Richtlijn KENNISINSTITUUT V OOR DE INST ALL A TI ESECT OR SYMBOLENLIJST ISSO. Doc. nr.: D104-6 Datum: Versie: 1.0

Transcriptie

1 Richtlijn KENNISINSTITUUT V OOR DE INST ALL A TI ESECT OR SYMBOLENLIJST ISSO Doc. nr.: D1046 Datum: Versie: 1.0

2 VERSIEBEHEER Versie Datum ijzigingen Persoon Document aangemaakt. MV Pagina 2 van 20

3 INHOUDSOPGAVE 1 Grieks alfabet Alfabetische lijst Grafische symbolen Leidingcoderingen Symbolen voor apparaten en appendages Kleurcodering leidingen Pagina 3 van 20

4 1 GRIEKS ALFABET Onderstaand een overzicht van het griekse alfabet: Symbool Symbool Uitspraak α Α alfa β Β bêta γ Γ gamma δ Δ delta ε Ε epsilon ζ Ζ zêta η Η eta θ Θ thêta ι Ι iôta κ Κ kappa λ Λ lambda μ Μ mu ν Ν nu ξ Ξ ksi ο Ο omicron π Π pi ρ Ρ rhô σ Σ sigma τ Τ tau υ Υ upsilon φ Φ phi χ Χ chi ψ Ψ psi ω Ω omega Pagina 4 van 20

5 2 ALFABETISCHE LIJST A Aantal n Aantal cilinders compressor z Aantal graaddagen Gd K d Aantal graaduren Gh K h Aantal moleculen of deeltjes n Aantal per tijdseenheid n s 1 Aantal uren N h Aantal windingen N Aanvoertemperatuur θ aanv Absolute druk pabs Pa Absolute Temperatuur T K Absolute vochtigheid x kg/kg Absolute vochtigheid van verzadigde vochtige lucht xs kg/kg Absolute vochtigheid,buitenlucht xe kg/kg Absorptiecoëfficiënt α Actief vermogen P werkzaam vermogen Admittantie Y S Afstand (afgelegde weg) s m Akoestisch vermogen P, () Akoestische impedantie Za Pa s/m Arbeid J Asvermogen Pa Autoriteit a B Bedrijfsuren t h Bedrijfsuren per jaar t h/a Belichting H lx s Bestralingssterkte, irradiantie, ontvangen E, (Ee) /² Beweging, hoeveelheid van p kg m/s impuls (van een massa) Breedte b m diepte Breedtegraad B Brekingsindex n Buitenlucht temperatuur, gemiddeld θ e,gem Buitenlucht temperatuur, maximum θ e, max Buitenlucht temperatuur, minimum θ e, min Buitenluchttemperatuur θ e Buitentemperatuur, gecorrigeerd voor temperatuuroverschrijding θ e,c Pagina 5 van 20

6 C Calorische bovenwaarde Hs J/kg;J/m³ Calorische onderwaarde Hi J/kg;J/m³ Capaciteit C F Celsiustemperatuur t,(θ) Cirkelfrequentie ω s 1 Condensatie druk pc Pa Constante waarde C Constante waarde, netto NC D Dampgehalte in koudemiddel x kg/kg Dauwpuntstemperatuur θ d Dempingscoëfficiënt, decrescentie δ s 1 Diameter equivalent deq m Diameter hydraulisch dh m Diameter inwendig d m Diameter uitwendig D m Dichtheid ρ kg/m³ volumieke massa Dichtheid bij gegeven temperatuur ρθ kg/m³ Diffusiecoëfficiënt D m²/s Dikte d m Dikte isolatielaag dis m Dikte materiaallaag n dn m Dode tijd td s Doorsnede, leiding Al m² Drogeboltemperatuur θ Druk p Pa Druk, atmosferisch B,patm Pa Druk, dynamische pdyn Pa Drukverlies door plaatselijke weerstanden Z Pa Drukverschil p Pa Drukverval R Pa/m Duitse hardheidsgraad D 10(mgCaO)/l Dynamische viscositeit η Pa s Pagina 6 van 20

7 E Effectief vermogen Pe Elasticiteitsmodulus E Pa Elektrische bronspanning U V potentiaalverschil Elektrische flux Ψ C Elektrische geleiding γ, σ S/m Elektrische inductantie L Elektrische lading Q C Elektrische potentiaal V V Elektrische stroom I A Elektrische susceptibiliteit χ,χ e Elektrische veldsterkte E V/m, N/C Elektrische verplaatsing D C/m² elektrische fluxdichtheid Elektrische weerstand, resistentie R Ω Elektromagnetische golfsnelheid in vacuüm, c Elektromotorische kracht E V Emissiefactor ε emissiecoëfficiënt Energie E J Energie, potentiële Ep J Energiedichtheid w J/m³ Energiestroom P Enthalpie H J Entropie S J/K F Fasecoëfficiënt Β m 1 Faseverschil, faseverschuiving φ rad Frequentie f Hz (s 1 ) Pagina 7 van 20

8 G Gasconstante R J/(kmol K) Geleiding G S conductantie Geluiddemping D db Geluids energiedichtheid E (J/m²) Geluids intensiteit I,J /m² Geluidsdrukniveau Lp db Geluidssnelheid c m/s Geluidsvermogensniveau Lw db Gemiddelde etmaal temperatuur in vertrek θ i Gemiddelde snelheid Vgem m/s Geregelde grootheid x Gewicht G N Golflengte λ m H I J geluidsdrukpeil, geluidsniveau Hoek α, β, enz. rad Hoeksnelheid ω rad/s Hoekversnelling α rad/s² Hoogte h m Hoogte boven gekozen referentie punt Z,z m Hoogte boven zeeniveau H m Hydraulische diameter dh m Hydrostatische druk ph Pa Impedantie Z Ω Integratietijd ti s Inwendige energie E J Jaar a Jaarlijks gemiddelde buitentemperatuur θ me Jaarlijkse warmtebehoefte Qtot kh/a Pagina 8 van 20

9 K Kanaal, Hoogte a m Kanaalsectie n,j Kanaaltemperatuur θ k Kanaaltemperatuur (retour) θ kr Kanaaltemperatuur (uitgaand) θ ku Kinematische viscositeit υ m²/s Kinetische energie Ek J Kledingweerstand I clo clo Klepcoëfficiënt Kv m³/(h bar½) Klepcoëfficiënt van klep bij max. lichthoogte Kvs m³/(h bar½) Koelcapaciteit Φo Koellast Φ Koudefactor ε Kracht F N Kringversterking Vo Kubieke uitzettingscoëfficiënt β K 1 L Lengte l m Lengte graad L Licht emittantie M Im/m² geëmitteerde lichtstroomdichtheid Licht, hoeveelheid Q Im s Lichtsterkte I cd Lichtstroom Φ Im Lineaire uitzettingscoëfficiënt α K 1 Luchtdruk P kpa Luchtfactor n Luchthoeveelheid V m³ Luchtsnelheid v m/s Luchttemperatuur θ l Luchtweerstand PA Pa Luminantie L cd/m² Pagina 9 van 20

10 M Magnetische flux Φ b Magnetische inductie, magnetische fluxdichtheid B T Magnetische veldsterkte H A/m, N/b Massa m kg Massastroom qm kg/s Massastroom buitenlucht bij mechanische ventilatie qm,m kg/s Massastroomdichtheid Φ kg/(s m²) Massaverhouding ξ kg/kg Maximale partiële waterdampspanning of druk pd,max bar Mechanische impedantie Zm N s/m Middellijn D m Minimale partiële waterdampspanning of druk pd,min bar Molair volume Vm m³/mol Molaire massa M kg/mol Moment van koppel T N m Moment van kracht M N m Momentane geluidsdruk, (wisseldruk) p Pa Momentum F N, kg m/s N Natteboltemperatuur θ n Normaalspanning σ Pa O Omgevingstemperatuur θ a Omtrek O m Omtrek kanaal O M Ontwerp buitentemperatuur θ e Ontwerp binnentemperatuur θ i Operatieve temperatuur θ o Oppervlakte A m² Oppervlaktespanning σ N/m Opvoerhoogte ventilator P Pa Opwarmtoeslag Φ o Opwarmtoeslag, specifiek P /m² Overdrachtsfactor van regelkring K Overtemperatuur T o K of P Partiële waterdampspanning of druk pd bar Periode aantal m,n Permittiviteit ε F/m diëlektrische constante Potentiaalverschil, U V Proportionele band xp Pagina 10 van 20

11 R Radiantie, stralingsenergiestroomdichtheid L, (Le) /m² Reactantie X Ω Regelafwijking, statisch xw Regelbereik xh Regeldifferentie xd Regelfactor R Relatieve (massa)dichtheid d Relatieve atoommassa (van een element) Ar Relatieve molecuulmassa (van een stof) Mr Relatieve permittiviteit εr Relatieve vochtigheid φ % Relatieve wandruwheid Ε Relatieve zonneschijnduur ZDU % Relatieve zonneschijnduur om 12 uur ZDU 12 % Rendement η Rendement, direct η dir Rendement, indirect η ind Rendement, ventilator η v Resulterende temperatuur θ r Retourtemperatuur θ ret Retourwatertemperatuur θ r Reynoldsgetal Re Rotatiefrequentie n s 1 Ruimtehoek Ω sr Pagina 11 van 20

12 S Schoorsteentemperatuur θ sch Schuifspanning τ Pa Snelheid v m/s Snelheid, optimale v opt m/s Soortelijk volume v m³/kg Soortelijke enthalpie h J/kg Soortelijke entropie s J/(kg K) Soortelijke geleiding γ, σ S/m conductiviteit Soortelijke inwendige energie e J/kg Soortelijke warmte c J/(kg K) Soortelijke warmte bij constant volume cv J/(kg K) Soortelijke warmte bij constante druk cp J/(kg K) Soortelijke weerstand ρ Ω m resistiviteit Specifiek volume ν m³/kg Specifieke akoestische impedantie Zs Pa s/m Spectrale absorptiefactor αλ Spectrale emissiefactor, monochromatische ε λ Spectrale reflectiefactor ρλ Spectrale transmissiefactor τ λ Statische druk ps Pa evenwichtsdruk Stof, hoeveelheid n mol Storende grootheid z Straal r m Stralingscoëfficiënt ρ Stralingsemittantie, geëmitteerde M, (Me) / m² Stralingsenergie Q J Stralingsflux, stralingsenergiestroom Φ, P, (Φe) Stralingsfluxdichtheid, φ /m 2 stralingsenergiestroomdichtheid Stralingssterkte, stralingsintensiteit, I, (I e) /sr Stralingstemperatuur θ s Stroomdichtheid J A/m² Pagina 12 van 20

13 T Temperatuur, aanvoerwater θ a Temperatuur, absolute T K Temperatuur, gemiddelde buitenlucht θ e,gem Temperatuur, maximum buitenlucht θ e, max Temperatuur, minimum buitenlucht θ e, min Temperatuur, ontwerp binnen θ i Temperatuur, ontwerp buiten θ e Temperatuur, operatieve θ o Temperatuur, resulterende θ r Temperatuur, vertreklucht θ l Temperatuur, winterperiode θ el Thermodynamische temperatuur T,(Θ) K Tijd t s Tijdconstante tc s Transmissiecoëfficiënt U /(m².k) Transmissiewarmteverlies Φt Trillingstijd T s Periode(duur) U Uitzettingscoëfficiënt, lineair α l K1 Pagina 13 van 20

14 V Veerstijfheid c N/m Ventilatievoud n m³/(m³/h) Verdampingsdruk po Pa Verdampingstemperatuur To K of Verdampingswarmte r kj/kg Verdunning z Vereffeningstijd tv S Verlichtingssterkte E Lx Vermogen, elektrisch P energiestroom Vermogen, Opgenomen elektrisch Pel Versnelling a m/s² Versnelling van de vrije val g m/s² Vervuilingsfactor R m²/k/ Verzwakkingscoëfficiënt α m 1 Viscositeit, dynamische Η Pa.s Viscositeit, kinematische ν m²/s Vloeistofsnelheid v m/s Vochtigheidsgraad ψ Vochtproductie g kg/s Vochtrendement warmteterugwinningapparatuur ηs Vochtstroom g kg/(m² s) Vochtstroomdichtheid X kg/kg Voelbare warmte Qv J Volume V m³ inhoud Volumestroom, qv m³/s debiet Volumetrisch rendement λ m³/m³ Volumieke lading p C/m³ (ruimtelijke) ladingsdichtheid Pagina 14 van 20

15 achttijd tw s anddikte d m andruwheid ε m armte, Hoeveelheid Q J armte, latente Ql J armtecapaciteit C J/K armtedampspanning in de lucht Pd Pa armtedoorgangscoëfficiënt bouwkundige U /(m² K) constructie armtedoorgangscoëfficiënt van warmtewisselaar K /(m² K) armtefactor COP armtegeleiding G /K armtegeleidingcoëfficiënt λ /(m K) armteisolatiecoëfficiënt M K.m²/ armteoverdrachtscoëfficiënt α /(m² K) armteoverdrachtscoëfficiënt binnen αi /(m² K) armteoverdrachtscoëfficiënt buiten αe /(m² K) armteoverdrachtscoëfficiënt voor convectie αc /(m² K) armteproductie, interne Qi J armtestroom Φ armtestroomdichtheid q, (φ) /m 2 armteverlies totaal Φtot armteverlies, ventilatie Φv armtevermogen benodigd Φ armteweerstand R m² K/ armteweerstand binnen Ri m² K/w armteweerstand buiten Re m² K/w armteweerstand constructie Rc m² K/ armteweerstand lucht op lucht Rl m² K/w armteweerstand, spouw Rsp m² K/ aterdebiet qv l/s eerstand, leiding Rl Pa/m eerstandscoëfficiënt, kanaal ζ eerstandsfactor voor pijpen,wrijvingsfactor λ eglengte s M erkgebied corrigerende grootheid Yh obbeindex J/m³ rijvingsfactor λ rijvingsvermogen Pf Z Zelfinductie L H (elektrische) inductantie Zonneenergie op een gevel qz kh Zonnestralingsintensiteit Eo /m² Zontoetredingsfactor ZTA Zuurgraad ph (log[h+]) Zwaartekracht g N/kg Pagina 15 van 20

16 3 GRAFISCHE SYMBOLEN 3.1 LEIDINGCODERINGEN Leidingen aangeven met behulp van getrokken lijnen waarin een lettercode voor het te transporteren medium. Kent het systeem een retourleiding, dan wordt deze aangegeven met een streeplijn, voorzien van dezelfde lettercodering. Voorbeelden: hwa hemelwaterafvoerleiding cv retourleiding cvwater De volgende codering te gebruiken voor: Soort leiding Code Betekenis waterleidingen dw kw ohw vwa ww demi water koud tapwater onthard water vuilwaterafvoer warm tapwater gasleidingen e.d. koelleidingen e.d. warmtedistributie brandbeveiliging g me p ss v z gkw k cv htw tho s bg dbr dsp nbr nsp aardgas methaan perslucht stikstof vacuüm zuurstof gekoeld water koelwater warmwaterverwarming heetwaterverwarming thermische olie stoom blusgas droge brandleiding droge sprinklerleiding natte brandleiding natte sprinklerleiding algemeen sz stofzuiginstallatie NB: condensaatleiding aan te geven als c Pagina 16 van 20

17 3.2 SYMBOLEN VOOR APPARATEN EN APPENDAGES ketel voor gasvormige brandstof (atmosferische brander) ketel voor gasvormige brandstof (ventilatiebrander) warmtekrachtaggregaat pomp pomp met variabele rotatiefrequentie schroefcompressor zuigercompressor centrifugaal compressor absorptiekoelmachine condensor watergekoeld condensor luchtgekoeld koeltoren voor open koelsysteem koeltoren voor gesloten koelsysteem afsluiter inregelafsluiter inregelafsluiter met meetnippel regelafsluiter met servomotor gewichtsveiligheid veerveiligheid terugslagklep reduceertoestel vul en aftapkraan thermostatische afsluiter thermostatische afsluiter met voeler op afstand koudwatertappunt warmwatertappunt persluchttappunt vacuümtappunt Pagina 17 van 20

18 centrifugaal ventilator: AV = afvoerventilator TV = toevoerventilator axiaal ventilator dakventilator axiaal dakventilator centrifugaal inregelklep brandklep motorisch bediende klep. M: elektromotor E: elektromagnetische motor P: pneumatische motor kleppenregister, gelijkroterend kleppenregister, contraroterend geluiddemper cilindrische demper, geluiddempende slang naverwarmer koeler filter :AF: absoluut filter EF: elektrostatisch filter KF: koolfilter NF: nafilter VF: voorfilter bevochtiger SB: stoom B: water waterterugwinbatterij ventilatorsectie AV: afvoer TV: toevoer dempersectie druppelvanger roterende warmtewisselaar kruisstroomwisselaar inductiekast met verwarming inductiekast met koeling inductiekast met verwarming en ventilatorconvector met verwarming ventilatorconvector met koeling Pagina 18 van 20

19 koeling (2 elementen) ventilatorconvector met verwarming en koeling (2 elementen) is het algemene symbool voor regeltechnische functies/onderdelen als voeler, regelaar, schakelaar, e.d. Het symbool wordt voorzien van 2 letters 1 e letter aard van het proces 2 e letter functie F: stroming, debiet A: alarm L: niveau C: regelaar M: vochtigheid E: opnemer (voelend) P: druk I: aanwijzend instrument Pd: drukverschil P: proefaansluitpunt S: toerental, snelheid R: registrerend T: temperatuur S: schakelaar T: opnemer (zendend) Voorbeelden: FS: stromingsschakelaar LA: niveaualarm PC: drukregelaar TI: temperatuuraanwijzer (thermometer) PT: drukopnemer 3.3 KLEURCODERING LEIDINGEN Basiskenkleuren: Kleur Ralnummer Betekenis Groen 6010 water Zilvergrijs 9005 stoom Okergeel 1004 gassen en vloeibare gassen (uitgezonderd lucht) Lichtblauw 5012 lucht Rood blusmiddelen Zwart andere vloeistoffen, exclusief oliën (bruin) en zuren/basen (violet) De codering door middel van gekleurde stroken tape op de leidingen aanbrengen, letterhoogte 5 mm Onderstaande tabel geeft de kleur van de stroken tape op de leidingen, de kleur van de letters en de te gebruiken teksten. Codering en teksten bij stroken tape: Tape Letters Tekst groen zwart CV aanvoer, CV retour gekoelde wateraanvoer, gekoeld water retour heet water aanvoer, heet water retour Pagina 19 van 20

20 koelwater aanvoer, koelwater retour koud tapwater, warm tapwater demi water, onthard water geel zwart aardgas, perslucht, vacuüm (dan wel naam van het gas als zuurstof/stikstof etc.) zwart wit hemelwaterafvoer, vuilwaterafvoer, vuilwater beluchting, vuilwater persleiding, stofzuig, bluswater,condensaat. rood zwart blusmiddel vermelden Pagina 20 van 20