De rol van de EU in internationale samenwerking

Transcriptie

1 De rol van de EU in internationale samenwerking Hanne Knaepen European Centre for Development Policy Management (ECDPM) Brussel - BTC

2 Structuur 1. Wat is het ECDPM? 1. EU: ontwikkelingssamenwerking en buitenlands beleid 2. De toekomst van EU ontwikkelingssamenwerking - Beyond Aid? Uitdagingen voor ECDPM Page 2

3 1. Wat is ECDPM? Onafhankelijke denk en doe tank die werkt rond de EU s relatie met Africa, de Caraiben en de Stille Oceaan (ACP landen) Wat doen we? Praktische analyse voor ACP en Europese beleidsmakers Onpartijdige facilitatie en dialoog Contacten leggen tussen belanghebbende partijen en expertise uit de regio Onafhankelijk klankbord voor instellingen zoals de EU, de Afrikaanse Unie (AU) en de ACP-groep Financiering door 10-tal lidstaten ECDPM Page 3

4 2. EU: ontwikkelingssamenwerking en buitenlands beleid? ECDPM Page 4

5 2. EU: ontwikkelingssamenwerking & buitenlands beleid 2.1 Historisch overzicht Vanaf 1957, solidariteit met ex-kolonies en overzeese gebieden: geboorte van het European Development Fund (EDF) Aanvankelijk enkel EU-6 en hun (ex)kolonies Later: Group of African, Caribbean and Pacific countries (ACP). Samenwerkingsakkoorden EU-ACP sinds 1963 (Yaoundé Lomé Cotonou) EU uitbreiding focus vergroot: incl. Azië, Latijns Amerika, Neighbourhood, ECDPM Page 5

6 2.2 EU en de ACP-landen ECDPM Page 6

7 2.3 ODA budget EU en lidstaten: meer dan 50% van wereldwijde ODA 2012: EU 50.6 miljard aan OS (= ½ wereldwijd ODA) 2011: 52.8 miljard Gezakt! 0.39% van EU BNI, diep onder het 0.7% doelstelling voor 2015 EU ODA/BNI ratio nog steeds hoger dan dat van non-eu donors; maar de kloof verkleint

8 2.4 ODA budget EU budget verminderd met 3.5% t.o.v periode Heading IV Global Europe = 6% van budget (vergelijkbaar met % )

9 2.5 Verschil in ODA tussen de EU lidstaten Channeled through EU institutions: 9.1 billion in 2011 (17% of total EU ODA)

10 2.6 Welke vormen van EU financiering? Mix van hoofdzakelijk: Bilateraal equivalent Programmafinanciering (Budget Support) Projectfinanciering (thematisch of geografisch) Multilaterale organisaties (VN, Wereldbank, etc.) Humanitaire hulp Page 10

11 2.7 Wie doet wat binnen de EU? Europese Raad (de overheid ) Stelt brede strategische richtlijnen en prioriteiten, wijzigt en stemt wetgevingen en budgettaire voorstellen. Europees Parlement ( wetgevend orgaan ) Examineert, (doet beleidsvoorstellen), wijzigt en stemt wetgevende en budgettaire voorstellen Europese Commissie (de bureaucratie en uitvoerend orgaan ) Ontwikkelt, beheert en implementeert beleid 33 Directoraten generaal ECDPM Page 11

12 2.7 Wie doet wat binnen de EU? (vervolg) Europese Commissie Europees Parlement Raad: -Europese Raad -Raad van ministers EU Delegaties EEAS 28 Lidstaten

13 2.7 Wie doet wat binnen de EU? (vervolg) EU ontwikkelingssamenwerking is een integraal deel van EU buitenlands beleid Handel: EU bevoegdheid 1 stem! OS: Gedeelde bevoegdheid lidstaten

14 2.7 Wie doet wat binnen de EU? (vervolg) Commissie Juncker President of Eur. Council: Donald Tusk (PL) HRFSP: Federica Mogherini (IT) Trade: Cecilia Malmström (SWE) Development: Neven Mimica (HR) Neighbourhood en Europese uitbreiding: Johannes Hahn (AT) Humanitarian Affairs: Christos Stylianides (GR) ECDPM Page 14

15 2.8 ODA in vier Afrikaanse landen (OECD project) ECDPM Page 15

16 2.8 ODA in vier Afrikaanse landen (vervolg) ECDPM Page 16

17 2.8 ODA in vier Afrikaanse landen (vervolg) ECDPM Page 17

18 2.8 ODA in vier Afrikaanse landen (vervolg) ECDPM Page 18

19 2.9 Waarom doet de EU aan ontwikkelingssamenwerking (OS)? Kern buitenlands beleid doelstellingen Politieke en economische Stabiliteit Geostrategische belangen Grondstoffen en energie Migratie Handel GSP EPAs Afrika: 30% van EU export 1/5 import en export van EU met ontwikkelingslanden Historische banden Ex-kolonies Bilaterale partnershappen EU buitenlands beleid en OS EU fundamentele waarden Normatieve basis in EU verdragen Mensenrechten (e.g. LGBTI) Democratie ECDPM Page 19

20 2.9 Waarom doet de EU aan OS? (vervolg) Verschillende belangenconstellaties Ethiopië: Donor-darling ondanks mensenrechten situatie en humanitaire crisis Groeiland; Regionale economische macht en hoofdzetel van de AU Militaire bondgenoot in een van de meest onstabiele regio s in Afrika Grenst aan Soedan en Zuid- Soedan, Somalie, EN Eritrea Hoofdzetel Afrikaanse Unie Page 20

21 2.9 Waarom doet de EU aan OS? (vervolg) Verschillende belangenconstellaties Zimbabwe: sancties sinds 2002 (2 jaar na Cotonou) Pas na 10 jaar terug ter discussie gesteld ECDPM Page 21

22 3. De toekomst van EU ontwikkelings- samenwerking - Beyond Aid? Uitdagingen voor ECDPM Page 22

23 3. De toekomst van EU ontwikkelings samenwerking - Beyond Aid? 3.1 Een veranderende internationale context Financiële crisis Nieuwe hoofdrolspelers (BRICS, MINT, etc.) Globale agendas (klimaat, migratie, energie, terrorisme) Page 23

24 3.1 Een veranderende internationale context (vervolg) Afnemende relevantie van officiële ontwikkelingshulp (ODA) ECDPM Page 24

25 3.2 Afrika: afhankelijk van hulp ECDPM Page 25

26 3.2 Afrika: afhankelijk van hulp (vervolg) ECDPM Page 26

27 3.3 EU gaandeweg mee met zijn tijd Verdrag van Lissabon 2009 Eerste echte stappen in de richting van een EU buitenlands beleid Versterking EU profiel & visibiliteit in de wereld: nieuwe vertegenwoordigers, nieuwe actoren echte ambassades EU waarden in het EU verdrag ingeschreven ECDPM Page 27

28 3.3 EU gaandeweg mee met zijn tijd (vervolg) With the Agenda for Change (2011): the EU subscribes to current global trends and realities in development and a vision beyond aid, aimed at increasing effectiveness of EU development assistance : Value for money: differentiatie, non-oda leverage Efficiëntie door betere samenwerking: 3Cs, Division of Labour, Joint Programming Behoud waarde-gedreven aanpak: conditionaliteit, focus op sociale integratie, human development and duurzame groei Post-2015 kader volop in ontwikkeling: EU stapt af van de apolitieke Milleniumdoelstellingen Buitenlands beleid en OS onlosmakelijk verbonden In de praktijk: kiemen van een nieuwe visie op EU-Afrika partnerschap zichtbaar ECDPM Page 28

29 3.4 Politieke uitdagingen De harde vragen durven stellen: Wat is de toegevoegde waarde van EU-OS? Hoeveel macht en financiering zou moeten worden overgedragen aan de EU? Hoe werk maken van beleidscoherentie voor ontwikkelingssamenwerking? Is EU in staat om de stap te maken van een technisch, geld-gedreven model naar kwalitatieve samenwerking? ECDPM Page 29

30 3.5 Praktische uitdagingen Verwarring en territoriale drift over wie wat doet Beleid vertalen naar praktijk Balans vinden tussen resultaten aantonen (impact) en verantwoording afleggen (accountability): lidstaten, partner landen, EU burgers, internationale organisaties Samenwerkende actoren met uiteenlopende belangen ECDPM Page 30

31 3.6 Uitdaging 2015: wat met de ACP? ECDPM Page 31

32 3.6 Uitdaging 2015: wat met de ACP? (vervolg) Relevantie van de groep in internationale fora? Differentiatie Nigeria vs Madagascar vs SISs (Vanuatu, Comoren, etc.) Niet iedereen heeft de ACP even hard nodig Wat bindt de groep? Nieuwe rollen voor de ACP? Klimaat? Global Governance? Wat met het acquis van EU-ACP en Cotonou Co-management!! (NAOs) Mensenrechten en Democratisering (Art. 8 en 96) EDF Budgettisering? ECDPM Page 32

33 3.6 Uitdaging 2015: wat met de ACP? (vervolg) Politiek-institutioneel wespennest! EEAS-EC EU kernlanden EU 28 ACP African Union Vuurdoop van Mimica? ECDPM 2015: Politiekeconomische analyse van een mondiaal partnerschap ECDPM Page 33

34 3.7 Nieuw EU-Africa partnerschap In de praktijk: kiemen van een nieuwe visie op EU-Afrika partnerschap zichtbaar 1. Peace and security; 2. Democracy, good governance and human rights; 3. Human development; 4. Sustainable and inclusive development and growth and continental integration; 5. Global and emerging issues. ECDPM Page 34

35 3.8 Kan de EU leider zijn in Parijs 2015? Paris 2015: een nieuw wettelijk bindend klimaatsakkoord? ECDPM Page 35

36 3.8 Kan de EU leider zijn in Parijs 2015? (vervolg) Als Parijs niet lukt... komt de duurzaamheid van hulp en ontwikkeling in het gedrang

37 3.9 Korte geschiedenis van EU klimaatsbeleid 1997 Verdrag van Amsterdam: duurzame ontwikkeling & integratie van milieu 2005 Emissions Trading System (ETS) 2009 Kopenhagen Conferentie: het einde van succes

38 3.10 De EU faalt in Kopenhagen

39 3.11 Nieuwe mogelijkheden na Lissabon to make the EU more democratic, more efficient and better able to address global problems, such as climate change, with one voice Veranderingen na het Lissabon Verdrag: Doelstelling Lissabon Verdrag, 2009 De Europese Commissie krijgt wettelijk mandaat om de EU te vertegenwoordigen in de internationale klimaatsdebatten Hoofddoelstellingen van het Europese buitenlandse beleid: klimaatsverandering aanpakken en duurzame ontwikkeling EEAS: buitenlands klimaatsbeleid + leider van EU Green Diplomacy Network (2012) 2010: oprichting van DG Climate Action

40 3.12 Nieuwe mogelijkheden na Lissabon (vervolg) Tijdens de volgende klimaatsconferentie speelde de EU een sterkere rol: COP16: bruggenbouwer COP18: EU ambitieus maar krijgt veel tegenwerking COP17: EU-Afrika alliantie COP19: EU kleine rol

41 3.13 Wat nu? December 2015 is niet meer veraf Wat zijn de kansen op succes tijdens de klimaattop in Parijs? Sleutels tot succes Hinderpalen 2030 energie en klimaatpakket Nieuwe Juncker Commissie? EU klimaatsdiplomatie, bijv. allianties Dichotomie EU instellingen + EU lidstaten + zwakke EUDs MFF 20% klimaatsdoelstelling EU niet in Green Climate Fund

42 Bedankt! Page 42