwt. Maar wat is sneeuw eigenlijk, en waar komt het vandaan. Wanneer de temperatuur onder 0 is, veranderen de piepkleine regendruppels in ijsnaaldjes. Op weg naar beneden blijven deze ijsnaaldjes kleven aan stofdeeltjes in de lucht. Hierdoor veranderen de ijsnaaldjes in sneeuwsterren. Wanneer het waait, gaan de sneeuwsterren samenvoegen, en veranderen zo in sneeuwvlokken. Wanneer er genoeg sneeuw valt, kan je sneeuwpoppen maken en sneeuwballen gooien. Waar is het het koudst? Benodigdheden: - Een thermometer In dit proefje ga je op 3 verschillende plaatsen meten hoe koud het is. Hang buiten een thermometer op. Hoe koud is het? Steek de thermometer nu in de sneeuw. Zal het in de sneeuw kouder zijn dan boven de grond? Haal nu het sneeuw weg, en steek de thermometer in de grond. Hoe warm is het onder de grond?

9 Warme sneeuw? Benodigdheden: - Een thermometer - Een emmer - Een plastic zak - Sneeuw Zet de thermometer een kwartier buiten. Kijk hoeveel graden het is, en noteer dit. Doe de thermometer in een plastic zak. Leg hem op de bodem van een emmer. Vul de emmer halfvol met sneeuw. Haal de thermometer na een kwartier uit de emmer, en kijk naar de temperatuur. Leg de thermometer weer op de bodem van de emmer. Vul nu de emmer helemaal met sneeuw. Haal de thermometer na een kwartier uit de sneeuw. Kijk nu weer naar de temperatuur. Wat zal er gebeuren? Waarom? Sneeuw en de zon Benodigdheden: - Zonneschijn - Sneeuw - 2 even grote stukken karton - zwart papier -Aluminiumfolie -Lijm Beplak het ene stuk karton met aluminiumfolie, en het andere stuk karton met zwart papier. Leg als de zon schijnt, beide stukken karton in de sneeuw. Wat gebeurt? Waarom?

10 Sneeuw omzetten in water Benodigdheden: - Een glazen pot - Een liniaal - Sneeuw Vul de glazen pot helemaal met sneeuw. Neem de pot mee naar binnen en meet hoe dik de laag sneeuw is. Laat het sneeuw nu helemaal smelten, meet nu het water in pot. Wat zal er gebeuren? Waarom? Sneeuw in een potje Benodigdheden: - Een leeg potje met een deksel - Poppetje - Glitter - Glycerine (kopen bij de apotheek) -Lijm Knutsel een poppetje. Vul het potje met water en doe de deksel erop. Kijk dan of het potje niet lekt. Lijm het poppetje vast aan de binnenkant van de deksel. Laat de lijm goed drogen. Doe de glycerine in het potje en vul het aan met water. Verhouding 3 eenheden glycerine op 1 eenheid water. Lukt dit niet, roep dan even je juf of meester. Nu doe je de deksel erop en moet je flink schudden. Open het potje weer, en doe er wat glitter bij. Draai nu de dekstel stevig vast, en daar heb je je eigen sneeuw.

11 Wat is de zon? De zon die kennen we toch allemaal. We zien de zon bijna elke Dag. De zon zorgt ervoor dat we het lekker warm hebben. Als de Zon er niet zou zijn, dan zouden wij hier op de aarde ook niet Kunnen leven. In de winter zien we de zon natuurlijk niet elke dag, Maar ook dan is de zon er wel. De aarde draait om de zon heen. In de winter staat de zon dan aan de andere kant van de aardbol, waardoor het bij ons koud is. De zon is heel groot vergeleken met onze aarde. De aarde past er wel een miljoen keer in. De zon is eigenlijk gewoon een hele grote ster. Kaartenbak: Natuur Bron: Ideeën verzameld door Joy van Aalst Een zonnemeter maken Benodigdheden: - Een grote bloempot - Gekleurd plakband - Een vergrootglas - 2 wasknijpers - Een giet - Een schaar - Aluminiumfolie Om je eigen zonnemeter te maken moet je even de volgende stappen volgen: Stap 1: Scheur een breed stuk folie af. Knip 2 stukken plakband af, deze moet net zo lang zijn als de folie. Plak de maar op de folie. Stap 2: Knip de onderkant van de folie af. Stap 3: Zet de folie met de wasknijpers in de bloempot vast. Stap 4: Zet het vergrootglas in de tuit van de gieter. Stap 5: Op een morgen dat de zon schijnt zet je de gieter zo dat een scherpe lichtvlek op de bovenkant van het plakband valt. Stap 6: Terwijl de zon van positie verandert, verschijnt er een verbrande lijn op het plakband. Zo kun je zien wanneer de zon schijnt en wanneer de achter de wolken verdwenen is.

12 Zelf een zon maken van papier-maché Benodigdheden: - Gele ballon - Gele verf - behanglijm - Karton - Krantenknipsels Knip uit het karton een rond, met daarom om heen allemaal stekels net zoals de zon die heeft. Doe de gele ballon in het rondje. Als de ballon groot genoeg is blijft deze zitten. Plak de krantenstroken met papier-maché om je kunstwerk heen. Zorg dat je een dikke laag maakt. Laat je kunstwerk nu een dagje drogen, zodat de lijm kan opdrogen. Als je kunstwerk droog is verf hem dan helemaal geel, en je zon is klaar. Kaartenbak: Natuur Bron: Ideeën verzameld door Joy van Aalst Marshmallows smelten Benodigdheden: - Schoenendoos - Breinaald - De zon - Dun karton - Draadje - Aluminiumfolie - Marshmallows Knip een stuk karton dat iets smaller is dan de lengte van de doos, maar wel een stuk breder dan de doos. Plak aluminiumfolie op het karton en plak het folie halfrond in de doos. Knip een gleuf in de zijkanten van de doos en maak 2 kleine knipjes aan de zijkant tegen de hoek. Klem daar een stukje draad tussen. Prik verschillende marshmallows aan een breinaald, en leg de breinaald op de draadjes. Leg de doos met de marshmallows in de zon, en kijk welke kleur marshmallow er als eerste smelt.

13 Kaartenbak: Natuur Bron: Ideeën verzameld door Joy van Aalst Hoe gevaarlijk is de zon? Benodigdheden: - krantenpapier - 1 appel Snij de appel doormidden. Leg het eerste stukje appel op het krantenpapier bij het raam in de zon. Leg het tweede stukje appel op het krantenpapier in de schaduw. Laat de appels zo een week liggen. Welke appel is verrot? Kaartenbak: Natuur Bron: Ideeën verzameld door Joy van Aalst Een regenboog maken Benodigdheden: - Zonlicht - Water - Teiltje - Wit papier - Kauwgom - Spiegel Pak een droog teiltje. Kauw op een stukje kauwgom en plak deze in het teiltje. Zet de spiegel schuin in het teiltje tegen het kauwgom aan. Vul nu het teiltje met water. Wat gebeurt er?

14 Wat is onweer? Wat zijn toch die flitsen in de lucht, en die harde knallen Erachteraan. Dit is nou onweer. Veel mensen zijn bang voor Onweer, maar dit is nergens voor nodig. Onweer kan je niks doen Als je hoge gebouwen om je heen hebt. Alles wat hoger is kan Geraakt worden. Maar wat als je nou op een open veld staat? Als je op een open veld staat, moet je plak op je buik gaan liggen, want dan ben je net zo groot als het veld. Hieronder staan 5 proefjes wat met onweer te maken heeft. Elektriciteit met ballonnen Benodigdheden: - 2 ballonnen - Een wollen trui - Een touwtje Blaas de 2 ballonnen op. Maak ze aan elkaar vast met het touwtje. Wrijf de ballonnen over de wollen trui heen. Doe het licht uit. Pak het touwtje in het midden beet. Steek je arm vervolgens recht vooruit. Je ziet dat de ballonnen elkaar afstoten, dit kan je zien doordat er vonkjes ontstaan. Deze vonkjes kan je alleen in het donker zien.

15 Benodigdheden: - Een wollen trui - Een spiegel - Een donkere kamer. bliksem Doe voor dit proefje ook het licht uit, en zorg dat de kamer helemaal donker is. Trek de wollen trui aan. Zorg dat je in een kamer/ruimte bent waar een spiegel staat, en ga voor de spiegel staan. Wacht even een paar minuten voordat je begint, je ogen moeten nog even aan het donker wennen. Als je ogen gewend zijn, trek dan je wollen trui uit en kijk in de spiegel wat er gebeurt. Wat gebeurt er? Lekker knetteren Benodigdheden: - 1 ballon - Lang haar - Een spiegel Als je met onweer de flits gezien hebt, dan komt er daarna altijd een knal (een soort geknetter). Met dit proefje kan je zelf geknetter maken, net zoals wanneer het echt onweert. Blaas de ballon op en ga voor de spiegel staan. Wrijf met de ballon eens goed door je haar. Luister eens goed Je hoort nu geknetter, dit is de elektriciteit. Als je het goed gedaan hebt plakt je haar ook vast aan de ballon.

16 Benodigdheden: - Een vel papier van 30x40 cm Knallen met papier Met papier kan je ook het geluid van de donder namaken. Pak het vel papier maar en volg de volgende stappen. Stap 1: Vouw het papier in de lengte dubbel en vouw het weer open. Stap 2: Vouw de vier hoeken naar de vouw in het midden. Stap 3: Vouw het papier dicht langs de vouw in het midden. Stap 4: Vouw het papier nog een keer doormidden en dan weer terug. Stap 5: Vouw de bovenste 2 hoekpunten langs de 2 de middenvouw omlaag. Stap 6: Vouw Het papier langs de 2 de middenvouw terug. Pak de 2 bovenste punten en zwiep met een snelle beweging van je pols naar beneden. Als je het goed gedaan hebt, dan hoor je de donder. Kaartenbak: Natuur Bron:tipvanflip.websitemaker/onweer Ideeën verzameld door Joy van Aalst Spaarlamp Benodigdheden: - Spaarlamp - Ballon - Wollen trui Wrijf weer met de opgeblazen ballen tegen je wollen trui aan. De ballon is nu elektrisch geladen. Hou nu de opgeladen ballon tegen een spaarlamp aan. Als je goed kijkt zie je dat de spaarlamp een stukje oplicht. Maar hoe komt dit nou? Dit komt doordat de opgeladen ballon elektrische schokken afgeeft aan de spaarlamp. Deze schokken kan je niet zien. Maar door de elektrische schokken licht de spaarlamp een klein beetje op.

17 Kaartenbak: Natuur Bron:tipvanflip.websitemaker/onweer Ideeën verzameld door Joy van Aalst Nakijken! Zelf wind maken: 1) Je adem kreeg veel weerstand van het grote obstakel, de lucht moest dus om het gebouw heen. 2) Je had weinig weerstand van het papier. Het papier valt hierdoor om, en de lucht kan er makkelijk omheen. Zit er ook lucht in een fles: 1) De ballon gaat de fles in, dit komt doordat de warme lucht in de fles afkoelt. Koude lucht neemt minder plaats in dan warme lucht. Er komt nu dus lucht vrij in de fles. De lucht van buiten wil de fles in, en daarom gaat de ballon de fles in Hoe ontstaat regen: 1) Je ziet dat de spiegel beslaat. Er komt een waas over de spiegel heen. Deze waas zijn kleine regendruppels. Waar is het het koudst? 1) onder 0 2) nee in de sneeuw is het 0 graden 3) Een paar graden boven 0. Warme sneeuw: 1) De temp zal stijgen naarmate er meer sneeuw in de emmer zit. 2) Tussen de droge sneeuw zit veel lucht, die houdt de kou tegen. Sneeuw en de zon: 1) Het zwarte stuk zinkt dieper weg in de sneeuw. 2) Het donkere stuk karton neemt het licht op. Het licht word in warmte omgezet, waardor de sneeuw eronder gaat smelten. Het aluminiumfolie weerkaatst de zon, waardor het niet in warmte word omgezet.