Plantgezondheid: van weerbaar gewas tot groene maatregelen. Willem Jan de Kogel, Helma Verberkt Annet Zweep

Transcriptie

1 Plantgezondheid: van weerbaar gewas tot groene maatregelen Willem Jan de Kogel, Helma Verberkt Annet Zweep

2 PPS Het Nieuwe Doen in Plantgezondheid Algemeen, ambitie, kennislijnen Overzicht projecten

3 Ambitie: Leidende positie: hoogwaardige fytosanitaire kwaliteit en duurzame productie land- en tuinbouw die nagenoeg emissie- en residuvrij produceert sterk verminderde afhankelijkheid van chemische gewasbeschermingsmiddelen effectief en duurzaam middelen- en maatregelenpakket met een minimale milieubelasting waarmee Nederland op wereldschaal concurrerend kan blijven

4 Kennislijnen: Weerbaar gewas Robuuste en weerbare teeltsystemen Slimme en innovatieve technologieën Effectief en duurzaam middelen- en maatregelenpakket Integratie

5 Weerbaarheid Weerbare biotische omgeving Hoe biologische bestrijders efficiënter en breder inzetten Weerbaarheid via substraat Hoe via substraat de weerbaarheid bovenen ondergronds verbeteren Geïnduceerde weerbaarheid plant Hoe de weerbaarheid van de plant gericht beïnvloeden

6 Type projecten Ongeveer 26 projecten intersectoraal Projecten op de verschillende kennislijnen Mix van Fundamenteel Industrieel Experimenteel 15% bedrijfsleven 50% bedrijfsleven 75% bedrijfsleven Financiering: EZ (3,5 mln) en bedrijfsleven (50:50%) Jaarlijks een call voor projecten

7 Koepelcommissie Tripartiet Gezamenlijk met Fytosanitair Robuuste Ketens Bewaken voortgang en kennisdoorstroom Adviseren aan TKI-bureau Sturen op hoofdlijnen Naam Organisatie Vertegenwoordiging Functie koepelcie J. van Ruiten Naktuinbouw Keuringsdiensten Voorzitter H. Verberkt LTO Glaskracht NL Trekker HND in Plantgezondheid Secretaris A. van Dijk LTO Nederland Trekker Fytosanitaire robuuste ketens A. Breukers LTO Nederland Telers I. Ribbens GroentenFruit Huis Handel M. Blom Bionext Biologische land - en tuinbouw W.J de Kogel Wageningen UR Kennispartijen J. Kos Proeftuin Zwaagdijk Kennispartijen A. Zweep Min van EZ Min. van EZ A. Meijster Min van EZ Min. van EZ M. Edema Min van EZ / NVWA Min. van EZ

8 Weerbaar gewas 8

9 PPS Fysisch-chemische inductie van plantweerbaarheid Doel: effectiviteit vergroten van inducers van systemic acquired resistance door toepassing van stuurlicht. Monitoring SAR R/FR PR-1 (specifiek tomaat): RT-PCR PR-2 (universeel): enzym-assay Salicylzuur; jasmonzuur Selectie elicitors; systemisch effect getest op tomaat en gerbera De lichtbehandeling: Tijdstip/duur van toediening gedurende de dagperiode R/FR-verhouding Hoeveelheid R en FR in absolute zin Effect PAR-som Hoe universeel? Welke gewassen? Mechanisme: fytochroom-effect relevant voor welke fase? 9

10 Wortellengte (mm) PPS KV : Beïnvloeding van wortelontwikkeling door biostimulanten cumm control PJSN E63 E291 E353 E390 E394 ORAC CHC12 C20 Fig 1. Toename in wortellengte (in dagen) en cummulatief (cumm) over de gehele periode. Fig 2. 3-D opname van het wortelstelsel van tomaat gemaakt met behulp van XRT Doel: het ontwikkelen van een kennismodel over sturing van wortelontwikkeling door biostimulanten. 10

11 PPS : Versterking van plant weerbaarheid tegen ziekten en plagen door aanpassing van het plant microbioom Doel: Opstellen van een integratief model van interacties tussen microbioom en metabolisme van de plant Onbehandeld Plant microbioom Plant transcriptoom Plant metaboloom Endofyt behandeld Plant microbioom Plant transcriptoom Plant metaboloom gewasbelager - behandeld Plant microbioom Plant transcriptoom Plant metaboloom Combinatie endofyt/ gewasbelager Plant microbioom Plant transcriptoom Plant metaboloom 11

12 Robuuste en weerbare teeltsystemen 12

13 Indicators for suppressiveness of potato against Dickeya and Pectobacterium sp. Jan van der Wolf, Pieter Kastelein, Marjon Krijger, Claudia Coipan, Jolanda Tom e.a. Aim: find biotic or abiotic indicators for suppressiveness High disease incidence de ef f cd bc a ab Low disease incidence Kondor Same soil, same cultivar, same inoculum density - Seed lots differ largely in suppressiveness against bacterial pathogens - Suppressiveness is not related to minerals/dry weight. Possibly the microbiome is involved 13

14 Masterplan tripsbestrijding in bloemisterijgewassen, BO Looptijd: Doelstelling: Tot betere bestrijdingsstrategieën van trips te komen door te werken aan: 1) een weerbaarder gewas met endofyten, 2) Weerbaar gewas Standing army Gedragsmanipulatie preventieve inzet van natuurlijke vijanden en 3) gedragsmanipulatie van volwassen tripsen. Highlights 2016: Bij 2 endofytische schimmels 35-50% groeiremming van trips Eileg van Orius 3x hoger door voerstation met mijten/pollen Bij 5 stoffen een repellente werking op trips 14

15 De oorworm in de bodemfase ( ) Karin Winkler & Herman Helsen WPR BBF Doel: fruittelers krijgen meer oorwormen in de boomgaard door voedselvoorziening voor jonge oorwormen te verbeteren. Vragen: Wat eten oorwormen in het vroege voorjaar. Welk voedsel geven de moeders aan hun kleintjes, en wat is de invloed daarvan op de overleving van de jonge dieren? En vervolgens: hoe kan de boomgaard zo worden ingericht, dat de overleving van de jonge dieren maximaal is? Uniek inzicht in het dieet. Oorwormmoeders en hun jongen werden uitgezet in de boomgaard en na enkele dagen weer gevangen. Met DNA analyse werd de maaginhoud geanalyseerd. Jonge oorwormen groeien goed op een gemengd dieet...maar doen het ook goed op bodemmijten of springstaarten alleen. Aantal monsters positief (op totaal #): Oorworm moeder jonge nimfen Collembola (springstaart) 3 (16) 4 (50) Isopoda (pissebed) 4 (16) 5 (50) Acari (bodemmijt) 2 (16) 8 (50) schimmels 7 (7) 16 (16) planten 0 (7) 5 (16) Gewicht van oorwormen die tot het derde stadium in het lab werden gehouden op eenzijdige of gemengde diëten.

16 Slimme en innovatieve technologieën 16

17 Detectie wolluishaarden VID WA0000.mp4 Tulai (Mechelse herder x Tervuerense herder) in training om geur wolluis-roos te herkennen 17

18 Innovatieve Efficiënte Toedieningstechnieken (KV ) Meetsysteem Lucht- vloeistofverdeling spuit en relatie met spuitvloeistof depositie in fruitboom air right % in boom Model doppositie en doptype op verdeling voor gewasafhankelijk spuiten Betere verdeling = minder middel

19 Diagnostiek Q en K: 5 kennisgebieden KG1: NGS Diagnostiekmonsters Referentiemateriaal 48 uurs service controles KG2: DNA/RNA extractie Cyste aardappelcysteaaltje Grond: Agrobacterium Extractievrij protocol KG3: Multiplex/Generieke PCR Multiplex virussen BKD Multiplex bacteriën NAK Generiek potyvirussen Naktuinbouw KG4: Controles Validatie pos/neg controles KG5: Disseminatie Position paper NGS Workshop/Demo s Training Publicaties

20 Specifieke detectie van levende Xanthomonas campestris pv. campestris cellen m.b.v. een PMA-TaqMan - Xcc en veel andere bacteriën zijn zaad overdraagbaar - Na behandeling van zaad zijn dode cellen met een conventionele TaqMan nog aantoonbaar - Voor detectie zouden we specifiek levende cellen willen detecteren - PMA-TaqMan in 96 well format detecteert specifiek levende Xcc cellen By David B. Langston - USDA 96 wells high power LED Tot 20x de intensiteit van de zon Delta Ct=15 >15000 gevoeliger voor levende Xcc levend dood opname bij daglicht Delta Ct

21 Effectief en duurzaam middelen- en maatregelenpakket 21

22 KV Nieuwe aanpak voor bestrijden van bacteriële plantenziekten veroorzakers in diverse gewassen case study: overmatige wortelgroei glasgroente veroorzaakt door gram-negatieve rhizogene bacteriën (met Ri plasmide) virulentie van bacteriën gereguleerd door o.a quorum sensing (met AHL lactones) Plan van aanpak: verstoren van communicatie tussen plantpathogene bacteriën door afbraak van signaal stoffen (AHL s) en/of virulentie inhibitie Onderzoek 2016: Isolatie bacteriën uit plantmateriaal (tomaat) en steenwol (95+30 isolaten) DNA analyse aanwezigheid lactonases en acylases + identificatie isolaten Toetsen op afbraak van: a) AHL s van rhizogene bacteriën b) 3-oxo-C8-HSL 18 endofytische isolaten en 6 isolaten uit steenwol die AHL s afbreken Eerste toetsen in planta gestart 22

23 Project Biologische bestrijding van wol- en schildluis in de sierteelt onder glas, BO Looptijd: Doelstelling: de biologische bestrijding van wol-en schildluis te verbeteren met nieuwe inzetstrategieën van bestaande bestrijders en door opsporing van complementaire nieuwe bestrijders. Highlights 2016: Zeer goede bestrijding schildluis in cymbidium en roos met de oorworm Forficula auricularia en de specialistische kever Rhizobius lophantae. Galmuggen als nieuwe bestrijders van wolluis geïdentificeerd 23

24 Duurzame bladluisbestrijding in vruchtgroenten onder glas, BO Looptijd: Doelstelling: Ontwikkeling van een robuust en effectief biologisch bestrijdingssysteem van bladluis in vruchtgroenten onder glas door 1) selectie van preventief inzetbare predatoren, 2) methoden om verstoring door hyperparasitoïden tegen te gaan en 3) inzet van bladluisspecifieke entomopathogene schimmels. Highlight 2016: Goede resultaten behaald met preventieve inzet van het veertienstippelige lieveheersbeestje. Marktintroductie door Koppert in

25 Bodem resetten: Resultaten knolcyperus onderzoek 2016 veldonderzoek in 2016 met ASD (anerobe grondontsmetting met gras) en met Herbie: 2 RE (26.6 gram / liter grond) en 4 RE (53.2 gram / liter grond) Resultaat: knolcyperus wordt door ASD en Herbie zeer goed bestreden. Beide kunnen technisch gezien chemische grondontsmetting vervangen grond grond, ASD (BGO) grond, Herbie 2RE grond, Herbie 4RE niet in grond, koelcel niet in grond, kamertemp. Percentage uitgelopen knolletjes van knolcyperus in de tijd Uitloop knolcyperus: niet in grond: bijna 90 % controle (grond): ruim 50 % ASD: 0.2 % Herbie 2 RE: 0.5 % Herbie 4 RE: 0.5 % 0 27-sep 7-okt 17-okt 27-okt 6-nov 16-nov 26-nov 6-dec

26 PPS Green Deal Doelstelling Wetenschappelijke onderbouwing voor kennis-vragen relevant voor de dossieropbouw van groene gewasbeschermingsmiddelen Resultaten Inventarisatie en discussie kennisbehoeftes: 10 meetings met individuele bedrijven Meeting met Artemis leden Deskstudies richten op Envirnonmental fate, Genetic stability en Modes of action and risks

27 Integratie 27

28 Green Challenges Doel: Systeemsprongen om ziekten/plagen te beheersen met 75% minder chemische middelen Highlights: Drie systeemsprongen geïdentificeerd (biodiversiteit, weerbaarheid en ziekte/plaagdichte kas) Knelpunten voor chrysant in kaart gebracht -> experimenten gestart met introductie biologische bestrijding in stekstadium Opties voor meten weerbaarheid in praktijk verkend Opties voor weren ziekte en plagen in beeld gebracht 28

29 vliegen per val per week Biologie en beheersing van suzuki-fruitvlieg Herman Helsen en Bart van der Sluis Doel: Ontwikkeling van effectieve beheersingsstrategieën. Aanpak onderdeel: Effectiviteit van insectengaas als onderdeel van een bestrijdingsstrategie. Proefobject: 0,6 ha kersen op Proeftuin Randwijk volledig ingepakt met insectengaas (maas <=1 mm 2 ). Vragen: wanneer aanbrengen, hoe voorkom je dat er al vliegen in de boomgaard zijn ten tijde van het aanbrengen van het gaas, zijn aanvullende bestrijdingsmaatregelen nodig? buiten binnen Vangsten in lokvallen in het afgeschermde deel (binnen) en in de omliggende percelen (buiten) Resultaat: Tot eind juli bleven kersen vrij van aantasting, met 1 of 2 aanvullende bespuitingen. Dit is een zeer sterke reductie van middelengebruik t.o.v. de praktijk. Aangetaste vruchten: 22-jun 28-jun 5-jul 12-jul 19-jul 26-jul 2-aug 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 1.0% 4.5% Aandachtspunten: betrouwbare monitoring; investering; boomgaardklimaat; regelgeving, vergunningen; bestaande gemengde aanplanten

30 Wat levert het op: Weerbaar gewas Methoden om weerbaarheid plant te sturen Robuuste en weerbare teeltsystemen Adviezen om weerbaarheid teeltsystemen te verhogen Slimme en innovatieve technologieën Diagnostiek, toedieningsmethoden, vallen Effectief en duurzaam middelen- en maatregelenpakket Biologische, fysische en chemische methoden en kennis i.r.t. toelatingsdossiers Integratie Nieuwe systeem(sprongen) 30