Actiepunten voor de versterking van het Kinderrechtenverdrag Geformuleerd op de juridische deelconferentie van de Kinderrechtentop 2009

Transcriptie

1 Actiepunten voor de versterking van het Kinderrechtenverdrag Geformuleerd op de juridische deelconferentie van de Kinderrechtentop 2009 Actiepunten algemeen 1. Rechters moeten in iedere uitspraak waarbij minderjarigen betrokken zijn van ambtswege expliciet vermelden hoe met het kinderrechtenverdrag rekening is gehouden. Kinderen zijn als slachttoffer, getuige en dader bij strafzaken betrokken, als kind van hun ouders bij familierechtelijke zaken (echtscheiding, kinderontvoering, kinderbeschermingszaken) en in vreemdelingenzaken en andere bestuursrechtelijke zaken. Hoe hun belangen worden gewogen moet inzichtelijk en toetsbaar worden gepresenteerd in alle vonnissen en uitspraken. 2. Artikel 3 IVRK moet in de rechtspraktijk altijd in samenhang met één of meer andere IVRK-bepalingen worden ingezet. Artikel 3 IVRK betreft een van de vier basisprincipes uit het IVRK. Juist in samenhang met andere, meer concrete kinderrechtenbepalingen krijgt art. 3 IVRK betekenis. In de rechtspraak wordt te vaak slechts art. 3 IVRK gebruikt zonder combinatie met andere IVRK-bepalingen. 3. De juridische mr.-titel zou niet behaald mogen worden zonder kennisoverdracht over het IVRK. Kinderrechteneducatie is cruciaal voor de toepassing van kinderrechten. Het onderwijs in kinderrechten moet gestalte krijgen in het academisch onderwijs. Een landelijk expertisecentrum voor kinderrechteneducatie (al dan niet in samenhang met mensenrechteneducatie) is geen luxe. 4. Het EVRM moet bij juridische beslissingen over minderjarigen meer worden gebruikt om het IVRK én kinderrechten te versterken. Om Europese mensenrechtenverplichtingen specifieke invulling voor kinderen te geven, moeten bepalingen van het EVRM steeds aan bepalingen uit het IVRK worden gekoppeld. 5. De introductie van een kinderombudsman in Nederland en een individueel klachtmechanisme bij het IVRK moeten zo snel mogelijk worden gerealiseerd om via het ontwikkelen van beslissingen over kinderrechtenschendingen door de Kinderombudsman en de IVRK-klachtencommissie het IVRK te versterken. Door het ontwikkelen van individuele beslissingen over het IVRK kan een verdieping van de interpretatie van de algemene IVRK-bepalingen plaatsvinden.

2 Actiepunten familie- en jeugdrecht 1) De afweging tussen de belangen van het kind en de belangen van de ouders moet inzichtelijk worden gemaakt: Bij alle juridische beslissingen die gaan over de relatie tussen ouder(s) en kind moeten de belangen van het kind zoals die in het IVRK zijn te vinden, voor elke individuele zaak inzichtelijk en toetsbaar worden gepresenteerd. Hierbij moet het recht van het kind om bij de eigen ouder(s) op te groeien bijvoorbeeld worden gewogen tegenover het recht op continuïteit in de opvoeding, het recht op contact met beide ouders, het recht op bescherming van het kind, etc. Hierbij kan gebruik worden gemaakt van het schema van Kalverboer en Zijlstra. 2) Er moet minder gebruik worden gemaakt van vrijheidsbeneming bij de toepassing van beschermingsmaatregelen (art. 37 IVRK) Bij het toepassen van gesloten jeugdzorg moet telkens inzichtelijk worden gemaakt waarom ambulante behandeling onvoldoende bescherming biedt voor een jeugdige. Sociale bewaring (d.w.z. verblijf in politiecel) mag niet worden gebruikt bij gesloten jeugdzorg. Door meer te investeren in (ambulante) behandeling kan de vrijheidsbeneming van veel kinderen worden voorkomen of ingekort (Zie uitspraak sociale bewaring: LJN:BJ5287. Zie ook uitspraak Hof Den Haag 14 oktober 2009, waarin verlenging machtiging gesloten jeugdzorg wordt vernietigd, omdat te weinig is gedaan om de jongere een passende behandeling te bieden). 3) Kinderen moeten op een volwaardige manier kunnen participeren bij beslissingen over uithuisplaatsing. Daarom moet er bij elke beslissing tot uithuisplaatsing (juridische) bijstand aan het kind worden verleend. (art. 9 IVRK) Bij juridische beslissingen over een uithuisplaatsing heeft elk kind recht op bijstand. Bij elke beslissing tot uithuisplaatsing (eerste uithuisplaatsing, verlenging, beslissing tot terugplaatsing) moet een kind een bijzondere curator (0-12 jaar) of advocaat (12-18 jaar) aangeboden krijgen. Het wetsvoorstel herziening kinderbeschermingsmaatregelen moet op dit punt worden aangepast. Zo zouden bijvoorbeeld jonge kinderen een bijzondere curator krijgen die verwoordt wat in het belang van het kind is, vgl. guardian at litem. Slechts wanneer alle partijen dit onnodig vinden zou van deze optie moeten kunnen worden afgezien. Kinderen van twaalf jaar en ouder moeten een advocaat krijgen die hun mening zal verwoorden. 4) De inzet van een bijzondere curator moet worden gestimuleerd en er moet een beroepscode voor de bijzondere curator ontwikkeld worden. (art. 12 IVRK) In het familie- en jeugdrecht moet de ondersteuning van een bijzondere curator voor het kind worden gestimuleerd en moet er voor bijzondere curatoren een beroepscode worden ontwikkeld. Advocaten moeten alerter zijn op de mogelijkheid om als bijzondere curator te worden benoemd ter ondersteuning van een minderjarige in het familie- en jeugdrecht en rechters moeten bij elke behandeling van een zaak waarin de belangen van een kind worden gewogen actiever zijn bij de ambtshalve mogelijkheid tot benoeming van een bijzondere curator. Volgens het onlangs verschenen General Comment nr. 12 over participatie moeten

3 personen die het kind vertegenwoordigen voldoende kennis hebben van de procedure én ervaring hebben in het werken met kinderen. De vertegenwoordiger moet zich ervan bewust zijn dat hij of zij louter de belangen van het kind vertegenwoordigt en niet die van anderen, zoals de ouders, instellingen, de maatschappij, etc. Om een goede vertegenwoordiging van het kind te waarborgen moet er een beroepscode worden ontwikkeld voor personen die kinderen vertegenwoordigen (par GC). 5) Bij Kinderontvoeringszaken moet het belang van het kind meer gewicht krijgen. (art. 3 en 11 IVRK) In kinderontvoeringszaken moeten de belangen van het kind via het IVRK inhoudelijker gewogen kunnen worden in verhouding tot het Haags Kinderontvoeringsverdrag Zie bijvoorbeeld de zaak Neulinger v. Zwitserland EHRM 2009, waarin de belangen van het kind lijken te worden overschaduwd door de bepalingen in het Haags Kinderontvoeringsverdrag. Hoe kan er concreet voor worden gezorgd dat de bepalingen uit het IVRK worden gewaarborgd in deze zaken? Moet er bijvoorbeeld een General Comment over child abduction worden ontwikkeld? Moet het HKOV worden gewijzigd? Of zou een minder restrictieve interpretatie van de uitzonderingsgronden voor terugkeer kind uitkomst bieden?

4 Actiepunten Strafrecht 1) Het gebruik van DNA-opslag DNA afname bij minderjarigen en het bewaren daarvan moeten drastisch worden teruggedrongen. Volgens het Kinderrechtenverdrag is de privacy van minderjarigen in het strafproces sterk beschermd (artikel 16 juncto 40 lid 2(b)(vii) IVRK). De wetgever moet in privacywetgeving bijzondere bepalingen opnemen waarin de bijzondere rechtspositie van minderjarigen geregeld wordt. 2) Er moet op grond van artikel 37 (c) IVRK een wettelijke verplichting komen voor regelmatige inspectie van justitiële jeugdinrichtingen. Inspectieonderzoeken worden gedaan op verzoek van de overheid of op eigen initiatief van de Inspectie Jeugdzorg. Volgens het IVRK en de Havana Rules (72) moet inspectie op regelmatige basis plaatsvinden. Deze bepaling moet beter uitgewerkt worden in Nederlandse wetgeving (BJJ). 3) Er moet meer gebruik worden gemaakt van alternatieven voor preventieve hechtenis. (artikel 37 (b) IVRK juncto artikel 40 IVRK) Nederland sluit in vergelijking met andere landen veel kinderen op. Het VN- Kinderrechtencomité heeft begin 2009 haar zorgen uitgesproken over het toenemende gebruik van voorlopige hechtenis onder jongeren. Het IVRK stelt dat vrijheidsbeneming slechts als uiterste maatregel mag worden toegepast. 4) Het volwassenenstrafrecht mag niet meer worden toegepast op minderjarigen. (artikel 40 IVRK) Het voorbehoud dat Nederland heeft gemaakt op artikel 40 IVRK moet ingetrokken worden. Het jeugdstrafrecht moet zodanig ingericht worden dat het toegepast kan worden op alle minderjarigen.

5 Actiepunten Vreemdelingenrecht 1) Zet geen illegale kinderen met hun ouders op straat. Geef ze samen recht op opvang. (artikel 27 IVRK) Kinderen in gezinnen zonder rechtmatig verblijf hebben noch toegang tot opvang, noch tot bijstand. Feitelijk zijn ze daarmee veroordeeld tot de straat. Uitgezocht moet worden hoe hier met het Kinderrechtenverdrag in de hand succesvol tegen gestreden kan worden. 2) Zet kinderen niet uit al ze na lang verblijf geworteld zijn geraakt in de Nederlandse samenleving. (artikel 6 IVRK) Samen met bijna 2000 kinderen verenigd in Wij Willen Blijven is Defence for Children in 2006 een proefproces tegen de Nederlandse staat gestart. Inzet: een verklaring voor recht waarin erkend wordt dat Nederland het Kinderrechtenverdrag schendt door geen wortelingsgrond voor kinderen in de Vreemdelingenwet op te nemen. 3) Zet geen alleenstaande minderjarige vreemdelingen in vreemdelingenbewaring. (artikel 37 IVRK) Advocaten zouden standaard bij elk verzoek voor het opheffen van de vreemdelingenbewaring voor minderjarigen een beroep moeten doen op artikel 37 IVRK. Rechters moeten ambtshalve aan artikel 37 IVRK toetsen. Het aangepast beleid gezinnen in vreemdelingenbewaring (max 2 weken) moet ook toegepast gaan worden voor alleenstaande minderjarige vreemdelingen. 4) Zorg dat kinderen met permanent verblijfsrecht in Nederland in Nederland het gezinsleven met hun ouders kunnen uitoefenen. (9 IVRK) In 2008 werd 2830 keer inbreuk gemaakt in het gezinsleven van kinderen in Nederland door verblijf van kind bij ouder of ouder bij kind te weigeren. Er mankeert een kinderparagraaf in het gezinsmigratiebeleid. En artikel 9 IVRK moet veel meer en beter ingezet worden. Artikel 9 IVRK reikt namelijk wél verder dan artikel 8 EVRM.