JAARVERSlAg Actief voor de Rechten van het Kind. Stichting Defence for Children ECPAT Nederland

Transcriptie

1 JAARVERSlAg 2009 Actief voor de Rechten van het Kind Stichting Defence for Children ECPAT Nederland

2

3 Inhoudsopgave Voorwoord 3 Bestuursverslag 5 1. Over Defence for Children ECPAT Nederland 7 2. Interne organisatie Resultaten Voorlichting en educatie over kinderrechten 13 - Rechtshulp en actie 18 - Jeugdzorg en kindermishandeling 20 - Jeugdstrafrecht 22 - Vreemdelingenrecht 24 - Seksuele exploitatie en kinderhandel Jaarrekening Bijlagen 35 Medewerkers 35 Mediacontacten 36 Jaarverslag 2009 Defence for Children ECPAT Nederland 1

4 2 Defence for Children ECPAT Nederland Jaarverslag 2009

5 Voorwoord Masha is een meisje van vijftien jaar dat risico loopt om slachtoffer te worden van een pooier. Om haar te beschermen heeft de rechter tot plaatsing in een gesloten jeugdzorginstelling besloten. Omdat er te weinig plaats is in deze instellingen wordt zij tijdelijk in een justitiële jeugdinrichting geplaatst, waar ze een nare periode heeft. Na een maand wordt Masha overgeplaatst naar een instelling voor gesloten jeugdzorg. Omdat er te weinig groepsleiders zijn in de instelling, krijgt ze weinig individuele begeleiding en lukt het Masha verschillende keren om weg te lopen. Om te voorkomen dat ze weer wegloopt, mag Masha niet meer naar school. Ze heeft nauwelijks andere dagbesteding. De leiding in de instelling vindt dat ze Masha niet de bescherming kunnen bieden die ze nodig heeft. Daarom wordt ze teruggebracht naar een justitiële jeugdinrichting. Masha belt met de Helpdesk van Defence for Children ECPAT Nederland omdat ze het niet eens is met de terugplaatsing. De helpdeskmedewerker neemt contact op met de selectiefunctionaris en kaart aan dat de gang van zaken niet in het belang is van Masha. Masha hoort niet in een justitiële jeugdinrichting, maar in een instelling waar zij behandeld wordt voor haar problematiek. Tevens wordt contact opgenomen met de Inspectie Jeugdzorg die de ernst van de zaak inziet en het dossier van Masha opvraagt. Masha is één van de vele kinderen voor wie Defence for Children ECPAT Nederland zich in 2009 heeft ingezet. Haar probleem was één van de vele problemen die terechtkwamen bij de Kinderrechtenhelpdesk van Defence for Children ECPAT Nederland. Zo kwam hier ook de dreigende uitzetting van Rozad naar Syrië binnen. Deze Syrisch-Koerdische jongen verblijft in Nederland in een asielzoekerscentrum met zijn ouders, broertje en zijn twee zusjes. Hij is doof en gaat vier dagdelen per week naar een speciaal behandelcentrum. Hij dreigt te worden uitgezet naar Syrië. Daar is hij niet naar school geweest. Pas in Nederland gaat hij vanaf zijn zesde jaar naar school. Hij kan alleen gebarentaal. De familie is inmiddels zes jaar in Nederland. De ouders van Rozad spreken Koerdisch en geen Nederlands. Zij kennen de gebarentaal niet goed. In Syrië zou de jongen hierdoor met niemand kunnen communiceren omdat hij de gebarentaal in het Nederlands heeft geleerd. Rozad nu nog uitzetten, zou betekenen dat hij een fikse beschadiging in zijn ontwikkeling oploopt. Hij heeft in Syrië helemaal niets wat hem bindt en het land is niet ingericht op de bijzondere behoeften die hij heeft. Defence for Children ECPAT Nederland heeft de Nederlandse overheid gevraagd om beter naar de situatie van Rozad te kijken. Uiteindelijk kwam het goede nieuws dat Rozad en zijn familie in Nederland mochten blijven. Voor alle kinderen geldt het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind van de Verenigde Naties, maar de kennis over dit verdrag is vaak beperkt. Kinderrechten worden nog vaak met voeten getreden, ook in Nederland. Defence for Children ECPAT Nederland zet zich dan ook in om de kennis over kinderrechten te vergroten en helpt kinderen daar waar hun rechten worden geschonden. Jaarverslag 2009 Defence for Children ECPAT Nederland 3

6 Zoals Tom, die toen hij twaalf jaar was twee dagen alleen in een politiecel heeft doorgebracht. Hij had met enkele meerderjarige jongens een delict gepleegd. Toen hij in de cel zat, mocht hij in het kader van het onderzoek alleen met zijn moeder en advocaat contact hebben. Ook mocht hij niets bij zich hebben, zelfs geen stripboek. Op de bijeenkomst Bouwstenen voor kinderrechten op 19 februari 2009 in de Haagse Nieuwspoort, vraagt Defence for Children ECPAT Nederland aandacht voor de rechten van kinderen die door de politie worden gearresteerd. In aanwezigheid van politici, rechters en wetenschappers wordt een gedicht van Tom voorgelezen over zijn tijd in voorarrest. Zijn advocaat geeft een toelichting op de zaak van Tom en geeft aan dat de politie kinderen anders hoort te behandelen dan volwassenen. Het is de missie van Defence for Children ECPAT Nederland om kinderen als Masha, Rozad en Tom een stem te geven en hun rechtspositie te verbeteren. Dit gebeurt op individueel niveau via de Kinderrechtenhelpdesk en op collectief niveau door middel van lobby en pleitbezorging. Een voorbeeld op het gebied van het beschermen van kinderen in het algemeen zijn de verschillende initiatieven om het internet veiliger te maken voor kinderen. Volwassenen zoeken vaak seksueel getint contact met kinderen via chat sites zoals MSN. Veel kinderen voelen een zekere druk om daar op in te gaan en gaan bijvoorbeeld voor de webcam uit de kleren of maken een echte afspraak. De wet tegen grooming moet hier verandering in brengen. Mensen die een afspraakje maken met een kind om deze te misbruiken zijn nu strafbaar. Ook is er veel meer voorlichting voor kinderen om ze te wijzen op de gevaren van het internet en hoe je je eigen privacy beter kan beschermen. De lobby van ECPAT heeft hier een belangrijke rol gespeeld. In de Oekraïne is een pilot-project geïmplementeerd dat jonge delinquenten in de gevangenis reeds voorbereid op hun vrijlating, zodat voorkomen wordt dat ze niet direct weer het verkeerde pad op gaan. Twintig gedetineerde jongeren zijn getraind door Nederlandse trainers in samenwerking met All-Ukrainian Foundation for Children's Rights onder andere op het gebied van sociale vaardigheden. Zo leerden ze omgaan met (hun eigen) agressie, geld en tegenslag. Daarnaast werd werk of passende scholing en onderdak voor ze geregeld. De resultaten zijn veel belovend. De jongeren krijgen perspectief en nieuw geloof in zichzelf. In 2010 zal het project in andere jeugdgevangenissen in Oekraïne worden ingevoerd. Het project maakt een groot verschil in het leven van Oekraïense jongeren die de gevangenis verlaten. In dit jaarverslag 2009 staan nog vele andere voorbeelden van individuele zaken en projecten waarvoor Defence for Children ECPAT Nederland zich inzet, om zo de kinderrechten in Nederland én daarbuiten te verbeteren. Het werk van Defence for Children ECPAT Nederland wordt mogelijk gemaakt door de financiële steun van de Nationale Postcode Loterij, Stichting Kinderpostzegels Nederland, UNICEF Nederland, ICCO/Kerk in Actie, Plan Nederland, het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Jeugd en Gezin), het Ministerie van Buitenlandse Zaken, OAK Foundation, Stichting Liberty, Verwey-Jonker Instituut, Stichting Vrienden van Preluky, IREWOC, RAAK,The Body Shop en Landelijk Platform Jeugdzorg. De relatie met onze partners is niet alleen een financiële, maar ook een strategische. Veel activiteiten worden gezamenlijk uitgevoerd en informatie wordt gedeeld binnen de vele coalities waar Defence for Children ECPAT Nederland deel van uitmaakt of die zij ondersteunt. Aloys van Rest Directeur Per 1 juli Defence for Children ECPAT Nederland Jaarverslag 2009

7 Bestuursverslag 2009 Jaarverslag 2009 Defence for Children ECPAT Nederland 5

8 6 Defence for Children ECPAT Nederland Jaarverslag 2009

9 1 Defence for Children ECPAT Nederland Defence for Children Nederland en ECPAT Nederland zijn in 2003 samengegaan in één organisatie onder de naam Defence for Children ECPAT Nederland. Defence for Children Nederland maakt deel uit van het internationale netwerk Defence for Children International en zet zich in voor de rechten van alle kinderen. Defence for Children International heeft secties in 35 landen wereldwijd en een internationaal secretariaat in Genève, Zwitserland. Door onderzoek, voorlichting, belangenbehartiging, actie en rechtshulp verdedigt Defence for Children de rechten van kinderen en stelt schendingen daarvan aan de kaak. De leidraad voor het werk van Defence for Children is het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK) van de Verenigde Naties. ECPAT Nederland maakt deel uit van het internationale netwerk ECPAT. ECPAT is een netwerk dat in 75 landen actief is met een internationaal secretariaat in Bangkok, Thailand. ECPAT zet zich wereldwijd in om commerciële seksuele uitbuiting van kinderen te bestrijden en houdt zich bezig met de bescherming van kinderen en jongeren tegen kinderprostitutie, kinderhandel, kinderporno en kindersekstoerisme. Ook voor ECPAT geldt dat de leidraad voor het werk het IVRK is, waarin staat dat ieder kind recht heeft op bescherming tegen seksueel misbruik en uitbuiting (artikel 34). Via de mondiale netwerken van zowel Defence for Children International en ECPAT werken de Nederlandse secties van beide netwerken samen met vele partners in heel de wereld. Informatie wordt onderling uitgewisseld en initiatieven gesteund. Beide internationale netwerken hebben een speciale Consultatieve Status bij de Economic and Social Council van de Verenigde Naties (ECOSOC). Missie en visie De missie van Defence for Children ECPAT Nederland is het bevorderen van kinderrechten in Nederland én daarbuiten. Defence for Children ECPAT Nederland werkt praktisch en deskundig aan kinderrechten vanaf de allereerste melding over een kinderrechtenschending tot en met de laatste wijziging in de wetten die kinderen moeten beschermen, door middel van: Voorlichting en educatie over kinderrechten aan kinderen, volwassenen en mensen die met kinderen werken zoals advocaten, leraren en jeugdzorgwerkers. Individuele rechtshulp aan kinderen (en/of belangenbehartigers). Onderzoek naar schendingen van kinderrechten. Het voeren van actie tegen schendingen van kinderrechten. Het team van Defence for Children - ECPAT Nederland is met hart en ziel aan de missie van de organisatie verbonden om kinderrechtenschendingen aan te pakken en kinderrechten te verwezenlijken. Het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind is daarbij de grondslag voor het werk. Jaarverslag 2009 Defence for Children ECPAT Nederland 7

10 Defence for Children - ECPAT Nederland richt zich op vijf kernthema s: 1. Naleving van het Kinderrechtenverdrag 2. Kinderen in het jeugdstrafrecht 3. Jeugdzorg en Kinderbescherming 4. Migratie en kinderrechten 5. Seksuele exploitatie en kinderhandel Defence for Children ECPAT Nederland staat bekend om de juridische insteek. Juridische bijstand, onderzoek, voorlichting en lobby zijn de belangrijkste peilers onder de organisatie. In geval van ernstige misstanden of waar publieke actie of campagnes nodig zijn om de doelstelling het bevorderen van kinderrechten in Nederland én daarbuiten te realiseren, zal Defence for Children ECPAT Nederland een activistische positie innemen. In 2009 was dat bijvoorbeeld het geval in de zaak Hevien. Ondanks dat zij elf jaar geleden in Dokkum is geboren, dreigde ze te worden uitgezet naar Syrië het land waar haar ouders vandaan komen. Samen met haar school heeft Defence for Children ECPAT Nederland een manifestatie georganiseerd op het Plein in Den Haag waarbij vertegenwoordigers van vijf politieke partijen aanwezig waren. Deze actie kreeg een vervolg door veel media-aandacht. Uiteindelijk is een motie in de Tweede Kamer aangenomen die een oplossing aandraagt voor kinderen in soortgelijke situaties. De combinatie van professionele rechtsbijstand en activisme gericht op kinderrechten is de kracht en de toegevoegde waarde van Defence for Children ECPAT Nederland. Samenwerking Succes hangt vaak af van samenwerking met nationale en internationale organisaties zowel binnen als buiten de bestaande netwerken van Defence for Children International en ECPAT International. Defence for Children ECPAT Nederland heeft een uitgebreid nationaal en internationaal netwerk. Ze maakt deel uit van verschillende coalities. Buiten de Nederlandse landsgrenzen werkt Defence for Children ECPAT Nederland in internationale samenwerkingsprojecten samen met partnerorganisaties om ook daar voorlichting, training en educatie over de rechten van het kind te geven en bij te dragen aan verbetering van wetgeving en het opbouwen van systemen ter bescherming van kinderen. Nationale coalities In Nederland is Defence for Children ECPAT Nederland één van de initiatiefnemers van het Kinder - rechtencollectief, een belangrijke pleitbezorger van kinderrechten in Nederland. Het Kinderrechtencollectief bestaat naast Defence for Children ECPAT Nederland uit UNICEF Nederland, Stichting Kinderpostzegels, Save the Children Nederland, Plan Nederland, Cordaid, de Nationale Jeugdraad, Jantje Beton en de Nederlandse Vereniging van Kinder- en Jongerenrechtswinkels. Het Nederlands Jeugdinstituut adviseert het collectief. Sinds de oprichting van het Kinderrechtencollectief in 1995 is Defence for Children voorzitter en voert het secretariaat aan. Het Kinderrechtencollectief werkt samen in de lobby voor kinderrechten richting de Nederlandse overheid, met name tijdens verkiezingen en belangrijke parlementaire debatten. Ook informeert het Kinderrechtencollectief de Verenigde Naties, de Europese Unie en de Raad van Europa over de naleving van het Kinderrechten verdrag, zoals in de NGO-rapportages aan het 8 Defence for Children ECPAT Nederland Jaarverslag 2009

11 VN-Comité inzake de Rechten van het Kind. Het Kinderrechtencollectief onderneemt veel activiteiten op het terrein van informatie en voorlichting over het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind in Nederland aan uiteenlopende doelgroepen. Defence for Children ECPAT Nederland beheert namens het Kinderrechtencollectief de website Defence for Children coördineert tevens de nationale coalities Kinderen horen niet in vreemdelingen - bewaring ( en Geen Kind op Straat ( Beide coalities bestaan uit Stichting Kinderpostzegels Nederland, Stichting LOS, Amnesty International, UNICEF Nederland, Stichting INLIA, KerkinActie, de Raad voor Kerken, Vluchtelingenwerk Nederland en Defence for Children ECPAT Nederland. Internationale coalities Op Europees niveau is een coalitie ontstaan tussen maatschappelijke organisaties op het terrein van kinderrechten. EURONET, zoals de Europese coalitie heet, heeft met een lobby gezorgd dat de bescherming van de rechten van het kind zijn meegenomen in het Verdrag van Lissabon over de hervorming van de Europese Unie. De kennis en ervaring die Defence for Children ECPAT Nederland in Nederland opdoet, worden gebruikt als inhoudelijke bagage voor het internationale werk. ECPAT Nederland richt haar lobby voor verbetering van de aanpak van seksuele uitbuiting niet alleen op de overheid, de politieke partijen en maatschappelijke organisaties, maar ook op het bedrijfsleven. Zij spreekt bijvoorbeeld Internet Service Providers en de reisindustrie aan op hun verantwoordelijkheid om een bijdrage te leveren aan het beschermen van kinderen tegen seksuele uitbuiting. Daarbij wordt intensieve samenwerking gezocht met touroperators en reisbureaus. Met ingang van 31 augustus 2009 is een driejarige campagne met The Body Shop van start gegaan onder de titel STOP seksuele uitbuiting van kinderen en jongeren waarbij in de 42 winkels van The Body Shop aandacht wordt gevraagd voor dit probleem en daarnaast een handcrème -Soft Hands Kind Hearts- verkocht wordt waarvan de opbrengsten ten goede komen aan ECPAT. Nog meer samenwerking Andere coalities waarin Defence for Children ECPAT Nederland in 2009 samenwerkte, zijn: Kinderen in Tel (waarin de leefsituatie van de jeugd per provincie en gemeente in beeld wordt gebracht met twaalf indicatoren); Platform Mensenrechteneducatie (het Platform wil een structurele plaats in het reguliere onderwijs voor mensen- en kinderrechten); Geen kinderen in Vreemdelingenbewaring! (actie om alle kinderen uit vreemdelingenbewaring te krijgen); Better Care Network Netherlands (hulp voor kinderen zonder adequate ouderlijke zorg); Platform (tegen de bestrijding van vrouwenbesnijdenis); Separated Children in Europe Programme (een samenwerkingsverband van dertig Europese vluchtelingenorganisaties onder coördinatie van Save the Children Denemarken en in samenwerking met de UNHCR); Inter Agency Panel on Juvenile Justice (een samenwerkingsverband tussen UNICEF en de United Office on Drugs and Crime (UNODC) met NGO s die werkzaam zijn op het terrein van het jeugdstrafrecht), de Werkgroep Geweld tegen Kinderen in het Nederlands Buitenlandbeleid, de European NGO Alliance on Child Safety Online om de veiligheid van kinderen op internet te vergroten. Internationale samenwerking Naast samenwerking in (inter)nationale coalities werkt Defence for Children ECPAT Nederland ook samen met lokale partners in verschillende landen om middels trainingen en voorlichting daar de kennis van kinderrechten te bevorderen, bij te dragen aan het opbouwen van systemen ter bescherming van Jaarverslag 2009 Defence for Children ECPAT Nederland 9

12 kinderen en de kwaliteit van de jeugdzorg te verbeteren. In 2009 had Defence for Children ECPAT Nederland projecten lopen in de Oekraïne, Rusland, Georgië, Kenia, Cambodja, Dominicaanse Republiek, Filippijnen, Gambia en Thailand. Financiële steun De activiteiten van Defence for Children ECPAT Nederland in 2009 zijn mogelijk gemaakt dankzij de financiële steun van diverse organisaties. De samenwerking wordt zoveel mogelijk strategisch gezocht om meerwaarde voor de activiteiten te creëren. De financiële contributie kwam in 2009 van de volgende partners: Stichting Kinderpostzegels Nederland UNICEF Nederland Ministerie van Jeugd en Gezin Ministerie van Buitenlandse Zaken Landelijk Platform Jeugdzorg ICCO/Kerk in Actie Stichting Liberty IOM-Italië Plan Nederland OAK Foundation IREWOC RAAK Stichting Vrienden van Peluky The Body Shop Foundation In 2009 heeft de Nationale Postcode Loterij besloten om vanaf 2010 Defence for Children ECPAT Nederland vijf jaar lang te steunen voor per jaar. Dit ter versterking van de organisatie en haar activiteiten. Het volledige overzicht staat in de jaarrekening, die te vinden is op de website: FOTO: Sander Nieuwenhuys 10 Defence for Children ECPAT Nederland Jaarverslag 2009

13 2 Interne organisatie Defence for Children - ECPAT Nederland is statutair één stichting, maar met behoud van de unieke identiteit van de twee internationale netwerken. De organisatie is ingedeeld in vier domeinen met elk een domeinleider die verantwoordelijk is voor de inhoudelijke gang van zaken binnen het domein. Elk domein levert kennis en menskracht voor de Kinderrechtenhelpdesk. De vier domeinen zijn: 1. Jeugdzorg en kinderbescherming 2. Jeugdstrafrecht 3. Migratie en kinderrechten 4. Seksuele exploitatie en kinderhandel Het jaar 2009 was voor de organisatie een jaar met veel wisselingen. De directeur Jan-Pieter Kleijburg vertrok en Joop Vianen stopte zijn werkzaamheden als voorzitter van het bestuur om als gewoon lid Verder te gaan. Cees Weeda is tijdelijk voorzitter en de positie van directeur wordt tijdelijk bezet door Sjoera Dikkers. Medio 2010 zal een nieuwe directeur worden benoemd. In de loop van 2010 zal ook een nieuwe bestuursvoorzitter worden gekozen. Bestuur De besturen van de Vereniging Defence for Children International Nederland en de Stichting Defence for Children International Nederland vormen een personele unie. In december 2008 zijn de statuten van de stichting aangepast, waarbij onder andere de naam van de stichting is gewijzigd in Stichting Defence for Children International Nederland ECPAT Nederland. Het bestuur van de Stichting Defence for Children International Nederland en de Vereniging Defence for Children International Nederland, was in 2008 als volgt samengesteld: M.M.W.E. de Boer (tot ) J.H.M. Deleersnijder A. van t Sant (penningmeester) J.G. Vianen (voorzitter) R. Vorrink C.A.P. Weeda L.H.M. van Willigen (secretaris) Medewerkers In het jaar 2009 waren dertig mensen werkzaam voor Defence for Children ECPAT Nederland, als betaalde kracht, stagiair of als vrijwilliger. In bijlage 1 staat een overzicht van alle namen en functies. Organisatie In 2009 werden Algemene Zaken en Financiële Zaken opgesplitst. Eerder was één persoon voor beide afdelingen verantwoordelijk. Extra menskracht is aangetrokken om de projectadministratie te verbeteren. Verder is ingezet op verbetering van de interne administratie. Ook is een aanzet gemaakt tot een nieuw strategieplan. Inhoudelijke accenten zullen in 2010 door de nieuwe directie worden ingezet. Jaarverslag 2009 Defence for Children ECPAT Nederland 11

14 In de media Defence for Children ECPAT Nederland is in 2009 veel in het nieuws geweest met de actie Hevien hoort hier! en de uitgave van Kinderen in Tel. In totaal zijn er ongeveer 13 miljoen contactmomenten geweest. Contactmomenten zijn het aantal kijkers van een programma of de oplage van een krant. Met dit getal kan ingeschat worden hoeveel mensen ongeveer in contact zijn geweest met de boodschap van Defence for Children ECPAT Nederland. De optredens in vijftien televisie programma s hebben bijgedragen aan ongeveer zeven miljoen contactmomenten. Vooral Hart van Nederland heeft veel aandacht aan de acties rond Hevien en Mauro besteed. Daarnaast zijn ruim vier miljoen contactmomenten via landelijke kranten gerealiseerd. Maar liefst veertien keer heeft Defence for Children ECPAT Nederland aandacht kunnen generen in grote landelijke dag bladen en 9 keer in regionale kranten. Ook zijn er diverse radio-interviews gegeven in goed beluisterde programma s zoals De Heer Ontwaakt (radio 2) en BNR radio. Tenslotte zijn ook in diverse tijschriften langere bijdrages verschenen over het werk van Defence for Children ECPAT Nederland. Kinderrechtenhuis Hoewel de daadwerkelijke verhuizing in januari 2010 plaatsvond, stond 2009 in het teken van de aanstaande verhuizing naar het Kinderrechtenhuis in Leiden en de samenwerking met de andere huisbewoners, te weten: International Child Development Initiative (ICDI), Stichting Meldpunt Kinderporno grafie op Internet, FICE-NL, Stichting International Research on Working Children (IREWOC) en de Leidse Kinderrechts - winkel. Het onder één dak brengen van deze zes organisaties geeft de kans om krachten te bundelen en de kinder - rechtenorganisaties een toon aangevend gezicht naar buiten te bieden. Het Kinderrechtenhuis is gevestigd in het voormalig Weeshuis aan de Hooglandse Kerkgracht in Leiden. Het Kinderrechtenhuis wordt gerealiseerd door Stichting Utopa, die middelen en ruimte beschikbaar stelt. Stichting Utopa is eigenaar van het Kinderrechtenhuis en faciliteert de gebruikers. De gebruikers en Stichting Utopa zijn verantwoordelijk voor de activiteiten van het Kinderrechtenhuis. Het Kinderrechtenhuis zal beschikbaar zijn voor uiteenlopende activiteiten. Het streven is dat het huis zal uitgroeien tot informatie- en evenementencentrum voor kinderrechten inclusief een kinderrechtenbibliotheek. FOTO: Reinoud Hermans 12 Defence for Children ECPAT Nederland Jaarverslag 2009

15 3 Resultaten 2009 VOORlIChTINg EN EDuCATIE OVER KINDERREChTEN Totale uitgaven Belangrijkste donoren Belangrijkste resultaten Ministerie van Jeugd en Gezin, UNICEF Nederland, Landelijk Cliënten Platform Jeugdzorg - Training Jeugdreclassering - KidzWise: presentatie van jongeren over hun actieplannen kinderrechten aan Koningin Beatrix - Vernieuwde website - Productie van House: magazine voor jongeren in justitiële inrichtingen Voorlichting en educatie over kinderrechten is een van belangrijkste peilers van de activiteiten van Defence for Children ECPAT Nederland. Het is ook een van de opdrachten die voortvloeit uit het Kinderrechtenverdrag waarin staat dat de inhoud van het verdrag algemeen bekend dient te worden gemaakt aan kinderen en volwassenen. Defence for Children ECPAT Nederland spoort de Nederlandse overheid aan deze opdracht te realiseren en werkt met steun van de Nederlandse overheid aan de verspreiding van kennis over het verdrag. Een gebrek is dat er nog steeds geen verplicht onderwijsprogramma voor kinderen bestaat over kinder- en mensenrechten. Ook bij veel opleidingen voor leraren en jeugdzorgwerkers ontbreekt het aan dergelijke educatie over de rechten die kinderen en jongeren hebben. Defence for Children ECPAT Nederland is in 2009 daarom meer educatieve activiteiten gaan ontplooien, vooral gericht op professionals, maar ook op kinderen. In 2009 is op diverse terreinen en aan uiteenlopende groepen en individuen voorlichting en les gegeven over de rechten van kinderen. Er is structurele behoefte bij kinderen, ouders en professionals die werken met kinderen aan informatie over de specifieke rechten die kinderen en jongeren hebben. Via de website, digitale nieuws brieven, publicaties, projecten op scholen en trainingen zet Defence for Children ECPAT Nederland zich in om aan de toenemende vraag naar informatie over kinderrechten te voldoen. In het jaar 2009 bestond het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind van de Verenigde Naties twintig jaar. Defence for Children ECPAT Nederland bood ondersteuning aan de invulling van het nationaal kinderrechtencongres van UNICEF Nederland op 20 november 2009, de Dag voor de Rechten van het Kind. Ook werd op deze dag de vernieuwde website over kinderrechten gepresenteerd. De nieuwe website ging van start met een publiekscampagne met advertenties en spotjes. Jaarverslag 2009 Defence for Children ECPAT Nederland 13

16 Educatie Gastlessen, lezingen en cursussen In 2009 gaven medewerkers van Defence for Children ECPAT Nederland diverse gastlessen, lezingen en cursussen over kinderrechten aan professionals die werken met kinderen en jongeren, zoals medewerkers jeugdzorg, onderwijs en juristen. Dit zal bijdragen aan betere kennis en het in de praktijk brengen van de rechten van het kind. In 2009 is actiever dan voorheen gezocht naar nieuwe mogelijkheden voor cursussen en het geven van lezingen en presentaties. Training Jeugdreclasseringmedewerkers van Bureau Jeugdzorg Defence for Children heeft een training jeugdstrafrecht en kinderrechten ontwikkeld in de functiescholing voor de jeugdreclasseringmedewerkers van Bureau Jeugdzorg. Het gaat om een samenwerking met Adviesbureau Van Montfoort in Woerden. Het doel is om jeugdreclasseerders beter bewust te maken van de basisbeginselen uit het Kinderrechtenverdrag die gaan over minderjarigen en het jeugdstrafrecht. In 2009 is de kinderrechtentraining zeven keer gegeven. Leerstoel kinderrechten Defence for Children ECPAT Nederland financiert de Leerstoel Rechten van het kind in het perspectief van de internationale mensenrechten. In 2009 is de houder van de bijzondere leerstoel professor Jan Willems teruggetreden. Voortgang in 2010 wordt bekeken. KidzWise In 2009 is wederom KidzWise georganiseerd, een project voor het middelbaar onderwijs van het Kinderrechtencollectief. KidzWise gaat over kinderrechten in Nederland en de wereld. Jongeren bedenken in groepjes een actieplan om kinderrechten onder de aandacht te brengen van andere FOTO: Tjebbe Venema 14 Defence for Children ECPAT Nederland Jaarverslag 2009

17 jongeren, volwassenen en zelfs de regering. Elke school kiest zelf een winnaar die zich mag presenteren op het KidzWise event op de UNICEF-Kindertop in de Hooglandse Kerk in Leiden. Ruim honderd leerlingen van twintig scholen streden om de vijf KidzWise Awards. Naast de jury werden de plannen ook gepresenteerd aan Koningin Beatrix, die voor deze gelegenheid alle teams bezocht. Het event werd geopend door Anne en Turboglad en afgesloten met een optreden van Yes-R. De Awards werden uitgereikt door RTL-5 presentatrice Nikkie Plessen. Winnaar in 2009 was de school CSG Het Streek uit Bennekom met hun plan: Everyone to school with Shoes. De leerlingen versieren schoenen met speciale ontwerpen die ze verkopen. Verder bedachten ze een kwartetspel waar je mee kunt spelen en leren tegelijk. Voor het KidzWise project beheert Defence for Children ECPAT Nederland de website Er waren 3000 unieke bezoekers, die met name in november de website bezochten. Dit project wordt samen met de Nationale Jeugdraad, Code Name Future uitgevoerd en mogelijk gemaakt via het Kinderrechtencollectief. Digitale voorlichting Websites Via of komt de bezoeker op de website van Defence for Children ECPAT Nederland terecht. Een keuze kan worden gemaakt tussen ECPAT of Defence for Children. In 2009 is de website verder ontwikkeld om deze gebruiksvriendelijker, aantrekkelijker en interactiever te maken, waardoor de bezoeker eenvoudiger de informatie kan vinden die hij nodig heeft. Er is een onderscheid gemaakt tussen jongeren en volwassenen met elk een andere indeling en opmaak. In 2009 bezochten maandelijks gemiddeld 5500 unieke bezoekers deze website. In november 2009 bereikte het bezoekersaantal een piek met bijna 7500 unieke bezoekers. Het Kinderrechtencollectief heeft de website opgezet die door Defence for Children ECPAT Nederland wordt beheerd. De website is bedoeld voor kinderen, volwassenen en professionals om informatie te geven over het VN-kinderrechtenverdrag. Voor deze website geldt ook dat het in 2009 verder is ontwikkeld door de toegankelijkheid, aantrekkelijkheid en interactiviteit te verbeteren voor de verschillende doelgroepen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen kinderen tot 12 jaar en kinderen tussen 12 en 18 jaar. In 2009 is de website van start gegaan. Deze is bedoeld om voorlichting te geven over kinderen die te maken krijgen met het vreemdelingenbeleid in Nederland. Bijvoorbeeld als ze dreigen te worden uitgezet. Defence for Children ECPAT Nederland verzorgt deze website samen met het Landelijk Ongedocumenteerden Steunpunt (LOS). Veel kinderen weten niet wat hun rechten zijn als ze als illegaal worden bestempeld. Mede daardoor worden hun rechten vaak geschonden. De website is Jaarverslag 2009 Defence for Children ECPAT Nederland 15

18 2010 DCI v5 corr5def JAARVERSLAG :07 Pagina 16 bedoeld voor jongeren en volwassenen alsmede voor juristen die op de website kunnen lezen welke rechten de kinderen hebben en hoe ze die het beste kunnen inzetten als bijvoorbeeld uitzetting dreigt. Informatie is gesplitst naar onderwerp: Opvang en sociale zekerheid, Onderwijs en vrije tijd, Gezondheid en zorg, Familie en bescherming, Politie en detentie. Naast deze drie websites beheert Defence for Children ECPAT Nederland nog veel meer websites die bedoeld zijn voor campagnes, voorlichting en educatiedoeleinden. Voorbeelden zijn: en Digitale nieuwsbrief Digitale nieuwsbrieven van Defence for Children over de onderwerpen Jeugdzorg en kinderbescherming, Jeugdstrafrecht en Vreemdelingenrecht zijn in 2009 maandelijks gestuurd naar bijna 1100 geabonneerden. De nieuwsbrieven geven zowel informatie over recente ontwikkelingen binnen de organisatie als over kinderrechten in het algemeen. In 2009 werd via deze nieuwsbrief bijvoorbeeld informatie verzonden over de kritiek van de Mensenrechtencommissaris van de Raad van Europa op de kinderrechten in Nederland, of over het gevaar van het gebruik van stroomstootwapens door politie bij kinderen. ECPAT geeft een eigen digitale nieuwsbrief uit die speciaal is gericht op de ontwikkelingen op het gebied van seksuele uitbuiting van kinderen en kinderporno op het internet. In 2009 werd de nieuwsbrief vier keer verzonden naar bijna 1100 mensen met daarin informatie over bijvoorbeeld het wereldcongres tegen seksuele uitbuiting van kinderen, de aanpak tegen kindersekstoerisme en de Rio-verklaring tegen commerciële uitbuiting van kinderen. Publicaties TIJDSCHRIFT VOOR DE van het 19e jaargang nummer 3 / 4 september 2009 RECHTEN KIND IN DIT NUMMER Kindsoldaten in de zaak Lubanga Kinderen in asielzoekerscentra Illegale jongeren in de cel UFMMJOHFO BMMFSMFJ JOT KPOHFSFO JO B[JOF WPPS HSBUJT NBH Tijdschrift voor de Rechten van het Kind Niet alleen digitaal informeert Defence for Children over de kinderrechten, maar het publiceerde in 2009 ook rapporten, onderzoeksverslagen en twee tijdschriften. Het Tijdschrift voor de Rechten van het Kind is drie keer verschenen en heeft een oplage van In plaats van het vierde nummer is samen met UNICEF een special over 20 jaar Kinderrechtenverdrag gemaakt. Er zijn 400 betalende abonnees. In het tijdschrift staan actuele artikelen over jeugdstrafrecht, mensenrechten, pedagogiek en ontwikkelingssamenwerking, naast natuurlijk het laatste kinderrechtennieuws. In 2010 wordt het Tijdschrift voor de Rechten van het Kind geheel herzien. HOUSE Magazine HOUSE is het magazine van Defence for Children voor jongeren in open, gesloten en justitiële instellingen. Het tijdschrift bestaat sinds In 2009 kwam het vier keer uit in een oplage van en werd verstuurd naar 470 verschillende instellingen, organisaties en individuen. In 2009 verscheen in HOUSE bijvoorbeeld een reportage over een jongere die deelneemt aan Catch, een Amsterdams project voor jongeren tussen de 15 en 23 jaar die moeilijk hun draai kunnen vinden. Ook was er een interview met rapper Defence for Children ECPAT Nederland Jaarverslag 2009

19 Appa over hoe hij zijn heftige verleden van zich heeft afgeschud. House besteedde in 2009 ook aandacht aan de wachtlijsten in de Jeugdzorg. De juristen van Defence for Children geven naar aanleiding van vragen van jongeren in instellingen praktische juridische adviezen in de rubriek Ken je Recht. Databoek Kinderen in Tel Kinderen in Tel bracht in 2009 voor de vierde keer, aan de hand van twaalf indicatoren, de leefsituatie van de jeugd per provincie en gemeente in beeld en gaf dit weer in een ranglijst. De rangorde van de 443 gemeenten wordt jaarlijks opnieuw gepubliceerd. Op die manier maakt Kinderen in Tel zichtbaar in welke gemeenten de omstandigheden voor kinderen verbeteren of verslechteren. Het doel van het onderzoek is het realiseren van gelijke rechten voor kinderen door middel van een beter, op kinderrechten gebaseerd jeugdbeleid. Kinderen in Tel 2009 bestaat uit een Databoek met cijfers van alle gemeenten, provincies en wijken, en een schijf met daarop de vijftig gemeenten met de minst positieve score. Op de dag van de uitreiking van het databoek werd aansluitend gedebatteerd met vertegenwoordigers van diverse gemeenten, de Rotterdamse jongerenraad en het Ministerie van OCW over wat gemeenten moeten doen om het nijpende probleem van schoolverzuim tegen te gaan. Een samenvatting van de resultaten stond die dag ook in het Dagblad Trouw. Kinderen in Tel is een samenwerkingsverband van Stichting Kinderpostzegels Nederland, UNICEF Nederland, Jantje Beton, Defence for Children ECPAT Nederland, Johanna Kinderfonds, Nationaal Fonds Kinderhulp, Nederlandse Stichting voor het Gehandicapte Kind en het Verwey-Jonker Instituut. Defence for Children ECPAT Nederland is verantwoordelijk voor de campagne rondom het project. Het beheert de website en onderhoudt de contacten met de vijftig slechtst presterende gemeenten. In 2009 is bovendien nagegaan of de jaarlijkse uitgave van het Databoek en de publiciteit invloed hebben op het lokale jeugdbeleid. Uit de respons van 156 gemeenten blijkt dat de meerderheid (81%) bekend is met het Databoek Kinderen in Tel. Jaarbericht Kinderrechten 2009 Jaarbericht Kinderrechten Sinds 2008 geeft Defence for Children ECPAT Nederland samen met UNICEF Nederland jaarlijks het Jaarbericht Kinderrechten uit. Dit meet de praktische uitvoering van het VN-Kinderrechtenverdrag in Nederland en Kinderrechten in Nederland beoordeelt in hoeverre er vooruitgang is geboekt in het Nederlandse Kinderrechten en uitbuiting Kinderrechten en jeugdzorg Kinderrechten en kindermishandeling Kinderrechten en jeugdstrafrecht Kinderrechten en vreemdelingenrecht jeugdbeleid. Het Jaarbericht Kinderrechten 2009 geeft de toestand weer van de kinderrechten in Daarin staat dat het aantal kinderen in vreemdelingenbewaring in 2008 was gestegen, er meer slachtoffers waren van seksuele uitbuiting, de wachtlijsten in de jeugdzorg onaanvaardbaar lang waren en te veel jongeren in de cel zaten. Algemeen werd gesteld dat op de meeste thema s Nederland in 2008 niet of nauwelijks vooruitgang had geboekt. Minister van Justitie Hirsch Ballin reageerde op het Jaarbericht middels een brief aan de Tweede Kamer op 20 oktober Jaarverslag 2009 Defence for Children ECPAT Nederland 17

20 Voor het Jaarbericht Kinderrechten 2009 hielden UNICEF Nederland en Defence for Children ECPAT Nederland een enquête onder 536 kinderen van tien tot veertien jaar. Daaruit bleek dat heel veel kinderen in Nederland nauwelijks iets weten over hun rechten. Een positieve uitzondering vormde de vraag over jeugdstrafrecht. Bijna alle kinderen zijn voor een pedagogische aanpak van criminele jongeren. Dit is precies zoals het in het Kinderrechtenverdrag staat. Ruim een kwart weet niet dat 'illegale' kinderen dezelfde rechten hebben als ieder ander kind. Verder denkt driekwart van de ondervraagde kinderen dat misbruik van webcamfoto's de eigen schuld is van het kind dat op de foto staat. Ook weet bijna een kwart niet dat kinderen inspraak moeten hebben in de jeugdzorg. Dat de pedagogische tik verboden is, wist ruim een derde niet. Het maakt duidelijk dat kinderrechteneducatie hard nodig is. Bovendien hebben kinderen daar recht op. REChTShulP EN ACTIE Totale uitgaven Belangrijkste donoren Belangrijkste resultaten Stichting Kinderpostzegels Nederland mensen geholpen - Proefproces opgezet Wij Willen Blijven helpdesk Kinderrechten Een onmisbaar onderdeel van het werk van Defence for Children ECPAT Nederland is een vorm van individuele rechtshulpverlening via de Helpdesk Kinderrechten. De Helpdesk wordt voor een groot deel financieel ondersteund door Stichting Kinderpostzegels Nederland. Volwassenen, onder wie ook vele professionals en juristen, en kinderen bellen met concrete vragen die deskundig worden beantwoord door de medewerkers. Regelmatig wordt Defence for Children ECPAT Nederland gevraagd om een kinderrechtenrapportage in een individuele rechtszaak te schrijven die door de advocaat tijdens een rechtsproces wordt ingevoegd. Een enkele keer treedt Defence for Children ECPAT Nederland op als deskundige bij een rechtszitting om de kinderrechten te verdedigen. Verder is de helpdesk een belangrijke voedingsbodem voor acties en lobbystrategieën. De helpdesk groeit voortdurend. In 2009 kwamen er 603 vragen binnen, een stijging van 35 procent ten opzichte van Proefprocessenfonds Het Proefprocessenfonds werd in 2009 ingezet voor processen die de reguliere helpdesktaken te boven gaan. Subsidie voor het Proefprocessenfonds komt van Stichting Kinderpostzegels Nederland. Het doel is om spontane, individuele of collectieve, vernieuwende proefprocessen mogelijk te maken die de kinderrechten in Nederland op een hoger plan tillen. Wij Willen Blijven Het proefproces Wij Willen Blijven vormde de directe aanleiding voor het proefprocessenfonds en was het eerste proefproces dat Defence for Children heeft gevoerd. Het Gerechtshof in Den Haag wees op 18 Defence for Children ECPAT Nederland Jaarverslag 2009

21 FOTO: Sander Nieuwenhuys 24 maart 2009 het beroep in de zaak van Wij Willen Blijven en Defence for Children tegen de Nederlandse staat af. Inzet was een verklaring voor recht over het ontbreken van een wortelingsgrond voor kinderen in de Vreemdelingenwet Dat gebrek is een schending van het Kinderrechtenverdrag, zo vonden de kinderen van Wij Willen Blijven en Defence for Children ECPAT Nederland. Het Hof bevestigde de uitspraak van de rechter in eerste aanleg: de discretionaire bevoegdheid van de staatssecretaris zou voldoende waarborg zijn om naar kinderrechten te kunnen kijken. Kinderrechten zijn daarmee verwezen naar de marges van uitzonderingsbeleid. Defence for Children is doorgegaan met de lobby voor een wortelingsgrond, onder meer door de succesvolle actie voor het Syrisch-Koerdische meisje Hevien. Deze elfjarige in Dokkum geboren Rotterdamse, woonde bijna haar hele leven in Nederland en werd met uitzetting bedreigd. De actie voor Hevien heeft een krachtige impuls gegeven aan de lobby. In 2010 heeft de Tweede Kamer een motie aangenomen die een oplossing vraagt voor kinderen als Hevien. Recht op onderdak Een ander proefproces dat in 2009 doorliep was dat bij het Europees Comité voor Sociale Rechten over het recht op onderdak voor illegale kinderen. Op 23 september 2008 werd de klacht over het recht op onderdak voor illegale kinderen op grond van het Europees Sociaal Handvest (ESH) ontvankelijk verklaard. Daarna zijn onder meer via het boekje Ieder kind recht op een (t)huis politici en andere beleidsmakers op de hoogte gesteld van het feit dat er een oplossing moet gaan komen voor de kinderen die met hun ouders vanuit asielzoekerscentra of noodopvang op straat worden gezet omdat ze illegaal zijn. Het boekje is voor het proces ook in het Engels vertaald in een on line versie en deze zal verder worden verspreid onder collega-organisaties in Europa. Inmiddels is het proces met succes afgerond. Het Europees Comité voor Sociale Rechten heeft de zaak gegrond verklaard. Nederland legt echter de uitspraak naast zich neer. In 2010 zal hier verder actie op gevoerd worden. Jaarverslag 2009 Defence for Children ECPAT Nederland 19

22 JEugDzORg EN KINDERMIShANDElINg Totale uitgaven Belangrijkste donoren Belangrijkste resultaten Stichting Kinderpostzegels Nederland, van Montfoort, Ministerie van Buitenlandse Zaken - Lobby en onderzoek ter verbetering van de rechtspositie van kinderen en jongeren in gesloten jeugdzorg - Onderzoek onder jongeren in verband met evaluatie Wet op de Jeugdzorg Defence for Children ECPAT Nederland komt op voor de rechten van kinderen die te maken krijgen met jeugdzorg of op een andere manier bescherming nodig hebben vanwege hun thuissituatie. Het kan hierbij gaan om opvoedingsproblematiek, psychische problematiek, kindermishandeling of andere problemen in de thuissituatie. Kinderen die te maken hebben met deze problemen kunnen hulp krijgen in de vorm van jeugdzorg. Ook ouders kunnen met vragen en problemen rondom de opvoeding van kinderen hulp vragen bij Centra voor Jeugd en Gezin of bij Bureau Jeugdzorg. Hier kan men terecht voor informatie en advies. Als problemen ingewikkelder zijn, kan specifieke hulp worden ingeschakeld. Als kinderen worden bedreigd in hun ontwikkeling, kan de kinderrechter op verzoek van bijvoorbeeld de Raad voor de Kinderbescherming een kinderbeschermingsmaatregel opleggen. In het geval dat het ouders zelf niet lukt om de belangen van het kind goed te kunnen waarborgen, dient de rechter hierover een beslissing te nemen. Defence for Children ECPAT Nederland houdt de ontwikkelingen in de jeugdzorg en de jeugdbescherming nauwlettend in het oog. De helpdesk biedt juridische ondersteuning aan kinderen en professionals en signaleert problemen met het uitvoeren van kinderrechten in de jeugdzorg. In 2009 volgde Defence for Children ECPAT Nederland nauwlettend de parlementaire discussie over het wetsvoorstel herziening kinderbeschermingsmaatregelen. Onderdelen van het advies van Defence for Children over dit wetsvoorstel zijn opgenomen in de herziene versie van het wetsvoorstel. Ook vroeg ze aandacht voor een voldoende aanbod aan pleegzorg voor kinderen die niet thuis kunnen blijven wonen en voor voldoende capaciteit voor gesloten jeugdzorg, waarbij de rechtspositie van kinderen die hier mee te maken krijgen goed is geregeld. Defence for Children ECPAT Nederland maakt zich sterk om de stem van kinderen die te maken krijgen met jeugdzorg te laten horen zodat er rekening mee wordt gehouden in het beleid. gesloten jeugdzorg De gesloten jeugdzorg was een belangrijk aandachtspunt in Zorgaanbieders hebben veel eigen bevoegdheden om de algemene kaders die hiervoor in de Wet op de jeugdzorg te vinden zijn, nader vorm te geven. Defence for Children ECPAT Nederland wil in kaart brengen hoe het is gesteld met die eigen bevoegdheid. Hier wordt in 2010 verder aan gewerkt Tevens heeft Defence for Children ECPAT Nederland aandacht gevraagd voor het stopzetten van gesloten jeugdzorg voor 18-plussers omdat dit in strijd is met artikel 5 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Sinds 1 januari 2008 is in de Wet op de Jeugdzorg meegenomen dat meerderjarigen tot 21 jaar in een gedwongen kader mogen worden behandeld in een instelling voor 20 Defence for Children ECPAT Nederland Jaarverslag 2009

23 gesloten jeugdzorg. Dit is in strijd met het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind, waarin de meerderjarige leeftijd is bereikt met de leeftijd van achttien jaar en hiermee ook strijdig met het Europees Verdrag. In de jurisprudentie worden inmiddels zeer strenge eisen gesteld aan het voortzetten van gesloten jeugdzorg nadat een minderjarige 18 jaar is geworden. Volgens Defence for Children biedt de Wet Bijzondere Opnemingen Psychologische Ziekenhuizen voor jongvolwassenen de noodzakelijke hulpverlening. Defence for Children ECPAT Nederland heeft zich in 2009 ook ingezet voor een minderjarige die in de gesloten jeugdzorg niet de hulp kreeg die zij nodig had. Volgens het VN-Kinderrechtenverdrag hebben jongeren in de gesloten jeugdzorg recht op een passende behandeling voor hun problemen en mag het niet te lang duren voordat er wordt begonnen met deze behandeling. Het Hof Den Haag heeft op 4 november 2009 de gesloten jeugdzorg van een minderjarige beëindigd omdat zij na een jaar nog altijd geen behandeling kreeg. De advocaat van de minderjarige heeft voor deze zitting gebruik gemaakt van een door Defence for Children geschreven standpunt over deze zaak. Defence for Children is verheugd over deze uitspraak omdat ongeveer 1500 kinderen in Nederland in een gesloten jeugdinstelling zitten. Kinderen in gesloten jeugdzorg hebben recht op passende zorg en adequate behandeling van hun problemen. Defence for Children ECPAT Nederland pleit voor adequate behandeling die zo snel mogelijk beschikbaar komt voor de kinderen die dit nodig hebben. Kenia In 2009 is Defence for Children ECPAT Nederland gestart met een samenwerkingsproject in Kenia Bestrijding van geweld tegen kinderen om onderwijs voor allen te garanderen. Dit project wordt gefinancierd vanuit het speciale Schokland Fonds van het Ministerie voor Ontwikkelingssamenwerking. Dit project is een samenwerkingsverband tussen Plan Nederland, Plan Kenya, ICDI, IREWOC, Defence for Children ECPAT Nederland, Child Helpline International en Child Helpline Kenya. Defence for Children ECPAT Nederland is in dit project verantwoordelijk voor het realiseren van de uitwisseling tussen Nederlandse en Keniaanse deskundigen over effectief beleid en praktijk ter bescherming van kinderen tegen geweld. Daartoe zal zij in 2010 een uitwisselingsbezoek voor een Keniaanse delegatie aan Nederland en twee workshops in Kenia organiseren. In 2009 zijn de eerste voorbereidingen hiervoor getroffen. JEugDSTRAFREChT Totale uitgaven Belangrijkste donoren Belangrijkste resultaten Ministerie van Buitenlandse Zaken, Stichting Kinderpostzegels Nederland, ICCO/Kerk in Actie - Lobby voor betere privacybescherming van kinderen die in aanraking komen met de politie en justitie en meer transparantie over DNA-afname bij minderjarige veroordeelden - Lobby voor het terugbrengen van het aantal kinderen in detentie en het inzetten van alternatieven - Implementatie pilot nazorg voor jonge delinquenten in de Oekraïne Elk kind dat ontspoord raakt, heeft het recht op een wijze van behandeling die rekening houdt met zijn of haar leeftijd en het bevorderen van zijn of haar herintegratie in de samenleving. Het jeugdstrafrecht Jaarverslag 2009 Defence for Children ECPAT Nederland 21

24 dient een pedagogische aanpak te hanteren. De vrijheidsbeneming van een kind mag slechts als uiterste maatregel worden toegepast. Defence for Children ECPAT Nederland heeft zich in 2009 wederom hard gemaakt voor de bescherming van de rechten van kinderen die in aanraking komen met de politie en justitie. Zo kaartte Defence for Children ECPAT Nederland een klacht van een 13-jarig meisje aan bij de Commissie Politieklachten. Zij was betrokken bij de diefstal van een mobieltje van een klasgenoot en moest een weekend in een politiecel doorbrengen. Privacy Privacybescherming van kinderen die verdacht worden of veroordeeld zijn voor een strafbaar feit, is een belangrijk aandachtspunt voor Defence for Children ECPAT Nederland. Meer dan eens maakten in 2009 onder het jeugdstrafrecht veroordeelde minderjarigen met succes bezwaar tegen het bepalen van een DNA-profiel en het verwerken ervan in de DNA-databank. Zoals bijvoorbeeld in een zaak bij de rechtbank Maastricht. De minderjarige werd veroordeeld tot een taakstraf vanwege openlijke geweldpleging en moest zijn celmateriaal afstaan op bevel van de officier van Justitie waarna het in de DNA-databank zou worden opgenomen. Via de Kinderrechtenhelpdesk werd een kinderrechten - rapportage geschreven die door de advocaat van de jongen werd meegestuurd naar de rechtbank. Het door hem afgegeven DNA-materiaal werd na de rechterlijke uitspraak uiteindelijk toch vernietigd. Defence for Children ECPAT Nederland is van mening dat de privacy van minderjarigen in het strafproces extra aandacht verdient van de wetgever en pleit voor een wetswijziging. DNA-afname zou in beginsel in het geheel niet in zaken van minderjarigen moeten worden toegepast. Wel zou op deze regel in geval van zeer ernstige misdrijven een uitzondering mogelijk moeten zijn. In dergelijke zaken is niet de officier van Justitie maar de rechter de aangewezen persoon om de beslissing te nemen. De cijfers van het aantal minderjarigen in de DNA-databank zijn door Defence for Children ECPAT Nederland opgevraagd en ontvangen. Daaruit bleek dat het aantal minderjarigen in de DNA-databank flink was gestegen tot bijna De DNA-profielen van de jongeren kunnen twintig tot dertig jaar worden bewaard. Met deze informatie heeft Defence for Children ECPAT Nederland het debat hierover verder aangezwengeld. Het Nederlands Forensisch Instituut zegt naar aanleiding van het verzoek van Defence for Children ECPAT Nederland jaarlijks in het jaarverslag de cijfers van het aantal minderjarigen te zullen vermelden dat in de DNA-databank is opgenomen. Als gevolg van deze campagne werd de DNA-databank van het Nederlands Forensisch Instituut genomineerd voor de Big Brother Award 2009 in de categorie Overheid. Met deze award worden jaarlijks personen, bedrijven en overheden te kijk gezet die het niet zo nauw nemen met privacy. Kinderen in gevangenissen Defence for Children ECPAT Nederland is in 2009 een samenwerkingsproject gestart met ICCO/Kerk in Actie op het gebied van kinderen in gevangenissen in ontwikkelingslanden. Dit project loopt door in Het algemene doel is om het werk van beide organisaties op dit terrein te versterken en de resultaten voor de betrokken kinderen te verbeteren. Het specifieke doel is om samenwerking te bevorderen. Samenwerking is gericht op informatie uitwisseling en de wil om kennis en ervaring te bundelen Gezamenlijke activiteiten op het gebied van bewustwording en lobby ter bevordering van een beter ontwikkelingssamenwerkingbeleid rondom de problematiek van kinderen in gevangenissen worden ontplooid. Er wordt door UNICEF geschat dat er wereldwijd minstens 1,1 miljoen kinderen in gevangenissen vastzitten. Een onderschatting, beaamt ook UNICEF, omdat in veel landen gedetineerden niet of slecht worden geregistreerd. Uit onderzoek blijkt dat de meeste kinderen vastzitten voor slechts lichte overtredingen. De meerderheid van de kinderen is nog niet eens veroordeeld. Het kan soms maanden of zelfs jaren duren voordat ze een rechter zien. De omstandigheden in de vaak overbevolkte gevangenissen zijn slecht tot erbarmelijk. Veel kinderen worden samen met volwassenen opgesloten. Ze 22 Defence for Children ECPAT Nederland Jaarverslag 2009

25 worden misbruikt en mishandeld. Het Kinderrechtenverdrag verbiedt zulke praktijken en stelt dat gepaste alternatieven dienen te worden gebruikt, zoals rechterlijke bevelen tot zorg, begeleiding en toezicht, jeugdreclassering, pleegzorg en programma s voor onderwijs en beroepsopleiding. Jongeren in detentie In onder andere de NGO-rapportage van het Kinderrechtencollectief die in de zomer van 2008 aan het VN-Comité voor de Rechten van het Kind is aangeboden, wijst Defence for Children op de kwetsbare positie van minderjarigen in voorarrest. Het Comité bevestigde in 2009 in de aanbevelingen aan de Nederlandse regering dat de toename van het aantal kinderen in preventieve hechtenis zorgelijk is. Tijdens het Algemeen Overleg over de aanbevelingen, gaf toenmalig staats secre - taris Albayrak aan hard te werken aan het terugbrengen van het aantal jongeren in detentie door het inzetten van alter na - tieven. Defence for Children ECPAT Nederland heeft daar al jarenlang voor gepleit. Na jaren van stijging blijkt zich eind 2009 eindelijk een daling voor te doen in de cijfers van het ministerie van Justitie over het aantal jongeren dat via het strafrecht in een justitiële jeugdinrichting verblijft. Oekraïne Het project Development and implementation of a vision and methodology and a corresponding organisational framework for the aftercare of juvenile (ex)- offenders in Ukraine is een driejarig project, dat loopt sinds Dit project wordt in 2010 afgerond. Het doel van het project is een basis te creëren voor nazorg aan jeugdige delinquenten in de Oekraïne. De Stichting Vrienden van Pryluky die verantwoordelijk is voor het project, werkt samen met de Oekraïense partner All-Ukrainian Foundation for Children s Rights. Defence for Children ECPAT Nederland heeft in dit project een coördinerende rol. Het is een Matraproject dat mogelijk werd door financiering van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Het project resulteerde niet alleen in cursusmateriaal, uitwisseling van informatie en samenwerking, maar ook een visie werd ontwikkeld over nazorg voor gedetineerde jongeren en training van professionals die te maken krijgen met minderjarige delinquenten. Het tweede Oekraïne project Creation of preconditions for a juvenile justice system in Ukraine: pedagogical aspects and pilot courts project is in 2009 afgerond. Het doel van dit Matra-project was om een basis te creëren voor de verbetering van het jeugdstrafrechtsysteem in Oekraïne, dat voldoet aan de internationale standaarden. Dit is gedaan door middel van het geven van trainingen en ondersteuning in twee regio s. FOTO: San de Vries Jaarverslag 2009 Defence for Children ECPAT Nederland 23

26 Mede door dit project staat het onderwerp jeugdstrafrecht hoger op de politieke agenda in Oekraïne. Er zijn twee effectieve regionale modellen voor jeugdstrafrecht opgezet. Verder is de competentie en de professionaliteit van de medewerkers van de twee rechtbanken verbeterd en zijn nieuwe visies op alternatieve sancties gecreëerd. Eind 2009 is Defence for Children ECPAT Nederland in samenwerking met de Oekrainese partner All Ukrainian Foundation of Children s Rights het Matra-project Care reform for young offenders below the minimum age of criminal responsibility in Ukraine gestart. Het doel van dit project is het verbeteren van de bescherming van de rechten van jeugdige delinquenten die vanwege hun jonge leeftijd nog niet onder het strafrecht vallen en toch opgesloten zijn. Dit zal worden gedaan door middel van het in lijn te brengen van de wetgeving die op deze kinderen van toepassing is met de internationale standaarden en door middel van het trainen van het personeel dat werkt met kinderen in de instellingen. Siërra leone In maart 2009 nam Defence for Children deel aan het congres Juvenile Justice: A Practical Approach dat georganiseerd werd door DCI Siërra Leone. Defence for Children heeft een presentatie gegeven over leeftijdsverificatie ten aanzien van kinderen in het (jeugd)strafrecht. Dit is een groot probleem in arme(re) landen doordat geboorteregistratie gebrekkig is. Aan het congres namen onder andere deel rechters, ministers, politie, ambtenaren en NGO s uit Siërra Leone. MIgRATIE EN KINDERREChTEN Totale uitgaven Belangrijkste donoren Belangrijkste resultaten IOM-Italië, Stichting Kinderpostzegels Nederland, UNICEF Nederland - Succesvolle acties voor gezinshereniging Tibetaanse vluchtelingen, Hevien en Mauro - Studie naar de opvang van kwetsbare groepen asielzoekers - Lobby tegen opsluiting alleenstaande minderjarige vreemdelingen - Lobby voor betere toegang onderwijs voor kinderen zonder rechtmatig verblijf - Onderzoeksopzet voor ontwikkeling van kwaliteitscriteria voor voogden - Juridisch advies in ongeveer 220 zaken In mei 2009 konden vijftien Tibetaanse kinderen herenigd worden met hun ouders in Nederland na een jarenlange strijd. De ouders hebben politiek asiel gekregen in Nederland. Ze waren uit veiligheids - overwegingen in hun eentje gevlucht. De kinderen bleven achter in India. Het duurde lang voordat het contact tussen ouders en kinderen na de vlucht hersteld was. Te lang, zo vond de Immigratie- en Naturalisatiedienst. De kinderen voldeden niet aan de eis dat gezinshereniging na erkenning van het vluchtelingenschap binnen drie maanden moet worden aangevraagd. Deze rigide opstelling voldoet echter niet aan de eisen uit het VN-Kinderrechtenverdrag. Daarin staat dat de overheid verzoeken om gezinshereniging met welwillendheid, menselijkheid en spoed moet behandelen. Samen met de Tibetaanse belangenorganisatie Stichting Khorlo, Stichting Vluchteling en UNICEF Nederland heeft Defence for Children ECPAT Nederland actie gevoerd. Defence for Children 24 Defence for Children ECPAT Nederland Jaarverslag 2009

27 ECPAT Nederland bood een petitie aan bij de Commissie voor Justitie in de Tweede Kamer om deze kinderrechtenschending aan de kaak te stellen en vroeg Kamerleden om zich in te zetten voor de Tibetaanse kinderen. Staatssecretaris Albayrak van Justitie maakte met een tijdelijke regeling voor deze en andere kinderen in soortgelijke situaties de hereniging alsnog mogelijk. Defence for Children ECPAT Nederland kijkt terug op een geslaagde actie, maar is ook teleurgesteld dat de staatsecretaris niet wil inzien dat op grond van het Kinderrechtenverdrag kinderen altijd en dus niet tijdelijk - zo snel mogelijk en zonder barrières bij hun ouders moeten kunnen wonen als die in Nederland asiel hebben gekregen. Defence for Children ECPAT Nederland komt dan ook op voor de rechten van kinderen die op een of andere manier met het vreemdelingenrecht te maken hebben. Dat zijn kinderen van asielzoekers, alleenstaande minderjarige vreemdelingen, kinderen van immigranten en kinderen zonder verblijfs - vergunning. Ook voor hen geldt het Kinderrechtenverdrag. Toch blijken bepaalde rechten voor kinderen in het vreemdelingenrecht niet altijd vanzelfsprekend te zijn. Zo doen zich onder andere problemen voor ten aanzien van onderdak, onderwijs, gezondheidszorg en worden kinderen nog steeds opgesloten in vreemdelingenbewaring omdat zij geen verblijfsvergunning hebben Met de website ilegaalkind.nl verspreidt Defence for Children informatie over de rechten van kinderen zonder rechtmatig verblijf. Alle scholen in Nederland hebben in 2009 een folder hierover gekregen. Er is veel werk gemaakt van een projectaanvraag bij de Europese Commissie voor het ontwikkelen van kwaliteitscriteria voor de voogden van alleenstaande minderjarige vreemdelingen. Deze subsidie is toegekend en het project is in december 2009 van start gegaan. Acht partners in acht verschillende Europese landen werken, onder coördinatie van Defence for Children ECPAT Nederland. Kinderen in vreemdelingenbewaring In 2009 startte een follow-up campagne van de coalitie Kinderen horen niet in vreemdelingenbewaring, waarin Defence for Children ECPAT Nederland zit. Alle woordvoerders vreemdelingenbeleid in de Tweede Kamer zijn op dit probleem gewezen. Ook is Defence for Children ECPAT Nederland in gesprek geweest met het Ministerie van Justitie en met de voogdij-instelling Nidos. De campagne kreeg media-aandacht in de vorm van een documentaire bij de omroep Llink en een artikel in NRC Handelsblad. Op Europees niveau neemt Defence for Children ECPAT Nederland sinds oktober 2009 deel aan het mede door de Europese Unie gefinancierde Enhancing Vulnerable Asylum Seekers Protection project. Met literatuuronderzoek en veldbezoeken onderzoekt Defence for Children ECPAT Nederland hoe kwetsbare minderjarige asielzoekers het beste herkend, opgevangen en beschermd kunnen worden. Er worden interviews gehouden bij onder meer de Immigratie- en Naturalisatiedienst, de Koninklijke Marechaussee op Schiphol, een ama-campus en een behandelcentrum voor getraumatiseerde minderjarige asielzoekers. In 2010 worden de uitkomsten van het nationale en Europese rapport gepresenteerd. uitzetting kinderen In 2009 kwam Defence for Children ECPAT Nederland in contact met de pleegouders van de zestienjarige Mauro uit Oostrum. Mauro kwam op zijn negende als alleenstaande minderjarige vreemdeling vanuit Angola naar Nederland. Hij woont in een pleeggezin dat hem liefdevol opvangt en dat hem als eigen kind beschouwt. Mauro is volledig geïntegreerd en toch wordt hij uitgezet naar Angola. Defence for Children ECPAT Nederland heeft de Nederlandse overheid gewezen op schendig van het Kinderrechtenverdrag als Mauro zou worden uitgeleverd. De zaak kreeg veel media-aandacht, onder Jaarverslag 2009 Defence for Children ECPAT Nederland 25

28 andere door een uitzending bij het SBS6-programma Hart van Nederland. In deze uitzending pleit Defence for Children ECPAT Nederland voor een aparte grond in de vreemdelingenwet voor kinderen zoals Mauro omdat zij niet meer schadeloos kunnen worden uitgezet en hun belangen de eerste overweging moeten vormen. FOTO: Sander Nieuwenhuys De grootste actie in Nederland die Defence for Children ECPAT Nederland in 2009 heeft gehouden was Hevien hoort hier! En met succes. Het elfjarige meisje Hevien dat in Nederland is geboren, is van haar onzekerheid af en weet nu dat ze in Nederland kan blijven met haar ouders. Ze kreeg in december 2009 samen met haar ouders uiteindelijk toch een asielvergunning. In september 2009 voerde de basisschool van Hevien, het Rotterdams Ongedocumenteerden Steunpunt en Defence for Children ECPAT Nederland actie om aandacht te vragen voor de rechten van Hevien en de vele duizenden andere kinderen die langdurig in Nederland zijn zonder verblijfsvergunning. Ook deze actie kreeg veel media-aandacht met onder andere een reportage van Netwerk, EenVandaag en het Jeugdjournaal. Gezinshereniging Een andere lobby die Defence for Children in 2009 voerde was die voor een kinderrechtenvriendelijk gezinsherenigingbeleid in Nederland. Het strenge migratiebeleid in Nederland maakt het voor vele gezinnen onmogelijk om zich te herenigen. Dit is een schending van de kinderrechten. Veel van deze ouders zoeken naar een oplossing door zich elders in de Europese Unie te vestigen in landen waar een ouder wel met kind en partners herenigd kan worden. Via Europese regels mogen deze gezinnen bij hervestiging in Nederland niet worden tegengehouden. Defence for Children ECPAT Nederland staat voor een andere aanpak en bestrijdt de negatieve benadering van deze sluiproute door de Nederlandse regering. 26 Defence for Children ECPAT Nederland Jaarverslag 2009

29 Verder was Defence for Children ECPAT Nederland in 2009 lid van de klankbordgroep van een UNICEF-studie naar de kinderrechtensituatie van kinderen in asielzoekerscentra, was het partner in een onderzoek van Pharos naar de toegang van de gezondheidszorg voor zogenoemde illegale kinderen, werkte zij samen met IOM-Italië, de Essex University in Groot-Brittannië en het Griekse centrum voor traumabehandeling aan een studie naar de bescherming van kwetsbare groepen asielzoekers in Europa. SEKSuElE ExPlOITATIE EN KINDERhANDEl Totale uitgaven Belangrijkste donoren Belangrijkste resultaten Ministerie van Buitenlandse Zaken, Oak Foundation, ECPAT Duitsland/Europese Commissie, UNICEF Nederland - Campagne Offenders Beware opgezet - Gedragscode bij vier Touroperators geïntroduceerd tegen uitbuiting van kinderen - Lancering - Samenwerking met The Body Shop - Wetswijziging uitbuiting kinderen gerealiseerd - Ontwikkeling van een toolkit en training over hulpverlening aan minderjarige slachtoffers van seksuele uitbuiting in Rusland - Opzet van systeem voor kinderbescherming in Georgië Kindersekstoerisme Reis zorgzaam, zorg voor kinderen ECPAT Nederland heeft zich in het jaar 2009 ingezet om reisorganisaties en toeristen te informeren en bewust te maken van het feit dat zij mee kunnen helpen kinderen te beschermen tegen seksuele uitbuiting in toerisme. Tijdens de Vakantiebeurs werd bijvoorbeeld de nieuwe campagne gepresenteerd Reis zorgzaam, zorg voor kinderen. Vooral reisorganisaties en reisprofessionals worden hiermee opgeroepen actief mee te helpen kindersekstoerisme te bestrijden. De campagne is een onderdeel van een driejarig project Offenders Beware dat onder leiding staat van ECPAT Duitsland en naast ECPAT Nederland ook partners heeft in Oostenrijk, Italië en Estland. Er worden lessen gegeven op toerismeopleidingen en een training ontwikkeld voor touroperators en reisagenten. Er wordt gelobbyd bij reisorganisaties en overheden voor concrete acties, zoals voorlichting over de strafbaarheid van kindersekstoerisme en voor deelname aan de gedragscode ter bescherming van kinderen tegen seksuele uitbuiting in toerisme. Gedragscode tegen seksuele uitbuiting van kinderen in toerisme Wereldwijd zijn er al veel reis- en toerismeorganisaties die kindersekstoerisme bestrijden. Een concrete en zichtbare manier om kindersekstoerisme tegen te gaan, is met behulp van de gedragscode Child Protection Code- voor de reis- en toerismebranche. Deze gedragscode is in 1998 opgesteld door ECPAT Zweden en er zijn bijna 1000 bedrijven in 38 landen die de gedragscode hebben ondertekend. Het doel van ECPAT Nederland is om zoveel mogelijk Nederlandse reisorganisaties de gedragscode te laten ondertekenen. Nu hebben vier grote Nederlandse touroperators de gedragscode ondertekend en geïmplementeerd: TUI Nederland, OAD Reizen, Sawadee Reizen en Travel Counsellors. ECPAT heeft ook Jaarverslag 2009 Defence for Children ECPAT Nederland 27

30 FOTO: Celine Verheijen in 2009 vele gesprekken gevoerd met andere touroperators en kan ondersteuning bieden bij het invoeren van de gedragscode, trainingen geven voor reispersoneel en voorlichtingsmateriaal verstrekken. In 2009 stond de promotie van de Child Protection Code en de aanpak van kindersekstoerisme centraal in vijf toeristische bestemmingen. Dit gebeurde ondermeer door lokale partners te versterken in de Dominicaanse Republiek, Cambodja, Gambia, Filipijnen en Thailand. In het kader van dit project werden van september tot en met november 2009 in deze landen seminars georganiseerd om de bewustwording over kindersekstoerisme bij lokale organisaties te versterken. Daarnaast financierde ECPAT ook voorlichtingsmateriaal om reizigers, reispersoneel en politie bewust te maken van het probleem van kindersekstoerisme. Er zijn verschillende folders gemaakt in verschillende talen, waaronder in het Nederlands. Dit gebeurde met steun van het Nederlandse Ministerie van Buitenlandse Zaken. Voorlichting, training en seminars Van 8 tot en met 10 maart 2009 organiseerde ECPAT een internationale bijeenkomst over de aanpak van seksuele uitbuiting van kinderen in toerisme en de vervolging van kindersekstoeristen. Op deze bijeenkomst stond de rol van NGO s, reisindustrie en politie en justitie centraal. Bij de opsporing van kindersekstoeristen is een samenwerking tussen alle actoren noodzakelijk, want het verzamelen van bewijs is erg complex. Een verklaring van het slachtoffer is vaak niet voldoende, waardoor ander bewijsmateriaal nodig is zoals verklaringen van andere getuigen, onder wie toeristen, een medisch onderzoek of pornografisch materiaal, bijvoorbeeld tussen de vakantiefoto s. Daarom zijn reizigers belangrijke spelers in de aanpak van kindersekstoerisme. Zij kunnen daders signaleren. Ook kunnen zij zelf potentiële daders zijn als ze door minderjarigen worden benaderd. De reisindustrie heeft een verantwoordelijkheid om reizigers te informeren. Training van werknemers in de toerismesector is daarom van groot belang. 28 Defence for Children ECPAT Nederland Jaarverslag 2009

31 Meld Kindersekstoerisme Verder kan vanaf 13 januari 2010 anoniem melding worden gedaan van Nederlandse kindersekstoeristen op Het nieuwe meldpunt dat een initiatief is van ECPAT Nederland en Meldpunt Kinderporno werkt nauw samen met de politie. In 2009 was de jaarlijkse ECPAT promotie - wedstrijd Bescherm kinderen tegen seksuele uitbuiting in toerisme voor middelbare Toerismeopleidingen een succes. Het idee was om een plastic zak voor vloeibare reisspullen voor in de handbagage in vliegtuigen uit te delen met ECPAT logo en de tekst STOP Child Sex Tourism. De zakjes zijn door OAD Reizen en Sawadee verspreid onder klanten die reizen maken naar risicobestemmingen. Kinderpornografie, prostitutie en kinderhandel Samenwerking met de The Body Shop: Stop Seksuele uitbuiting van kinderen en jongeren Op 31 augustus 2009 is The Body Shop samen met ECPAT een drie jaar durende internationale campagne gestart STOP Seksuele uitbuiting van kinderen en jongeren. De campagne werd gestart door staatssecretaris van Justitie Albayrak. De campagne moet mensen bewust maken van seksuele uitbuiting van kinderen en beleidsmakers aansporen om maatregelen te nemen die tot concrete veranderingen leiden en alle kinderen een betere bescherming bieden. Onderdeel van de campagne is een Soft Hands Kind Heart handcrème die voor 10 euro te koop is bij The Body Shop. Daarvan gaat 6,32 euro naar ECPAT. In het eerste jaar zal ECPAT Nederland de opbrengst ervan gebruiken voor de bestrijding van kindersekstoerisme. In het kader van het driejarige project met The Body Shop heeft ECPAT Internatio nal een rapport gemaakt over de handel in minderjarigen voor seksuele doeleinden, met als titel The State of Global Child Trafficking for Sexual Purposes. Wetswijziging Seksuele Uitbuiting van Kinderen Seksueel contact met minderjarigen is strafbaar als de handelingen onder dwang plaatsvinden of als seksuele handelingen tegen betaling van geld of goederen plaatsvinden. In de Nederlandse wet staat dat prostitutie onder de achttien jaar strafbaar is. In 2009 is de wet gewijzigd. Door de wetswijziging zullen in Nederland drie handelingen strafbaar worden die verband houden met kinderpornografie en seksuele uitbuiting van en seksueel geweld tegen kinderen. Personen die zich toegang verschaffen tot kinderporno op internet worden strafbaar. Ook wordt grooming strafbaar. Dit is het actief benaderen en verleiden van minderjarigen door een volwassen persoon op internetsites met als uiteindelijke doel het plegen van seksueel misbruik met die minderjarige. Door deze bepaling kan deze persoon worden vervolgd zodra hij een voorstel doet voor een ontmoeting met een kind en daar ook de voorbereidingen voor treft. Tot slot wordt het opzettelijk laten aanschouwen van seksueel misbruik of seksuele handelingen aan kinderen strafbaar. ECPAT Nederland en het Meldpunt Kinderporno hebben hiervoor een gezamenlijke lobby gevoerd. Het belang van de wet, die het resultaat was van het Verdrag van Lanzarote ter bescherming van kinderen tegen seksueel misbruik en seksuele exploitatie van oktober 2007, is gelegen in het feit dat is gekeken naar de voortschrijdende ontwikkeling van de techniek en internet en de nieuwe verschijningsvormen van misbruik die zich in de digitale wereld voordoen. Kritiek op Taskforce Aanpak Mensenhandel ECPAT Nederland heeft zich in 2009 ook kritisch uitgelaten over het rapport Plan van aanpak Mensenhandel van de Taskforce Aanpak Mensenhandel die door het Openbaar Ministerie in 2008 was opgericht. ECPAT mist specifieke aandacht voor minderjarigen in het rapport. De Taskforce is nu samengesteld met medewerkers van politie, justitie, gemeentelijke, regionale en landelijke overheid en het Bureau Nationaal Rapporteur Mensenhandel. ECPAT vindt dat ook mensen vanuit de jeugdzorg, kinderbescherming en kinderrechtenorganisaties in de Taskforce thuishoren. Jaarverslag 2009 Defence for Children ECPAT Nederland 29

32 Mede dankzij de lobby van ECPAT is in 2009 aan het werkterrein van de Nationale Rapporteur Mensenhandel de bestrijding van kinderpornografie toegevoegd. Bovendien is door Minister van Justitie Hirsch Ballin in oktober 2009 de Taskforce Kinderpornografie en Kindersekstoerisme ingesteld. Ook hebben na lobby van ECPAT Nederland en het Meldpunt Kinderporno bij het parlement, de PvdA en de SP in september 2009 een initiatiefwet ingediend om producenten van porno verplicht te stellen om aan te tonen dat de modellen in hun producten ouder zijn dan achttien jaar. Mario Onder de naam Mario is in 2009 een begin gemaakt voor een driejarig project waarin vier internationale organisaties samenwerken die zich bezighouden met de bescherming van kinderen tegen uitbuiting. ECPAT, Nobody s Children Foundation, Save the Children in Albanië en Terre des Hommes Child Relief, werken samen om er voor te zorgen dat kinderen die slachtoffer zijn van uitbuiting en kinderhandel of die daartoe een groot risico lopen, toegang krijgen tot voorzieningen die voldoen aan een minimum kwaliteitsstandaard. Het project is gericht op verbetering van de kwaliteit van voorzieningen in Albanië, Kosovo, Bulgarije en Polen. In het kader van dit project zullen er ook activiteiten plaatsvinden in Nederland, als bestemmingsland voor kinderen uit Bulgarije. Er zijn in 2009 vele trainingen gegeven in de Oost-Europese landen, waarbij ECPAT Nederland betrokken is bij de trainingen in Bulgarije. Er is een analyse gemaakt van de situatie in Bulgarije om beleidsmakers aldaar te stimuleren om zich meer in te zetten voor betere voorzieningen voor kinderen die het slachtoffer zijn van kinderhandel. Ook wordt er in het kader van dit project lobby gevoerd voor een betere aanpak van kinderhandel bij de Europese Unie, de Raad van Europa en de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa. Het project wordt financieel ondersteund door Oak Foundation. Georgië In 2009 is Defence for Children ECPAT Nederland samen met de Georgische organisatie Public Health and Medicine Development Fund Georgia (PHMDF) een driejarig project gestart om bij te dragen aan de ontwikkeling van een effectief kinderbeschermingsysteem om kinderen te beschermen tegen alle vormen van mishandeling, uitbuiting en verwaarlozing. Dit project wordt financieel mogelijk gemaakt door het Matra-programma van het Ministerie van Buitenlandse Zaken en de Body Shop Foundation. In het kader van dit project wordt de Georgische overheid door Defence for Children ECPAT Nederland en PHMDF geadviseerd over de invulling van speciale centra voor signalering, advies, diagnostiek en behandeling van slachtoffers van kindermishandeling. Daarnaast worden maatschappelijk werkers, psychologen en psychiaters uit de steden Tbilisi, Telavi en Batumi getraind in signalering, risicotaxatie, diagnostiek en behandeling. Zij zullen in de toekomst gaan werken in de centra die de Georgische overheid gaat opzetten. Ook wordt in dit project een structureel onderwijsaanbod ontwikkeld over kinderrechten en kindermishandeling bestemd voor vijf beroepsopleidingen, zoals artsen, maatschappelijk werkers, psychologen, het onderwijs en de politie in Georgië. In dit project wordt samengewerkt met diverse Nederlandse deskundigen en de Vrije Universiteit. In 2009 werden in Tbilisi door de Nederlandse therapeuten Francien Lamers-Winkelman en Margreet Visser twee trainingen gegeven over signalering, risicotaxatie, diagnostiek en behandeling. Ook werd in 2009 het methodiekboek van de Horizonmethodiek voor traumabehandeling van kinderen die seksueel misbruikt zijn in het Georgisch vertaald. Er is tevens een start gemaakt met de ontwikkeling van een cursus over kinderrechten en kindermishandeling voor de Politieacademie en voor onderwijsstudenten. Rusland In 2008 is Defence for Children ECPAT Nederland samen met de Russische partnerorganisatie Stellit gestart met een project in Sint Petersburg ter vergroting van de deskundigheid van hulpverleners die 30 Defence for Children ECPAT Nederland Jaarverslag 2009

33 werken met minderjarige slachtoffers van seksuele uitbuiting in Rusland. Dit project loopt tot medio De kern van dit project is de ontwikkeling van een toolkit voor hulpverleners. De toolkit geeft praktische handvatten voor signalering van commerciële seksuele uitbuiting bij kinderen en de wijze waarop kinderen die seksueel uitgebuit zijn, kunnen worden geholpen bij hun sociaal en psychisch herstel en re-integratie in de samenleving. De toolkit wordt ontwikkeld in samenwerking met instellingen in Sint Petersburg die minderjarige slachtoffers van geweld opvangen en met de lokale autoriteiten stond voor een groot deel in het teken van de ontwikkeling van de toolkit. Vanaf het einde van 2009 tot en met medio 2010 zal de toolkit worden gebruikt in een pilotproject en naderhand worden geëvalueerd. In dit project worden de Russische deskundigen geadviseerd door diverse Nederlandse deskundigen. Defence for Children ECPAT Nederland werkt in dit project onder andere samen met Fier Fryslân. Het project heeft al de belangstelling gekregen van de Federaal Russische regering en de Doema, waar de directeur van Stellit in 2009 is uitgenodigd om meer te vertellen over de situatie van commerciële seksuele uitbuiting van kinderen in de Russische Federatie en uitleg te geven over de toolkit. Dit project is mogelijk gemaakt door financiering vanuit het Matra-programma van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Jaarverslag 2009 Defence for Children ECPAT Nederland 31

34 4 Jaarrekening Defence for Children ECPAT Nederland heeft haar jaarrekening 2009 opgesteld conform Richtlijn 640 voor de Jaarverslaggeving: Organisaties zonder winststreven. Deze is op 9 juni 2010 goedgekeurd door Dubois & Co Registeraccountants. Het complete financiële jaarverslag is te vinden op de website: Korte samenvatting van de cijfers in 2009 BATEN Subsidies Overige bijdragen LASTEN 3. Personeelskosten Huisvestingskosten Organisatiekosten Algemene kosten Activiteiten RESULTAAT Toelichting Defence for Children ECPAT Nederland heeft een financieel moeilijk jaar achter de rug. De baten daalden met ,=. Dat is met name veroorzaakt door de stopzetting van de basisfinanciering door Plan Nederland. Verder loopt de besteding van een aantal buitenlandse projecten achter bij de planning. De niet uitgegeven gelden zijn doorgeschoven naar De uitgaven zijn ook gedaald, de vaste uitgaven met ; de projectuitgaven met ongeveer Daardoor is het eindresultaat net positief gebleven. Het saldo is toegevoegd aan de Algemene Reserve. 32 Defence for Children ECPAT Nederland Jaarverslag 2009

35 Vooruitzichten 2010 De vooruitzichten voor 2010 zijn goed. De organisatie is beneficiënt geworden van de Nationale Postcode Loterij. In 2009 is de relatie tot stand gekomen. Door de financiële bijdrage van de Nationale Postcode Loterij kan Defence for Children ECPAT Nederland nog slagvaardiger de kinderen helpen die een beroep op ons doen via de Helpdesk en acties opzetten. Daarnaast ontstaat meer ruimte om kinderrechten onder het voetlicht te brengen bij de overheid en andere instellingen. Meerdere langlopende projecten zijn opgestart in Rusland, de Oekraïne, Georgië en Kenia onder andere met steun van het Ministerie van Buitenlandse Zaken en de Europese Commissie. Dit loopt nog enkele jaren door. Een meerjarige samenwerking met The Body Shop, op wereldschaal, is van start gegaan. The Body Shop staat een deel van de inkomsten op één van haar producten af aan Defence for Children ECPAT Nederland. Hiermee zullen onder andere activiteiten gefinancierd worden tegen seksuele uitbuiting in Cambodja, Gambia en Guatemala. Tenslotte verloopt de procedure van de Child Right Alliance Girl Power als MFS-II aanvraag vooralsnog positief. Plan Nederland is penvoerder van de alliantie. Andere alliantie deelnemers naast Defence for Children- ECPAT Nederland zijn Freevoice, ICDI, Women Win en Child Helpline International. Jaarverslag 2009 Defence for Children ECPAT Nederland 33

36 34 Defence for Children ECPAT Nederland Jaarverslag 2009

37 5 BIJlAgE Medewerkers Medewerkers, stagiaires en vrijwilligers die in 2009 voor Defence for Children ECPAT Nederland actief waren, zijn: Mw. mr. M. Berger, senior stafmedewerker jeugdstrafrecht; Mw. drs. M. Blaak, senior stafmedewerker seksuele exploitatie en kinderhandel; Mw. F. van den Bos, waarnemend hoofd financiën (vanaf 1 augustus 2009); Mw. J. Brummelman, stagiaire (vanaf 2 september 2009); Mw. prof. mr. drs. M. Bruning, domeinleider jeugdzorg en jeugdbescherming; Dhr. J. Busscher, vrijwillig medewerker marketing en organisatie; Mw. mr. dr. S. Detrick, domeinleider jeugdstrafrecht; Mw. drs. S. Dikkers, interim directeur (vanaf 22 juni 2009); Mw. A. Eekman, administratief en secretarieel medewerker; Mw. mr. M. Eijgenraam, senior stafmedewerker voorlichting en educatie, strafrecht, bestuurssecretaris; Mw. mr. M. Goeman, senior stafmedewerker migratie en kinderrechten; Dhr. E. ten Hoven, vrijwillig medewerker secretariaat (19 mei- 20 november 2009); Mw. T. van Hulzen, redacteur HOUSE; Mw. S. de Jong, stafmedewerker migratie en kinderrechten; Dhr. drs. C. Kleijbergen, vrijwillig medewerker internationale projecten; Dhr. drs. J.P. Kleijburg, directeur (tot 1 juli 2009); Mw. B. Mamadeus, vrijwillig medewerker secretariaat (vanaf 1 april 2009) Mw. E. Nissen, stagiaire (vanaf 2 september 2009); Dhr. drs. T. Noten, domeinleider seksuele exploitatie en kinderhandel; Mw. drs. M. Onvlee, redacteur HOUSE; Mw. mr. drs. C. van Os, domeinleider migratie en kinderrechten; Mw. M. van de Pavert, hoofd algemene zaken; Mw. M. van Putten, administratief medewerker (vanaf 11 mei 2009); Dhr. D. Schoonenwolf, vrijwillig medewerker documentatie en archief; Mw. drs. A. Sprakel, redacteur HOUSE; Mw. drs. B. Stappers-Karpińska, stafmedewerker voorlichting en educatie; Mw. S. Stigter, stagiaire (vanaf 7 september); Mw. drs. C. Verheijen, stafmedewerker communicatie en seksuele exploitatie en kinderhandel; Mw. mr. K. van der Zon, stafmedewerker jeugdzorg (vanaf 1 juli 2009); Mw. mr. R. van Zweden, stafmedewerker jeugdzorg en jeugdbescherming (tot 1 december 2009). Jaarverslag 2009 Defence for Children ECPAT Nederland 35

38 Mediacontacten landelijke DAgBlADEN Nederland krijgt kritiek om straffen kind (Comité) Ik moet resultaat leveren. Dat komt er. (Comité) Nederlands Dagblad Nederlands Dagblad VN maant Nederland om detentie kinderen Nederlands Dagblad Het jeugdstrafrecht moet overeind blijven Trouw Flutdelict is geen 2 weken detentie Algemeen Dagblad 'Prostitutie geen reden opsluiten asielzoeker' Nederlands Dagblad Rouvoet wil jeugd aan het werk houden Nederlands Dagblad Twijfel over nut 'taser' Nederlands Dagblad School verzuimt goed te registreren Trouw Kinderrechten? Kabinet, doe er wat aan! Katholiek Nieuwsblad Kinderen: blootfoto's 'eigen fout NRC Handelsblad Kinderrechten niet vooruit Kidsweek Wachttijd loopt flink op Metro Als minderjarige lang de cel in omdat je hier niet mag zijn NRC Next Dat doe je hier toch ook niet? De Telegraaf Drie speerpunten voor debat kinderrechten Nederlands Dagblad Hevien hoort hier! Metro Reformatorisch Dagblad Kidsweek Spits Handcrème tegen seksuele uitbuiting Trouw Maak jonge asielzoekers niet illegaal NRC Het is niet misdadig om je gezin te willen herenigen Trouw 36 Defence for Children ECPAT Nederland Jaarverslag 2009

39 REgIONAlE DAgBlADEN Kinderrechten algemeen Gelderlander Naijlende Jeugdzonde (DNA) De Limburger MTRO-Finale De weekkrant Ede MTRO-Finale Gelderlander Hevien hoort hier! Rotterdam's dagblad De Havenloods Noord Stakehoders discuss child sex tourism Daily Observer Gambia RADIO Aanbevelingen Comité AVRO Radio 1 De Praktijk Aanbevelingen Comité GrootNieuwsRadio Aanbevelingen Comité Radio 1 Atlas Zaak Weesp Radio 2 De Heer Ontwaakt Aanbevelingen Comité & Reactie Rouvoet BNR nieuwsradio Discussie over stelling: "Sluit criminelen op en verwen ze niet met onderwijs BNR nieuwsradio Vaste Kamer commissie Rapportage Comité Radio 1 Kinderen in Tel Radio 2 De Heer Ontwaakt Radio Amor FM Vreemdelingenbewaring Radio 1 Llink, Atlas Ook vrouwen op seksvakantie naar Afrika Radio 1 De Praktijk Corrigerende tik BNR Nieuwsradio Premtalk Hevien hoort hier Radio Rijnmond Radio 1 De Praktijk Radio 2 De Heer Ontwaakt Radio 1 De Praktijk Radio 5 Dichtbij NL 21 tot Omroep Apeldoorn Radio Vlaardingen Gesloten Jeugdzorg BNR nieuwsradio Zeilmeisje Radio 2 De Heer Ontwaakt Afstaan DNA minderjarigen Radio 1 De Praktijk Zeilmeisje Radio 2 Sander de Heer Gezinshereniging Radio 5 Dichtbij Nederland Jaarverslag 2009 Defence for Children ECPAT Nederland 37

40 TElEVISIE Kinderen in de cel Tros EenVandaag Weespse jongens in de cel RTL4 RTL4 journaal Tibetaanse kinderen herenigd met ouders Tros EenVandaag Jaarbericht Kinderrechten NL 1 Jeugdjournaal Wortelingsgrond (Mauro) SBS6 Hart van Nederland internationale kinderontvoering SBS6 Hart van Nederland Hevien hoort hier! NL1 Netwerk NL2 Goedemorgen Nederland SBS6 Hart van Nederland NPS Jeugdjournaal RTL 4 RTL nieuws meerdere keren TV Rijnmond TV Rijnmond NPS Jeugdjournaal EO, NL 2 Het zal je maar gebeuren Illegale' kinderen in detentie KRO Goedemorgen Nederland 38 Defence for Children ECPAT Nederland Jaarverslag 2009

41 TIJDSCHRIFTEN EN BUNDELS Het kind van de rekening National Geographic Traveller nummer 1/ Defence for Children International en het IVRK Advocatenblad 16 jan Kamervragen over Defence for Children-klacht tegen Nederland bij ESH-Comité NJCM nr. 1 jaargang 34, Kinderporno Blauw, politievakblad 5-31, januari Onzorgvuldige jeugdzorg Proces nr. 88, Bellen en internetten in justitiële inrichtingen HOUSE nr. 49, maart 2009 Ontwikkelingen en knelpunten gesloten jeugdzorg Vreemdelingenbewaring alleenstaande minderjarige asielzoekers FJR nr. 42, Migrantenrecht nr. 4, Jaarbericht kinderrechten Unicef Magazine zomer Interview Bruce Perry: Voor ieder mishandeld kind kun je als hulpverlener nog iets betekenen ilegaalkind.nl: een website voor 'illegale' kinderen Tijdschrift Kindermishandeling 2e jaargang nr. 2, juni Ruimte in marge zomer okt Persoonlijk, waarom werkt ze bij DCI ESTA nr. 27, 2009 Kinderen in Tel NU 2e jaargang, nr. 2, juni 2009 Illegale kinderen hebben rechten! Pedagogiek in Praktijk juni Gewortelde kinderen mogen niet blijven Jaarbericht Kinderrechten aan Tweede Kamer aangeboden Mogen jongeren berecht worden als volwassenen? Toch weer achter de tralies Zorg in Jji's en jeugdzorgplus is nog steeds niet op orde Mensenrechten & Gezondheidszorg e-news NJCM-bulletin Libelle JeugdenCo JeugdenCo 7e jaargang, nr. 2, juli 2009 jaargang 34 nr. 5, 2009 nr t/m 30, juli 2009 jaargang 3, nr. 5, aug 2009 jaargang 3, nr. 5, aug 2009 Jeugdstrafrecht Unicef Magazine najaar tot 16 4 Hevien hoort hier! De Echo Rotterdams weekblad Illegaal' Kind verdient zorg Medisch Contact 64 nr Veel meer minderjarigen in DNA-databank seven days DNA-Databank in strijd met kinderrechten Nieuwsbrief Jeugd nummer 46, e bericht Interview campagne Everybody (blad Body Shop) winter 2009 Jaarverslag 2009 Defence for Children ECPAT Nederland 39

42 INTERNET Slachtoffers van kinderhandel moeten beter worden beschermd Human.nl Kinderen in Tel tiscali.nieuws trouw.onderwijs dagblad van het noorden nu.nl foknieuws.nl allenieuwsberichten.nl Hoofddorpsecourant Twentse krant Tubantia Edestad.nl move.nl Aanbevelingen Comité Katholiek nieuwsblad Unicef: Nederland is laks met kind in nood BN/ De stem internet Rouvoet doet zijn best, maar te weinig Nederlands Dagblad Hevien hoort hier! Weblog Anja Meulenbelt De wereldomroep De Volkskrant SP Jeugdgevangenis ombouwen is halve oplossing Human.nl Training on issues violence against children Police Academie Georgië Hevien mag blijven! SP Jeugdgevangenis ombouwen is halve oplossing Human.nl 40 Defence for Children ECPAT Nederland Jaarverslag 2009

43 Colofon Tekst: Evert-Jan Quak, Carla van Os, Manon Eijgenraam, Mirjam Blaak, Theo Noten, Frederike van den Bos, Sharon Detrick, Jolien Verweij, Nanneke Nix en Aloys van Rest Foto omslag: Sander Nieuwenhuys Opmaak: Stenco, Amsterdam Defence for Children ECPAT Nederland Hooglandse Kerkgracht 17g 2312 HS Leiden T: M: Jaarverslag 2009 Defence for Children ECPAT Nederland

44 Defence for Children ECPAT Nederland Hooglandse Kerkgracht 17g 2312 HS Leiden