VISIE KERKPLEIN. Het levendige dorpsplein waar Son en Breugel zich toont! Concire / SlangenHulsker architecten

Transcriptie

1 VISIE KERKPLEIN Het levendige dorpsplein waar Son en Breugel zich toont! Concire / SlangenHulsker architecten

2 Tweede uitwerkingsfase Concire / SlangenHulsker architecten in opdracht van de gemeente Son en Breugel Concire Annemieke van Doorn Anneline van der Straaten Evert van der Hoek SlangenHulsker architecten Joop Slangen Bastiaan Vlierboom 10 september 2008

3 Visie Kerkplein - het levendige dorpsplein waar Son en Breugel zich toont!-

4 Het levendig dorpsplein waar Son en Breugel zich toont! Dat is de inzet op basis waarvan partijen zich in februari 2008 gecommitteerd hebben aan het Kerkplein-manifest. Bibliotheek Dommeldal, Vestzaktheater, de Zwaan, Oase, de Kerk, Domein en de Gemeente geven samen het dorpsplein vorm en willen waar mogelijk door samenwerking de ambities verder versterken. Een dorpsplein als podium voor jong en oud, de Kerk en de vele verenigingen die Son en Breugel rijk is. Een belangrijke kracht van Son en Breugel is het bloeiende verenigingsleven dat met zijn tijd is meegegaan. Het Gilde als oudste vereniging die denkt aan het oprichten van een jeugdgilde en de dansmariekes van de Dommelsoppers die acteren in musicals, zijn daar voorbeelden van. Met de toekomstige ontwikkelingen rond het Kerkplein ligt er met deze overwegend (dorps)culturele functies de unieke mogelijkheid om hier het hart van Son en Breugel te maken. Alle deelnemende partijen hebben behoefte aan een eigen podium in het dorp. De gezamenlijke ambitie bestaat uit het creëren van een levendige ontmoetingsplek, waar alle partijen met behoud van de eigen identiteit een plek krijgen aan het Kerkplein. Door op onderdelen coalities te vormen is het voor partijen mogelijk om meer van hun ambities waar te maken, zodat dat samen meer oplevert dan de som der delen. In de vervolgstap zijn we begonnen om de businesscase(s) te formuleren; deze bestaat uit een programmatisch deel, waarbinnen we de mogelijke coalities verkennen en een ruimtelijk deel, waarin onder verantwoordelijkheid van Joop Slangen de Kerkplein-visie wordt uitgewerkt, om zo de omvang van de verschillende plekken te kunnen bepalen. In deze visie wordt het programma aan het Kerkplein in een dorpse setting uitgewerkt, als plein ruimtelijk beter begrensd en met een groene uitstraling verbonden met het Park Vroonhoven en de Dommel en goed ingebed in zijn omgeving. Een Parel aan de Dommel. Een nieuwe toekomst voor het hart van Son Het is altijd een uitdaging om je te verdiepen in een nieuwe opgave; het ontdekken en analyseren van de plek en het zoeken van nieuwe kansen voor de toekomst. En die zijn in Son aanwezig; in de ruimtelijke mogelijkheden maar ook in de vele actieve sociale en culturele activiteiten. De eerste vraag van het College van B&W van Son was om een visie op het Kerkplein te formuleren, mede vanuit nieuwe mogelijkheden die zouden kunnen ontstaan als het huidige kerkgebouw zijn functie zou verliezen en er eventueel een nieuwe kerk gebouwd zou kunnen worden.

5 Het Raadhuisplein en het Kerkplein vormen tezamen een grote openbare ruimte in het hart van Son. Het omleggen van de hoofdverkeersverbindingen heeft een eerste aanzet gegeven tot een grote kwaliteitsverbetering; er is in de afgelopen jaren veel geld geïnvesteerd in de kwaliteit van de openbare ruimte, met name in de bestrating en inrichting. Toch blijft de ruimtelijke en functionele kwaliteit van dit gebied daarbij nog achter; het is geen gezellig dorpshart, maar een grote lege ruimte. De wanden van het Kerkplein zijn niet aantrekkelijk; voornamelijk achterkanten van huizen en tuinen; een grote begraafplaats; de nabijheid van de Dommel is nauwelijks voelbaar. De open ruimte is groot in verhouding tot de hoogte van de bebouwing aan het plein, er zijn weinig publieksfuncties en er is veel bestrating. Die wordt een deel van het jaar gebruikt voor feesttenten en Kermis, belangrijke evenementen in het dorp. Maar een groot deel van het jaar, zeker als de bomen geen blad meer hebben, is het een grote harde ruimte. Vanuit een historische analyse is duidelijk hoe het Raadhuisplein en Kerkplein zijn ontstaan en waarom zij zo verschillend van sfeer en schaal zijn. Maar in de huidige situatie zijn er veel mogelijkheden om de beide pleinen beter aan elkaar te binden, de ruimte aantrekkelijker, intiemer te maken en meer levendige functies aan het plein te situeren. Daardoor zou het plein in meerdere opzichten het hart van Son kunnen worden en veel kansen voor de toekomst kunnen bieden. Wij hebben die kansen in samenwerking met de gemeente, Concire en verschillende belanghebbenden onderzocht en daarvoor verschillende scenario s ontwikkeld. Daarbij is niet alleen gekeken naar ruimtelijke mogelijkheden maar ook naar het reorganiseren van verschillende commerciële, sociale en culturele activiteiten die een positieve bijdrage aan het gebruik en aan de kwaliteit van het plein kunnen leveren. Die verschillende scenario s hebben als rode draad de volgende ingrepen: 1. Het beter ruimtelijk binden en begrenzen van de beide pleinen, 2. Het inzetten van de Dommel en het landschap als een belangrijke ruimtelijke kwaliteit, 3. Het programmeren van commerciële, sociale, culturele publieksgerichte functies aan het plein, gebouwen die zich juist met de voorzijde richten op het plein. 4. Het mogelijk maken van woonfuncties aan het Kerkplein. In ons voorstel blijft het Raadhuisplein min of meer zoals het is. Het kerkplein wordt veel groener; een stadspark met een uitloop naar de Dommel. Een nieuw, bijzonder kerkgebouw wordt gekoppeld aan de bestaande toren en met een hoge pergola / arcade verbonden aan het pastoraal centrum. Zo ontstaat, met de begraafplaats, een rustige plek van bezinning in het Dommelpark en wordt het plein aan die zijde ruimtelijk begrensd. Op de hoek van Dorpsstraat en Kerkplein wordt een bibliotheek nieuwe stijl

6 gerealiseerd (bibliotheek in combinatie met andere informatie-functies) met een Grand Café en woningen. Het huidige kerkgebouw kan vanuit religieuze overwegingen helaas niet voor andere functies gebruikt worden, en wordt daarom vervangen door een nieuw gebouw waarin een Podium (een grote zaal voor meerdere gebruikers) gecombineerd wordt met ruimtes voor Oase, Vestzaktheater en mogelijk andere initiatieven. Dit gebouw wordt verbonden met het nieuwe bibliotheekgebouw en zo ontstaat een hele pleinwand met publieksfuncties voor het dorp. De Kerkstraat zal door nieuwe woonfuncties veel aantrekkelijker worden en niet alleen de achterkant van het Kerkplein. Aan de noordkant van het plein ontstaan mogelijkheden voor uitbreiding van de Zwaan met een hotel en grotere zalen, die een uitloop hebben naar het Kerkplein / Dommelpark. Een nieuw karakteristiek pand met een loggia aan de Dorpsstraat zal het terras bij de Zwaan completeren. Het nieuwe Kerkplein krijgt zo veel nieuwe gebruiksmogelijkheden die nog verder uitgewerkt kunnen worden. Een nieuwe toekomst voor het hart van Son. In het Kerkplein-manifest hebben we een Programma-inspiratiematrix voor Dorpsplein Son en Breugel opgenomen, als resultaat van interviews en de workshops, waarin partijen hebben gezocht naar gemeenschappelijke kernwaarden. De volgende 5 O s zijn de kernwaarden voor het Dorpsplein: o o o o o Ontmoeten Ontplooien Ontspannen Optreden Ontstijgen Het dorpsplein moet het levendige hart gaan worden van Son, waar het verenigingsleven zeer belangrijk is voor het gemeenschapsleven. We streven er dan ook naar dat alle partners een plek aan het plein krijgen. In de matrix op de volgende pagina hebben we de belangrijkste coalitie-kernwaarden (de 5 O s) tegen elkaar afgezet. Dat levert diagonaal een programma op, met daaromheen suggesties voor de inhoud. Een cultureel café, het Sons Huis als breed info-punt, de Verenigingslokalen waar de eigen identiteit gewaarborgd wordt, het Sonne-podium als gezamenlijk podium en Sonique als plek waar Son en Breugel zich onderscheidt.

7 COALITIE PLATFORM ONTMOETEN ONTPLOOIEN ONTSPANNEN OPTREDEN ONTSTIJGEN ONTMOETEN Groot Cultureel café Foyer Dorpsterras Literair café Lezen/leesclubs Informatiepunt (VVV, historie, gemeente) Politiek café Netwerken zakelijk Ervaring/kennis delen Grand Café Restaurant Feesten Themamarkten Filmhuis Dansen Muziek Gezelligheidsclubs Kinderopvang Theater Podiumkunst Evenementenplein Tentoonstellingen Oecumene Erediensten ONTPLOOIEN Educatie Stages Ateliers/workshop Cursussen Vergaderen Media studio Repetities Huiswerkbegeleiding Woonwinkel Sons Huis van de Kennis en Informatie Zelfstudie Muziekschool Kennisclubs Clinics Bijbelclub Hobbyclubs De Harmonie Gilde Kunstwinkel Kunstgalerie Decors Kostuums Speciaalwinkel (thema) Kunstbeschouwing ONTSPANNEN Loungen Carnaval Soos Spellen/games Brasserie Jeugdtoneel Exposities Herberg/hotel Streekrestaurant Fitness Verenigingsloka(a)l(en) Verenigingen Evenementenplein Biljartclub Darts Reflectie Stilteruimte OPTREDEN Debatten Voordrachten Literair toneel Toneelschool Dommelsoppers Open podium Openluchtfilm Spel Dorpsplein Dommelpark DORPSpodium Ondernemerssociëteit Artist-inresidence Kunstroute ONTSTIJGEN Thermae Son Toerisme Natuureducatie Volksuniversiteit Dommeldal Buitengebied Kunsthal Themapodium Themamarkten Themawinkels Sonique Kerk als Icoon

8 Uitgangspunten voor het nieuwe Dorpsplein: De Zwaan, Bibliotheek Dommeldal, Oase en bij voorkeur ook het Vestzaktheater bij deze ontwikkeling betrekken. Er ligt het besluit dat de bibliotheek in de eerste fase naar op de hoek van het Kerkplein en de Nieuwstraat gaat verhuizen en hiervoor nieuwbouw gerealiseerd wordt. Woningcorporatie Domein betrekken als ontwikkelaar van de voornoemde nieuwbouw voor de bibliotheek, in combinatie met woningbouw. De bibliotheek wordt afgenomen door de gemeente en de woningen door Domein. Naar aanleiding van de workshops op 31 maart en 19 mei 2008 en het huiswerk door vertegenwoordigers van de gemeente, de Kerk, de Zwaan, Oase, Vestzaktheater, Bibliotheek en Domein, zijn de volgende uitkomsten te noteren: Partijen vinden het behoud van de eigen identiteit erg belangrijk; dat vertaalt zich in een eigen Verenigingslokaal, men wil niet opgaan in een multifunctioneel gebouw. Partijen zoeken wel naar onderlinge synergie door samenwerking. Onderzoek de mogelijkheid van een gemeenschappelijk Podium, waarin Vestzaktheater, Oase en Bibliotheek willen participeren. De Bibliotheek moet zo snel mogelijk gerealiseerd worden op de daarvoor reeds bestemde locatie, binnen het bestemmingsplan of anders met argumenten via een bestemmingsplan-wijziging. De Zwaan wil het zalencomplex vernieuwen en hotelaccommodatie toevoegen; de carnavalstent zou voor een groot deel vervangen kunnen worden door de nieuwe zalen hiervoor geschikt te maken. De Verenigingslokalen staan voor de eigen identiteit van partijen. Het dorpspodium, als za(a)l(en) welke gehuurd kan/kunnen worden.

9

10 In de tweede uitwerkingsfase hebben we gewerkt aan de uitwerking van het Kerkpleinmanifest, stedebouwkundig en op onderdelen aan de businesscase. Een gebiedsbusinesscase is een zakelijke compositie voor het gebied, die wordt opgezet door een ondernemende coalitie van stakeholders met als doel waarde te creeëren, waardoor het gebied een impuls krijgt en de eigen en gezamelijke ambities waargemaakt kunnen worden. We hebben 3 businesscases onderscheiden: 1. de Zwaan in fase 1 2. bibliotheek Dommeldal in fase 1 3. nieuwbouw van de Kerk en herontwikkeling van de huidige kerklocatie en mogelijk de locatie van het Vestzaktheater in fase 2 Ad 1. de Zwaan Bert Jan Leermakers heeft aangegeven dat hij dit jaar zijn zalen wil vernieuwen en een goed middenklassenhotel met circa 60 kamers aan het Kerkplein wil realiseren voor de toeristische en de zakelijke markt. Belangrijk voor hem is dat het karakteristieke pand van de Zwaan en het terras (met zon) aan de Nieuwstraat als karakteristiek dorpsgezicht gehandhaafd blijven, dat er voldoende eigen zalencapaciteit is voor de carnaval, inpandig of anders in de vorm van de tent op het Kerkplein. Hij is sceptisch ten aanzien van wonen aan het Kerkplein, gezien zijn huidige ervaringen met klachten van omwonenden bij evenementen op het plein. Onderwerp van onderzoek waren in het kader van de ruimtelijke studie: het begrenzen van het plein op deze hoek, met behoud van het karakteristieke dorpsgezicht; oplossen parkeren bezoekers / hotel; de hoeveelheid te realiseren zaaloppervlak, waarbij Leermakers de mogelijkheid heeft aangegeven dat hij het naastgelegen pand koopt. Indien er ca. 900 m² gerealiseerd kan worden zou de tent kunnen vervallen en daarmee het bezwaar tegen woningbouw aan het plein; de mogelijkheid om op het zalencomplex een hotel met voldoende capaciteit te realiseren. Als alternatief heeft hij de mogelijkheid aangegeven om de hotelkamers boven de bibliotheek te realiseren. Businesscase Een kleine plus op basis van de aankoop van grond van de gemeente met een commerciële functie.

11

12 Ad 2. De Bibliotheek plus, als dé plek in Son en Breugel voor kennis en informatie Het zou een prominente plek moeten worden aan het Dorpsplein, waar men naartoe komt om kennis en informatie te vergaren, ook over de historie, actualiteit en toekomst over en om Son en Breugel. Daarnaast zijn er wellicht andere partijen / instellingen die geïnteresseerd zijn in om bij dit concept en deze ambitie aan te haken; hieronder zijn daarvoor een aantal suggesties gedaan. De nieuwbouw voor de bibliotheek was de aanleiding voor deze opgave. De bibliotheek aan het Dorpsplein moet een ontmoetingsplek worden voor jong en oud, met een ruime openstelling. Luc Pruijn van Bibliotheek Dommeldal heeft aangegeven als cultureel ondernemer coalities met andere partijen aan te willen gaan om draagvlak en gebruik te vergroten. Inmiddels zijn er gesprekken geweest tussen Bibliotheek, Vestzaktheater en Oase over gemeenschappelijke diensten en faciliteiten (zie ook het Cultuurhuis). In programmatische zin moeten de coalities in beeld worden gebracht op initiatief van de Bibliotheek en de betrokken gemeentelijke diensten. Op basis van de uitkomsten kan het We hebben in gesprek met het Gilde al eens gesproken over de gedachte om een Gildekamer op te nemen in de Bibliotheek. Een ruimte waar het Gilde een eerste recht heeft in ruil voor een investeringsbijdrage. In deze Gilde-kamer kan deze oudste vereniging van Son en Breugel haar bijeenkomsten organiseren en haar kostuums en attributen permanent tentoonstellen; op momenten dat de ruimte niet in gebruik is, kan de Bibliotheek er een openbare functie aangeven. Onderwerp van onderzoek was in het kader van de ruimtelijke studie: Hoe het gevraagde oppervlak in het beschikbare volume past, in de organisatie van de plattegronden rekening houden met de mogelijkheid om in fase 2 aan te sluiten op de naastgelegen bebouwing. De Bibliotheek heeft een duidelijke entree op de begane grond. Aantal appartementen toevoegen als kostendragers, in overleg met Domein. Plaatsing van het volume in verband met het begrenzen van het plein. Oplossen parkeren appartementen in een parkeerkelder, welke later mogelijk uitgebreid kan worden in het naastgelegen volume.

13

14 Businesscase Bibliotheekfunctie in combinatie met de appartementen in principe neutraal. Dit is wel afhankelijk van het besluit om de nieuwbouw binnen de kaders van het vigerende bestemmingsplan uit te voeren. In onderstaand schema hebben we een aantal mogelijke bibliotheek- en aanverwante functies gekoppeld aan meer of minder commerciële functies, welke als kostendrager kunnen dienen: Bibliotheek Plus Bibliotheek Vrije tijd Open academie Spelotheek Mediatheek Historie Toerisme Informatie WMO Ontmoeten Scholen, doelgroepen, huiswerkbegeleiding, copyshop, leesclubs Cursussen, hobby, UITpunt, muziek/foto/talen/ toneel Studies, debatgroepen, zelfstudie Kinderopvang, jeugdtoneel Glasvezel(op termijn), tests/wedstrijden Heemkundekring, Gilde, gemeentearchief VVV, recreatieve routes, hotel Digitale dorpshuis, woonpunt(domein) JIP, ouderen, speciale doelgroepen Vergaderen, leestafel, lounge, gemeente, bedrijven/instellingen, kunstexpo/galerie

15

16 Ad 3a. De Kerk De Sint Petrus Bandenkerk wil een prominente plek krijgen in het hart van de Son en Breugelse gemeenschap aan het nieuwe dorpsplein. Het huidige gebouw heeft een te grote capaciteit en mist daardoor de gewenste intimiteit en is ook qua exploitatie te duur. De kerk heeft voor herontwikkeling van het huidige kerkgebouw de volgende voorwaarden neergelegd: In ruil voor het om niet achterlaten van het huidige kerkgebouw, wordt door de gemeente een nieuw kerkgebouw aan het Kerkplein gerealiseerd met een kleiner ca. 900 m² vloeroppervlak, maar met een prominente uitstraling. Het bisdom stelt eisen aan de herontwikkeling van de huidige kerklocatie. In principe moet het gebouw gesloopt worden. Indien het gebouw geheel of gedeeltelijk gehandhaafd wordt, mag er geen verwarring mogelijk zijn over de nieuwe functie: niet meer kerkelijk. De kerk heeft als ruimtelijk concept een centrale liturgische ruimte met daaromheen ontmoetingsruimten die desgewenst aan de centrale ruimte gekoppeld kunnen worden, waardoor de capaciteit vergroot wordt. Dat is de reden dat het vloeroppervlak niet gesplitst kan worden in twee losse units. Met de nieuwbouw van de kerk is er de mogelijkheid om dit tot een icoon voor het dorpsplein en voor Son en Breugel te maken, zoveel kerken worden er niet meer gebouwd. Een combinatie met de historische kerktoren ligt voor de hand. Onderwerp van onderzoek waren in het kader van de ruimtelijke studie: Hoe het gevraagde oppervlak in het beschikbare volume past en het Park Vroonhoven daarbij niet afsluit. De vrijstaande pastorie blijft als zodanig gehandhaafd. Hergebruik van het volume van het bestaande kerkgebouw, met de bijbehorende gedaantewisseling met mogelijk behoud van een aantal karakteristieke elementen. Businesscase

17

18 Ad 3b. Het Cultuurhuis, hét Dorpspodium voor de cultuur in Son Al tijdens de eerste ronde interviews bleek dat eigenlijke alle partijen behoefte hebben aan een podiumfunctie: Vestzaktheater, wil ten behoeve van het uitbreiden van haar commerciële voorstellingen naar een vergroting van haar zaalcapaciteit (nu heeft de grote vlakke zaal een capaciteit van 200 stoelen). Men wil naar een theateropstelling van ca stoelen. Daarnaast is een zwaarwegend uitgangspunt, dat ook de lokale Men wil een podium in eigen beheer en heeft al eens gedacht aan privatiseren. Het heeft een culturele en maatschappelijke functie, door de lage zaalprijs wordt het Vestzaktheater ook door verenigingen buiten Son en Breugel gebruikt. Bibliotheek, wil het podium in gedeeld gebruik inzetten voor onder meer debatten, Oase, heeft een 2e ruimte / podium nodig voor haar voorstellingen, optredens en trainingen. De Zwaan, verhuurt als commerciële uitbater zaalruimte. Bij elkaar een behoefte van ruim m² aan podiumcapaciteit. Met partijen hebben we onderzocht of er de mogelijkheid is om tot een gemeenschappelijk dorpspodium te komen. Op die manier kan het podium in de tijd beter benut worden en kan wellicht de podiumcapaciteit in totaliteit verminderd worden. Partijen willen naast dit gemeenschappelijke podium absoluut de eigen identiteit behouden in de vorm van een eigen ruimte. Met andere woorden geen Multifunctioneel van partijen. De kracht van het verenigingsleven is juist de eigen identiteit van de vereniging. Het Dorpspodium is het podium van en voor het dorp. blijven. Het Vestzaktheater wil bij voorkeur een eigen podium/zaal exploiteren, maar staat wel open om met Bibliotheek en Oase afspraken te maken voor gedeeld gebruik in de tijd. Voor deze partijen is het belangrijk dat zij bij gemeenschappelijk gebruik van het podium wel de mogelijkheid hebben om via de eigen ruimte barinkomsten aan het gebruik van de podium/zaal kunnen koppelen, als belangrijke bron van inkomsten. Oase en Bibliotheek zijn in principe voorstanders van een gemeenschappelijk podium, waarmee de eigen ruimtebehoefte waarschijnlijk verminderd kan worden.

19

20 Er ligt nog de keuze voor om het Cultuurhuis in fasen te realiseren: Klein Cultuurhuis, in de vorm van het Dorpspodium en de Oase, met een aantal winkels en daarboven woningen. In dit geval wordt het Vestzaktheater gehandhaafd en dient het Dorpspodium als theaterzaal aan het bestaande Vestzaktheater te worden gekoppeld. Het Cultuurhuis, waarin naast het Dorpspodium en de Oase ook het Vestzaktheater onderdak krijgt. Er is dan minder/geen ruimte voor woningbouw en een beperkte winkelfunctie. In dat geval kan de huidige Vestzaklocatie herontwikkeld worden tot woningbouw. Een derde variant is de mogelijkheid dat het Vestzaktheater in tweede termijn tegen het klein Cultuurhuis wordt aangebouwd. Onderwerp van onderzoek in een ruimtelijke studie waren: Het gemeenschappelijke dorpspodium goed zichtbaar aan het Dorpsplein te positioneren. Foyer en horecapunt(en) niet alleen te koppelen aan de zaal maar ook aan het Vestzaktheater, Bibliotheek en Oase. De koppeling met de Bibliotheek in de eerste fase, de relatie met foyer/bar/leescafé Inpassing van de woon- en winkel/werkfunctie als kostendragers. Verder te onderzoeken zijn: De capaciteit van de zaal is afhankelijk van de vraag vanuit het Vestzaktheater. Wij adviseren om hiervoor een consultant in te schakelen, die de exploitatieopzet met het Vestzaktheater kan bepalen. Het gebruik van de zaal bepaalt of het een vlakke vloer wordt met de mogelijkheid om er met schuifbare tribunes een theateropstelling van te maken, of een vaste De fasering waarin het Cultuurhuis tot stand komt. Stapelen van functies (deel van de Oase en het wonen/diensten) naast het zaalvolume. Businesscase Afhankelijk van het gekozen scenario: klein Cultuurhuis of Cultuurhuis in combinatie met het respectievelijk handhaven of herontwikkelen van de Vestzaktheaterlocatie is het

21 De politiek zal een keuze moeten maken of men wil investeren in een gemeenschappelijk Dorpspodium, met als voorwaarde dat deze ten dienste staat van de gemeenschap, waarbij er voor de exploitatie bijvoorbeeld gewerkt wordt met een cultureel en een commercieel tarief. Alternatief is het onderbrengen van het podium bij het Vestzaktheater; nadeel van deze oplossing is dat verenigingen altijd op bezoek zijn in het Vestzaktheater. Andere kostendragers zijn het rijtje woningen naast de nieuwe Kerk in het park op gemeentegrond en eventueel in een beperkt en bescheiden volume op de plek van de huidige Oase. cursussen actueel algemeen lokaal architectuur centrum links steunfunctie

22 Een levendig dorpsplein waar Son en Breugel zich toont! Zo zijn we begonnen aan deze opgave. Met partijen hebben we aan de hand van de gemeenschappelijk vastgestelde kernwaarden van het Dorpsplein, 5 programmatische zwaartepunten geformuleerd: 1. ONTMOETEN het Dorpscafé, deze functie heeft en behoudt de Zwaan en het nieuwe Dorpsterras op het Kerkplein, met als aanvulling een nieuw Grand café in combinatie met de Bibliotheek (leestafel/literair café) en de foyer voor het Dorpspodium. 2. ONTPLOOIEN SONS Huis van de Kennis en Informatie, hier kan men kennis en informatie vergaren op alle gebied en over de historie, actualiteit en toekomst van Son en Breugel. Een prominent gebouw op een prominente plek. De Bibliotheek vormt het hart van deze functie, en geeft ook als cultureel ondernemer inhoud aan deze functie. Dit wordt het loket voor vele functies en instellingen. 3. ONTSPANNEN Verenigingslokalen, van hieruit behouden de verenigingen hun identiteit. 4. OPTREDEN Dorpspodium als gemeenschappelijk podium voor de gemeenschap met ruimte voor cultureel en commercieel programma. 5. ONTSTIJGEN Sonique, uniek voor en in Son, een voorbeeld daarvan kan de nieuwe kerk worden. Een architectuuricoon, een volgende stap in de vernieuwing. Op basis van de uitkomsten van de diverse businesscases moeten er nu door partijen dus ook politiek keuzes gemaakt worden. Als het lukt om dit programma aan en op het Dorpsplein te realiseren, dan zijn partijen geslaagd in het realiseren van hun ambities. Door dit gezamenlijk te doen kan het Kerkplein ook daadwerkelijk het Dorpsplein worden, als levendig hart en spiegel van Son en Breugel!

23

24

25 KERKPLEIN SON EN BREUGEL RUIMTELIJKE VISIE Concire / SlangenHulsker architecten

26 de Zwaan de herberg van Son en Breugel het terras van de Zwaan, waar het motto luidt: zien en gezien worden. de bebouwing met voornamelijk achterkanten levert geen bijdrage aan het plein.

27 de huidige situatie in het Dorpshart van Son de Nieuwstraat met zijn twee verschillende sferen, een meer stedelijke aan de linkerzijde en een meer dorpse rechts, veel lege, open ruimte, weinig intimiteit, te weinig beslotenheid.

28 Kerktoren orientatiepunt in het Dommeldal een verbinding met het Dommeldal loopt langs de as van het Kerkplein. de begraafplaats in Park Vroonhoven vraagt om een landschappelijke inbedding.

29 Raadhuis maatgevend voor schaal van Plein de overgang tussen de Nieuwstraat en het Plein is niet duidelijk gemarkeerd. de meer stedelijke sfeer aan de overzijde van het terras van de Zwaan.

30 CC nieuwstraat westzijde huidige situatie DD pleinwand noordzijde huidige situatie veranda loggia pavilioen arcades pergola Visie Kerkplein de gezichten aan het plein

31 CC nieuwstraat westzijde ruimtelijke visie DD pleinwand noordzijde ruimtelijke visie

32 AA nieuwstraat oostzijde huidige situatie BB pleinwand zuidzijde huidige situatie Voor het maken van de wanden van het kerkplein en de verbinding met het raadhuisplein wordt op stedebouwkundig niveau de arcade ingezet als bindend element. De nieuwe afmetingen en hoogtes van de pleinwanden van het Kerkplein sluiten hiermee aan op de hoogte van het Raadhuisplein en op de schaal en sfeer van het andere gezicht van Son en Breugel dat zo gewaardeerd wordt. Het verenigen van deze twee sferen in een duidelijke, herkenbare pleinruimte, waar het prettig verblijven is, wordt bereikt in een ruimte, die van een formeel, hard, stenen Raadhuisplein waarop de markt gehouden wordt, transformeerd wordt naar een informeel, zacht, groen Kerkplein waar de gebouwen letterlijk met het gras verbonden zijn en dat zich uitstrekt tot aan de oever van de Dommel. De arcade wordt op het Dorpsplein in Son en Breugel als bindend element gebruikt, dat schaal en identiteit geeft aan het plein. Ze herbergt echter een diversiteit aan functies en kan daarom ook de verschillende verschijningsvormen hebben die het gebruik vraagt. Ze geven ieder op hun eigen manier gezicht aan het plein, maar blijven toch familie van elkaar door eenheid in hoogte van 4.5m voor de arcade en de doorgaande gootlijnen en noklijnen van de pleinwanden die de ruimte vormen. We bestempelen ze afhankelijk van hun gebruik als: Arcade, Pergola, Loggia en de Veranda. De veranda geldt als typering voor het Raadhuis welke maatgevend is voor de schaal aan het plein en de Raadszaal die met name s avonds een grote uitstraling heeft op het plein en hieraan gezicht geeft.

33 AA nieuwstraat westzijde studie arcades in 4 lagen BB pleinwand noordzijde studie arcades in 4 lagen De maatvoering van de Arcade hangt af van het doel dat ze dienen. In de basis zijn ze een onderdeel van wanden die de publieke ruimte vormen. Ze voegen op het maaiveld een extra stukje aan deze ruimte toe doordat ze binnen de bebouwing zijn gelegen en zo beschutting bieden tegen zon en regen. Ook de continuiteit van routes kan ze aangeven, gebouwen en onderdelen visueel en functioneel binden, ruimte bieden aan presentatie en verkoop of uitnodigen tot verblijf en consumptie.

34 AA nieuwstraat oostzijde getrapte gootlijn BB pleinwand zuidzijde getrapte gootlijn De vastgestelde projectplanning vraagt om een ontwikkeling van de hoeklokatie binnen het vigerende bestemmingsplan. Dit betekent dat aan de zuidzijde van het plein een pleinwand ontstaat met wisselende goothoogten die de continuiteit mist die kan zorgen voor de beslotenheid waar het plein om vraagt.

35 AA nieuwstraat oostzijde doorlopende gootlijn BB pleinwand zuidzijde doorlopende gootlijn De pleinwand met een doorlopende goothoogte pakt de richting op van het Raadhuisplein, maakt de sprong over de Nieuwstraat en bindt het Raadhuisplein met het Kerkplein. Ze begeleidt de bezoeker samen met de overliggende gevel tot in Park Vroonhoven. Het zou goed zijn om te anticiperen op een eventuele koppeling met het cultuurgebouw. Men zou in het ontwerp voor de Mediatheek dit en extra programma mee kunnen bedenken voor in een 2e fase. Zo kan de massa ontstaat die nodig is.

36 Als het bestemmingsplan wordt geprojecteerd op de Bibliotheeklokatie, is te zien welke volumes mogelijk zijn. Daarnaast is het verschil met de hoogte van de benodigde doorlopende pleinwand zichtbaar. Hier is het bestemmingsplan geprojecteerd over de lokaties rond het Kerkplein. In het rood is een goothoogte van 6-9 meter (III) toegestaan, in het blauw een hoogte van 3-6 meter (II) en in het groen hoogtes minder dan 3 meter (I). Een deel van de Parklokatie is direct te bebouwen.

37 Als het volume dat nodig is volgens de ruimtelijke visie geprojecteerd wordt op de bibliotheek, is te zien dat de hoogte van de pleinwand niet past binnen het huidige bestemmingsplan. Het huidige bestemmingsplan biedt wel mogelijkheden om de Nieuwstraat ter plaatse van het Kerkplein aan de zuidzijde te versmallen, maar biedt verder weinig structuur aan het plein. De open ruimte rondom de Zwaan blijft zonder aanpassingen in het bestemmingsplan erg groot.

38 De pleinwanden aan de noordzijde, met hotel en wonen aan het groen, en aan de zuidzijde, met de arcade die media en cultuur bind, zijn van groot belang. De continuiteit van de beide pleinwanden, met hun functies georienteerd op het groene plein, zorgen met hun overlap voor een condensatorwerking, die de bezoeker via de noordzijde van het plein langs de Kerk begeleidt tot aan de oever van de Dommel en tot ver in het Dommeldal.

39 Na uitbreiding van de zaalcapaciteit van de Zwaan zullen de tenten niet meer nodig zijn en wordt een intensievere beplanting met bomen mogelijk. Zo kan het plein een veel parkachtigere sfeer met veel gebruiksmogelijkheden krijgen. De arcade aan de zuidzijde maakt het mogelijk dat het groen tot aan de bebouwing kan lopen, de logistieke afhandeling vindt plaats via de arcade zelf. Deze is verhard en altijd toegankelijk, wat het halen en brengen van personen en goederen met een auto mogelijk maakt. Van groot belang is het zorg te besteden aan de randen van het dorpspark helemaal tot aan de plein toe staan. Dit is een landschappelijke opgave.

40 kerkepad beekpad

41 Dorpspark Het functioneren van het groene Dorpsplein hangt van van de gebruiksmogelijkheden en de bereikbaarheid ervan. Het langgerekte dorpsplein moet op zo veel mogelijk plaatsen ontsloten worden. Hierbij kan gebruik worden gemaakt van alle mogelijke routes die naar het centrum leiden: De moderne straten als de Taylor, Airborne- en de Nieuwstraat, en de dorpsstraten als Kerkstraat en Torenstraat. Oude routes als het Kerkepad, het Beekpad en over het Visplaatspad kunnen hersteld worden. Daarnaast moeten nieuwe routes gemaakt worden, met een opvallende brug, die vanuit Breugel ook de route toont naar het centrum van Son en Breugel. dommelstraat 12a visplaatspad breugelse brug

42 De Zwaan De karakteristieke gevel van Herberg de Zwaan blijft behouden. Ze blijft met haar terras de prominente plek in het dorp. Daarnaast krijgt Hotel de Zwaan een eigen gezicht tussen Markt en Kerkplein met een loggia, waar men in alle seizoenen een panoramisch uitzicht en mogelijkheid tot uitloop heeft op het groene plein. begane grond

43 begane grond Torenstraat-Park Vanaf de hoek van de Torenstraat is langs het park voorzien in bebouwing, die gericht is het park. Deze grenst direct aan het park en heeft een stedebouwkundige functie in het begeleiden van de bezoekers naar en vanuit het Dommeldal. Gedacht wordt aan een woonfunctie, terwijl hotelappartementen ook goed denkbaar zijn.

44 De Zwaan De kamers van het Hotel de Zwaan zijn verdeeld over twee verdiepingen, waarvan een deel in een hoge kap is gesitueerd. Ze zijn georiënteerd op zowel het Dorpsplein als op het Dorpspark, welke elk hun eigen karakteristieken en sfeer hebben. eerste verdieping hotelkamers tweede verdieping hotelkamers in kap

45 wonen eerste verdieping tweede verdieping Torenstraat-Park Het huidige bestemmingsplan voorziet, op een gedeelte van de lokatie in bebouwing met een gootlijn van 3-6 meter, zoals ook voorgesteld is in de visie. De bebouwing langs het park kan zowel of verticaal als een grondgebonden woning worden verkaveld. De ontsluiting vindt plaats via de achterzijde van het blok. Een geleding in de bouwblokken zorgt voor de schaal en uitstraling naar het Dorpspark toe. wonen in de kap

46 De opgave is een gebouw te ontwikkelen dat op korte termijn ingezet kan worden om een bibliotheek/infopunt te vestigen. Daarnaast moet het voorbereid zijn op toekomstige ontwikkelingen. Ze past binnen het bestemmingsplan en is tevens het eerste gedeelte van de wand die aan de zuidzijde het plein moet gaan vormen. Deze pleinwand met arcade moet op termijn een zekere continuiteit in hoogte en detaillering hebben om goed te kunnen functioneren.

47 Het gebouw zet een ontwikkeling van ondergronds parkeren in en moet ruimte bieden aan de ontsluiting van de garage. Deze zal in een volgende fase tevens onder het cultuurgebouw door lopen. Ook maakt ze een begin met een nieuw woonbuurtje dat zal ontstaan rondom de Kerkstraat met de ontwikkeling van de huidige kerk- en Vestzaklocaties. Het woonblok op de hoek van de Kerkstraat en de Nieuwstraat is hiervan een eerste aanzet.

48 Bibliotheek Bij alle deelnemende partijen bestaat de wens om de bibliotheek fysiek te verbinden met het naastgelegen Cultuurgebouw. Een passage op de begane grond moet ruimte bieden aan interactie tussen de deelnemers; bibliotheek, oase en vestzaktheater, en een gezamelijk hof worden met diverse gebruiksmogelijkheden begane grond

49 begane grond Cultuurgebouw In het cultuurcluster heeft iedere deelnemer zijn eigen toegang en identiteit. Tevens hebben ze een zekere verbondenheid, een gezamelijkheid die zich manifesteert in de arcade, waarmee ze zich presenteren aan het Dorpsplein.

50 Bibliotheek Op de verdieping in de Passage vindt uitwisseling plaats in de foyer, een ruimte met een andere atmosfeer. Deze nodigt uit tot een ander soort activiteiten welke georganiseerd kunnen worden door de bibliotheek, Oase, Vestzaktheater of derden. eerste verdieping tweede verdieping

51 eerste verdieping tweede verdieping Cultuurgebouw In de arcade is er een eenheid in hoogte en diepte, maar de bogen kunnen variëren in breedte, om zo de diverse functies of toegangen te duiden. Ze is familie van de veranda, loggia en pergola, die allen de hoogte van 4,5 meter aanhouden, maar naar gebruik variëren in diepte. De arcade zou naast zijn logistieke functie ook ruimte voor presentatie moeten bieden. Ook op de verdieping van het cultuurcluster hebben de deelnemers hun eigen identiteit en een relatie tot het podium. Allen zijn intern gekoppeld aan de foyer en passage. De woningbouw is georiënteerd op de Kerkstraat en geeft hieraan identiteit. Op het dak zijn de woningen tweezijdig georiënteerd rondom een hof.

52 De Kerk De arcade presenteert zich bij de kerk als een pergola. Het is een constructie die het pastoraal centrum, de kerktoren en het nieuwe religieuzze gebouw verbindt en de oude route van het Kerkepad faciliteert. Tevens zorgt ze voor een verschil in sfeer tussen de noordzijde van het Dorpspark en de zuidzijde, waar men bij het passeren van de pergola een zekere mate van rust en sereniteit zal voelen. begane grond

53 eerste verdieping De Kerk De kerk is een icoon op het Kerkplein in en met de natuur van het Dommeldal. De wens is een compact multifunctioneel religieus gebouw. Op de begane grond is de liturgische ruimte te vergroten en bij zeer grote gezelschappen kan ook de eerste etage als balkon in de hoge ruimte worden ingezet om de dienst te volgen. De kerk maakt gebruik van de prachtige doorzichten naar het park en de begraafplaats, die diepte en betekenis geven aan de ruimte. tweede verdieping

54 Begane grond Een inschatting van de beschikbare vierkante meters op de begane grond die volgens de ruimtelijke visie op de diverse lokaties te ontwikkelen zijn. fase A fase A fase B De verdiepingshoogte op de begane grond bedraagt overal 4,5 meter. fase D fase B fase C Eerste verdieping Een inschatting van de beschikbare vierkante meters die op de eerste verdieping te ontwikkelen zijn. Aan de noordzijde zal de verdiepingshoogte 3 meter zijn. Aan de zuidzijde is de verdiepingshoogte vastgesteld op 3,5 meter.

55 Tweede verdieping Een inschatting van de beschikbare vierkante meters die op de tweede verdieping die volgens de ruimtelijke visie te ontwikkelen zijn. Aan de noordzijde betekent dit een uitwerking met kap en dakkapellen. Vestzaklocatie De ontwikkeling van de Vestzaklocatie heeft een woonbestemming. Ze zou drie lagen mogen bedragen, bovenop een halfverdiepte parkeerfaciliteit voor de bewoners. fase D Roulatieschema A>B>C>D>E

56 Studies Kerkstraat De studies laten zien hoe de ontwikkeling van de diverse locaties en de hierop geprojecteerde programma s hun weerslag hebben op het publieke domein. De schaal en sfeer van een plek worden bepaald door de functie die het toebedeeld krijgt. Op de bovenste perspectief is de ontwikkeling van een woonstraatje zichtbaar en een cultuurgebouw dat zich puur richt op het plein. Daaronder is te zien dat bij de ontwikkeling van de Vestzaklokatie tot woningbouw, ook de overzijde van de straat hierop een antwoord zoekt.

57 Studies Kerkstraat Zoals het voor het Dorpsplein van belang is dat aan de noordzijde de pleinwand, met het hotel en de woningen, de verbinding maakt tussen het Kerkplein en het park Vroonhoven, is de pleinwand, met media en cultuur, aan de zuidzijde de verbinding tussen het Raadhuisplein en het Kerkplein. Om te zorgen voor de ruimtelijke begrenzing is het van belang dat met het ontwikkelen van de lokaties rond het Dorpsplein ook het gelegen Kerkstraat de nodige aandacht krijgt. Dit gebied ontwikkelt zich tot een compacte woonlokatie in het centrum van het dorp in een schaal die vergelijkbaar is met die van de Torenstraat.

58

59