Verslag economische missie Beieren onder leiding van de heer Maxime Verhagen, demissionair minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie.

Transcriptie

1 Verslag economische missie Beieren onder leiding van de heer Maxime Verhagen, demissionair minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie oktober

2 Inhoudsopgave Achtergrond en organisatie... 3 Verslag van het programma... 4 Resultaten... 9 Conclusies en aanbevelingen Deelnemers Programma Krantenartikelen

3 Achtergrond en organisatie Voor het Brabants bedrijfsleven is Beieren een interessante markt. Beieren is de grootste deelstaat van Duitsland en staat qua innovatie op de 2 de plaats. 27% van de octrooiaanvragen komt uit deze deelstaat. De Beierse regering heeft energie, infrastructuur en grondstoffen als belangrijkste speerpunten benoemd. Duurzame mobiliteit en een stabiele energiemix met een continue grondstofvoorziening staan eveneens hoog op de agenda. De provincie Noord-Brabant is de 3 de economie van Nederland en Zuidoost Noord-Brabant behoort qua patentdichtheid bij de top 3 in Europa. Brabant presteert op Europees niveau bovengemiddeld in de maak- en high-tech industrie. Brabant is de thuisbasis van wereldspelers als ASML, DAF, NXP en Philips die dankzij hun netwerk van MKB-toeleveranciers markleider zijn in niches als machines voor productie van chips. Ook beschikt Brabant over de belangrijkste open innovatie R&D hotspot: de High Tech Campus in Eindhoven. Om de in het oog springende samenwerkingskansen te verzilveren heeft de provincie Noord-Brabant in samenwerking met het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, de Nederlandse Ambassade in Berlijn, het Nederlandse Consulaat-Generaal in München, de Brabantse Ontwikkelingsmaatschappij, Brainport Development en AutomotiveNL een economische missie naar Beieren georganiseerd. De complete delegatie stond onder leiding van demissionair minister Maxime Verhagen van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie. De Brabantse delegatie maakte hier onderdeel van uit. Wanneer de Brabantse delegatie afzonderlijk optrad, stond deze onder leiding van gedeputeerde Bert Pauli voor Economische en Internationale Zaken. Het programma van de missie bestaat uit één algeheel hoofdprogramma met een 4-tal gescheiden bezoeken. In dit document wordt verslag gedaan van het gelopen programma door de Brabantse delegatie. 3

4 Verslag van het programma Maandag 8 oktober 2012 Vertrek vanuit Rotterdam. De Brabantse delegatie staat onder leiding van gedeputeerde Pauli. Namens de provincie Noord-Brabant maken Michiel van Campen en Charlotte Bol deel uit van de delegatie. De boarding en de vlucht naar München verloopt voorspoedig. De overige Brabantse deelnemers aan de economische missie naar Beieren sluiten zich in de loop van dag, dan wel de volgende ochtend, aan. BOSCH Het bedrijf Robert BOSCH is een belangrijke investeerder en werkgever in de provincie met diverse onderdelen in Noord-Brabant; - Bosch Transmission Technology in Tilburg; - Bosch Rexroth in Boxtel; - Bosch Security Systems in Eindhoven; - Skil in Breda; - Bosch Car Service, diverse vestigingen in heel Brabant. BOSCH is daarmee van belang voor het behoud en ontwikkeling van de Brabantse kenniseconomie. Recent heeft BOSCH Transmission Technology bekend gemaakt om de komende jaren 300 mln. te investeren in de verdubbeling van de productiecapaciteit. Daarvan wordt 100 mln. geïnvesteerd in Tilburg. De investering wordt voornamelijk gedaan in uitbreiding van de productiefaciliteiten en de implementatie van nieuwe technologieën. Hier zijn 100 tot 150 nieuwe banen in Tilburg mee gemoeid. In het licht van deze recente ontwikkeling is besloten om een werkbezoek af te leggen aan de BOSCH-divisie in München, namelijk Bosch Security Systems. Deze heeft vorig jaar al haar activiteiten in Brabant geconsolideerd in Eindhoven op Strijp-S, met ongeveer 450 medewerkers. Ontvangst BOSCH Sicherheitssysteme De Brabantse delegatie, inclusief de heer Erik de Ridder, wethouder Economische Zaken gemeente Tilburg, en vertegenwoordigers van de Brabantse Ontwikkelingsmaatschappij en de High Tech Campus Eindhoven, wordt welkom geheten door de President van BOSCH Sicherheitssysteme, de heer Gert van Iperen. Er volgt een introductie over de BOSCH-groep en de wereldwijde activiteiten. Deze spitsen zich toe op de sectoren: Automotive Technologie, Industriële Technologie en Consumenten Goederen & Bouw Technologie. Onder de laatste valt de divisie Sicherheitssysteme. Zij zijn wereldwijde producent en leverancier van beveiliging, veiligheid- en communicatieproducten, oplossingen en diensten. Denk aan alarm-, videobewaking-, communicatie- en toegangscontrolesystemen. BOSCH Sicherheitssysteme kent al een sterke vertegenwoordiging in Europa, het Midden-Oosten en Noord-Amerika. Azië (waaronder China) en Zuid-Amerika zijn de twee sterke groei-markten. BOSCH houdt zich daarnaast bezig met zogeheten Cloud-gebaseerde beveiliging en diensten. Belangrijke IT-ontwikkelingen hebben namelijk ook invloed op veiligheid en beveiliging van systemen. Te denken valt aan professionele externe videobewaking voor het MKB. In een BOSCH Security Cloud vindt de veilige opslag en gegevensverwerking plaats. Naar aanleiding van de BOSCH introductie kenschetst gedeputeerde Pauli de manier van bestuurlijk werken in de provincie Noord-Brabant. De rol van de overheid is initiëren, ondersteunen en faciliteren met in het achterhoofd de Triple Helix-gedachte: de duurzame samenwerking tussen onderwijs, ondernemers en overheid. 4

5 De heer Pauli ziet duidelijke aanknopingspunten voor de samenwerking met Beieren. Brabant kent een sterke focus op de topsectoren, zoals High Tech Sytems, Food & Farma, Automotive en Logitics. Sectoren die Beieren ook rijk is en dit biedt kansen tot samenwerking. De heer Cees Admiraal (High Tech Campus Eindhoven) sluit zich bij deze uitspraak aan en licht daarop de werking van de High Tech Campus toe. De Campus heeft tot primaire taak om kennisinstellingen en bedrijven aan te trekken. Als voorbeeld benoemt de heer Admiraal het Holst Centre op de Campus. Een samenwerking tussen IMEC Vlaanderen en TNO Nederland. Het betreft hier een onafhankelijk open-innovatie R&D-instelling welke generieke technologieën ontwikkelt voor draadloze autonome sensorentechnologie en voor flexibele technologie. Denk aan Solar- en LEDtechnologieën. Cees Admiraal sluit zijn toelichting af door de heer Gert van Iperen en zijn collega de heer Johan Jubbega (Senior Vice President BOSCH Sales) uit te nodigen voor een kennismakingsbezoek aan de High Tech Campus te Eindhoven. De heer Van Iperen geeft aan dat BOSCH een groot concern is waar thema s zoals Solar Energie onderdeel uitmaken van de bedrijfsactiviteiten en dat hij graag ingaat op de uitnodiging. Hij stelt echter dat hij eerst een verkennend bezoek wil afleggen alvorens hij namens BOSCH een gericht bezoek brengt aan Eindhoven. De bijeenkomst wordt afgesloten met een korte toelichting op het HTSM-beleid in Nederland en de intermediaire werking van de BOM door de heer Marcel de Haan. Bezoek EXPO Real EXPO Real is de internationale vakbeurs voor commercieel vastgoed en investeringen die elk jaar in München wordt georganiseerd. Gedeputeerde Bert Pauli brengt samen met demissionair minister Maxime Verhagen en wethouder Erik de Ridder van Tilburg een kort bezoek aan EXPO Real, in het bijzonder aan de stand van Prologis. Prologis is eigenaar, exploitant en ontwikkelaar van industrieel en logistiek onroerend goed. Zij zijn zeer actief in Tilburg. Samen met Prologis presenteren gedeputeerde Pauli en wethouder de Ridder de logistieke ambities van Zuid-Nederland aan minister Verhagen. Als sluitstuk wordt stilgestaan bij het Holland Property Plaza, waar stands van Breda en Tilburg werden bezocht. Dinsdag 9 oktober 2012 Bijeenkomst High Tech Bayern meets High Tech Holland BOM Foreign Investments en Brainport Development organiseerden samen de bijeenkomst High Tech Bayern meets High Tech Holland tijdens de Communication World 2012 Conferentie in het MOC Event Centrum. Het programma beslaat de gehele ochtend en wordt bijgewoond door High Tech Cluster-eiders uit Beieren en Nederland en vertegenwoordigers van bedrijven en kennisinstellingen. De ruim vijftig aanwezigen bespreken hoe innovatie door middel van internationalisering en samenwerking met andere topregio s en internationale netwerken kan worden versneld. De bijeenkomst wordt middels een duo-voorzitterschap voorgezeten door gedeputeerde Bert Pauli en Dr. Ronald Mertz, hoofd van de afdeling Innovatie, Onderzoek en Technologie van het Beiers staatsministerie voor Economie, Infrastructuur, Verkeer en Technologie. De bijeenkomst maakt onderdeel uit van de economische missie onder leiding van demissionair minister Verhagen. Evident is echter de sterke aanwezigheid van Brabantse High Tech vertegenwoordigers. Uiteengezet wordt hoe Zuidoost Noord-Brabant het zwaartepunt is wanneer het aankomt op High Tech Systems in Nederland. Gedeputeerde Pauli licht de rol van Brainport Eindhoven in de topsector HTSM toe, de heer Marc Hendrikse (topteam HTSM) spreekt over topsector High Tech Systemen en Materialen en de heer Cees Admiraal (HTCE) zet uiteen hoe het open innovatie-principe werkt op de High Tech Campus te Eindhoven. Vanuit Beieren wordt ingegaan op zogeheten Clusterpolitiek. Deze richt zich op de verbetering van de concurrentiepositie van bedrijven. Autoriteiten op het gebied van Mechatronica en Automation, Medische Technologie en Informatie- en Communicatietechniek komen aan het woord. De ochtend wordt afgesloten met een speech door demissionair minister Verhagen waarin hij oproept tot blijvende samenwerking zodat Beieren en Nederland samen tot de wereldtop bijven behoren, met als sluitstuk een discussieronde waarin wordt ingegaan op de onderwerpen: R&D-samenwerking, rol 5

6 van Clusterorganisaties en de (investerings)kansen voor Nederlandse en Beierse bedrijven. Bij dit onderdeel is ook burgemeester Van Gijzel aanwezig. Belangrijkste conclusies zijn: Structurele samenwerking met buurregio s is hard nodig. Men heeft vaak de neiging om de samenwerking verder weg te zoeken terwijl samenwerking tussen nabije regio s noodzakelijk is om als Europa overeind te blijven in de internationale concurrentiestrijd. Dit is te bewerkstelligen door menskracht beschikbaar te stellen om vaker samen bijeen te komen. Zowel demissionair minister Verhagen als Dr. Mertz erkennen echter dat er reeds economische samenwerking plaats vindt waar beide nog niet van op de hoogte zijn. Daarop kan gekapitaliseerd worden; Open innovatieaanpak en internationaliseringsstrategie vormen aanknopingspunt voor intensivering van samenwerking. Vanaf nu inzetten op internationalisering van het bedrijfsleven en ecosystemen. Dit wordt in Beieren en Nederland gezien als belangrijke uitdaging. Nederland heeft daarnaast goede ervaringen opgedaan met het open-innovatie principe. Deze manier van werken zorgt voor goede onderlinge verstandverhoudingen en men kan van elkaar leren. Zowel voor de internationaliseringsstrategie als de open innovatieaanpak bestaat veel interesse bij de Beierse counterparts; Clusters zijn de deuropeningen naar relevante netwerken. Bedrijven en kennisinstellingen hebben daarin een eigen plaats en rol. Door meer spelers te betrekken vanuit de sectoren leidt dat tot meer samenwerking. Dan is er ook sprake van focus en kan er gericht ingespeeld worden op vraagstukken zoals het toekomstig tekort aan technisch personeel e.d. Ontvangst BMW s Middags brengt een delegatie van 15 personen (met onder meer demissionair minister Maxime Verhagen, gedeputeerde Bert Pauli, de heer Wim van der Leegte van de VDL groep en burgemeester Rob van Gijzel) een bezoek aan BMW. Dit bezoek vindt plaats naar aanleiding van de overeenkomst tussen BMW en VDL om bij Nedcar Mini s te gaan produceren. Na de ontvangst door de Raad van Bestuur van BMW brengt de delegatie een bezoek aan de ontwerpafdeling waar zij worden rondgeleid door Adrian van Hooydonk, de Nederlandse directeur van de designafdeling van de BMW-groep. De heer Van Hooijdonk geeft aan Brabant volgend jaar te willen bezoeken. Bijeenkomst Netherlands meets Bavaria on Smart Mobility De overige deelnemers aan de missie wonen de sessie Netherlands meets Bavaria on Smart Mobility bij. Waar in de ochtend de HighTech Systems & Materials topsector centraal stond, ligt de focus in het middagprogramma op een specifiek thema binnen deze topsector: Smart Mobility, het vakgebied waarin automotive, ICT en verkeersmanagement gecombineerd worden om te komen tot schonere, efficiëntere en veiligere mobiliteit. Via aansprekende presentaties door de partners NXP, TNO, Nokia en TU/e wordt de toonaangevende positie van Nederland op dit gebied duidelijk naar voren gebracht: van dynamische kaarten met ruitenwisserinformatie via interactieve verkeerslichten naar grootschalige toepassingen van 6

7 communicerende voertuigen. Vanuit Beierse zijde wordt een inkijkje gegeven in de mobiliteitsvisie van BMW en de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van apps voor auto s. Door de organiserende partijen AutomotiveNL en NOaE uit Duitsland wordt vervolgens een interactief matchmaking programma begeleid waarin partijen kunnen aanhaken op de verschillende projectvoorstellen die zij tevoren hadden voorbereid. De sessie wordt afgesloten met een stimulerende speech door demissionair minister Verhagen. Informal Networkdinner Midden in het oude centrum van München wordt een informeel netwerkdiner aangeboden door demissionair minister Verhagen. Voorafgaand aan het diner wordt een Memorandum of Understanding (MoU) ondertekend tussen het Beiers ministerie van Economische Zaken, Bayern Design, Brainport Regio Eindhoven en Capital D om te komen tot een strategisch partnerschap, dat zich inzet voor internationale samenwerking tussen de as Beieren Brainport Regio Eindhoven. Woensdag 10 oktober 2012 Ontvangst Fraunhofer ESK In München is het Fraunhofer ESK gevestigd. Dit onderzoekinstituut verbindt toegepast onderzoek over informatie- en communicatiesystemen. Het richt zich op het ontwerpen van hedendaagse alom aanwezige communicatiesystemen en applicaties. Dit met als doel ze beheersbaar te maken. Voor het Fraunhofer ESK staan hierin vier markten centraal: automotive, energie, automatisering en telecommunicatie. Het onderzoeksinstituut wordt voor 1/3 gefinancierd door de staat en de overige financiering komt van de opdrachtgevers. Het hebben van relaties met leidende technologieregio s wordt gezien als belangrijk. Voor de provincie Noord-Brabant zijn de sectoren automotive en energie van economisch belang. Een bezoek door de Brabantse delegatie aan het Fraunhofer ESK werd dan ook als een uitgelezen kans gezien. Naast gedeputeerde Bert Pauli zijn er vertegenwoordigers aanwezig van: het Nederlands Consulaat-Generaal, BOM Foreign Investments, Brainport Development, High Tech Campus Eindhoven, DAF en NXP. Het bezoek start met een korte introductie over het Fraunhofer ESK. Vervolgens geven twee onderzoekers, verbonden aan het Fraunhofer ESK, elk een presentaties over de onderwerpen automotive en telecommunicatie. De Brabantse delegatie werd zo geïnformeerd over hetgeen zij doen en met welke opdrachtgevers zij werken. Uit de toelichting komt duidelijk naar voren dat er geen contacten zijn met de High Tech Campus Eindhoven, noch met AutomotiveNL. 7

8 Daarop stelt gedeputeerde Pauli voor dat Fraunhofer ESK-vertegenwoordigers een bezoek brengen aan Brabant. Het tegenbezoek kan plaatsvinden op de High Tech Campus in aanwezigheid van TU/e vertegenwoordigers. De heer Cees Admiraal (HTCE) ondersteunt deze oproep tot een tegenbezoek aan Brabant en licht de werking toe van de High Tech Campus Eindhoven en de High Tech Automotive Campus in Helmond. Voorts brengt de heer Admiraal de Solliance-samenwerking onder de aandacht. Deze samenwerking, tussen TNO, TU/e, Holst Centre, ECN en IMEC, richt zich op onderzoek en ontwikkeling op het gebied van dunne-film zonnecellen. En Solliance zoekt internationale partners. De heer Jack Martens (DAF) geeft aan geïnteresseerd te zijn in de activiteiten van het instituut vanwege hun interesse in de mogelijkheden voor elektrificatie van trucks voor de laatste kilometers in steden. Dit resulteert in veel minder lawaai en vervuiling, waardoor het bijvoorbeeld mogelijk wordt om s nachts winkels te bevoorraden. Mevrouw Susanne Baumer van het Fraunhofer ESK stelt echter dat een eventueel te organiseren tegenbezoek opgenomen dient te worden met de internationale afdeling van Fraunhofer instituut. Vervolgens refereert zij aan het ITS World Congres wat medio oktober plaatsvindt in Wenen. Het ITS World Congres richt zich op Intelligente transportsystemen. Vanuit de Brabantse delegatie blijkt dat de heer Carol de Vries van NXP het Congres zal bezoeken. Afgesproken wordt dat NXP en Fraunhofer ESK elkaar daar opzoeken om eventuele samenwerking verder te bespreken. De heer Admiraal zegt toe dat hij onderzoekt welke bedrijven en kennisinstellingen op de High Tech Campus interessant zijn voor het Fraunhofer ESK. Als sluitstuk wordt de gehele Brabantse delegatie langs enkele proeflaboratoria geleid waar met auto s op schaalmodel proeven worden ondernomen. Bijeenkomst Cluster Energy Bayern meets Topsector Energie Holland Het Beiers staatsministerie voor Economie, Infrastructuur, Verkeer en Technologie en het Nederlands ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie organiseerden samen de bijeenkomst Cluster Energy Bayern meets Topsector Energie Holland. Het programma beslaat de gehele middag en wordt bijgewoond door de Nederlandse topsector energie en haar Beierse counterparts. De boegbeelden van de Topkonsortia Kennis en Innovatie geven enkele presentaties. Hierna ging men concreet in op thematische R&D-zwaartepunten en projecten waar Nederland en Beieren zouden kunnen samenwerken. De bijeenkomst wordt middels een duo-voorzitterschap voorgezeten door gedeputeerde Bert Pauli en Dr. Ronald Mertz, hoofd van de afdeling Innovatie, Onderzoek en Technologie van het Beiers staatsministerie voor Economie, Infrastructuur, Verkeer en Technologie. Demissionair minister Verhagen opent de bijeenkomst middels een speech waarin hij wijst op de sterke punten van Nederland: gasrotonde, technologie zonne-energie en smart grids. De Beierse-Nederlandse Energie kennismaking leidt tot een levendige discussie over specifieke uitdagingen en de nieuwste ontwikkelingen. Hieruit komen interessante aanknopingspunten voor samenwerking. Van Beierse zijde wil men proberen om de samenwerking met Nederland op gang te krijgen. De Beierse counterparts gaan op zoek naar interessante bedrijven voor Nederland. Daarnaast krijgt Nederland een soort preferred position bij relevante symposia en netwerkbijeenkomsten. De Beierse counterparts hebben daarnaast interesse voor de Nederlandse beleidsinstrumenten voor het stimuleren van duurzame energie om het eigen systeem nog verder te kunnen verbeteren. Ten slotte wordt nog uitgesproken dat Beieren en Nederland graag een uitwisseling op gang willen brengen op het gebied van SDE+ (stimulering duurzame energieproductie) en saldering. 8

9 Resultaten BOSCH Op uitnodiging van de heer Cees Admiraal (Business Development Director High Tech Campus Eindhoven) zal de heer Gert van Iperen (President van BOSCH Sicherheitssysteme) op korte termijn een kennismakingsbezoek afleggen aan de High Tech Campus te Eindhoven. Afgesproken is dat de provincie Noord-Brabant (bureau Internationale Zaken) betrokken wordt bij het te organiseren bezoek van de heer van Iperen aan Brabant. HTSM Onder leiding van het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie zal ingezet worden op een vervolgbezoek van Bayern Innovativ aan Nederland. Marcel de Haan (Director Strategic Acquisition BOM), Lars de Vries (Project Manager BOM Foreign Investments) en Linco Nieuwenhuyzen (Strategisch Adviseur Brainport Development) zijn deelgenoot in het te organiseren tegenbezoek vanuit Beieren. Het ministerie zal daarnaast samen met Dr. Ronald Mertz, hoofd van de afdeling Innovatie, Onderzoek en Technologie van het Beiers staatsministerie voor Economie, Infrastructuur, Verkeer en Technologie, de haalbaarheid nagaan van het opzetten van Beierse-Nederlandse workshops op het gebied van automotive en materialen. Er is al één concrete invulling hiervan te melden, namelijk dat Nederland partnerland is van het Material Innovativ Congres in Beieren op 11 april Daarnaast zullen Brainport Industries en het Beierse Mechatronica cluster de samenwerkingsmogelijkheden verder verkennen. Smart Mobility De bijeenkomst, georganiseerd door AutomotiveNL (Helmond) en NoaE (Duitsland), heeft geleid tot 15 voorstellen om te komen tot samenwerking waarvan inmiddels een aantal hebben geleid tot vervolgbesprekingen tussen bedrijven en kennisinstellingen uit beide regio s. Er zijn afspraken gemaakt om deze initiatieven op te volgen tijdens toekomstige bijeenkomsten waarbij partijen uit beide regio s aanwezig zullen zijn zoals de NOaE project days en de Automotive week in Nederland. Design Bayern Design, Brainport Regio Eindhoven en Capital D hebben gezamenlijk een Memorandum of Understanding (MoU) ondertekend. Doel: om te komen tot een strategisch partnerschap, dat zich inzet voor internationale samenwerking tussen de as Beieren Brainport Regio Eindhoven. Bovengenoemde partijen zien het belang van een leidende rol voor design en hebben dat als zwaartepunt opgenomen in hun respectievelijke economische visies. Fraunhofer ESK Uit het bezoek aan het Fraunhofer ESK is gebleken dat zij een interessante samenwerkingspartner zijn voor de provincie Noord-Brabant. De heer Cees Admiraal (Business Development Director High Tech Campus) zal inventariseren welke kennisinstellingen en bedrijven op de High Tech Campus Eindhoven interessant kunnen zijn voor het Fraunhofer ESK. Wanneer hierover duidelijkheid is, zal in samenspraak met het Fraunhofer ESK besloten worden of een kennismakingsbezoek aan Brabant zal plaatsvinden. Afgesproken is dat de provincie Noord-Brabant (bureau Internationale Zaken) betrokken wordt bij verdere afspraken met betrekking tot het Fraunhofer ESK. 9

10 Conclusies en aanbevelingen Conclusies Uit bovenstaande resultaten kan de conclusie worden getrokken dat de Beierse partijen die zijn bezocht of hebben deelgenomen aan de verschillende bijeenkomsten zich hebben opengesteld voor samenwerking met Brabant. Het mede-organiseren van de missie naar Beieren heeft een nadrukkelijke toegevoegde waarde gehad. Dit naar aanleiding van de gemaakte vervolgafspraken en de betrokkenheid van Brabantse partijen hierin. Aanbeveling Op het moment dat wordt besloten om als provincie Noord-Brabant te participeren in een nationale missie met een duidelijke regionale (Brabantse) component, is het van belang dat van begin af aan duidelijke afspraken worden gemaakt over de rol van een algemeen coördinator en regisseur. Als een (bestuurlijke) missie wordt georganiseerd dienen de doelen vooraf helder geëxpliciteerd te worden, met daaraan verbonden de optimale samenstelling qua omvang en qua samenstelling (bedrijven, kennisinstellingen, overheden) en de rollen van de deelnemers. Indien er een matchmakingcomponent in een missie zit dient dit zeker vooraf helder te zijn. Bij het inzetten op de intensivering van samenwerking met een land of regio is het wenselijk hier meerjarige keuzes in te maken opdat de relaties voldoende verdiept kunnen worden, zowel bestuurlijk als economisch en inhoudelijk. De kracht van herhaling. Onbekend maakt onbemind. Wellicht het beschikbaar stellen van beperkte middelen om vooraf gemeenschappelijke projecten te onderzoeken en die tijdens een missie te bestendigen. Voorrang geven aan doelregio s bij internationale samenwerkingsprojecten (bijv. Interreg) Verkennen of een meerjarige samenwerking met de deelstaat Beieren mogelijk is. 10

11 Deelnemers uit Brabant Achternaam Roepnaam Organisatie Functie Admiraal Cees High Tech Campus Eindhoven Business Development Director Bergen, van Geert KMWE Precision Systems & Precision Components New Business Development Germany Berlo, van Ad Van Berlo Group Directeur Bol Charlotte Provincie Noord-Brabant Beleidsmedewerker Europese Programma's en Internationale Samenwerking Bronzwaer Willemijn Gemeente Eindhoven Adviseur Burgemeester Eindhoven Campen, van Michiel Provincie Noord-Brabant Hoofd Internationale Zaken Carsouw Imke Brainport Development N.V. Directievoorzitter Dingenen, van Frans Nokia Location & Commerce Geraets Maurice NXP Semiconductors Director Product Marketing ADAS Sr. Director New Business Development Automotive Gijzel, van Rob Gemeente Eindhoven Burgemeester Haan, de Marcel BOM Foreign Investments Director Strategic Acquisition Hendrikse Marc NTS-Group CEO Hulst, van Jan Phoenix 3D Metaal B.V. Directeur Eigenaar Kannekens Adwin Wilting Commercieel directeur Kusters Leo TNO Managing Director Leegte, van der Wim VDL Groep President-directeur 11

12 Marringa Robert-Jan Capital D Eindhoven Directeur Martens Jack DAF Trucks Project Manager Nieuwenhuyzen Linco Brainport Development Adviseur Strategie Pauli Bert Provincie Noord-Brabant Gedeputeerde voor Economische en Internationale Zaken Rutten Ben TU/e Program Manager Toussaint Theo VDL Groep Executive Vice President Verbeek Herm AutomotiveNL Program Manager Smart Mobility Vries, de Lars BOM Foreign Investments Project Manager Vries, de Carol NXP Semiconductors Vice President Research & Development Weijer, van de Carlo Tom Tom International BV VP Traffic Solutions 12

13 Programma Maandag 8 oktober uur Vertrek naar München uur Aankomst luchthaven München uur Bezoek Bosch Sicherheitssysteme uur Bezoek aan EXPO Real Dinsdag 9 oktober uur Bijeenkomst High Tech Bayern meets High Tech Holland uur Bijeenkomst Netherlands meets Bavaria on Smart Mobility uur Bezoek BMW uur Netwerkbijeenkomst Woensdag 10 oktober uur Bezoek aan Fraunhofer ESK uur Bijeenkomst Cluster Energy Bayern meets Topsector Energie Holland uur Vertrek naar luchthaven uur Vertrek naar Amsterdam 13

14 Krantenartikelen NRC 11 oktober

15 Financieel Dagblad 12 oktober

16 De Telegraaf 11 oktober