ZAKEN DOEN IN ONTWIKKELINGSLANDEN: ERVARINGEN VAN HET NEDERLANDSE MKB DE SLEUTEL TOT SUCCES VOOR INTERNATIONAAL MAATSCHAPPELIJK BETROKKEN ONDERNEMEN
|
|
- Greta Claessens
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 ZAKEN DOEN IN ONTWIKKELINGSLANDEN: ERVARINGEN VAN HET NEDERLANDSE MKB DE SLEUTEL TOT SUCCES VOOR INTERNATIONAAL MAATSCHAPPELIJK BETROKKEN ONDERNEMEN Inleiding In 2010 gaf 11% van het Nederlandse MKB (tot 100 medewerkers) aan zijn MBO internationaal te oriënteren. Dat komt neer op bedrijven 1 die ervaring hebben opgedaan met maatschappelijk betrokken ondernemen in ontwikkelingslanden. Volgens MVO Nederland hét moment om al deze ervaringen, valkuilen en successen te delen met ondernemers die ook een bijdrage willen leveren aan de lokale gemeenschappen waar zij actief zijn. Daarom is, in nauwe samenwerking met CREM, een onderzoek gestart naar internationaal maatschappelijk betrokken ondernemen (imbo) door het Nederlandse MKB in ontwikkelingslanden. Daarvoor zijn achttien Nederlandse MKB-bedrijven geïnterviewd over hun ervaringen. In dit factsheet staan de belangrijkste wetenswaardigheden en uitkomsten uit het onderzoek op een rij, geïllustreerd door een drietal cases uit de praktijk. Betekenis internationaal Maatschappelijk Betrokken Ondernemen (imbo) Het leveren van een bijdrage aan de maatschappij door de inzet van: Mensen Tijd, kennis en/of handen uit de mouwen van de eigen medewerkers Munten Financiële donaties of sponsoring Middelen Fysieke goederen, producten of faciliteiten Massa Lobby en het openstellen van netwerken Media Meeliften op media-uitingen van het bedrijf Waarom we het doen Nederlandse MKB-bedrijven kiezen voor imbo: 1. Omdat het hoort; vanuit een morele overtuiging 2. Omdat het loont; het levert iets op voor het bedrijf. Bijvoorbeeld goodwill/ minder ziekteverzuim 3. Omdat het inspireert; het creëert betrokkenheid bij stakeholders en personeel 4. Omdat het moet; het wordt verplicht (door bijvoorbeeld de overheid, denk hierbij aan de 5% social return die veel gemeenten opleggen bij aanbestedingen) 1 Bron: Nationale MBO Monitor van MVO NL en MOVISIE.
2 Hoe we het doen MKB-bedrijven werken samen met lokale partners op basis van een: 1. Filantropische relatie: in de vorm van microfinancieringsprojecten 2. Transactionele relatie: als er sprake is van een dienst en wederdienst 3. Integratieve relatie: gebaseerd op een Memorandum of Understanding (MoU). In deze vorm ontstaat de meest hechte samenwerking Wat is de (Social) Return of Investment? De geïnterviewde bedrijven zijn in grote lijnen tevreden over hun activiteiten in ontwikkelingslanden omdat de projecten die ze geïnitieerd hebben win-win situaties creëren. Hoewel alle ondernemers aangeven dat imbo activiteiten tot op heden meer kosten dan ze (financieel) opleveren, benoemen zij nadrukkelijk de voordelen die niet financieel zijn uit te drukken. Bijvoorbeeld goodwill ten aanzien van het bedrijf, minder ziekteverzuim en betrokken medewerkers. Dit wordt ook wel Social Return of Investment (SROI) genoemd. De basisregels in het veld Wat je moet weten als je overweegt om maatschappelijk betrokken te gaan ondernemen in een ontwikkelingsland: 1. Het begint met een lange adem Bij maatschappelijk betrokken ondernemen speelt tijd een cruciale rol, het kan lang duren voordat je het resultaat of effect ziet van de mensen, munten, middelen, massa of media die jij als ondernemer of als bedrijf in een project investeert. In de meeste gevallen geldt: je gaat drie stappen vooruit en twee terug. Bedenk daarom altijd van tevoren hoe je voor continuïteit kan zorgen voor het project dat je hebt opgestart of waar je aan meewerkt door te bepalen welke bijdrage je wilt leveren, in welke vorm je dit kunt aanbieden en welke termijn dit beslaat. 2. Denk lokaal, handel lokaal, betrek lokaal Kennis van de lokale situatie op sociaal, economisch, politiek en cultureel vlak is onontbeerlijk. Daarom loont het de moeite om hier voor aanvang gedegen onderzoek naar te doen. Een project wordt vaak pas succesvol als de lokale gemeenschap jouw initiatief omarmt en hier zelf een belangrijke rol in gaat spelen. Houd er rekening mee dat lokale overheden belemmerend kunnen werken, bijvoorbeeld door een gebrek aan interesse, wetgeving of corruptie. De samenwerking met een lokale partner, bijvoorbeeld met een NGO of bedrijf dat goed op de hoogte is van de cultuur, kan je helpen om hier slim mee om te gaan. Om te zorgen dat het project voortgang krijgt, dus niet omvalt als het Nederlandse bedrijf er om wat voor een reden dan ook mee stopt, is local ownership een oplossing. Als een lokale partij of gemeenschap een belang heeft in het project, kan het ook worden voortgezet als het Nederlandse bedrijf niet langer investeert. Ten slotte is het optimaal voor lokale gemeenschappen als projecten die uit maatschappelijk betrokken ondernemen zijn geboren uiteindelijk zelfredzaam worden. 3. Gebruik de kracht van je eigen onderneming Een project in een ontwikkelingsland heeft de meeste kans van slagen als de activiteit dicht tegen de core business van de Nederlandse onderneming aanligt. Niet alleen omdat de ervaring, kennis en expertise die jarenlang is opgebouwd op deze manier ingezet kan worden, maar ook om te zorgen
3 dat Nederlandse medewerkers zich betrokken voelen bij het initiatief en er zelf actief aan kunnen deelnemen. Hoe meer het project onderdeel uitmaakt van de bedrijfsvoering hoe groter de kans van slagen. Het organiseren van acties door medewerkers in Nederland, bijvoorbeeld een sponsorloop om munten of middelen in te zamelen, zorgt daarnaast voor onderlinge verbondenheid en een gezamenlijk doel voor de gehele onderneming. 4. Creëer goodwill en investeer in je medewerkers Regelmatig aanwezig zijn in het land waar je maatschappelijk betrokken onderneemt, de medewerkers daar betrekken bij het project en het bieden van goede secundaire arbeidsvoorwaarden zijn allemaal belangrijke elementen om loyaliteit op te bouwen onder de medewerkers in het ontwikkelingsland. Bijvoorbeeld door het aanbieden van maaltijden tussen de middag, het opleiden van de kinderen van werknemers en het bieden van medische voorzieningen. Door deze voorzieningen en ondersteuning wordt de betrokkenheid van werknemers vergroot en reduceert het ziekteverzuim en uitval. Potentiele samenwerkingspartners Uit het onderzoek blijkt dat Nederlandse MKB-bedrijven met verschillende soorten partners samenwerken: Non Gouvernementele Organisaties lokaal/internationaal (NGO s) zoals Unicef Intermediairs: voor het faciliteren van maatschappelijke projecten zoals SharePeople Business-to-business partners: samenwerken met Nederlandse bedrijven uit de branche/keten Brancheorganisaties (in het ontwikkelingsland zelf) In Uganda heeft binnen de tuinbouw de samenwerking met de brancheorganisatie al een aantal keren tot positieve resultaten geleid. Door het gezamenlijk optreden via de brancheorganisatie is er bijvoorbeeld een regeling gekomen waarbij bedrijven te veel afgedragen BTW binnen 2-3 maanden weer terug hebben. Voorheen nam dat veel meer tijd in beslag. Business support organisaties (BSO s); sectoren die hun krachten bundelen zoals het Nederlandse Productschap Pluimvee en Eieren Financieringspartners, zoals de PSI- (private sector investeringsprogramma) subsidie van de Nederlandse overheid Lokale overheden Deze laatste drie partners worden in mindere mate genoemd: Nederlandse ambassades Vakbonden Kamer van Koophandel (ter plekke)
4 Drie praktijkvoorbeelden 1. BABY HUIS & MATERNITY CLINIC VOOR VROUWELIJKE MEDEWERKERS BLOEMENKWEKER Bedrijf & ondernemer Bloemkwekerij Wagagai ondernemer Olav Boenders gevestigd in Uganda, imbo sinds Land: Uganda / Inzet: Mensen en Munten. Omschrijving project Opzet van compleet Health Center met zorg van hoge kwaliteit voor mensen uit de omgeving, waaronder een babyhuis (kinderopvang) voor kinderen van vrouwen die werken bij bloemenkwekerij Wagagai. Voor de jonge moeders onder het personeel is er een maternity clinic voor eerstelijns gezondheidszorg en zijn er kamers waar de moeders borstvoeding kunnen geven. Maatschappelijk thema Vraag naar goede gezondheidszorg in de omgeving van de bloemenkwekerij. Bij Wagagai is 80% van de werknemers vrouw en de zorg voor het gezin ligt vaak bij hen. Voordeel: vrouwen investeren hun inkomen in het gezin. Wat het brengt Het inspireert dat een bedrijf dat goed is voor haar medewerkers en de directe omgeving. Dit creëert goodwill. Het loont ook voor de onderneming zelf, het ziekteverzuim is drastisch teruggebracht. Obstakels Corruptie, samenwerking met de overheid maakt je afhankelijk. Concrete successen In het Health Center van Wagagai worden jaarlijks patiënten behandeld. De crèche en de maternity clinic zijn hier een onderdeel van. In de anderhalf jaar dat de crèche en de clinic bestaan is er geen zuigeling overleden - een bijzonderheid in Uganda-. Daarnaast is er sprake van toenemende werkgelegenheid met goede arbeidsomstandigheden, worden medewerkers opgeleid en heeft het succes van Wagagai een positief effect op de lokale community.
5 Tip voor mede-ondernemers Beslis van tevoren wat je wilt/kunt uitgeven om continuïteit te kunnen waarborgen, ook op de lange termijn. Zoek samenwerking met bedrijven uit jouw sector voor een sterke lobby bij de overheid. Na 12 jaar in Uganda is er met tuinbouwbedrijven een goede samenwerking opgebouwd en krijgen we veel gedaan. Zo hebben we bijvoorbeeld samen gezorgd dat de teruggave van BTW binnen enkele maanden geregeld is. 2. AANLEG WATERPUTTEN IN DROGE GEBIEDEN Bedrijf en ondernemer Jansen Venneboer ondernemer Lucien Perizonius, gevestigd in Nederland, imbo sinds de jaren 80. Land: o.a. Mozambique, Niger en Mali / Inzet: Mensen, Munten en Middelen. Beschrijving project Eenvoudige onderhoudsarme watervoorzieningen (ontwerpen en produceren van handpompen voor diepe putten in droge gebieden) aanleggen in Afrikaanse landen. Maatschappelijk thema Waterschaarste is een bron voor conflicten gebleken. Beschikbaarheid van waterputten kan dit voorkomen. Wat het brengt Medewerkers op de Nederlandse kantoren zijn zeer begaan, geïnspireerd en trots op het bedrijf. Obstakels Lokale omstandigheden zoals het klimaat en de cultuur. Daarnaast de taal als barrière: vaak geen Engels of Frans. Concrete successen Samenwerking met Unicef en andere NGO s. Zij coördineren en kennen/beheersen de lokale situatie goed. De mensen in de verschillende landen waar wij actief zijn weten wat ze aan ons hebben, door te zorgen voor continuïteit en kwaliteit.
6 Tip voor mede-ondernemers Blijf dicht bij je core business, zoek samenwerking met een NGO die de lokale situatie goed kent en beheerst. Daarnaast is het belangrijk dat de lokale medewerkers zelfredzaam worden. Zorg er intern (in Nederland) voor dat mensen toegewijd blijven door het project op te nemen in de bedrijfscultuur en door er regelmatig mensen langs gaan. 3. OPBOUWEN VAN EEN DUURZAME PRODUCTIE VAN TEXTIEL Bedrijf en ondernemer Koopman Works, ondernemer José Koopman, gevestigd te Nederland, imbo sinds 2007 Land: Wereldwijd, o.a. Pakistan, India, Zuid-Amerika, Oost Europa, Nederland, Turkije / Inzet: Mensen, Munten en Middelen. Beschrijving project Jose Koopman helpt Nederlandse bedrijven bij het opzetten van een kledinglabel of collecties, de inkoop en het sourcen van fabrikanten. Daarnaast coacht ze o.a. in opdracht van het CBI (Centrum tot bevordering van de import uit ontwikkelingslanden) kledingfabrikanten in hun export naar Europa. Ten slotte adviseert ze textielbedrijven op het gebied van inkoop en duurzame productie. Maatschappelijk thema Verduurzaming productie van kleding in opkomende economieën. Wat het brengt Bedrijven uit opkomende economieën kunnen handel drijven met het Westen en meer inkomen en banen genereren. Bedrijven in Nederland kunnen maatschappelijk betrokken ondernemen. Zo wordt de wereld een klein stukje beter. Obstakels Lokaal is er een kennisachterstand, de wetgeving wordt vaak niet nageleefd, er is een gebrek aan handhaving of je krijgt te maken met corrupte handhavers.
7 Concrete successen De toename van duurzame handel is het grootste succes. Tip voor mede-ondernemers Blijf voor maatschappelijk betrokken ondernemen bij je core business: lever kennis en handelskansen aan bedrijven uit je eigen branche dáár (dus op locatie). Daarnaast is het meest effectief als importeurs in Nederland bereid zijn gecertificeerde producten in te kopen die soms net iets hoger in prijs zijn. Dit zal pas echt de lokale community vooruit helpen.
Maatschappelijk Betrokken Ondernemen
Maatschappelijk Betrokken Ondernemen Maandag 30 januari 2012 Studiedag Duurzaam Betrokken Kinderboerderijen Stefanie Lap Opbouw workshop Definitie Motivatoren voor bedrijven Omvang Huidige ontwikkelingen
Nadere informatieWat is maatschappelijk verantwoord ondernemen?
Wat is maatschappelijk verantwoord ondernemen? Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) wordt ook wel maatschappelijk ondernemen, maatschappelijk betrokken ondernemen, duurzaam ondernemen of ethisch
Nadere informatieIntroductie. Figuur 1 De actie van Coca Cola
Inhoud Introductie... 2 Maatschappelijk verantwoord ondernemen... 3 Duurzaamheid... 4 Maatschappelijk betrokken ondernemen... 5 Het verschil tussen MVO en MBO... 6 Bronnelijst... 7 MBO... 7 MVO... 7 Introductie
Nadere informatieDe IMVO-thermometer. Een onderzoek naar de handelsrelaties tussen Nederlandse MKB ers en ontwikkelingslanden en opkomende markten
De IMVO-thermometer Een onderzoek naar de handelsrelaties tussen Nederlandse MKB ers en ontwikkelingslanden en opkomende markten Juni 2013 Ontwikkelingslanden en opkomende markten domineren de lijst van
Nadere informatiePE,PEPP en Samen Werken
PE,PEPP en Samen Werken Permanente Educatie Platform voor Pedagogische Professionals Begeleiding, Ondersteuning, Tijd en Moeite 15-10-2015 Alex Cornellissen Kleine Ikke lid AGOOP 1 Permanente Educatie
Nadere informatieAlle kinderen kunnen Roefelen Stichting Roefelen zoekt partners 2013-2017
Alle kinderen kunnen Roefelen Stichting Roefelen zoekt partners 2013-2017 Het is belangrijk dat kinderen al jong kennis maken met bedrijven en beroepen. Roefelen maakt dat mogelijk. De in 2011 opgerichte
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Ondernemen
Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Visie en Beleid (samenvatting) MVO loont! Duurzaamheid is onontbeerlijk om onze planeet en maatschappij voor nu en op langere termijn leefbaar te houden. Maatschappelijk
Nadere informatieGoede Zaken MBO voor Dummies
Goede Zaken MBO voor Dummies Kansen voor ideëel en commercieel www.goedezaken.eu 1 Onderneming van de 21 e eeuw People (mensen) MVO Planet (milieu) Profit (winst) MBO als onderdeel van MVO Verzoeken aan
Nadere informatiePreview. What will. you do. to change. the world. today? Havo/VWO
Preview What will you do to change the world today? Havo/VWO 3 Inhoudsopgave Day for Change 4 Van microkrediet naar inclusieve financiering 6 Werkblad 1 Over Arm en Rijk 9 Werkblad 2 Diversiteit in microfinanciering
Nadere informatieLidmaatschap van de Vereniging voor de Bakkerij- en Zoetwarenindustrie
Lidmaatschap van de Vereniging voor de Bakkerij- en Zoetwarenindustrie nhoud Vereniging voor de Bakkerij- en Zoetwarenindustrie 3 De lekkerste branche van Nederland 3 Lobby 3 Kennis 3 Arbeidsvoorwaarden
Nadere informatieTijd voor jezelf maken
ZO doe je dat Tijd voor jezelf maken ZO blijf je energiek door Stefanie Hoogland Ondernemen is een lifestyle, daar ben je inmiddels wel achter gekomen. Je kunt wel dag en nacht werken als je wilt, ideeën
Nadere informatieOver de. Bernard van Leer Foundation
Over de Bernard van Leer Foundation Wie wij zijn De Bernard van Leer Foundation gelooft dat het realiseren van een sterke start voor alle jonge kinderen niet alleen goed is om te doen vanuit moreel perspectief,
Nadere informatieJij bent een hele bijzondere GO-GETTER dame die :
1 JIJ BENT HIER NIET ZOMAAR: Jij bent een hele bijzondere GO-GETTER dame die : Weet dat het belangrijk is om in zichzelf te investeren Het verlangen heeft om slim en efficiënt business strategieën te implementeren
Nadere informatieWie zijn wij? Waar staan wij voor? Onze mensen
Prioriteiten 2014-2019 Wie zijn wij? Wij zijn de grootste politieke familie in Europa, gedreven door een centrumrechtse politieke visie. Wij vormen de Fractie van de Europese Volkspartij (christendemocraten)
Nadere informatiede Ruimtemakers, vernieuwende wijze van Risicomanagement Speelveld aan kansen
de Ruimtemakers, vernieuwende wijze van Risicomanagement Speelveld aan kansen Ruimte maken voor ondernemers Nederland is een land van ondernemen en ondernemers. Een land dat groot is geworden door te bedenken
Nadere informatieEen eigen bedrijf is leuk!
M200815 Een eigen bedrijf is leuk! Ervaringen van starters uit de jaren 1998-2000 drs. A. Bruins drs. D. Snel Zoetermeer, december 2008 2 Een eigen bedrijf is leuk! Een eigen bedrijf geeft ondernemers
Nadere informatieMVO en MBO in Haarlem
MVO en MBO in Haarlem Wendy Stubbe 3 november 2010 Today s to do list Over CSR Academy Wat is Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen? Verantwoord en Betrokken Ondernemen? MVO & MBO in Haarlem MVO BlikOpener
Nadere informatieDutch Good Growth Fund (DGGF)
Dutch Good Growth Fund (DGGF) DGGF doel: mkb financiering mogelijk maken in ontwikkelingslanden MKB financiering in DGGF landen wordt als high risk gezien door financiers: - Hoge transactiekosten - Beperkte
Nadere informatieDHIsubsidieregeling. China Project Development
DHIsubsidieregeling Hoofdpunten Regeling: tender Bedrijfsactiviteit: investering en export (kapitaal) goederen Doelmarkt: opkomende landen en ontwikkelingslanden (DGGF- land) Subsidiedoel: concreet project,
Nadere informatieJOUW WENSEN, JOUW ACTIES
Een initiatief van FNV Bouw JOUW WENSEN, JOUW ACTIES Je wilt gezond aan het werk blijven, plezier in je werk ervaren en voldoende uitdaging hebben. Dan kunnen onze coaches je hierbij helpen. Zij hebben
Nadere informatieRelevantie, significantie en prioriteren van de MVO-kernthema s en onderwerpen
Relevantie, significantie en prioriteren van de MVO-kernthema s en onderwerpen Van der Meer B.V. heeft in 2011 een nulmeting laten uitvoeren door een externe adviseur. Deze actie is genomen om op een objectieve
Nadere informatieNetwerktips lid bereid te geven een tip Bereid je voor Onderhoud je contacten Schrijf Mis geen kansen positief niet al te moeilijk
Netwerktips Hieronder een aantal tips op een rijtje: niet uitputtend, maar gewoon een selectie van mogelijkheden om in contact te komen met potentiele nieuwe klanten. 1. Word lid van een club, een mailinglist,
Nadere informatieSuriname: een potentiële outsourcing
Suriname: een potentiële outsourcing en offshoring bestemming Business process outsourcing in de financiële sector 27 October 2009, Banquet Hall Hotel Torarica Drs. J.D. Bousaid, CEO Hakrinbank N.V. Overzicht
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 25 883 Arbeidsomstandigheden Nr. 220 BRIEF VAN DE MINISTER VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELE- GENHEID Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Nadere informatieHet Croqqer Cookbook: krijg samen meer voor elkaar
Het Croqqer Cookbook: krijg samen meer voor elkaar door Rob van de Star Inhoudsopgave Voorwoord...3 Hoe willen we werken?...4 De stem van onze "klant"...5 De buurt als ons anker...6 Copyright 2014, Croqqer
Nadere informatieIntersectorale mobiliteit. Informatie voor professionals
Intersectorale mobiliteit Informatie voor professionals Deze folder is onderdeel van een drieluik. Er is ook een folder voor werknemers en werkgevers. Om belemmeringen in kaart te brengen bij intersectorale
Nadere informatieConvenant Rotterdam. Half Time Tribune. MKB-Rijnmond
Convenant Rotterdam Half Time Tribune MKB-Rijnmond De Convenant markt, dat zijn Rotterdam we samen! Samenwerken aan hetzelfde doel: Praktijkgerichte implementatie de sleutel tot succes Open convenant Convenant
Nadere informatieTruStone Stakeholders werken samen aan een verantwoorde natuursteensector
TruStone Stakeholders werken samen aan een verantwoorde natuursteensector Introductie Internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen (IMVO), dat wil zeggen ondernemen met oog voor mens, dier en
Nadere informatieAPQ-vragenlijst 30 januari Daan Demo
APQ-vragenlijst 30 januari 2019 Daan Demo Inleiding In dit rapport bespreken we jouw inzetbaarheid en wat je kunt doen om jouw positie op de arbeidsmarkt te verbeteren. Om dit te bepalen hebben we de volgende
Nadere informatieEen korte handleiding
Een korte handleiding Inleiding Je gaat deelnemen of bent in elk geval geïnteresseerd in deelname aan een kennisuitwisseling gefaciliteerd door E-motive. Zo n uitwisseling kan bestaan uit het bijwonen
Nadere informatieAPQ-vragenlijst 28 maart Bea Voorbeeld
APQ-vragenlijst 28 maart 2018 Bea Voorbeeld Inleiding In dit rapport bespreken we jouw inzetbaarheid wat je kunt doen om jouw positie op de arbeidsmarkt te verbeteren. Om dit te bepalen hebben we de volgende
Nadere informatiecase study: colt international 2011
case study: colt international 2011 colt international inbound marketing & hubspot Colt International is in 1931 opgericht door Jack O'Hea en is sindsdien uitgegroeid tot een wereldwijd opererende onderneming,
Nadere informatieDuurzaamheidsbeleid Doingoood
Duurzaamheidsbeleid Doingoood Over Doingoood Doingoood bestaat uit 2 delen: Doingoood volunteer work (sociale onderneming) en Doingoood foundation (stichting). In al onze werkwijzen en procedures gaan
Nadere informatiePartners voor Water subsidieregeling 2 * circa 40 pax. Aantal deelnemers (inschatting) http://nwp.nl/_docs/nieuwsbrief_bijlagen/geldalswater_pvw.
Conveners Rapporteur/aanspreekpunt Workshop titel Aantal deelnemers (inschatting) Presentaties Dennis van Peppen (RVO.nl; dennis.vanpeppen@rvo.nl) Erwin Dirkse (Dirkse Milieu Technologie; edirkse@dmt-et.nl)
Nadere informatie1 VERBETER HET WERKVERMOGEN VAN UW BEDRIJF
1 VERBETER HET WERKVERMOGEN HUIS VAN WERKVERMOGEN VERBETER HET WERKVERMOGEN VERBETER HET WERKVERMOGEN WAT IS WERKVERMOGEN? Werkvermogen is de mate waarin een werknemer zowel lichamelijk als geestelijk
Nadere informatieKennisdocument 3 CONTEXTANALYSE
Kennisdocument 3 CONTEXTANALYSE Inhoud 1. Het belang van een contextanalyse 4 2. Ken de context in het belang van de duurzaamheid van het project 4 3. Het uitvoeren van een contextanalyse 5 4. Conclusies
Nadere informatieFinancieringsinstrumentarium
Financieringsinstrumentarium NL EVD Internationaal Jane de Jong-Aerts 21 december 2011 NL EVD Internationaal stimuleert internationaal en een positieve beeldvorming van Nederland in het buitenland. 2 Belangrijkste
Nadere informatieDe dienstverlening van het WSP kan op vele manieren onder de aandacht gebracht worden bij werkgevers. De ambassadeursaanpak is er daar een van.
Samen voor de klant Ambassadeurs Wie is het meest overtuigend in het inspireren van een werkgever om samen te werken met een WSP? Juist, een werkgever die succesvol met een WSP heeft samengewerkt. Werkgevers
Nadere informatieDe rol en positie van de preventiemedewerker
De rol en positie van de preventiemedewerker pagina 1 van 5 Gepubliceerd op Werk & Veiligheid - Kennisplatform over preventie, RI&E en sociale veiligheid (https://www.werkenveiligheid.nl) Home > De rol
Nadere informatiePUM Business Circle. Breng hulp en handel samen met PUM Business Circle
PUM Business Circle Breng hulp en handel samen met PUM Business Circle Er is een initiatief dat hulp en handel écht samen brengt. Waar kennis delen met producenten in opkomende markten bijdraagt aan schonere
Nadere informatieIN ZES STAPPEN MVO IMPLEMENTEREN IN UW KWALITEITSSYSTEEM
IN ZES STAPPEN MVO IMPLEMENTEREN IN UW KWALITEITSSYSTEEM De tijd dat MVO was voorbehouden aan idealisten ligt achter ons. Inmiddels wordt erkend dat MVO geen hype is, maar van strategisch belang voor ieder
Nadere informatieONDERZOEKSRAPPORT CONTENT MARKETING EEN ONDERZOEK NAAR DE BEHOEFTE VAN HET MKB IN REGIO TWENTE AAN HET TOEPASSEN VAN CONTENT MARKETING
ONDERZOEKSRAPPORT CONTENT MARKETING EEN ONDERZOEK NAAR DE BEHOEFTE VAN HET MKB IN REGIO TWENTE AAN HET TOEPASSEN VAN CONTENT MARKETING VOORWOORD Content marketing is uitgegroeid tot één van de meest populaire
Nadere informatieLeiden is een typische studentenstad en heeft dus veel kamerbewoners.
EC 01. EEN KAMER HUREN IN LEIDEN. Leiden is een typische studentenstad en heeft dus veel kamerbewoners. Vermoedelijk blijft het aanbod van kamers achter bij de vraag, waardoor er gemakkelijk prijsopdrijving
Nadere informatieBeleidsplan Stichting FARE Almere
Beleidsplan Stichting FARE Almere 1. Algemeen 2014 wordt het eerste volledige jaar voor de Stichting FARE Almere. Ook in 2014 ontvangt de Stichting geen enkele subsidie en zijn wij afhankelijk van particuliere
Nadere informatieE-CURSUS 1: WELKE WAARDEN ZIJN VAN WEZENLIJK BELANG VOOR JOU?
E-CURSUS 1: WELKE WAARDEN ZIJN VAN WEZENLIJK BELANG VOOR JOU? Thuis en op school heb je allerlei waarden meegekregen. Sommigen passen bij je, anderen misschien helemaal niet. Iedereen heeft waarden. Ken
Nadere informatieDe Code van Bedrijfsethiek voor Leveranciers van Smiths
De Code van Bedrijfsethiek voor van Smiths Als een internationaal bedrijf werkt de Smiths Group overal ter wereld samen met klanten, aandeelhouders en leveranciers. Deze belanghebbenden, tezamen met de
Nadere informatiecrisishulpverlening bedrijfsmaatschappelijk werk verzuim aanpak re-integratie teambalans het nieuwe leidinggeven trainingen
crisishulpverlening bedrijfsmaatschappelijk werk verzuim aanpak re-integratie teambalans het nieuwe leidinggeven trainingen Zinthese Plus is een bureau gespecialiseerd in het gedrag van mensen in hun werkomgeving.
Nadere informatiePubliek Private Partnerschap faciliteit. Faciliteit Duurzaam Ondernemen en Voedselzekerheid (FDOV) Aad de Koning 26 april 2012
Publiek Private Partnerschap faciliteit Faciliteit Duurzaam Ondernemen en Voedselzekerheid (FDOV) Aad de Koning 26 april 2012 Onderwerpen in de presentatie Thema's en sub-thema's Drempelcriteria Procedures
Nadere informatie3 vragen die managers hun medewerkers nooit stellen
3 vragen die managers hun medewerkers nooit stellen en die het managen veel simpeler en succesvoller maken! Door Esther Mallant 2012 Esther Mallant www.hrmallant.nl Introductie De 3 vragen die managers
Nadere informatieOM JEZELF SCHAALBAAR TE MAKEN ALS ONDERNEMER
- C H E C K L I S T - OM JEZELF SCHAALBAAR TE MAKEN ALS ONDERNEMER W E N D Y V A N H A R D E V E L D It s Time to Get Inspired! Als ondernemer die een service aanbiedt is het lastig om jezelf schaalbaar
Nadere informatieKatakle Business Plan 2011 2018. Groeiplan voor het programma van The Hunger Project in Benin
Katakle Business Plan 2011 2018 Groeiplan voor het programma van The Hunger Project in Benin 0 1. Inleiding Achtergrond De Katakle investeerdersgroep werkt sinds 2008 met The Hunger Project aan het einde
Nadere informatieDichter bij elkaar. Strategie 2015-2019
Dichter bij elkaar Strategie 2015-2019 De zorg verandert. Vrijwilligers veranderen. De wensen van families veranderen. De maatschappij verandert. Ronald McDonald Huis Sophia Rotterdam wil klaar zijn voor
Nadere informatieNL.IN.BUSINESS Mondiale uitdagingen, Nederlandse oplossingen
NL.IN.BUSINESS 2020 Mondiale uitdagingen, Nederlandse oplossingen MONDIALE UITDAGINGEN Verstedelijking, economische groei en verduurzaming brengen uitdagingen met zich mee op bijvoorbeeld het gebied van
Nadere informatieNypels Speelt. 8 ingrediënten voor verbindend samenwerken
Nypels Speelt 8 ingrediënten voor verbindend samenwerken Inleiding Het Nypels wordt steeds leuker, doe jij ook mee? Nypels Speelt, onder die titel wordt op een nieuwe manier gewerkt aan de betrokkenheid
Nadere informatieEen succesvolle branche RI&E 10 tips uit de praktijk
Een succesvolle branche RI&E 10 tips uit de praktijk Hoe zorg je ervoor dat de RI&E en arbocatalogus optimaal op elkaar aansluiten? En hoe motiveer en stimuleer je gebruikers? 10 Brancheorganisaties deelden
Nadere informatieHOE STIMULEREN WE 45+ERS OM ONTWIKKELADVIES AAN TE VRAGEN?
HOE STIMULEREN WE 45+ERS OM ONTWIKKELADVIES AAN TE VRAGEN? OPZET CAMPAGNE DUURZAME INZETBAARHEID 45+ Werknemers van 45+ lopen het risico langdurig werkloos te zijn wanneer zij hun baan kwijtraken. Het
Nadere informatieBeleidsplan 2014-2017. Stichting Kleinschalige Afrikaanse Projecten
Beleidsplan 2014-2017 Stichting Kleinschalige Afrikaanse Projecten Februari 2014 Inhoudsopgave 1 Onze stichting 3 1.1 Visie, missie, strategie, kernwaarden 3 1.1.1 Missie 1.1.2 Strategie 1.1.3 Kernwaarden
Nadere informatiePrestatieladder Socialer Ondernemen (PSO) Stichting PSO-Nederland
Prestatieladder Socialer Ondernemen (PSO) Stichting PSO-Nederland February 16, 2015 Presentatie PSO Nederland 1 Iedereen kent MVO February 16, 2015 Presentatie PSO Nederland 2 Waarom sociaal ondernemen?
Nadere informatieLAAT JE BEDRIJF GROEIEN DOOR HET INZETTEN VAN JE NETWERK!
LAAT JE BEDRIJF GROEIEN DOOR HET INZETTEN VAN JE NETWERK! In dit E-book leer je hoe je door het inzetten van je eigen netwerk je bedrijf kan laten groeien. WAAROM DIT E-BOOK? Veel ondernemers beginnen
Nadere informatieInnovatieplatform Twente S a m e n w e r k e n a a n i n n o v a t i e
Innovatieplatform Twente S a m e n w e r k e n a a n i n n o v a t i e Twente is een innovatieve regio die nationaal en internationaal sterk in opkomst is. Daarom is op initiatief van de provincie Overijssel
Nadere informatieCursus Spirituele en Mediamieke Ontwikkeling 2
NIEUWSBRIEF 14 februari 2015 1 Lieve mensen, Iedere dag is een dag van de liefde, om degenen om je heen te vertellen hoeveel je van ze houdt, het leven in je hart te koesteren en te genieten van de grote
Nadere informatieTraining Social Media optimaal gebruiken
Training Social Media optimaal gebruiken Wat levert deze training voor u op? U heeft de zaak al aardig voor elkaar en als ondernemer bent u op zoek naar een manier om meer omzet te genereren. Door social
Nadere informatieOndernemersdag multifunctionele landbouw
Ondernemersdag multifunctionele landbouw Nieuwe inzichten Nieuwe kansen Nieuwe business Some men see things as they are, and say, Why? We dream of things that never were, and say, Why not? De ondernemer
Nadere informatieStichting De Waaier. Maatschappelijk Betrokken Ondernemen bij
Stichting De Waaier Maatschappelijk Betrokken Ondernemen bij Stichting De Waaier Makelaar in Maatschappelijk Betrokken Ondernemen (MBO) Volgens MVO Nederland: Wat is MVO? MVO is een integrale visie op
Nadere informatieMaatwerk voor mensen Doorontwikkeling social return
Maatwerk voor mensen Doorontwikkeling social return Informatie - Voor: Datum: Filmpje: MVI-congres 3 oktober https://www.youtube.com/watch?v=u171yrns9mk Samenwerking domeinen Inkoop en HR... de overheid
Nadere informatieSUSTAINNOVATION: pas je business aan. Gerben Hardeman, ANVR.
SUSTAINNOVATION: pas je business aan Gerben Hardeman, ANVR. Inhoud ANVR Relevantie Trends en ontwikkelingen Communicatie Keten & Bestemmingen Sectoren Multi-stakeholders Tips sustainnovation ANVR Ondernemers
Nadere informatieHet Netwerk Boek. Zakelijk Netwerken. Wie Wat Waar Waarom Hoe. Social Media Personal Branding Tips
Het Netwerk Boek Netwerk Boek Rob B. Tol Wie Wat Waar Waarom Hoe Zakelijk Netwerken Social Media Personal Branding Tips Success Stories Interviews Do s & Don ts Cases Voorbeelden Oefeningen Tests 3 Inhoud
Nadere informatieMKBA VAN EEN GOED BEGIN NAAR STRUCTUREEL SUCCES!
MKBA VAN EEN GOED BEGIN NAAR STRUCTUREEL SUCCES! MKBA: VAN EEN GOED BEGIN NAAR STRUCTUREEL SUCCES! U heeft een mooi project om laaggeletterde werkzoekenden op te leiden en zo hun kansen op de arbeidsmarkt
Nadere informatieassistent-coördinator m/v uur per week
Stichting Emmaus Langeweg Kloosterlaan 6 4772 RA Langeweg Telefoon: 0168-324524 Fax: 0168-336011 Email: info@emmaus-langeweg.nl www.emmaus-langeweg.nl K.v.K te Breda 41104078 NL 91 RABO 0346768470 Btw
Nadere informatieURGERSCHAP ORGANISATIES. AAN HET EINDE VAN DEZE UITLEG: - Kun je een verzorgde brief schrijven. - Kun je op een juiste manier werkwoorden vervoegen.
AAN HET EINDE VAN DEZE UITLEG: - Kun je een verzorgde brief schrijven. - Kun je op een juiste manier werkwoorden vervoegen. URGERSCHAP - Schrijf je op een juiste manier in meervoud. - Gebruik je hoofdletters
Nadere informatieAanvraagformulier IMVO vouchers
Aanvraagformulier IMVO vouchers Versie 2016 Met dit aanvraagformulier kunt u een IMVO voucher aanvragen bij MVO Nederland. IMVO staat voor Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. Met de
Nadere informatie2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE
> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4
Nadere informatieStarten met export. Starters International Business
Starten met export Starters International Business Wilt u ook starten met export? Doe dan mee aan het traject Starters International Business. www.startmetexport.nl 29% van het bruto binnenlands product
Nadere informatieStarten met export. Starters International Business
Starten met export Starters International Business Wilt u ook starten met export? Doe dan mee aan het traject Starters International Business. www.evo.nl/site/start-met-export 29% van het bruto binnenlands
Nadere informatieRapport. Inventarisatie onderzoek route April 2015
Rapport Inventarisatie onderzoek route 2020 April 205 De Issuemakers Datum: April 205 Projectnummer: 20546 Auteurs: Franca van der Borden en Jeroen Jansen Inhoud Achtergrond & opzet 3 2 Conclusies & aanbevelingen
Nadere informatieINHOUDSOPGAVE Gezamenlijk in één dag a Rough Guide to CSR schrijven
INHOUDSOPGAVE Gezamenlijk in één dag a Rough Guide to CSR schrijven Stel je voor: CSR is het land dat je wilt bezoeken. Je pakt als eerste de Rough Guide om je in te lezen Hoofdstuk 1: CSR entry requirements
Nadere informatieLinkedIn voor ZZP ers
LinkedIn voor ZZP ers LinkedIn voor ZZP ers Jan Willem Alphenaar Schrijver: Jan Willem Alphenaar Coverontwerp: Jan Willem Alphenaar Coverfoto: Henk-Jan Winkeldermaat - Punkmedia ISBN: 9789463189798 Jan
Nadere informatieJouw praktische weg naar het hbo. Onderdeel van AOC Oost
Jouw praktische weg naar het hbo Onderdeel van AOC Oost 2014 2015 2Informatie Het Groene Lyceum 2014-2015 Lekker praktisch bezig zijn maar wel op een hoog niveau. Is dat ook voor jou de leukste route naar
Nadere informatieMeer of Minder Turkije. Hasselt 9 october 2014/Voka Stijn Skondras Michel Decat
Meer of Minder Turkije Hasselt 9 october 2014/Voka Stijn Skondras Michel Decat Inhoud De Perceptie op Turkije is fout. 1O goede redenen om te investeren in Turkije. Voor je zaken begint te doen. Contracten
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal Aan de leden van de vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid DATUM
Tweede Kamer der Staten-Generaal Aan de leden van de vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid DATUM 1 februari 2018 KENMERK B20180201AB BETREFT AO Participatiewet BIJLAGEN - Geachte leden
Nadere informatieWat is marketing dan wel? De beste omschrijving komt uit het Engels.
KENNETH NIEUWEBOER M arketing is meer dan het ontwikkelen van een logo en het bewaken van je huisstijl. Als er een goede strategie achter zit, levert marketing een wezenlijke bijdrage aan het rendement
Nadere informatieInleiding. Morgen. Whitepaper: Betrokkenheid in bedrijf
Inleiding Geld verdienen. Voor de medewerker en het bedrijf belangrijke behoeften. Met een arbeidsrelatie vinden zij elkaar. De deal is rond, beide tevreden. Of nog niet? De wijze waarop de werkzaamheden
Nadere informatieRapportage Zingeving. Bea Voorbeeld. support@meurshrm.nl. Naam: Datum: 19.06.2015. Email:
Rapportage Zingeving Naam: Bea Voorbeeld Datum: 19.06.2015 Email: support@meurshrm.nl Bea Voorbeeld / 19.06.2015 / Zingeving (QZN) 2 Mens-zijn betekent verantwoordelijkheid nemen: het je ervan bewust zijn
Nadere informatieMaak afgestudeerden (20-30 jaar) bewust dat een baan in de zorg de mogelijkheid biedt om door te kunnen groeien tot zorgondernemers.
Maak afgestudeerden (20-30 jaar) bewust dat een baan in de zorg de mogelijkheid biedt om door te kunnen groeien tot zorgondernemers. Uitdaging zorgsector: meer zorg voor hetzelfde geld. Vraag zorgsector:
Nadere informatieMeerjaren beleidsplan Ondernemersfonds Van Leek ( OVL )
Meerjaren beleidsplan 2015 2017 Ondernemersfonds Van Leek ( OVL ) Inleiding De huidige economische situatie vraagt nog meer dan gebruikelijk om aandacht voor de Ondernemers in de meest brede zin van het
Nadere informatieActieplan Maatschappelijk Verantwoord Inkopen MVI
Actieplan Maatschappelijk Verantwoord Inkopen MVI 2017-2018 Gemeente Ten Boer Vastgesteld door college B&W op 12 september 2017 Aanleiding De gemeenteraad van Ten Boer heeft op 21 december 2016 haar geactualiseerde
Nadere informatieMedewerkers met schulden
Medewerkers met schulden oplossen en voorkomen Financieel inzicht met de digitale loonstrook We verkeren wereldwijd in een financiële crisis. Deze economische situatie heeft z n weerslag op ieder persoonlijk.
Nadere informatieAKB Bert Muller. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
AKB Bert Muller Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen 1 van 9 16-5-2012 Profiel als Partner MVO Nederland Wat zijn voor uw bedrijf de belangrijkste redenen om met MVO bezig te zijn? Tweeërlei: Enerzijds
Nadere informatieVoorbereiding wereld duurzaamheid promotie tijdens VN-top Rio+20, juni 2012. Converging Worlds
Voorbereiding wereld duurzaamheid promotie tijdens VN-top Rio+20, juni 2012 Converging Worlds Uniek Nederlands Co-creatie project om te helpen de wereld te verduurzamen. De persoonlijke kerngedachte is
Nadere informatieDevOps Waarom moeilijk doen 31 oktober 2013. als het samen kan
DEVOPS?! INLEIDING Wat gaan we doen? 18:00 Introductie 19:00 Uitleg open space 19:30 Koffie + start open space 20:30 Wrap-up INLEIDING Even vooraf Samen Duurzaam Innoveren INLEIDING Ik ben Jan Buurman
Nadere informatieHandleiding Cultuur Canvas
Handleiding Cultuur Canvas Je hebt een idee voor Tilburg, voor cultuur in het publieke domein en je weet waarschijnlijk ook wat je het wilt realiseren. Weet je ook of je plan kansrijk is? En wat je kunt
Nadere informatieBenodigde capaciteit, middelen, faciliteiten en infrastructuur
Elementen van een businessplan De toegevoegde waarde en doelstellingen Doelgroepen en waarde proposities Aanbod van producten en diensten Risicoanalyse en Concurrentie Speelveld / Ecosysteem Business model
Nadere informatiewelkom SOCIAL MEDIA WORKSHOP
welkom SOCIAL MEDIA WORKSHOP EVEN VOORSTELLEN. WIE? NICOLE ADRIAENS EVENTORGANISATOR SOLOPRENEUR SOCIAL MEDIA FREAK BEDRIJF? BIZZIBEE EVENTS BIZZIBEE SOCIAL MEDIA BIZZIBEE BUSINESS SUPPORT WAT DOE IK?
Nadere informatieFocussen: 2 x 2 vragen
Focussen: 2 x 2 vragen Waar kun je het voor gebruiken? Als je iets wilt bereiken en daarvoor het nodige te doen hebt, dan is het van belang dat je wéét wat je doet. De 2x2-vragen helpen je bij het bedenken
Nadere informatieTopsectoren. Hoe & Waarom
Topsectoren Hoe & Waarom 1 Index Waarom de topsectorenaanpak? 3 Wat is het internationale belang? 4 Hoe werken de topsectoren samen? 5 Wat is de rol voor het MKB in de topsectoren? 6 Wat is de rol van
Nadere informatieICT als aanjager van de onderwijstransformatie
ICT als aanjager van de onderwijstransformatie ICT als aanjager van de onderwijstransformatie Technologische innovatie biedt het onderwijs talloze mogelijkheden. Maar als we die mogelijkheden echt willen
Nadere informatie3D Design Academy S4C Programma Amsterdam Oost, 2014
3D Design Academy S4C Programma Amsterdam Oost, 2014 Myrthe Lanting Tijdens mijn studies textielontwerp en Design Cultures ben ik me gaan interesseren in hoe ik ontwerp in kan zetten voor sociale innovatie.
Nadere informatieParticiperen en Faciliteren. Marthine Bos. Change Champions Zondag 11 december 2016 FSAN
Participeren en Faciliteren FSAN Marthine Bos Change Champions Zondag 11 december 2016 Participeren en Faciliteren programma Participatie en werken in de gemeenschap (theorie en praktijk) Definie Participatie
Nadere informatieDatum 3 maart 2014 Betreft Beantwoording vragen van het lid Voordewind over het rapport Working on the Right Shoes
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Directie Internationale Marktordening en Handelspolitiek Bezuidenhoutseweg 67 2594 AC Den Haag Postbus 20061 Nederland www.rijksoverheid.nl
Nadere informatieHoe wordt technologie een groeiversneller voor jouw bedrijf?
Hoe wordt technologie een groeiversneller voor jouw bedrijf? Digital Transformation een van de buzzwoorden van deze tijd. Begrijpelijk want nieuwe mogelijkheden, ontstaan door technologische vooruitgang,
Nadere informatie