Onderzoek naar Toegankelijkheid en vergunningverlening evenementen & festivals 23 juni 2011

Transcriptie

1 Onderzoek naar Toegankelijkheid en vergunningverlening evenementen & festivals 23 juni 2011

2 Colofon Onderzoek naar Toegankelijkheid en vergunningverlening evenementen & festivals Een uitgave van CliëntenBelang Utrecht Kaap Hoorndreef AV Utrecht Telefoon: (030) Fax: (030) Web: Kenmerk Tekst J.J.M. Haug Datum 23 juni , CliëntenBelang Utrecht Alle rechten voorbehouden. Teksten, delen van teksten en/of artikelen uit deze uitgave mogen, na verkregen toestemming van CliëntenBelang Utrecht, worden overgenomen of worden verveelvoudigd onder strikte voorwaarde van bronvermelding. Toestemming kan worden aangevraagd per brief, fax of .

3 INHOUD INLEIDING Leeswijzer Uitgangspunt Literatuur onderzoek Analyse van randvoorwaarden/criteria Toepassing van criteria Mogelijkheden voor een toetsingsprocedure Advies CliëntenBelang Utrecht Checklist Voorbeelden naar aanleiding van de checklist Naslagwerken Nieuwsbrieven Sportevenementen in de buitenlucht Voorstellingen in de buitenlucht Evenementen binnen Organiseren van toegankelijkheid LITERATUUR CLIËNTENBELANG UTRECHT CliëntenBelang Utrecht 1 evenementen & festivals

4 INLEIDING De gemeente Utrecht werkt sinds enkele jaren met Agenda 22, de methodiek om inclusief beleid vorm te geven. Het college wil in dit kader ook dat evenementen & festivals toegankelijk en bruikbaar zijn voor mensen met beperkingen. Daarvoor is het nodig dat inzichtelijk is wat de randvoorwaarden voor toegankelijke festivals en evenementen zijn. Toegankelijkheid is van groot belang, ruim 12% van alle mensen heeft een beperking ( De gemeente Utrecht heeft CliëntenBelang Utrecht de opdracht gegeven te adviseren hoe evenementen toegankelijk gemaakt kunnen worden. In dit kader heeft CliëntenBelang het evenementenoverleg van de gemeente Utrecht bezocht, waarin alle evenementen besproken worden. Daarnaast is praktijkonderzoek gedaan door een aantal evenementen te bezoeken zoals de Utrechtse Marathon, de Parade, Koninginnedag en de Braderie op winkelcentrum Overvecht. In dit document vindt u een overzicht van randvoorden voor toegankelijke evenementen & festivals en een eenvoudige checklist die zo is vormgegeven dat elke aanvrager deze lijst zelfstandig kan hanteren. Om aanvragers beter inzicht te geven is bij elk punt een link gemaakt naar een overzicht met voorbeelden hoe het wel en niet goed uitpakt. Job Haug Bouwkundig adviseur toegankelijkheid CliëntenBelang Utrecht CliëntenBelang Utrecht 2 evenementen & festivals

5 1. Leeswijzer In 2010 zijn verschillende evenementen/festivals bezocht en geadviseerd. Naar aanleiding van deze ervaringen zijn 4 nieuwsbrieven met tips samengesteld en gemeentelijk verspreid (zie bijlage bladzijde 24). Op basis van de resultaten van het literatuuronderzoek en de bezochte evenementen/festivals is door CliëntenBelang Utrecht een overzicht gemaakt van randvoorwaarden/criteria voor toegankelijke evenementen & festivals. Deze resultaten staan respectievelijk in hoofdstuk 4. De Cliëntenraad Wmo en het Solgu zijn in de gelegenheid gesteld om aanvullingen en wijzigingen in te brengen, zodat de randvoorwaarden/criteria breed gedragen zijn. Vervolgens worden verschillende mogelijkheden voor toetsingsprocedures beschreven in hoofdstuk 6. Bij dit eindverslag hoort een voorbeeldenboek met een toelichting met foto s. Tijdens het hele onderzoek is de bouwkundig adviseur toegankelijkheid van CliëntenBelang Utrecht diverse malen bij overleggen aanwezig geweest, zowel bij het evenementenoverleg vergunningen als bij het strategisch intern overleg over evenementen. 2. Uitgangspunt Uitgangspunt is dat elk evenement/festival bereikbaar en bruikbaar is voor alle deelnemers en dat iedereen op een gelijkwaardige wijze kan deelnemen. 2.1 Bereikbaar Bereikbaar wil zeggen dat deelnemers het evenement/festival als volgt kunnen bereiken,! te voet (inbegrepen rollator, rolstoel en scootmobiel),! fietsend (inbegrepen tandem, handbike en driewieler),! met de auto (inbegrepen rolstoelbus en brommobiel),! met de taxi en de regiotaxi en! met het openbaar vervoer. 2.2 Bruikbaar Bruikbaar wil zeggen dat deelnemers kunnen deelnemen aan alle elementen van het evenement/festival. Bij het uitgangspunt wordt geen onderscheid gemaakt of mensen wel of geen beperking hebben. Ook wordt geen onderscheid gemaakt of er sprake is van een bezoeker of een uitvoerende. Iedere deelnemer kan een beperking hebben. 3. Literatuur onderzoek In de afgelopen jaren hebben meerdere gemeenten en organisaties instrumenten ontwikkeld om de toegankelijkheid van evenementen & festivals voor mensen met beperkingen te verbeteren. In de bijlage zijn deze instrumenten beschreven. Het gaat vooral om uitgebreide en vaak vrijblijvende informatie. Dikwijls zo uitgebreid dat er veel deskundigheid nodig is om de informatie toe te passen. Tijdens het schrijven van deze rapportage waren er nog geen gemeenten die eisen op het gebied van de toegankelijkheid van evenementen & festivals hebben opgenomen in de gemeentelijke verordening. Wel heeft de gemeente Amersfoort een convenant gesloten met een aantal organisatoren van evenementen. De bronnen die zijn geraadpleegd zijn weergegeven in bijlage blz 23, met bijbehorende links zodat de documenten ook zijn in te zien. CliëntenBelang Utrecht 3 evenementen & festivals

6 4. Analyse van randvoorwaarden/criteria Naar aanleiding van bezoeken aan evenementen/festivals en vragen aan gebruikers heeft CliëntenBelang Utrecht een overzicht van randvoorwaarden/criteria opgesteld die bepalend zijn voor de mate van toegankelijkheid van een evenementen of festivals. In een digitale consultatie zijn op- en aanmerkingen van de Cliëntenraad Wmo en het Solgu in deze lijst verwerkt. Bij het opstellen van de lijst is rekening gehouden met het feit dat het aantal criteria beperkt moet zijn, voor een bruikbaar document. De criteria zijn van toepassing op verschillende doelgroepen, zoals bijvoorbeeld rolstoel- en scootmobielgebruikers, blinden/slechtzienden, doven/slechthorenden en mensen met een verstandelijke beperking. Als toelichting op de checklist is een document met voorbeelden met foto s gemaakt (zie bijlage bladzijde 12). 4.1 Algemeen 'Toegankelijkheid' is voor iedereen van belang. Bij grote drukte verhoogd een goede toegankelijkheid de veiligheid. Bij calamiteiten kan toegankelijkheid zorgen voor een ordelijke ontruiming. 4.2 Toegankelijke evenementen & festivals! Alle onderdelen van het evenement/festival zijn bereikbaar met een rolstoel, inclusief de kassa, horeca, sanitair. - De looproutes op het evenement/festival zijn voldoende breed (de doorgang mag nooit smaller zijn dan 90 cm). - Drempels in de looproute zijn niet hoger dan 20 mm (bij drempels hoger dan 20 mm een helling toepassen). - Hellingen en opritten zijn voldoende flauw. De hellingshoek moet voldoen aan de NEN Bij een iets te steile helling kan een rolstoel achterover kantelen.! Rolstoelgebruikers hebben vanaf de bezoekersplaatsen die voor hen bestemd zijn goed zicht op het evenement/festival.! Direct naast de bezoekersplaatsen voor rolstoelgebruikers zijn ook zitplaatsen voor vrienden en partners.! Tijdelijke bouwwerken waar deelnemers gebruik van maken, zoals tribunes en tenten zijn toegankelijk voor rolstoelgebruikers.! Er is een rolstoeltoegankelijk toilet.! Het evenement/festival is geschikt voor doven en slechthorenden.! Mensen die niet kunnen lezen kunnen zelfstandig de weg vinden op het evenement/festival, bijvoorbeeld met behulp van pictogrammen. 4.3 Veilige evenementen & festivals! Nooduitgangen zijn toegankelijk voor rolstoelgebruikers.! Brandcompartimenten in gebouwen functioneren. Deuren van brandcompartimenten moeten bij een calamiteit vanzelf sluiten, zodat mensen die niet zelfstandig kunnen vluchten en kunnen wachten op hulp. 1! Stel grenzen aan het geluidsniveau om gehoorschade te voorkomen. 1 In 2011 hebben de Nationale Hoorstichting en de brancheorganisaties VVEM en VNPF een convenant afgesloten over geluid. Doel hiervan is om een veiliger gehoorklimaat te creëren voor bezoekers van muzieklocaties. Er is een grens van 103 db(a) afgesproken. Dit is op dit moment praktisch gezien het hoogst haalbare. CliëntenBelang Utrecht 4 evenementen & festivals

7 4.4 Bereikbare evenementen & festivals (omgeving)! Blinden en slechtzienden kunnen de entree/kassa zelfstandig vinden. Er zijn voldoende natuurlijke gidslijnen of er ligt een geleidelijn.! Rolstoelgebruikers kunnen het evenement/festival zonder problemen bereiken. - De looproutes naar het evenement/festival zijn voldoende breed. De doorgang mag nooit smaller zijn dan 90 cm. - Drempels in de looproute zijn niet hoger dan 20 mm. Bij drempels hoger dan 20 mm een helling toepassen. - Hellingen en opritten zijn voldoende flauw. De hellingshoek moet voldoen aan de NEN Informatie over toegankelijkheid In brochures, plattegronden en op de website is aangegeven;! welke mogelijkheden er zijn en welke maatregelen zijn getroffen voor rolstoelgebruikers,! welke mogelijkheden er zijn en welke maatregelen zijn getroffen voor slechthorenden,! welke mogelijkheden er zijn en welke maatregelen zijn getroffen voor blinden en slechtzienden,! waar de gehandicaptenparkeerplaatsen zijn,! waar de rolstoeltoegankelijke toiletten zijn.! De bovenstaande informatie is ook gemeld aan de media, zoals kranten, radio, tv en websites (bijvoorbeeld Toegankelijke informatie! De informatie is afgestemd op een volwaardige behandeling. Gebruik bijvoorbeeld in de communicatie de term 'mensen met een beperking' of mensen met een handicap' in plaats van 'invaliden'.! Alle teksten zijn goed leesbaar, gebruik grote schreefloze letters en veel contrast.! Indien er sprake is van een website dan is deze bruikbaar voor blinden (zie of De informatie is ook leesbaar voor mensen met een verstandelijke beperking. Denk aan, - Overzichtelijk (onderdelen zoals knoppen altijd op dezelfde plaats) - Duidelijke afbeeldingen - Eenvoudig taalgebruik - Geen afkortingen - Korte zinnen CliëntenBelang Utrecht 5 evenementen & festivals

8 5. Toepassing van criteria De criteria kunnen op verschillende manieren worden toegepast. 5.1 Alle criteria van toepassing verklaren Wanneer aan alle criteria wordt voldaan is een evenement/festival in principe toegankelijk voor iedereen en worden geen mensen uitgesloten. Bij de meeste evenement/festival is dit met eenvoudige middelen en geringe kosten te realiseren. Soms moet er geïnvesteerd worden zoals bij het toegankelijk maken van de theatertjes bij de Parade. Er zullen evenementen/festivals zijn, waar aanpassingen een grote investering vragen of zelfs niet mogelijk zijn. Denk bijvoorbeeld aan een evenement in één van de kapellen van de Domtoren. Deze ruimten zijn alleen bereikbaar met een trap. 5.2 Gedeelte criteria van toepassing verklaren Alle criteria die geen of nauwelijks financiële investering vragen kunnen altijd van toepassing worden verklaard. Denk aan alle criteria over het geven van informatie. 5.3 Criteria als inspanningsverplichting Voor een aantal criteria kan een inspanningsverplichting gelden, zodat de aanvrager zich moet verantwoorden waarom niet of slechts gedeeltelijk aan de criteria kan worden voldaan. 5.4 Criteria en kosten De toegankelijkheid van evenementen/festivals kan vaak met eenvoudige hulpmiddelen zoals tijdelijke hellingen worden verbeterd. Bij een enkel evenement/festival is een hoge investering noodzakelijk om toegankelijkheid te realiseren, denk aan mobiele theaters met hoge trappen. Voor een evenement/festival dat éénmalig is, kan het verbeteren van de toegankelijkheid een hoge investering vragen, die niet haalbaar is. Bij jaarlijks terugkerende evenementen & festivals zoals de Parade zal er sprake zijn van een investering die men over een aantal jaren kan afschrijven. Het is nauwelijks mogelijk om een toetsingskader voor deze verschillen te bedenken. Bij het verlenen van de vergunning kan de vraag worden gesteld of alle onderdelen van het evenement/festival toegankelijk zijn voor alle bezoekers. Wanneer dit niet het geval is kan gevraagd worden welke akties de aanvrager heeft ondernomen om het betreffende onderdeel wel toegankelijk te maken. Wanneer er sprake is van een jaarlijks terugkerende evenement/festival kan men de vergunningverlener ook vragen wat in de voorafgaande jaren ondernomen om de toegankelijkheid van het betreffende onderdeel te verbeteren. CliëntenBelang Utrecht 6 evenementen & festivals

9 6. Mogelijkheden voor een toetsingsprocedure Wanneer aan de toegankelijkheid van evenementen & festivals eenduidige eisen worden gesteld kan met behulp van een checklist worden getoetst of de aanvraag wel of niet voldoet. Wanneer er sprake is van een inspanningsverplichting is er geen vastgesteld niveau en kan alleen getoetst worden of de aanvrager zich heeft ingespannen. Dit kan met dezelfde checklist. Er kan ook sprake zijn van een combinatie, dat er heldere criteria worden vastgesteld en dat er tevens een inspanningsverplichting voor een aantal punten wordt gevraagd. Dit kan met zelfde checklist, maar het verschil tussen eis en inspanning moet wel duidelijk zijn. De toetsing kan worden verricht door,! een deskundige externe organisatie,! de aanvrager of! de gemeente. Een deskundige externe organisatie die de aanvraag toetst is in principe onafhankelijk en daardoor betrouwbaar. Er zullen aan het toetsen van een aanvraag door een externe organisatie wel kosten verbonden zijn. Wanneer de aanvrager zelf een checklist invult, is de betrouwbaarheid minder. Dit heeft vooral te maken met de deskundigheid die bij veel aanvragers zal ontbreken. Aan een toetsing door de aanvrager zijn nauwelijks kosten verbonden. Wanneer de gemeente zelf de aanvraag toetst, kan men pragmatisch met de eisen om gaan. Er kan een afweging plaats vinden of investeringen wel of niet redelijk zijn. Een bijkomend voordeel van zelf beoordelen is dat de gemeentelijke organisatie steeds meer inzicht verwerft in de mogelijkheden om evenementen & festivals toegankelijk te maken. Wij verwachten dat een dienst als de Dienst Stadswerken wanneer er sprake is van structurele gebruik van locaties, steeds meer rekening zal houden met de toegankelijkheid van deze locaties. CliëntenBelang Utrecht 7 evenementen & festivals

10 7. Advies CliëntenBelang Utrecht Toegankelijkheid hoeft niet veel te kosten maar vraagt continue aandacht en kennis. De eindverantwoordelijkheid voor toegankelijkheid ligt bij de organisatie van het evenement of festival. Wanneer de organisatie zich in een vroeg stadium het belang van toegankelijkheid realiseert is alles mogelijk. Ideaal is wanneer aan alle randvoorwaarden/criteria wordt voldaan. We weten ook dat dat niet altijd haalbaar is. CliëntenBelang Utrecht adviseert:! om alle randvoorwaarden/criteria die geen financiële investering vragen van toepassing te verklaren (met grijs aangeduid in de checklist),! om de voor de overige randvoorwaarden/criteria vast te stellen dat de aanvrager een inspanningsverplichting heeft,! om de organisatie van het evenement of festival bij de vergunningaanvraag een door de gemeente verstrekte checklist in te laten vullen,! dat bij het evenementenoverleg een ambtenaar aanwezig is die de verantwoordelijkheid heeft om de vereiste maatregelen te toetsen,! dat de procedure en eisen op het gebied van toegankelijkheid worden gepubliceerd op de Toolkit (onderdeel van de gemeentelijke website over evenementen & festivals). Het is van belang dat organisatoren vroegtijdig op de hoogte zijn van deze procedure. Zij moeten immers vanaf het eerste moment aandacht hebben voor het aspect toegankelijkheid,! dat bij alle informatiebijeenkomsten voor aanvragers van evenementen & festivals het onderwerp toegankelijkheid en Agenda 22 aan de orde komen.! dat er jaarlijks een excursie met mensen van het evenementenoverleg en organisatoren van evenementen & festivals wordt georganiseerd om ervaring op te doen met het hebben van een beperking. Dit draagt wezenlijk bij aan het draagvlak voor en de bereidheid om aanpassingen te realiseren. CliëntenBelang Utrecht 8 evenementen & festivals

11 8. Checklist Bereikbaarheid van het evenement/festival (vanuit de omgeving) 1 Is er vanaf het doorgaande voetpad een natuurlijke gidslijn of een geleidelijn zodat blinden en slechtzienden zelfstandig de entree/kassa kunnen vinden? Zo nee, omschrijf het probleem BIJLAGE ja nee nvt 2 Kunnen rolstoelgebruikers het evenement/festival zonder problemen bereiken? 3 Zijn de looproutes voldoende breed? (De doorgang mag nooit smaller zijn dan 90 cm) 4 Zijn er drempels in de looproute? (Bij drempels hoger dan 20 mm een helling toepassen) 5 Zijn hellingen en opritten voldoende flauw? (Bij een iets te steile helling kan een rolstoel achterover kantelen) Toegankelijkheid van het evenement/festival 6 Zijn alle onderdelen van het evenement/festival bereikbaar met een rolstoel? (inclusief de kassa, horeca, sanitair en dergelijke). Zo nee, omschrijf het probleem 7 Zijn deuren voldoende breed? (De doorgang mag nooit smaller zijn dan 80 cm) 8 Zijn de looproutes voldoende breed? (De doorgang mag nooit smaller zijn dan 90 cm) 9 Zijn er drempels in de looproute? (Bij drempels hoger dan 20 mm een helling toepassen) 10 Zijn hellingen en opritten voldoende flauw? (Bij een iets te steile helling kan een rolstoel achterover kantelen) 11 Hebben rolstoelgebruikers vanaf de bezoekersplaatsen die voor hen bestemd zijn goed zicht op het evenement/festival? 12 Zijn er bij de bezoekersplaatsen voor rolstoelgebruikers zitplaatsen voor vrienden en partners? CliëntenBelang Utrecht 9 evenementen & festivals

12 BIJLAGE 13 Zorgt u ervoor dat tijdelijke bouwwerken zoals tribunes en tenten en dergelijke toegankelijk zijn? 14 Zijn de toiletten toegankelijk? 15 Stel u voor dat u in een rolstoel zit. Kunt u aan alle onderdelen van het evenement/festival deelnemen? 16 Beschrijf welke activiteiten u heeft ondernomen om het betreffende onderdeel wel toegankelijk proberen te maken. ja nee nvt 17 Wanneer er sprake is van een jaarlijks terugkerend evenement/festival en wanneer onderdelen van het evenement/festival niet toegankelijk zijn voor rolstoelgebruikers, beschrijf wat u in het voorgaande jaar heeft ondernomen om de toegankelijkheid van het betreffende onderdeel te verbeteren. 18 Zijn er voorzieningen getroffen voor doven en slechthorenden? 19 Zo ja, welke? 20 Zorgt u dat mensen die niet kunnen lezen de weg vinden op uw evenement/festival? Veiligheid van het evenement/festival 21 Zijn nooduitgangen geschikt voor rolstoelgebruikers in geval van een calamiteit? 22 Kunnen de brandcompartimenten in gebouwen functioneren? (deuren van brandcompartimenten moeten bij een calamiteit vanzelf sluiten, zodat mensen die niet zelfstandig kunnen vluchten, kunnen wachten op hulp) 23 Blijft de volumegrens bij muzieklocaties binnen de 103 db(a)? CliëntenBelang Utrecht 10 evenementen & festivals

13 BIJLAGE Informatie over toegankelijkheid 24 In brochures, flyers, plattegronden en op de website is aangegeven welke mogelijkheden er zijn en welke maatregelen zijn getroffen voor rolstoelgebruikers. 25 In brochures, flyers, plattegronden en op de website is aangegeven welke mogelijkheden er zijn en welke maatregelen zijn getroffen voor doven en slechthorenden. 26 In brochures, flyers, plattegronden en op de website is aangegeven welke mogelijkheden er zijn en welke maatregelen zijn getroffen voor blinden en slechtzienden. 27 In brochures, flyers, plattegronden en op de website is aangegeven waar de gehandicaptenparkeerplaatsen zijn. 28 In brochures, flyers, plattegronden en op de website is aangegeven waar de rolstoeltoegankelijke toiletten zijn. 29 De bovenstaande informatie is ook gemeld aan de media. (Denk aan kranten, radio, tv en websites zoals Toegankelijkheid van de informatie zelf 30 Zorg voor een volwaardige behandeling. (Gebruik in de communicatie de term 'mensen met een beperking' of mensen met een handicap' in plaats van 'invaliden') 31 Alle teksten in brochures, flyers, plattegronden en website zijn goed leesbaar. (Denk aan grote schreefloze letters en veel contrast) 32 Is uw website bruikbaar voor blinden? (Kijk op of ja nee nvt 33 Heeft u bij de lay-out van brochures rekening gehouden met de leesbaarheid voor mensen met een verstandelijke beperking? 34 Heeft u bij de lay-out van de website rekening gehouden met de leesbaarheid voor mensen met een verstandelijke beperking? CliëntenBelang Utrecht adviseert om de randvoorwaarden die met grijs zijn aangegeven verplicht te stellen. CliëntenBelang Utrecht 11 evenementen & festivals

14 BIJLAGE 9. Voorbeelden naar aanleiding van de checklist VOORBEELDEN Bereikbaarheid van het evenement/festival (omgeving) 1 Een eenvoudige manier van toetsen is om zelf vanaf het openbaar vervoer naar de entree van het terrein te lopen. Let ook op obstakels! Bedenk daarna of u de route ook geblindeerd zou kunnen terugvinden? 2 Onbedoeld kunnen er allerlei obstakels zijn. Controleren vlak voor de opening kan nooit kwaad. Goed Blinden en slechtzienden zoeken structuren. De tegels voel je met je voeten en de groene struiken/gras vormen een lijn die een blinde goed kan volgen. Fout Over de geleidelijn voor blinden zijn hekwerken gezet die de route blokkeren. Laat uitstekende betonnen voeten steunen binnen het hekwerk steken. Nu kunnen voetgangers erover vallen. Fout 3 Een eenvoudige manier om de vrije doorgang te controleren is om iemand met een rolstoel te vragen om de looproutes eens te rijden of om met een lat de route te belopen. Simpel, meten met een lat (0,9 m lang). Fout CliëntenBelang Utrecht 12 Voorbeelden

15 BIJLAGE VOORBEELDEN 4 Drempels en andere hoogteverschillen vormen vaak de grootste drempels. Plaats eventueel tijdelijke hellingen. Fout Goed 5 Hellingen zijn vaak te steil en hellingshoeken zijn lastig op te meten. Wij raden aan om een handbewogen rolstoel te lenen en zelf omhoog te rijden. Kan dit zonder om te vallen dan is de helling waarschijnlijk in orde. Veel te steil. Geef alternatieve route aan. CliëntenBelang Utrecht 13 Voorbeelden

16 BIJLAGE VOORBEELDEN Toegankelijkheid van het evenement/festival 6 Een verplaatsbare kassa kan ook langs een verhard pad worden gesitueerd. Let op of rolstoelgebruikers de balie kunnen bereiken. Goed Let op de hoogte! Toegankelijkheid is eenvoudig te realiseren door eerst een plattegrond te maken met alle paden en vervolgens het terrein in te delen. Situeer (waar mogelijk) tenten, theaters en podia langs verharde paden. Voorbeeld van een plattegrond met voetpaden Plaats tafels zo dat rolstoelgebruikers ook plaats kunnen nemen (bijvoorbeeld aan het hoofdeind). Er is vrijwel geen ruimte voor rolstoelgebruikers Aan de kopse kant van de tafels is ruimte voor rolstoelen. CliëntenBelang Utrecht 14 Voorbeelden

17 BIJLAGE VOORBEELDEN Plaats sanitair niet zomaar in het gras maar aan een verhard pad. Niet in het gras plaatsen! Plaats het sanitair langs een verhard pad. 7 Neem een stok van 80 cm lengte en loop door de deuren van het evenement. Goed Simpel, meten met een lat. 8 Met dezelfde stok van 80 cm lengte en een ruime marge kunt u zelf inschatten of de gangen voldoende breed zijn. Veel ruimte, weinig problemen 9 Een tijdelijke losse helling kan een oplossing zijn. Een permanente vaste helling is veiliger. Fout Goed CliëntenBelang Utrecht 15 Voorbeelden

18 BIJLAGE VOORBEELDEN 10 Op een evenement/festival zijn obstakels zoals kabelgoten en andere hoogteverschillen. Zorg dat rolstoelgebruikers deze drempels kunnen overbruggen. Voorkom ongelukken en zorg dat bij steile hellingen altijd hulp aanwezig is. Wel erg steil! Beetje gevaarlijk! Denk ook aan kabelgoten 11 Om te weten te komen of bezoekers en rolstoelgebruikers goed zicht hebben op het gebeuren raden wij aan om vooraf op locatie te kijken. Verplaats u in de rolstoelgebruiker. Heeft u vanaf deze plaatsen een goed zicht op het gebeuren? 12 Wanneer mensen met familie of vrienden naar een voorstelling gaan, willen zij bij elkaar zitten. Kan dat? Controleer ter plaatse! Goed bedoeld, maar je zit niet naast elkaar... Ook ontneemt de rolstoel het zicht op het toneel... CliëntenBelang Utrecht 16 Voorbeelden

19 BIJLAGE VOORBEELDEN 13 Bij tijdelijke bouwwerken zijn vaak drempels en andere hoogteverschillen. Wij raden aan om aan de verhuurder en of de ontwerper vroegtijdig op de hoogte te stellen dat de voorzieningen bereikbaar met een rolstoel moeten zijn. Hoe komt een rolstoel bij de tribune? Hoe komt een rolstoel over de drempel? 14 Veel gebouwen hebben rolstoeltoegankelijke toiletten. In de stad zijn een aantal openbare rolstoeltoegankelijke toiletten. Een rolstoeltoegankelijke toilet kan ook worden gehuurt. 15 Neem een rolstoel en controleer of u overal kan komen! Het kan voorkomen dat een locatie niet toegankelijk gemaakt kan worden. Trek daar een les uit en zorg dat een volgend evenement/festival wel toegankelijk is! 16 CliëntenBelang Utrecht 17 Voorbeelden

20 BIJLAGE VOORBEELDEN 17 Bij een evenement als de Parade ondervinden rolstoelgebruikers jaarlijks problemen omdat verschillende theaters drempels en trappen hebben. Door direct na het evenement ook de toegankelijkheid te evalueren, kan de organisatie aan de verhuurder van de theaters aandacht vragen en eisen stellen aan de toegankelijkheid van deze theaters. 18 Mogelijke verbeteringen, - een goede beschrijving op papier. - dat bij één voorstelling een doventolk aanwezig is. - een ringleiding (zie Hoe komt een rolstoel boven? Gebarentaal (doventolk) Wanneer een bewegwijzering van heldere eenvoudige pictogrammen wordt voorzien is deze voor iedereen beter te begrijpen (ook door mensen die de Nederlandse taal niet spreken). Eenvoudige bewegwijzering CliëntenBelang Utrecht 18 Voorbeelden

21 BIJLAGE VOORBEELDEN Veiligheid 21 De brandweer controleert niet of nooduitgangen bereikbaar en bruikbaar zijn voor rolstoelgebruikers. Wij adviseren om vooraf zelf te controleren of de vluchtwegen toegankelijk zijn. 22 Deuren met drangers kunnen hinderlijk zijn, de deur valt in het slot of het is lastig om de deur telkens te openen. Vaak worden deze deuren voorzien van haakjes of een houten wig. Voor ouderen en rolstoelgebruikers heel handig. Helaas heel gevaarlijk wanneer er brand uitbreekt. 23 De Nationale Hoorstichting is samen met de brancheorganisaties VVEM en VNPF een convenant overeen gekomen om geluidsmaatregelen te nemen op muzieklocaties. Doel hiervan is om gehoor beschadiging te voorkomen. Bekijk het Convenant Hoe komt een rolstoel naar beneden? Erg gevaarlijk! 10 % van de jongeren tussen 13 en 15 jaar heeft inmiddels een hoorbeschadiging opgelopen! CliëntenBelang Utrecht 19 Voorbeelden

22 BIJLAGE VOORBEELDEN Brochures, flyers, plattegrond en website 24 Bij muziekcentrum Vredenburg zijn bijvoorbeeld rolstoelzitplaatsen en er is een voorziening voor slechthorenden. Dit kan op al het drukwerk worden aangegeven. Voorbeeld van informatie 25 Bij de Parade 2010 was een doventolk beschikbaar. Dit is op diverse websites en in allerlei brochures vermeld. Informatie over doventolk Informatie over doventolk 26 Voor de wandelroute De Koninklijke Weg is een buddysysteem georganiseerd. FC Utrecht heeft een speciale blindentribune met een commentator die de wedstrijd verslaat. Via brochures en websites wordt dit bekend gemaakt. 27 Een plattegrond waarop de gehandicaptenparkeerplaatsen staan aangegeven maakt het zoeken veel eenvoudiger. Kaart met gehandicaptenparkeerplaatsen CliëntenBelang Utrecht 20 Voorbeelden

23 BIJLAGE VOORBEELDEN 28 Een plattegrond waarop de openbare rolstoeltoegankelijke toiletten staan aangegeven zal rolstoelgebruikers motiveren om naar het evenement/festival te gaan. Kaart met rolstoeltoegankelijke toiletten 29 Informatie over toegankelijkheid in lokale kranten bereikt een groot publiek. CliëntenBelang Utrecht 21 Voorbeelden

24 BIJLAGE VOORBEELDEN Toegankelijkheid van de informatie zelf 30 Invalide heeft een negatieve betekenis, gebruik daarom de term beperking of handicap. 31 Hoe kan u controleren of iets wel of niet leesbaar is voor ouderen en slechtzienden? Bekijk de brochures en plattegronden eens in een slechtverlichte ruimte. Is het leesbaar? 32 Kijk op of 33 Pas duidelijk foto s, sprekende afbeeldingen en duidelijke pictogrammen toe. Eenvoudig pictogram Eenvoudige opmaak met beeldmateriaal 34 Maak een eenvoudige structuur. CliëntenBelang Utrecht 22 Voorbeelden

25 BIJLAGE 10. Naslagwerken 10.1 Gemeente Amersfoort (Richtlijnen en aanbevelingen t.b.v. toegankelijkheid buitenevenementen) Vertegenwoordigers van Amersfoortse evenementen zijn samen met de Stichting Gehandicapten en Patiënten Platform Amersfoort (GPPA) gekomen tot een lijst met aanbevelingen om evenementen beter toegankelijk te maken voor mensen met een beperking. Er is besloten 2010 als pilot te zien. De organisatoren kunnen aan de hand van de lijst met aanbevelingen zelf doen wat nodig is om de toegankelijkheid zo groot mogelijk te maken. Als aan het eind van het seizoen blijkt dat dit onvoldoende is opgepakt wordt bekeken of het nodig is om een aantal zaken meer af te dwingen Gemeente Amsterdam (Handboek toegankelijkheid van evenementen) In 2006 heeft het Landelijk Bureau Toegankelijkheid in opdracht van de Gemeente Amsterdam een handboek geschreven met als doel een keurmerk toe te kennen aan toegankelijke evenementen. Het handboek kan worden gezien als een uittreksel van het Handboek voor Toegankelijkheid en is 54 pagina s groot. Het handboek staat vol met suggesties voor maatvoering. In de reusachtige hoeveelheid gegevens ontbreekt een kort en eenvoudig overzicht van vereiste maatregelen België (subsidietoelage van de Nationale Loterij) Om in aanmerking te komen voor een subsidietoelage van de Nationale Loterij voor een muziekfestival moet men een vragenlijst invullen waarin de aanvrager moet toelichten hoe hij/zij de toegankelijkheid voor mensen met een handicap zal realiseren. De vragenlijst stelt een aantal openvragen hoe met toegankelijkheid wordt rekening gehouden en een paar concrete vragen over o.a. toiletvoorzieningen. Om aanvragers op weg te helpen is er een uitgebreide brochure beschikbaar Het Klaverblad (Handreiking voor een goed toegankelijk evenement) Een stagiaire heeft voor de stichting het Klaverblad de brochure van de Nationale Loterij van België herschreven en verkort. Het document Handreiking voor een goed toegankelijk evenement bestaat uit 5 pagina s met tips en een checklist met 15 vragen. Het Klaverblad heeft alle gemeenten in de provincie Zeeland benaderd. Bekend is dat de gemeente Schouwen Duiveland het document meegeeft als aanbeveling Gehandicaptenplatform Oosterhout (Checklist festivals, kermissen en andere evenementen) Het Gehandicaptenplatform Oosterhout heeft de checklist van het klaverblad iets uitgebreid Gemeente Oosterhout De gemeente Oosterhout heeft in 2006 toegezegd dat de subsidieverordening zal worden aangepast met de voorwaarde dat alle gesubsidieerde activiteiten in Oosterhout voor gehandicapten toegankelijk moeten zijn. De subsidieverordening was op 11 november 2010 nog niet aangepast. Wat de toegankelijkheid van evenementen betreft, zijn er plannen om eisen op het gebied van toegankelijkheid op te nemen. CliëntenBelang Utrecht 23

26 BIJLAGE 11. Nieuwsbrieven 11.1 Sportevenementen in de buitenlucht 11.2 Voorstellingen in de buitenlucht 11.3 Evenementen binnen 11.4 Organiseren van toegankelijkheid CliëntenBelang Utrecht 24

27 Stadswerken Sportevenementen in de buitenlucht Evenemententips 16 april 2010 In dit nummer Sportevenementen in de buitenlucht Eten, drinken en muziek Tips Elk jaar worden in de gemeente Utrecht meer dan 1000 evenementen georganiseerd. In 2010 gaan we na hoe evenementen toegankelijk te maken zijn voor iedereen, voor bezoekers met en zonder een beperking. Dit jaar besteden we in een aantal nieuwsbrieven aandacht aan de toegankelijkheid van verschillende soorten evenementen, met handige tips. Deze eerste nieuwsbrief gaat over sportevenementen die in de buitenlucht plaatsvinden. In straten, parken en op pleinen. Sportevenementen in de buitenlucht Voor de beleving is het van belang dat alle bezoekers het evenement van de start tot de afsluiting kunnen bijwonen. Bij sporten die over een lang parcours plaatsvinden - zoals een marathon of wielerwedstrijd - gaat het om de start, de finish en het traject langs de route. Langs de route kunnen hekwerken staan die het zicht voor rolstoelgebruikers en kleine mensen belemmeren. Een tribune kan ongeschikt zijn voor een rolstoelgebruiker, maar wanneer een rolstoelgebruiker bij de tribune kan komen en er naast of voor kan staan, kan iedereen het geheel meebeleven. Gemeente Utrecht Bezoekadres Rachmaninoffplantsoen 61 Postadres Postbus RJ Utrecht Telefoon evenementen@utrecht.nl Redactie CliëntenBelang Utrecht Overname van kopij alleen met bronvermelding. Mensen in een rolstoel hoeven niet óp de tribune, wél erbij! Bij een lang traject zijn goed toegankelijke kijkplaatsen langs de route gewenst. Eten, drinken en muziek Eten zonder drempels Rond een sportevenement zijn vaak ook andere activiteiten zoals eetgelegenheden of een podium met muziek. Alle bezoekers moeten ook aan deze

28 Tips Bekijk het evenement van tevoren door de bril van iemand die in een rolstoel zit, een verstandelijke beperking heeft of slechtziend is. Denk aan: Gehandicaptenparkeerplaats(en) Rolstoeltoegankelijke toiletten Toiletten waar men hulp kan krijgen Rolstoeltoegankelijke kleedruimte Extra zitplaatsen rond het sportgebeuren Goede bewegwijzering (met pictogrammen) Mensen in een rolstoel schuiven aan aan de kopse kant Informatie is erg belangrijk! Geef in folders, op plattegronden en websites aan welke mogelijkheden en voorzieningen er zijn voor Meer weten? Wilt u meer weten over de (on)toegankelijkheid van uw evenement? Advies op maat over Colofon Proclaimer

29 Stadswerken Voorstellingen in de buitenlucht Evenemententips 1 juni 2010 In dit nummer Bereikbaarh eid voorstellin g( en) Voorstellingen in buitenlucht Eten en drinken Tips Elk jaar worden in de gemeente Utrecht meer dan 1000 evenementen georganiseerd. In 2010 gaan we na hoe evenementen toegankelijk te maken zijn voor iedereen, voor bezoekers met en zonder een beperking. Dit jaar besteden we in een aantal nieuwsbrieven aandacht aan de toegan kelijkh eid van versch illen de soorten evenementen, met handige tips. Deze tweede nieuwsbrief gaat over voorstellingen die in de buitenlucht plaatsvinden. In straten, parken en op pleinen. Bereikbaarheid voorstelling(en) Alle bezoekers moeten de locatie of het theater waar de voorstelling plaatsvindt kunnen bereiken. Voor bezoekers met een rolstoel of rollator is het van belang dat de looproute vlak, berijdbaar en voldoende breed is. Kies een route zonder drempels of voorzie de drempels van losse hellingen. Denk ook aan een route die met slecht weer berijdbaar blijft. Soms kunnen vlonders uitkomst bieden. Voorstellingen in de buitenlucht Bezoekers m oeten vanaf een goede zitplaats de voorstelling(en) kunnen zien en kunnen horen. Zitplaatsen voor rolstoelgebru ikers en klein e mensen vragen extra aandacht. Concreet gaat het om plaatsen vooraan. Hun zicht wordt vaak belemmerd door andere bezoekers. Een tribune lost dit probleem op voor kleine mensen. Maar een tribune is ongeschikt voor een rolstoelgebruiker. Een goed alternatief is dat de rolstoelgebruiker naast of voor de tribune kan staan. De trappen van een tribune vragen extra aandacht. Zorg voor goede leuningen, zodat bezoekers die moeite hebben met lopen ook gebruik kunnen maken van de trap. Traptreden van een tribune zijn vaak slecht zichtbaar. Voorzie de treden van opvallen de lich te strepen of stippen, zodat bezoekers zich beter bewust zijn dat zij voorzichtig moeten zijn. Zijn de gezichten van de acteurs goed zichtbaar en articuleren ze goed? Dan kunnen doven en slechthorenden spraakafzien (liplezen). Is dat niet het geval, zorg dan voor een doventolk tijdens één of meerdere voorstellingen. Gemeente Utrecht Bezoekadres Rachmaninoffplantsoen 61 Postadres Postbus RJ Utrecht Telefoon evenementen@utrecht.nl Redactie CliëntenBelang Utrecht Overname van kopij alleen met bronvermelding. O prolbare helling Zichtbare traptreden

30 Eten en drinken Rond voorstellingen in de buitenlucht zijn vaak één of meerdere horecagelegenheden. Bezoekers met een rolstoel moeten op de hoogte zijn welke horecagelegenheden bereikbaar en bruikbaar zijn. Tafels zijn bruikbaar wanneer een bezoeker met een rolstoel met de voetsteunen onder de tafel kan rijden. Tips Bekijk de voorstelling(en) van tevoren door de bril van iemand die een verstandelijke beperking heeft, slechthorend is of slechtziend. Leen een handbewogen rolstoel en rij voor de voorstelling zelf een keer over de locatie. Vraag aan alle medewerkers of zij alert willen zijn op toegankelijkheid. Informatie is erg belangrijk! Zorg voor een goede bewegwijzering met pictogrammen en geef in folders en op de website aan: - welke voorstellingen toegankelijk zijn - hoeveel rolstoelplaatsen er zijn en hoeveel er nog vrij zijn - of een doventolk aanwezig is Geef op plattegronden de locatie aan van: - gehandicaptenparkeerplaatsen - het rolstoeltoilet(ten) - afwijkende routes Bewegwijzering met pictogrammen Kijk voor meer informatie en brochures op Is vooraf bekend dat er gehandicapte bezoekers of gehandicapte acteurs aanwezig zijn? Neem dan contact met hen op en vraag welke voorzieningen wenselijk zijn. Vaak is het vooraf onduidelijk of er met bijzondere wensen van bezoekers rekening moet worden gehouden. In dat geval kunt u altijd overleggen met een deskundige organisatie, bijvoorbeeld het Solgu. De contactgegevens van het Solgu vindt u op Meer weten? Wilt u meer weten over de (on)toegankelijkheid van uw evenement? Advies op maat over verbetering daarvan? Neem dan contact op met Job Haug, adviseur toegankelijkheid van CliëntenBelang Utrecht. Telefoonnummer (030) of mail: j.haug@clientenbelangutrecht.nl Colofon Proclaimer

31 Stadswerken Evenementen binnen Evenemententips 13 juli 2010 In dit nummer Evenementen binnen Eten, drinken en muziek Tips Elk jaar worden in de gemeente Utrecht meer dan 1000 evenementen georganiseerd. In 2010 gaan we na hoe evenementen toegankelijk te maken zijn voor iedereen, voor bezoekers met en zonder een beperking. Dit jaar besteden we in een aantal nieuwsbrieven aandacht aan de toegankelijkheid van verschillende soorten evenementen, met handige tips. Deze derde nieuwsbrief gaat over evenementen die in binnenruimten plaatsvinden. Evenementen binnen Alle bezoekers moeten alle programmaonderdelen kunnen bereiken, zien en horen. Denk bij evenementen in zalen en lokalen aan toeschouwersplaatsen rond podia en aan de opstelling van kramen. Gemeente Utrecht Bezoekadres Rachmaninoffplantsoen 61 Postadres Postbus RJ Utrecht Telefoon Redactie CliëntenBelang Utrecht Overname van kopij alleen met bronvermelding. Bereikbaarheid Alle bezoekers moeten de locatie of het theater waar het evenement plaatsvindt kunnen bereiken. Vlak bij de entree moeten meerdere gehandicaptenparkeerplaatsen zijn. Voor slechtziende bezoekers of bijvoorbeeld bezoekers met een rollator is het van belang dat het trottoir vlak, berijdbaar en voldoende breed is, zodat zij vanaf de parkeerplaatsen de entree kunnen bereiken. Toegankelijkheid Toegangsdeuren en de gangdeuren van gebouwen hebben vaak drempels en zware drangers. Rolstoelgebruikers, rollatorgebruikers en ouders met een kinderwagen moeten zelfstandig binnen kunnen komen. Een haakje aan de deur of een houten spie onder de deur waardoor deze openstaat, wordt door iedere bezoekers gewaardeerd. Voor een deur met een dranger geldt dat men zonder moeite met één gestrekte wijsvinger de deur moet kunnen openduwen. En een losse helling aan beide zijden van de drempel kan een goede Met losse stoelen kan er altijd en overal ruimte worden gemaakt voor rolstoelen.

32 oplossing zijn. Wanneer het evenement op een verdieping plaatsvindt moet er een lift zijn zodat ook een rolstoelgebruiker of iemand die slecht ter been is het evenement kan bijwonen. Eten, drinken en sanitair Bij een evenement (binnen) is vaak een horecagelegenheid. De horecagelegenheid moet ook voor bezoekers met een rolstoel bereikbaar en bruikbaar zijn. Tafels zijn bruikbaar wanneer een bezoeker met een rolstoel met de voetsteunen onder de tafel kan rijden. Een locatie waar een rolstoeltoegankelijk toilet ontbreekt is ongeschikt voor het organiseren van evenementen. Tips Bekijk het evenement van tevoren door de bril van iemand die in een rolstoel zit, een verstandelijke beperking heeft of slechtziend is. Denk aan: Gehandicaptenparkeerplaats(en). Een rolstoeltoegankelijk toilet en controleer of dit bruikbaar is. Goede bewegwijzering (met pictogrammen). Informatie is erg belangrijk! Geef in folders, op plattegronden en websites aan welke mogelijkheden en voorzieningen er zijn voor bezoekers met een beperking. Meer informatie en brochures vindt u op Geef in brochures en op het web informatie Is vooraf bekend dat er gehandicapte bezoekers aanwezig zijn? Neem dan contact met hen op en vraag welke voorzieningen wenselijk zijn. Als u niet weet of mensen met een beperking aan het evenement deelnemen kunt u altijd overleggen met een deskundige organisatie, zoals het Solgu. De contactgegevens van het Solgu vindt u op Vraag informatie bij het Solgu Meer weten? Wilt u meer weten over de (on)toegankelijkheid van uw evenement? Advies op maat over verbetering daarvan? Neem dan contact op met Job Haug, adviseur toegankelijkheid van CliëntenBelang Utrecht. Telefoonnummer of mail: j.haug@clientenbelangutrecht.nl Colofon Proclaimer

33 Stadswerken Evenemententips 1 november 2010 In dit nummer Organiseren toegankelijkheid Elk jaar worden in de gemeente Utrecht meer dan 1000 evenementen georganiseerd. In 2010 gaan we na hoe evenementen toegankelijk te maken zijn voor iedereen, voor bezoekers met en zonder een beperking. We besteden in een aantal nieuwsbrieven aandacht aan de toegankelijkheid van verschillende soorten evenementen, met handige tips. Deze vierde nieuwsbrief gaat over het organiseren van toegankelijkheid. Toegankelijkheid In de voorgaande nieuwsbrieven was de rode draad dat er onder de bezoekers en de deelnemers altijd mensen zijn die een beperking hebben zoals ouderen of mensen met een lichamelijke of verstandelijke beperking. Alle programmaonderdelen van een evenement moeten toegankelijk zijn. Toegankelijkheid vraagt specifieke aandacht en in elke fase moeten organisatoren erbij stil staan. Wanneer toegankelijkheid vanaf de eerste denksessies, plannen en in de begroting steeds wordt meegenomen, wordt het een integraal onderdeel. Vragen Aan de hand van de onderstaande vragen wordt inzichtelijk waar aandacht voor nodig is om een toegankelijk evenement te organiseren. Gemeente Utrecht Bezoekadres Rachmaninoffplantsoen 61 Postadres Postbus RJ Utrecht Telefoon evenementen@utrecht.nl Redactie CliëntenBelang Utrecht Overname van kopij alleen met bronvermelding. Bekijk de situatie eens vanuit de positie van een ander. Toegankelijkheid van het evenement: Zijn alle onderdelen van het evenement bereikbaar met een rolstoel? Denk ook aan de horeca, sanitair en dergelijke. Zijn er voldoende en goede zitplaatsen voor mensen met een rolstoel? Denk ook aan stoelen voor vrienden en partners. Zorgt u ervoor dat tijdelijke bouwwerken zoals een tribune, tenten, hekwerken en dergelijke toegankelijk zijn? Zijn er voldoende rolstoeltoegankelijke toiletten?

34 Stel u voor dat u in een rolstoel zit en ga na aan welke onderdelen van het evenement u niet kunt deelnemen. Zoek een oplossing! Welke voorzieningen heeft u getroffen voor doven en slechthorenden? Zorgt u ervoor dat ook mensen die niet kunnen lezen de weg vinden op uw evenement? Veiligheid: Zijn nooduitgangen geschikt voor rolstoelgebruikers in geval van een calamiteit? Kunnen de brandcompartimenten in gebouwen functioneren? (deuren van brandcompartimenten moeten bij een calamiteit vanzelf sluiten, zodat mensen die niet zelfstandig kunnen vluchten, kunnen wachten op hulp) Toegankelijkheid omgeving: Kunnen rolstoelgebruikers het evenement zonder problemen bereiken? Zijn de looproutes voldoende breed? (De doorgang mag nooit smaller zijn dan 90 cm) Zijn er drempels in de looproute? (Bij drempels hoger 20 mm een helling toepassen) Zijn hellingen en opritten voldoende flauw? (Bij een iets te steile helling kan een rolstoel achterover kantelen) Kijk voor informatie en brochures op Heeft u in brochures, plattegrond en website aangegeven, welke mogelijkheden er zijn en welke maatregelen u getroffen heeft voor rolstoelgebruikers? welke voorzieningen er zijn voor doven en slechthorenden? welke voorzieningen er zijn voor blinden en slechtzienden? waar de gehandicaptenparkeerplaatsen zijn? waar de rolstoeltoegankelijke toiletten zijn? Heeft u deze informatie ook gemeld aan de media? (Denk aan kranten, radio, tv en websites zoals Geef informatie over toegankelijkheid. Toegankelijkheid van de informatie zelf Zorg voor een volwaardige behandeling. (Gebruik in de communicatie de term 'mensen met een beperking of mensen met een handicap' in plaats van 'invaliden') Zijn alle teksten goed leesbaar?

35 (Denk aan grote schreefloze letters en veel contrast) Is uw website bruikbaar voor blinden? (Kijk op of Is vooraf bekend dat er gehandicapte bezoekers of gehandicapte acteurs aanwezig zijn? Neem dan contact met hen op en vraag welke voorzieningen wenselijk zijn. Vaak is het vooraf onduidelijk of er met bijzondere wensen van bezoekers rekening moet worden gehouden. In dat geval kunt u altijd overleggen met een deskundige organisatie, bijvoorbeeld het Solgu. De contact-gegevens van het Solgu vindt u op Meer weten? Wilt u meer weten over de (on)toegankelijkheid van uw evenement? Advies op maat over verbetering daarvan? Neem dan contact op met Job Haug, adviseur toegankelijkheid van CliëntenBelang Utrecht. Telefoonnummer of mail: j.haug@clientenbelangutrecht.nl Colofon Proclaimer

36 LITERATUUR Voetpaden voor iedereen Handboek voor Toegankelijkheid NEN 1814 Een uitgave van CliëntenBelang Utrecht met richtlijnen voor een toegankelijke bestrating (zie Naslagwerk met maatvoering op het gebied van toegankelijkheid uitgegeven door Reed Business BV. Normblad voor de Toegankelijkheid van buitenruimten, gebouwen en woningen

37 CLIËNTENBELANG UTRECHT De bouwkundig adviseur toegankelijkheid van CliëntenBelang Utrecht is de specialist op het gebied van toegankelijkheid in de provincie Utrecht. De bouwkundig adviseur is met name gespecialiseerd in adviezen over de toegankelijkheid van de dagelijkse woonomgeving voor mensen met een functiebeperking. Zorg en welzijn horen hier ook bij. De advisering van CliëntenBelang Utrecht kenmerkt zich door professionaliteit én jarenlange praktijkervaring. Zo ontstaat maatwerk. CliëntenBelang Utrecht werkt voor gemeenten, zorgaanbieders, woningbouwcorporaties, projectontwikkelaars, ondernemers en belangenorganisaties. U kunt bij CliëntenBelang Utrecht terecht voor:! Richtlijnen voor toegankelijkheid. CliëntenBelang Utrecht heeft richtlijnen opgesteld voor: - woningen en woongebouwen, - toegankelijke openbare ruimte zoals voetpaden en oversteekplaatsen en - diverse soorten gebouwen met een publieksfunctie. In deze richtlijnen heeft CliëntenBelang Utrecht de bestaande normeringen van onder andere het Bouwbesluit, NEN 1814 en het Handboek voor Toegankelijkheid vertaald, zodat de maatvoeringen direct in de praktijk toepasbaar zijn. Elke richtlijn is aangevuld met een checklist om de toegankelijkheid te inventariseren. De richtlijnen en de checklisten kunt u downloaden van de website van CliëntenBelang Utrecht.! Advisering op maat Zowel bij nieuwbouw als bij verbouw kunt u de bouwkundig adviseur van CliëntenBelang Utrecht inschakelen voor een toegankelijkheidsadvies op maat. Dat wil zeggen: advies dat past binnen de technische mogelijkheden en financiële kaders. Toegankelijkheid is gemakkelijk (en goedkoper!) te realiseren als u CliëntenBelang Utrecht in een zo vroeg mogelijk stadium inschakelt. De toegankelijkheidsadvisering van CliëntenBelang Utrecht kan bestaan uit het beoordelen* van: - woningen en woongebouwen; - bouw- en inrichtingsplannen; - bestaande gebouwen; - verbouwingsplannen; - bestratingen, voetpaden en looproutes; - bestratingsplannen en plannen voor looproutes. * = inclusief suggesties om de toegankelijkheid te verbeteren Wilt u meer weten? Neem gerust contact met de bouwkundig medewerker van CliëntenBelang Utrecht op. Wij zijn u graag van dienst. Voor advisering op maat en voor inventarisaties kunnen wij u, op verzoek, een offerte sturen. C liëntenbelang Utrecht Kaap H oorndreef AV U trecht tel (030) E- m ail info@ c lientenbelangutrecht.nl W eb w w w.c lientenbelangutrec ht.nl