hoofdgroep maatschappelijke technologie

Transcriptie

1 hoofdgroep maatschappelijke technologie organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek Rapport nr. : R86/095 Project nr. : 15735/15341 Datum : EEN ONDERZOEK NAAR DE LUCHTTECHNISCHE EIGENSCHAPPEN VAN DE OPERATIEAFDELING VAN HET MEDISCH CENTRUM BERG EN BOSCH TE BILTHOVEN. door: Ing. Ph.J. Ham; Ing. H.J.M. Cornelissen en Drs. H. v.d. Zee [2:50 postbus AE delft bezoekadres schoemakerstraat 97 telex zptno telefoon Afdeling Binnenmilieu Opdrachtgever: Medisch Centrum Berg en Bosch Afdeling Ziekenhuis Bilthoven Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotocopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande toestemming van TNO." Indien dit rapport in opdracht werd uitgebracht, wordt voor de rechten en verplichtingen van opdrachtgever en opdrachtnemer verwezen naar de Algemene Voorwaarden voor Onderzoeks- en Ontwikkelingsopdrachten aan TNO, 1979" dan wel de desbetreffende terzake tussen partijen gesloten overeenkomst. e TNO, 's-gravenhage

2 MTE012 2 INHOUD Blz. SAMENVATTING 3 1. INLEIDING 4 2. UITVOERING VAN HET LUCHTTOEVOERSYSTEEM IN DE OK's 5 3. STROMINGSVERSCHIJNSELEN IN OK Resultaten van rookproeven Luchtsnelheidsmetingen STROMINGSVERSCHIJNSELEN IN OK Resultaten van rookproeven Luchtsnelheidsmetingen BEPALING VAN DE MICROBIOLOGISCHE GESTELDHEID VAN LUCHT- MONSTERS UIT DE OK's BEPALING VAN DE DRUKVERDELING EN LUCHTTRANSPORTRICHTINGEN IN DE OPERATIEAFDELING BESCHOUWING VAN DE ONDERZOEKSRESULTATEN CONCLUSIES 25

3 MTE012 3 SAMENVATTING In opdracht van het Medisch Centrum Berg en Bosch, afdeling Ziekenhuis te Bilthoven werd door MT-TNO, afdeling Binnenmilieu een onderzoek verricht naar de luchttechnische eigenschappen van de nieuwe operatie-afdeling. De volgende aspecten werden onderzocht: - luchtsnelheden en stromingsprofielen in OK's, waar de luchttoevoer respectievelijk 2000 en 4000 m3/h bedroeg; - concentratie-kiemaantallen in luchtmonsters uit het operatieveld in alle drie OK's, uitgevoerd door het Instituut CIVO-Analyse TNO, afdeling Microbiologie; - de optredende drukhiërarchie in de operatieafdeling, zowel in de dag- als de nachtsituatie. In de nachtsituatie vindt alleen een gereduceerde luchttoevoer aan de 3 OK's plaats. Het blijkt dat de luchtsnelheidsverdeling in de boven de operatietafels aangebrachte luchttoevoerkappen niet homogeen is. De luchtverdeling in het operatieveld is niet optimaal doordat de luchttoevoeropening in de kap niet is aangepast aan de kapafmetingen. Bij ingeschakelde operatielampen wordt de stromingsrichting plaatselijk omgekeerd; bij een luchttoevoer van 2000 m3/h werkt dit effect door tot op de operatietafel. De gemeten drukhiërarchie is niet geheel in overeenstemming met het destijds door MT-TNO aan het College van Ziekenhuisvoorzieningen uitgebrachte advies voor een gewenste drukhiërarchie. De concentratie-kiemaantallen in het operatieveld zijn zeer laag; het is echter mogelijk dat deze hoger uitvallen wanneer de luchtmonsters tijdens een operatie worden genomen.

4 MTE INLEIDING In opdracht van het Medisch Centrum Berg en Bosch, afdeling Ziekenhuis te Bilthoven werd door MT-TNO, afdeling Binnenmilieu een onderzoek verricht naar de luchtsnelheden en stromingsprofielen in twee operatiekamers (OK's). Tevens werden concentratie-kiemaantallen van luchtmonsters uit het operatieveld in drie OK's bepaald door het Instituut CIVO-Analyse TNO, afdeling Microbiologie. Met instemming van de opdrachtgever werden op eigen initiatief van MT-TNO, aanvullende metingen verricht ter bepaling van de optredende drukhiërarchie bij gesloten deuren in de operatieafdeling, zowel bij dag- als nachtbedrijf. De meetresultaten worden getoetst aan het destijds aan het College van Ziekenhuisvoorzieningen uitgebrachte advies betreffende de uitvoering van het ventilatiesysteem om te komen tot een gewenste drukhiërarchie. Hoewel dat deel van het onderzoek buiten de door het Medisch Centrum verstrekte opdracht valt, zijn de meetresultaten toch in dit rapport weergegeven.

5 MTE UITVOERING VAN HET LUCHTTOEVOERSYSTEEM IN DE OK's Volgens het oorspronkelijk ontwerp zou elk der drie OK's (zie plattegrond in figuur 1) worden uitgevoerd met een luchttoevoer vanuit het plafond via een achttal roosters. Om tot een homogene luchtsnelheidsverdeling te komen zou elk rooster voorzien zijn van een toevoerkanaal met een eigen instelklep voor de luchtvolumestroom. Per OK zou de totale luchttoevoer vanuit het plafond 2000 m3/h bedragen. gang verkoever afvoergang patienten ij OK 3 J. opslag OK1 OK 2 rthopedie L vuile gang T reiniging OK-bladen trolleys patiëntensluis T Anaesth opslag werkkast schone berging r spoel opdek voorb wasr voorb. opdek opdek oorb. wasr ster mat ster mat ster mat sluis vuil schone gang I 1 kleedr dames IVC. d 1 I wc d. kleedr heren dikteen- werkkamer personeels-,kamer hoofden verblijf Figuur 1. Plattegrond van de operatieafdeling. De uiteindelijke uitvoering van het luchttoevoersysteem voor de OK's is niet geheel in overeenstemming met het oorspronkelijk ontwerp. In één der OK's (OK 1) is de toevoerluchtvolumestroom verhoogd tot 4000 m3/h. Verder is er gekozen voor een luchttoevoersysteem waarvan de werking is gebaseerd op het OK-systeem volgens TNO-model. In figuur 2 is het principe van het TNO-model weergegen. Via een toevoerplenum en een luchtfilter wordt met homogene snelheid lucht toegevoerd aan de OK. Door toepassing van een verlaagde kapconstructie begint de mengzone, waarin menging met minder schone lucht uit de omgeving plaatsvindt, niet bij het filter maar aan de onderzijde van de kap, op 2 m hoogte boven de vloer. De kernzone waarin zich uitsluitend schone lucht bevindt wordt hierdoor vergroot ten opzichte van een systeem met luchttoevoer vanuit het plafond.

6 MTE012 6 De in werkelijkheid toegepaste kapconstructie (zie figuur 2) wijkt echter af van het TNO-model doordat de afmetingen van het filter niet gelijk zijn aan die van de kap; bij een inwendige kapafmeting van 2,20 x 1,60 m 2 bedraagt het filteroppervlak slechts 1,96 x 1,20 m 2. toevoerplenum filter 7// 7/7/1 //////17//////,////// ////// ///1/ //J kernzone F; t:,...::.:: c:.....*...'.:::::.3 f: P::::',...:::::*::: ::::.:::::::: ::::::::::::: g.::::::..:...:...:..- :.*.á. f:::::::::::.::.::,;, p::::::.::::::.: :.::::;.-:::.?...., ".::.:.:-.:.:...:..-:.:-.-:,:-...::...:::.::.::.:::::.:.:::.:.:::: :::::.:::::::::::::::.. '..:::-.:::::.: '...:::.::::.::::::::.:::::.:::::.:::::::::::::::::::::::::::::::.::::.::::-:,......,---, ''':::::::.:::::::::.:::::::..*:::::**1 '..iff.iii.,../::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::....:. *.iiii.::::::::',".:::::.://i.,ii::: ::;.:::, ''...:::::::::::::::::::::::''..:::::::::::::::::.:::: ' '-',/., ::::::::::.::::::::', - /////////// //////7///////// Figuur 2. Stromingsprofiel van een OK-luchttoevoersysteem volgens TNOmodel (dwarsdoorsnede).

7 MTE STROMINGSVERSCHIJNSELEN IN OK RESULTATEN VAN ROOKPROEVEN Uit rookproeven in OK 1 is gebleken dat het verkleinen van het filteroppervlak consequenties heeft voor het stromingsprofiel zoals dit werd bepaald bij uitgeschakelde operatielampen (zie figuur 3). Het blijkt dat verkleining van het filteroppervlak er toe leidt dat omgevingslucht tot in de kap kan doordringen en dat de kernzone in het operatieveld kleiner wordt doordat de mengzone nu reeds bij het filter begint. 4000m3/h toevoerplenum filter7 17//tz/imt/7f7/47/71/./ IA :.1 tṭ 1 P: 01 ta f.::: ::: -:.:., R:::::.\ (.0 kf : g.: : ::::.0.f..):,..- kernzone A*.f.::::::/1/.***"." '////////////// /// /// Figuur 3. Stromingsprofiel Bij uitgeschakelde operatielampen in OK 1 (dwarsdoorsnede).

8 MTE012 8 In figuur 4 is aangegeven wat de invloed is van de aanwezigheid van een ingeschakelde operatielamp. Door convectieve warmteafgifte van de lamp ontstaat plaatselijk een omhoog gerichte luchtstroming die de luchtstraal vanuit het toevoerplenum zodanig doet afbuigen dat deze aan de rand van de kap gaat "aanliggen". Het begin van de mengzone wordt hierdoor ter plaatse van de lamp verlegd naar de onderzijde van de kap, zodat de kernzone plaatselijk wordt verbreed m 3 h toevoerplenum filter 7 (AfAm+77//771/774//if/ _J operatielamp //////// ///////////////// Figuur 4. Invloed van een ingeschakelde operatielamp op het stromingsprofiel in OK 1.

9 MTE012 9 Er is ook nagegaan in hoeverre de omlaag gerichte luchtstroming in de omgeving van de lamp wordt verstoord. Het waargenomen stromingsprofiel is in figuur 5 weergegeven. Het blijkt dat de convectieve krachten tot op een afstand van ca. 0,5 m onder de lamp de stromingsrichting doen omkeren bij een omlaag gerichte luchtsnelheid in de ongestoorde kap van ca. 0,4 m/s. v 0,4mts 0,5m Operatietafel /////7////// ///////////////// Figuur 5. Stromingsverschijnsel in de omgeving van een ingeschakelde operatielamp in OK 1.

10 MTE LUCHTSNELHEIDSMETINGEN Met behulp van een luchtsnelheidsmeter voor lage luchtsnelheden (fabrikaat Brel en Kjoer) werden luchtsnelheidsmetingen verricht op een tweetal hoogten: - op 2 m hoogte (in het onderste vlak van de toevoerkap); - op 1,2 m hoogte (ca. 0,4 m boven de operatietafel). Het meetvlak binnen de kap van 2,2 x 1,6 m2 werd verdeeld gedacht in 12 gelijke deelvlakken van 0,55 x 0,53 m2; in het hart van elk der deelvlakken werd de gemiddelde luchtsnelheid bepaald over een meettijd van 3 minuten per meetpunt. Ter controle van de homogene luchtsnelheidsverdeling werden de metingen in de meetkap verricht bij uitgeschakelde operatielampen waarbij ervoor werd gezorgd dat de operatielampen steeds zo ver mogelijk van het meetpunt verwijderd waren. De meetresultaten zijn weergegeven in figuur 6 waarin de vectorlengte overeenkomt met de gemeten luchtsnelheid. De positie waarin de toevoerkap is getekend is zodanig dat meetpunt 1 zich het dichtsbij de wasruimte bevindt (zie plattegrond van figuur 1). meetpuntnr. gemiddelde meetpuntnr. gemiddelde luchtsnelheid luchtsnelheid (m/s) (m/s) 1 0,45 7 0,42 2 0,39 8 0,52 3 0,32 9 0,50 4 0, ,48 5 0, ,48 6 0, ,47 Figuur 6. Gemeten luchtsnelheden in de luchtoevoerkap in OK 1; de lengte van de pijlen is evenredig met de getabelleerde luchtsnelheden.

11 MTE Bij de metingen op 1,2 m hoogte waren de operatielampen ingeschakeld om de gebruikssituatie zoveel mogelijk te benaderen. De meetresultaten zijn weergegeven in figuur 7 waarbij tevens de positie van de operatielampen tijdens de metingen is aangegeven. Tijdens de metingen werden tevens de temperatuur en de relatieve vochtigheid (RV) in het operatieveld gemeten. Deze bedroegen respectievelijk 23 C en 38% meetpuntnr. gemiddelde meetpuntnr. gemiddelde luchtsnelheid luchtsnelheid (m/s) (m/s) 1 0,14 7 0,15 2 0,15 8 0,36 3 0,39 9 0,27 4 0, ,52 5 0, ,28 6 0, ,39 Figuur 7. Gemeten luchtsnelheden op 1,2 m hoogte in OK 1; de lengte van de pijlen is evenredig met de getabelliseerde luchtsnelheden.

12 MTE STROMINGSVERSCHIJNSELEN IN OK RESULTATEN VAN ROOKPROEVEN Uit rookproeven bij uitgeschakelde operatielampen is gebleken dat toepassing van een lagere luchtsnelheid vanuit het toevoerplenum leidt tot een toename van de hoek u (zie figuur 8). Hierdoor gaat de luchtstraal die het filter verlaat juist aanliggen tegen de wand van de toevoerkap zodat geen lucht uit de omgeving doordringt tot in de kap. Toename van de hoek a zorgt echter dat de verbreding van de mengzone onder de kap groter is dan volgens figuur 3 bij grotere luchttoevoer te verwachten valt. De kernzone wordt hierdoor niet veel breder dan in OK 1 (zie figuur 3) m3/h toevoerplenum filter 11/7 V V V v \ \) kernzone / / / 1 1 / / / /, Figuur 8. Stromingsprofiel bij uitgeschakelde operatielampen in OK 2 (dwarsdoorsnede).

13 MTE Omdat de luchtsnelheden in de kernzone nu lager uitvallen werd nagegaan of er een gewijzigde invloed van de brandende operatielampen is op het luchtstromingsprofiel. Dit is in figuur 9 weergegeven. v 2. 0,2 m/s Operati e tafel ///////////// //////// ////////////, Figuur 9. Stromingsverschijnselen in de omgeving van de ingeschakelde operatielamp in OK 2.

14 MTE Het blijkt dat de convectieve krachten nu tot in het operatieveld de stromingsrichting doen omkeren bij een omlaag gerichte luchtsnelheid in de ongestoorde kap van ca. 0,2 m/s. Tevens werd nagegaan wat de consequenties zijn wanneer beide operatielampen aan één zijde van de toevoerkap worden gesitueerd (zie figuur 10). Volgens dr. Sj.H.M. Vrind van het ziekenhuis Berg en Bosch, is dit een vaak voorkomende praktijksituatie. Uit figuur 10 blijkt dat er in de lengterichting een luchtbeweging over de operatietafel ontstaat die door de schoorsteenwerking van beide lampen wordt aangedreven. 1 Figuur 10. ///// ///// Stromingsverschijnselen in OK 2 bij 2 aan één zijde ingeschakelde operatielampen (langsdoorsnede). 4.2 LUCHTSNELHEIDSMETINGEN Op overeenkomstige wijze als vermeld in hoofdstuk 3.2 werden luchtsnelheidsmetingen uitgevoerd op 2 m hoogte bij uitgeschakelde en van het meetpunt weggedraaide operatielampen en op 1,2 m hoogte bij ingeschakelde operatielampen die nu echter samen aan één zijde waren geplaatst, overeenkomstig figuur 10. De meetresultaten zijn respectievelijk weergegeven in de figuren 11 en 12. De positie waarin de toevoerkap is getekend is zodanig dat meetpunt 1 zich het dichtst bij de opdekruímte steriel materiaal bevindt (zie figuur 1). Tijdens de metingen bedroegen de temperatuur en RV in het operatieveld respectievelijk 22,1 C en 39%.

15 MTE meetpuntnr. gemiddelde luchtsnelheid (m/s) 1 0,26 2 0,30 3 0,30 4 0,07 5 0,22 6 0,06 meetpuntnr gemiddelde luchtsnelheid (m/s) 0,07 0,22 0,10 0,32 0,36 0,30 Figuur 11. Gemeten luchtsnelheden in de luchttoevoerkap in OK 2; de lengte van de pijlen is evenredig met de getabelliseerde luchtsnelheden.

16 MTE meetpuntnr. gemiddelde meetpuntnr. gemiddelde luchtsnelheid luchtsnelheid (m/s) (m/s) 1 0,18 7 ±0,09 2 0,25 8 ±0,08 3 0,25 9-0,09 4 0, ,15 5 0, ,14 6 0, ,12 Figuur 12. Gemeten luchtsnelheden op 1,2 m hoogte in OK 2; de lengte van de pijlen is evenredig met de getabelliseerde luchtsnelheden.

17 MTE BEPALING VAN DE MICROBIOLOGISCHE GESTELDHEID VAN LUCHTMONSTERS UIT DE OK's Op werden tussen en uur door de afdeling Microbiologie van het Instituut CIVO-Analyse TNO luchtmonsters genomen in elk der 3 OK's. Gebruikt werd een Biotest RCS Air Sampler. De monsters werden in iedere ruimte in het midden op ± 1 meter hoogte genomen. Tijdens de monsterneming was er geen operatietafel aanwezig en waren de operatielampen uitgeschakeld. De resultaten waren als volgt: Kolonievormende eenheid per m3 (KVE/m3) OK 1 11 OK 2 2 OK 3 5 Als gangbare normen voor de luchtkwaliteit in ziekenhuizen worden gehanteerd: a) 10 KVE/m3 in transplantatiezones; b) 70 KVE/m3 in operatiekamers; c) KVE/m3 in alle overige ruimten. Opgemerkt dient te worden dat in OK 3 ten tijde van de monstername in één der hoeken door 2 personen onderhoudswerkzaamheden werden verricht.

18 MTE BEPALING VAN DE DRUKVERDELING EN LUCHTTRANSPORTRICHTINGEN IN DE OPERATIE- AFDELING In februari 1984 werd door het toenmalige IMG-TNO, thans MT-TNO aan het College voor Ziekenhuisvoorzieningen een advies uitgebracht over de te realiseren drukhiërarchie in de operatie-afdeling ter vermindering van het gevaar voor kruisinfectie. In dit advies werd uitgegaan van een gewenste drukhiërarchie voor de dagsituatie volgens figuur s s s 5 s S s 5 Figuur 13. Gewenste drukniveaus in de operatieafdeling (dagsituatie). De cijfers geven de drukniveaus in Pa. Door meting van drukverschillen over gesloten deuren werd op de in werkelijkheid gerealiseerde drukhiërarchie in de operatie-afdeling bepaald voor de dag- en nachtsituatie. De meetresultaten zijn respectievelijk in de figuren 14 en 15 weergegeven. De drukniveaus werden bepaald ten opzichte van het drukniveau in de vuile gang, die in open verbinding stond met andere gedeelten van het ziekenhuis. Om vergelijking van de drukniveaus met figuur 13 mogelijk te maken is het drukniveau in deze gang op 5 Pa gesteld, overeenkomstig de waarde volgens figuur 13 (voor plaatsbepaling vuile gang zie figuur 1). Tijdens de metingen werden de ventilatiekieren onder de deuren opgemeten en hieruit werden netto doorstroomopeningen afgeleid. Bij zeer goed sluitende deuren werd een (Anetto) geschatte waarde voor aangenomen. Anetto

19 MTE , 5 14 L 7 8, Z ,5 18,5 2 12,5 1 12, ,5 1 14,5 13, , I 12, , ,5 I Figuur 14. Gemeten drukniveaus in de operatieafdeling (dagsituatie). De cijfers geven de drukniveaus in Pa ,5 8,5 E8,5 7,5 p. 8,5 17,5 MS 11,5 18,5 17, ns 8,5 f8,5i 8,5 5, 5 7 5,5 5,5 7,5 7,51 II [8,5 8,5 8,5 7,5 Figuur 15. Gemeten drukniveaus in de operatieafdeling (nachtsituatie). De cijfers geven de drukniveaus in Pa. Uit het gemeten drukverschil en de netto doorstroomopening werd met (1) de volumestroom per gesloten deur afgeleid. qv = Anetto. p)1/n 4 (1/p). (2 A (1)

20 MTE waarin: qv = luchtvolumestroom A = netto doorstroomopening netto [m3/s] [m2] P = soortelijke massa van de lucht [kg.m-3] Op = drukverschil [Pa] n = exponent die de aard van de stroing karakteriseert 1 < n 5-2 [-] n = 1, laminaire stroming n = 2, turbulente stroming De op deze wijze globaal bepaalde waarden voor de luchtvolumestromen zijn respectievelijk voor de dag- en nachtsituatie weergegeven in de figuren 16 en 17. In de nachtsituatie wordt het gehele ventilatiesysteem buiten bedrijf gesteld, behalve de toevoerventilatoren voor de OK's, die met gereduceerde snelheid blijven draaien om een overdruk in de OK's te handhaven. r- O -e-169 ' t 8.._ in t b , 10 ~8 220' cd, L,67 J , % ;?5 QD O 75 Lob o C) 0 Figuur 16. Uit drukverschillen en kierafmetingen afgeleide waarden voor de volumestroom (dagsituatie). 0 drukniveaus in Pa volumestroom in m3/h

21 MTE r , 112 jn,5 i7 as e,s O Figuur 17. Uit drukverschillen en kierafmetingen afgeleide waarden voor de luchtvolumestromen (nachtsituatie). 0 drukniveaus in Pa volumestroom in m3/h

22 MTE BESCHOUWING VAN DE ONDERZOEKSRESULTATEN 1) De luchtsnelheidsverdeling in de luchttoevoerkappen is niet homogeen; in OK 1 variëren de gemeten luchsnelheden van 0,25 tot 0,56 m/s (zie figuur 6) en in OK 2 van 0,06 tot 0,36 m/s (zie figuur 11). 2) De gemeten luchtsnelheden in het operatieveld van OK 1 variëren bij ingeschakelde operatielampen van 0,14 tot 0,52 m/s (zie figuur 7) en in OK 2 van -0,08 tot 0,29 m/s (zie figuur 12). 3) De boven de operatietafel gemeten waarden voor de relatieve vochtigheid in beide OK's zijn te laag (lager dan 40% bij temperaturen van 22 tot 23 C). De gewenste waarde bij deze temperatuur bedraagt ca. 55%. 4 ) De brandende OK-lampen veroorzaken convectieve, omhoog gerichte krachten die de stromingsrichting plaatselijk doen omkeren. Deze invloed strekt zich in OK 1, waar met een verhoogde luchtoevoer wordt gewerkt, uit tot 0,5 m onder de lamp (zie figuur 5); in OK 2 is de invloed merkbaar tot in het operatieveld (zie figuur 9'en 10). Toch blijkt uit figuur 10 dat in het gebied waar over het algemeen de operatie plaatsvindt een luchtbeweging van schone kernlucht in de lengterichting van de operatietafel plaatsvindt naar het gebied waar de invloed van de lampen de stromingsrichting doet omkeren. De situatie behoeft daarom nog niet verontrustend te zijn zolang de lampen niet loodrecht boven het operatiegebied worden geplaatst. 5 ) Verkleining van het filteroppervlak ten opzichte van de kapafmetingen leidt bij een luchttoevoer van 4000 m3/h in OK 1 tot versmalling van de kernzone (zie figuur 3). Onder invloed van de brandende OK-lampen wordt dit nadelig effect plaatselijk opgeheven (zie figuur 4). Men moet echter bedenken dat de operatie juist niet recht onder de lampen wordt uitgevoerd maar in het gedeelte waar het stromingsprofiel overeenkomstig figuur 3 is. 6) In OK 2, waar met een luchttoevoer van 2000 m3/h wordt gewerkt, leidt verkleining van het filteroppervlak niet direct tot versmalling van de kernzone in de kap (zie figuur 8). Beschouwt men een dwarsdoorsnede in het midden van de kap dan blijken de luchtsnelheden aan de rand van de

23 MTE kap veel lager te zijn dan in de kern (zie figuur 11; de meetpunten 4, 6, 7 en 9). Het gevolg hiervan is een verbreding van de mengzone en uiteindelijk een versmalling van de kernzone boven de operatietafel (vergelijk figuur 8 met figuur 2). 7 Vergelijking van figuur 14 met figuur 13 leert dat de drukhiërarchie niet geheel in overeenstemming is met de uitgangspunten volgens figuur 13 en wel op de volgende punten: - de schone berging heeft geen overdruk ten opzichte van de schone gang; - de werkruimte anaesthesist, dicteerruimte, werkkamer hoofden en personeelsverblijf hebben geen onderdruk ten opzichte van de schone gang; - de opdekruimten voor steriel materiaal alsmede de voorbereidingsruimten hebben geen of een te kleine overdruk ten opzichte van de schone gang; - de spoelruimte heeft een te kleine onderdruk ten opzichte van de verkoeverruímte. Verder valt het volgende op te merken: - De toegangsdeuren tot de doucheruimten in de dames- en herenkleedruimten sluiten vrij goed af waardoor bij gesloten deuren vrijwel geen ventilatie in de doucheruimten plaats vindt. Deze deuren dienen daarom te worden voorzien van luchttoevoeropeníngen. - Beide kleedruimten zijn elk voorzien van één zeer goed sluitende deur. Terwijl in de dameskleedruímte deze deur aan de schone gang is gesitueerd is hij in de herenkleedruimte juist aan de vuile gang geplaatst. Dit veroorzaakt aanzienlijke drukverschillen tussen deze ruimten die tot verstoring van de ventilatie van de tussenliggende toiletten en douches kan leiden indien hiervoor gemeenschappelijke afvoerkanalen worden toegepast. Overigens is het toepassen van zeer goede sluitende deuren uit oogpunt van handhaving van een gewenste drukhiërarchie zelfs ongewenst. - De ruimte voor reiniging OK-bladen en trolleys heeft overdruk ten opzichte van de patiëntensluis; een onderdruk lijkt eerder gewenst. - Voor de voorbereidingsruimte en opdekruimten steriel materiaal zijn zeer goed sluitend deuren toegepast. Dit is uit oogpunt van handhaving van een gewenste drukhiërarchie ongewenst.

24 MTE ) Uit de figuren 16 en 17 blijkt het volgende: Tussen OK 2 en 3 vindt een ongewenste luchtuitwisseling plaats via een doorgeefkast welke in de tussenwand is aangebracht. Het is ons inziens noodzakelijk dit luchttransport ongedaan te maken, bijvoorbeeld door het plaatsen van een zeer goed sluitend tussenschot. Uit figuur 17 blijkt dat een overdruk in de OK's in de nachtsituatie gehandhaafd blijft. Er zijn echter enkele ongewenste effecten: een luchttransport van de spoelruimte naar de verkoeverruimte; het ontbreken van een overdruk in de opdekruimten voor steriel materiaal en de voorbereidingsruimten ten opzichte van de schone gang; indien de deuren niet hermetisch zouden afsluiten zou via de deurkieren een overstroom hebben plaatsgevonden waardoor deze ruimten wel de gewenste overdruk zouden hebben behouden. 9) Uit de resultaten van het microbiologisch onderzoek blijkt dat de luchtkwaliteit in de kernzones onder de kappen in de OK's, althans bij uitgeschakelde operatielampen en het ontbreken van de operatietafel, zeer goed is (2 tot 11 KVE/m3). Het is de vraag of deze luchtkwaliteit ook wordt gehaald tijdens een operatie wanneer de OK-lampen branden en het operatieteam rond de operatietafel staat.

25 MTE CONCLUSIES - De luchtsnelheidsverdeling in de luchttoevoerkappen in de OK's is niet homogeen; oorzaken hiervan zijn: 1) Het ontbreken van een systeem waarmee de homogene snelheidsverdeling kan worden ingesteld, in het oorspronkelijk ontwerp dat door het College van Ziekenhuisvoorzieningen werd goedgekeurd, was hierin wel voorzien. 2) Het toepassen van een roosteroppervlak dat kleiner is dan de binnenafmetingen van de kap; hierdoor nemen de luchtsnelheden aan de rand van de kap af en is zelfs terugstroming mogelijk. - Het toepassen van een kleiner toevoerrooster in de kap veroorzaakt ook een verkleining van de schone kernzone boven de operatietafel, vooral in OK 1 waar met een verhoogde luchttoevoer wordt gewerkt. Het stromingsprofiel in het operatieveld wordt sterk beïnvloed door de brandende operatielampen; vooral in OK 2, waar de luchttoevoer 2000 m3/h bedraagt, is dit merkbaar waarbij zelfs een rondgaande luchtbeweging op gang wordt gebracht met een vertikaal omhoog gerichte luchtbeweging vanuit het operatieveld naar de lampen. De algemene verlichting in de kap geeft geen verstoring van het stromingsprofiel. - Uit het microbiologisch onderzoek blijkt dat de luchtkwaliteit in de kernzone onder de luchttoevoerkappen van alle drie OK's zeer goed is. De vraag is of dit tijdens een operatie ook het geval is. - De drukhiërarchie in de operatie-afdeling is niet geheel in overeenstemming met het destijds door MT-TNO aan het College van Ziekenhuisvoorzieningen uitgebrachte advies voor een gewenste drukhiërarchie. - Door het toepassen van zeer goed sluitende deuren wordt het "overstroom"-principe onmogelijk gemaakt. Vooral in de nachtsituatie leidt dit tot een vermindering van de drukbeheersing in de aan de operatiekamer grenzende ruimten waar de ventilatie hierdoor tot zeer kleine waarden wordt teruggebracht.

26 MTE Door het ontbreken van luchttoevoeropeníngen worden de douches onvoldoende geventileerd. - Er vindt ongewenste luchtuitwisseling plaats tussen OK 2 en OK 3 door aanwezigheid van een doorgeefkastje in de tussenwand. - De relatieve vochtigheid in de OK's was tijdens het onderzoek voortdurend te laag (38 á 39%).