Innovatie en maatschappelijk verantwoord ondernemen in de hulpmiddelen

Transcriptie

1 Innovatie en maatschappelijk verantwoord ondernemen in de hulpmiddelen 1. Visie Venlo op maatschappelijk ondersteunen en kantelen Venlo wil sterke regie voeren om burgers effectiever en efficiënter maatschappelijk te ondersteunen. De dienstverlening aan burgers die het zelfstandig of met hulp van hun eigen netwerk niet meer redden moet efficiënter en effectiever. Gezamenlijke regie met Zorgkantoor en Zorgverzekeraar UVIT is het uitgangspunt voor een groot aantal thema s, waaronder de dienstverlening rondom hulpmiddelen. Door gezamenlijk visies te ontwikkelen en te delen op het gebied van zorg, ondersteuning en participatie (en vooral de samenhang daartussen) willen we onze verantwoordelijkheid voor de uitvoering van verschillende wetten goed vormgeven en onze financieringstromen slim en gedegen op elkaar laten aansluiten. Venlo deelt de mening dat in de maatschappelijke ondersteuning nog te vaak sprake is van overlap, langs elkaar heen werken, onvoldoende maatwerk en hoge uitvoeringskosten. Voor burgers leidt dit tot onnodig bureaucratie en veel verschillende specialistische kokers. Hulp en ondersteuning is vaak nog ingewikkeld georganiseerd. Het is lastig de juiste vragen in de juiste volgorde aan het juiste loket te stellen. Dit vraagt om vernieuwde werkwijzen, om slim bezuinigen en effectiviteit en uitvoeringskracht versterken. Venlo heeft zich de opgave gesteld om meer met minder middelen te bereiken. Dit vraagt om een ondernemende en innovatieve houding. Het vraagt om een gedeelde integrale visie en toekomstbeelden hoe wij kwetsbare burgers maatschappelijk willen ondersteunen en de noodzakelijke dienstverlening willen organiseren. De gemeente Venlo deelt met Zorgkantoor Noord- en Midden-Limburg, Zorgverzekeraar UVIT en een brede groep maatschappelijke partners een overall visie op wonen welzijn en zorg. Hierin is verwoord hoe de gemeente Venlo met haar partners vorm wil geven aan de Kanteling binnen wonen, welzijn en zorg. De kanteling vraagt om een omslag in denken en doen, attitude en handelen die ontwikkeld moet worden bij de gemeente zelf, bij maatschappelijke partners en de burgers. Een houding die recht doet aan het stimuleren en ondersteunen/faciliteren van handelen gericht op eigen kracht en kunnen, op zelfregie en eigen verantwoordelijkheid van de burger met zijn netwerk. Aan de ene kant wordt dit van de burger verwacht. Aan de ander kant wil Venlo voor die burger veel meer sturen op het organiseren van een maatschappelijk ondersteuningsaanbod dat inspeelt op hun daadwerkelijke behoeften. 1.1 Venlodroom In januari 2011 heeft de Gemeente Venlo, Zorgkantoor Noord en Midden Limburg, de Zorggroep, Proteion Thuis, Dichterbij, WAA-groep, Woningstichting Woonwenz en Welzijnsstichting Wel.kom een samenwerkingsovereenkomst en visie op Wonen Welzijn en Zorg vastgesteld met als titel Venlodroom. Sinds 2011 wordt binnen een regelvrije zone in Venlo Oost geëxperimenteerd in pilots. De partijen trekken in dit programma als partners met elkaar op en hebben zich het volgende ten doel gesteld: 1. Maatschappelijke ondersteuning meer te organiseren vanuit behoeften en mogelijkheden van mensen en hun sociale verbanden. 2. Met elkaar een integrale aanpak te ontwikkelen, waarbij individuele belangen van organisaties ondergeschikt zijn aan de dienstverlening naar de burger/zorgvrager. 3. De aanpak uitgaat van een benadering vanuit sociale verbanden en leefbaarheid en niet vanuit individuele zorg of welzijn. 1

2 De missie van Venlodroom luidt: Wonen, welzijn en zorg wordt teruggeven aan de mensen waar dit voor bedoeld is: de burger, zijn sociale verbanden en de professional die deze ondersteunt. Behoeftes van het individu, zijn omgeving en zijn wijk staan centraal. Er wordt een appèl gedaan op de betrokkenheid van de wijk, de omgeving en het individu. Venlodroom-partners ontwikkelen en introduceren een nieuwe, integrale, betrokken en resultaatgerichte wijze van samenwerken in Venlo Oost. De doelstellingen van Venlodroom luiden: Teruggeven van de verantwoordelijkheid aan burgers en zijn sociale verbanden bij het vinden van oplossingen voor problemen die zij ervaren op het gebied van wonen welzijn en zorg. Creëren van een integrale, zelfsturende,resultaatgerichte, betrokken en outreachende werkwijze van professionals en niet-professionals op het gebied van WWZ in Venlo Oost Leveren van een vraaggericht, samenhangend, kwalitatief beter, effectiever en efficiënter dienstverleningsaanbod voor WWZ. Venlodroom fungeert als pilot voor de nieuwe werkwijze in het kader van de kanteling van de WMO en doorontwikkeling van WWZ. De belangrijkste uitgangspunten luiden: Behoeftegericht: alleen nog maar activiteiten waar daadwerkelijke behoeften aan is (en degene waar het voor bedoeld is) worden uitgevoerd. Rol van de burger en overheid (uitvoeringsorganisatie) we benaderen de bewoners van Venlo oost niet als klant maar als burger die vooral ook zelf verantwoordelijk is voor deelname en voor het leveren van een bijdrage aan de samenleving. Kantelen van de dienstverlening. De volgorde van de aanpak is: eerst kijken wat de hulpvrager (nog) zelf kan, dan kijken wat zijn omgeving kan betekenen, vervolgens kijken wat er collectief geregeld kan worden en vervolgens als sluitstuk leveren van individuele professionele dienstverlening. Top down activeren en bottum up organiseren: de gewenste beweging komt niet vanzelf op gang. Door professionals wordt outreachend het vliegwiel in beweging gebracht, de invulling en uitvulling wordt echter altijd in samenspraak met hulpvrager/bewoner vormgegeven. Empowerment: de professionele dienstverlening is primair gericht op facilitering, empowerment en ondersteuning van hulpvragers en secundair op zelf leveren van aanbod/diensten. Samenwerken is werken: het langs elkaar heen werken, niet van elkaar weten, van het kastje naar de muur sturen is uit den boze. Dit betekent niet oeverloos vergaderen en afstemmen, maar integraal denken en doen en indien nodig autonomie afstaan. Primaat bij de uitvoerder (vrijwilliger en professional). De deskundigheid zit bij de uitvoerder. Deze is dus leidend in de invulling en uitvoering van projecten en activiteiten. Regie op afstand: organisaties en financiers zijn kaderstellend en voorwaardenscheppend. Zij sturen op doelen en geven de middelen en de ruimte aan de uitvoerders om die doelen te bereiken. Olievlekwerking: in de pilot Venlodroom zullen professionele organisaties en vrijwilligersorganisaties op een nieuwe manier aan de slag gaan. Venlodroom fungeert daarbij als proeftuin voor de kanteling van de WMO. De ambitie is om deze manier van samenwerken ook in breder verband in Venlo en binnen organisaties uit te rollen. 2

3 Continuïteit: de doelstellingen zijn niet gemakkelijk te verwezenlijken en zullen met vallen en opstaan gepaard gaan. Evaluatie van de pilot zal, uitgaande van de ambities van Venlodroom, gericht zijn op verbeteren en bijstellen van de aanpak Bezuinigingen in relatie tot de kanteling Door de vergrijzing en jaarlijkse toename van zorgvragen is het noodzakelijk stappen te nemen om toekomstbestendige welzijn en zorg te kunnen blijven garanderen. Venlo steekt in op kantelen en bezuinigen. Doel daarbij is dat beide processen elkaar versterken. Venlo wil: directe besparingen op de kosten van individuele voorzieningen in het kader van de Wmo realiseren; investeren in het versterken van de eigen kracht van burgers, hun netwerken en het ontwikkelen van nieuwe collectieve arrangementen. Maximale eigen bijdrage op de individuele voorzieningen zijn ingevoerd. Versobering op individuele hulmiddelen in de toekomst is niet uit te sluiten om de middelen die daarmee vrij komen te kunnen investeren in het faciliteren van de eigen kracht van burgers en hun netwerken, in het ontwikkelen van nieuwe collectieve arrangementen. Versobering kan noodzakelijk worden om in de toekomst wellicht bestaande algemene en collectieve voorzieningen te kunnen behouden. Goedkoper en slimmer inkopen is een manier om kosten te besparen. De kanteling in Venlo is vertaald in projecten, pilots en werkwijzen zoals gehanteerd in het Huis van de Wijk en Venlodroom. Voor het verstrekken van en dienstverlening rondom de individuele hulpmiddelen is Venlo op zoek naar een partner die - naast de levering van producten - de kanteling binnen de individuele hulpmiddelen mede vorm geeft. Het ontwikkelen van een hulpmiddelencentrum maakt hier een belangrijk onderdeel van uit. Vanuit dit centrum zullen collectieve oplossingen ontwikkeld worden. Concreet wordt hierbij gedacht aan pools voor scootmobielen en handbewogen rolstoelen, maar ook aan het invoeren van scootmobiels op proef. Venlodroom kent verschillende concrete pilots. Een belangrijke pilot is de invoering van wijkteams. Wijkteams bestaan uit wijkprofessionals die verantwoordelijk zijn voor indicatiestelling en zorgtoewijzing. Andere pilots zijn het buurtwerkbedrijf en de buurtnetwerken. We vragen van de nieuwe partner daar waar nodig zijn rol te pakken in de pilots van Venlodroom en/of het project Huizen van de Wijk. De doorontwikkeling van de wijkteams, die de komende jaren over Venlo zullen worden uitgerold, gaat betekenen dat de indicatiestelling van de hulpmiddelen anders wordt vormgegeven en wordt georganiseerd. De verwachting is dat de wijkteams in de toekomst de taak van de MO-Zaak volledig gaan overnemen. De toekomst moet uitmaken of o.a de noodzakelijke ergonomische kennis die voor indicatiestelling van individuele hulpmiddelen noodzakelijk is op het niveau van de wijkteams geborgd kan worden of dat dit om andere oplossingen vraagt Een mogelijkheid zou kunnen zijn dat onze partners in hulpmiddelen een rol krijgt in de indicatiestelling zoals die op dit moment door de MO zaak wordt uitgevoerd. De wijkkteams zijn geïntroduceerd om de vraag achter de vraag te achterhalen en ondersteuning te laten aansluiten op individuele behoeften van burgers. Streven is meer individueel maatwerk te leveren. Het idee is tevens dat dit het beroep op individuele voorzieningen uitstelt of voorkomt. Het zorg- en ondersteuningsaanbod is in de gekantelde situatie zo goed mogelijk afgestemd op de daadwerkelijke behoefte van een klant. Een belangrijk effect van het kantelen van de 3

4 Wmo is dat de zelfredzaamheid van burgers wordt gestimuleerd. Een ander belangrijk gevolg van het kantelen van het ondersteuningsaanbod is dat het beroep op (duurdere) individuele voorzieningen zoveel mogelijk wordt uitgesteld of zelfs voorkomen. Het kantelen van de Wmo betekent ook investeren. De professionals in de wijkteams worden getraind in het fundamenteel anders benaderen van de vraag. Maar kantelen betekent ook investeren in nieuwe arrangementen als voorliggend aanbod dat flexibel op deze vraag in kan spelen. Er zal een laagdrempelige toegang moeten worden ingericht, die bekend is bij burgers waar zij terecht kunnen met hun vragen op allerlei gebieden. Ook de burger zal zich moeten aanpassen aan de nieuwe visie. Hulpmiddelen zijn geen recht, maar een voorziening om zelfstandig in de eigen omgeving te kunnen functioneren. Deze voorziening is pas beschikbaar als eigen middelen of het sociale netwerk niet toerijkend zijn om zelfstandig te functioneren. Tot slot noemen we hier dat het belangrijk is het sociale steunsysteem niet te overbelasten en voor voldoende ondersteuning te zorgen. In het rapport De Kanteling financieel, kosten en baten van een nieuwe aanpak in de Wmo (VNG, 2010) is opgenomen dat besparingen kunnen worden gerealiseerd door het aanbod te kantelen omdat: - een groter deel van de burgers geen aanvraag voor een individuele voorziening indient; - er minder bezwaar wordt gemaakt; - de duurzaamheid van arrangementen hoger is; - de zorgcarrière van klanten vlakker is (ontwikkeling minder snel omhoog, en wellicht ook minder hoog eindigend); - arrangementen minder vaak individuele voorzieningen bevatten omdat alternatieve oplossingen worden gevonden in de sfeer van eigen kracht, sociale netwerken en algemene voorzieningen. 2. Het hulpmiddelencentrum: Kantelen en innovatie in hulpmiddelen Vergrijzing en verdergaande extramuralisering hebben tot gevolg dat maatschappelijk de omvang van ondersteuningsvragen toenemen en ook vaker meervoudig en complexer worden. Ook de behoefte aan hulpmiddelen neemt toe. De huidige situatie ten aanzien van de dienstverlening en verstrekkingen van hulpmiddelen aan kwetsbare burgers vanuit verschillende financieringsstromen is ingewikkeld en niet optimaal op elkaar afgestemd. Iedere wetgeving kent zijn eigen loket, indicatiestelling en aanvraagtraject. Vanaf 2013 worden wettelijke taken vanuit de AWBZ voor hulpmiddelen overgeheveld naar de Zorgverzekeringswet. Om de dienstverlening en de verstrekkingen rondom hulpmiddelen te verbeteren en in de toekomst de kosten in grip te houden koerst Venlo op kantelen en innovatie Een hoger herverstrekkkingspercentage van de hulpmiddelen, het ontwikkelen van wijkgerichte collectieve oplossingen voor hulpmiddelenvraagstukken (o.a. scootmobielpools) moeten bijdragen de integrale kosten van hulpmiddelen te verlagen en meer met minder middelen te realiseren. Gemeente, Zorgverzekeraar VGZ en Zorgkantoor Noord en Midden Limburg willen samen werken op het terrein van verstrekken van hulpmiddelen vanuit de één loket -gedachte. We willen een gedeelde visie op een hulpmiddelencentrum ontwikkelen en gezamenlijk regie voeren op de implementatie van een hulpmiddelencentrum. Vanaf 2013 zal met een pilot voor dit centrum met een breed loket gestart worden. Burgers zullen dan zoveel als mogelijk vanuit één locatie, ongeacht op welke wettelijke regeling ze een beroep doen, informatie advies en hun hulpmiddelen verstrekt krijgen. Ook zal vanuit deze locatie service en onderhoud voor hun hulpmiddelen geboden worden. Streven hierbij is de 4

5 financieringsstromen beter op elkaar af te stemmen en de dienstverlening aan burgers integraal en eenvoudiger te regelen. In dit hulpmiddelencentrum kunnen tevens middelen worden verstrekt die buiten wettelijke regelingen vallen en/of door burgers zelf gefinancierd worden. Medische hulpmiddelen die op indicatie van een arts, persoonsgebonden moeten worden ingezet vallen voor de verzekeraar hier buiten. Van de nieuwe partner vragen we hierin voorop te willen lopen in de samenwerking met de huidige parners van Venlo en de leveranciers van Zorgkantoor en Verzekeraar VGZ om dit hulpmiddelencentrum met één loket te organiseren. Venlo wil gezamenlijk met VGZ en alle belanghebbenden in de keten, waaronder de verschillende contractanten in het veld, een visie op een hulpmiddelencentrum doorontwikkelen en in gemeente Venlo een concrete pilot starten om dit loket in het nieuwe hulpmiddelencentrum te realiseren. De gedachten over de doorontwikkeling van dit hulpmiddelencentrum reiken echter verder. Het hulpmiddelencentrum zou zich kunnen ontwikkelen tot een breed stedelijk dienstencentrum voor service, diensten en producten die de zelfredzaamheid in en rondom de woning voor burgers van Venlo bevorderen. Te denken valt aan loophulpmiddelen, zitvoorzieningen, rolstoelen, scootmobielen, woonaanpassingen, trapliften etc. Maar ook kan worden gedacht aan domotica en levensloopbestendig bouwen. Ook informatie en advies, strijk en wasservices etc. kunnen tot het aanbod behoren. Gedacht wordt daarbij aan een centrum dat een stedelijke functie kent; een functie die niet op het niveau van alle wijken georganiseerd kan worden. Een stedelijke functie die naadloos aansluit op de diensten en producten die we op de schaal van de wijk willen organiseren. Als stedelijke functie zou het centrum ook een rol kunnen vervullen als innovatiecentrum Met de komst van de meer kapitaalkrachtige 65+ zal de vraag naar andere en meer innovatieve, dan wel op de persoonlijk situatie geënte, diensten en producten alleen maar groeien. Daarom is het belangrijk om commerciële partners in de ontwikkeling van het concept mee te nemen omdat zij in de toekomst een grotere rol gaan spelen in de zorgbusiness/ of zorg als business. Het ontwikkelproces gaat uit van een groeimodel dat in dialoog met de regievoerders, maatschappelijke partners en de eindgebruikers ontwikkeld en geïmplementeerd wordt. Naast samenwerking met andere leveranciers is samenwerking met partners in de keten van wonen welzijn en zorg relevant, met belangenorganisaties en eventueel dus andere commerciële partners op het terrein van hulpmiddelen. Belangrijke uitgangspunten voor de samenwerking en invulling van het loket binnen het hulpmiddelencentrum zijn: o verstrekken van hulpmiddelen los van de aard van de wettelijke aanspraken en financieringsstroom vanuit 1 loket; o inzet van deskundigheid (het managen en gebruiken van de talenten en ervaringsdeskundigheid) van de gebruiker in het ontwikkelen en organiseren van diensten en producten; o aansluiten op initiatieven in buurten en wijken; o dit centrum levert goede kwaliteit voorzieningen, door samenwerking met andere leveranciers integrale pakketten; o de mogelijkheid voor overname/meenemen van hulpmiddelen ondanks verschillende financieringsstromen; o structureel goede instructie, aandacht voor rijvaardigheid en training; o kent een goede bereikbaarheid en toegankelijkheid; 5

6 o kent een snelle afhandeling en responstijd, ook bij overgang naar leverancier (door verhuizing); o leveren / verstrekken van voorzieningen vindt plaats met weinig bureaucratie o geen claimgedrag, sturen op compenseren van beperkingen door uit te gaan van eigen kracht individu en omgeving, collectieve voorzieningen voorliggend aan individuele voorzieningen; o one-stop-shopping en administratief arm; o gericht op meer met minder; o hoog % herverstrekking; o er is goede afstemming met het integraal werken in de wijk binnen de projecten/ programma s, Huizen van de wijk, Venlodroom en het hulpmiddelencentrum; o er is ruimte voor het ontwikkelen van decentrale diensten in de wijk. Voor de realisatie van het hulpmiddelencentrum en de wenselijke doorontwikkeling van dit centrum is Venlo op zoek naar een partner die wil investeren en voorop wil lopen in gezamenlijke visieontwikkeling en uitvoering met partners in de keten van wonen-welzijnzorg, met belangenorganisaties en de doelgroep. Dialoog is voor Venlo het sleutelwoord. Dit vraagt om innovatiekracht investeren en zoeken naar nieuwe samenwerkingsvormen en de creativiteit en lef om buiten de gebaande paden te treden. Voor dit onderdeel vragen we in de aanbesteding een partner die: naast de leveringen van hulpmiddelen wil deelnemen als adviseur en ketenpartner; de visie deelt en proactief en innovatief invulling geeft aan de uitvoering van visie in praktijk; een visie heeft op gekantelde dienstverlening; een visie heeft op terugdringen van de total cost of ownership van de hulpmiddelen zich als maatschappelijk verantwoord ondernemer inzet voor social return on investment; een visie heeft op zijn rol in de keten en zijn relatie tot de verschillende partners; kan aansluiten en wil samenwerken met venlopartners in Venlodroom en zijn bijdrage levert bij de doorontwikkeling en implementatie van de projecten ten aanzien van het invoeren van het gesprek, en het opzetten van collectieve oplossingen; creatieve en innovatieve ideeën heeft om deze nieuwe rol vorm te geven naar de gemeente als opdrachtgever, de andere ketenpartners en in dialoog en samenwerking met belangenorganisatie in buurten en wijken en de eindgebruiker; 3. Maatschappelijk verantwoord ondernemen door Social Return on Investment De gemeente Venlo ontwikkelt integraal visies op het terrein van zorg en participatie. Belangrijk hierin is vooral de samenhang tussen visies, wetgeving en uitvoering. De gemeente wil de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van verschillende wetten goed vormgeven en de financieringsstromen gedegen op elkaar laten aansluiten. Doel is een effectieve en efficiënte inzet van middelen. Het betreft dan vooral de Wmo, de Zorgverzekeringswet en de AWBZ met de nieuwe wet Werken naar Vermogen. Voor Venlo is een belangrijk doel binnen verantwoord maatschappelijk ondernemen social return on investment. Met de komst van de Wet werken naar vermogen wil Venlo nog meer alle opdrachten die zij uitbesteedt aan derden tegen het licht houden en beoordelen of haar uitvoeringsbedrijf WAAgroep opdrachten in dit domein kan uitvoeren. Hiermee wordt het meest recht gedaan aan social return on investment. Venlo streeft ernaar zoveel mogelijk (de meest) kwetsbare burgers op de arbeidsmarkt volwaardig in het arbeidsproces te laten participeren. Ook waar dit geldt rondom de gehele dienstverlening van WMO individuele hulpmiddelen en voor de 6

7 toekomst tevens voor andere (WMO) voorzieningen die de zelfredzaamheid in en om de woning vergroten. Om optimaal aan dit uitgangspunt te voldoen heeft de gemeente Venlo besloten de gehele dienstverlening rondom de individuele hulpmiddelen WMO in opdracht van de WAA te geven. Concreet betekent dit dat het totale uitvoeringsproces van passing, onderhoud, reparatie, schoonmaak, (her)verstrekking, management van hulpmiddelencentrum en depot gegund is aan de WAA-groep. Dit betekent dat de WAA-groep, naast de te kiezen hulpmiddelenleverancier, onze belangrijkste partner wordt. Wij verwachten van de leverancier en de WAA-groep, naast visie en kennisdeling, een gedegen investering in een soepele operationele samenwerking. Venlo, juni