Meerjarenbeleidsplan 2010 t/m Kind en gezin

Transcriptie

1 Meerjarenbeleidsplan 2010 t/m 2014 Kind en gezin Juni 2011

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding Achtergrond Visie, Missie, Kernwaarden en Strategie Trends Analyse van de interne en de externe omgeving Interne omgeving Externe omgeving Conclusies Positionering Samenwerking Doelstellingen en interventies Algemene doelstelling Interventies Veilige leefomgeving Dagelijkse levensbehoeften Toegang tot Basisgezondheidszorg Basis onderwijs Maatschappijopbouw Beleidsbeïnvloeding Landenplan Albanië Armenië Bulgarije Georgië Moldavië Oekraïne Achtergrond Roemenië Servië Programma Bewustwording en Draagvlakversterking in Nederland PR & Fondsenwerving BIJLAGEN Bijlage 1 Meerjarenbegroting 2010 t/m Bijlage 2 Probleemboom Kom over en help Bijlage 3 Overzicht interventie strategieën projecten Bijlage 4 Mission statement Kom over en help Bijlage 5 Strategie & strategische doelen Bijlage 6 Partner policy Kom over en help Bijlage 7 Partners in Oost-Europa Bijlage 8 Partner Analyse Bijlage 10 Kantoorstaf, Bestuur & Bestuurscommissies, Vrijwilligers, PC s en Comité van Aanbeveling

3 1. Inleiding Dit is het meerjarenbeleidsplan van de stichting Kom over en help voor de periode 2010 t/m 2014, inclusief de meerjarenbegroting. Alle plannen voor de toekomst staan onder het voorbehoud van Jacobus of de wederkomst van Christus. Kom over en help, opgericht in 1974, is al meer dan 35 jaar betrokken bij hulp aan kerken en christenen in Oost Europa en vanaf 2006 ook in Eurazië. Tijdens de eerste periode van 1974 tot 1989 was de hulp vooral gericht op de ondersteuning van de ondergrondse kerk d.m.v. illegale Bijbel- en lectuurtransporten. In de tweede periode van 1990 tot 2009 heeft het werk van de organisatie zich toegespitst op een viertal programmadoelstellingen: 1) Geestelijke Toerusting, 2) Diaconaat, 3) Structurele Ontwikkelingsactiviteiten 4) Bewustwording en Draagvlakversterking in Nederland. Evaluatie Na een grondige mid-term evaluatie door bestuur en staf, in de periode 2008/2009 is een aantal constateringen gedaan die hebben geleid tot een strategische heroriëntatie van het beleid: - veranderend Europa, toetreding van Roemenie en Bulgarije tot de EU met een op termijn te verwachten positieve sociaal economische ontwikkeling als gevolg. - de kerken in het OE van na De Wende hebben zich met hulp vanuit het westen positief ontwikkeld en zijn nu minder aangewezen op het zelf ontvangen van hulp en kunnen meer partner zijn in het opzetten van sociale programma s voor de kansarmen. - Nog grotere armoede in de doelgroeplanden in Eurazië. - Een te geringe kosten efficiënte werkwijze gezien de vele (kleine)projecten in teveel landen. - Een te geringe capaciteit van de meeste partners. De gezamenlijke conclusie was: - focus op thema, - meer effectief in minder landen Aan onze partners is gevraagd zelf ook te evalueren en met een prioriteitenlijst te komen met het oog op hun beleid voor de komende jaren. In grote lijnen neemt men onze observaties over, maar zelf keuzes maken blijkt lastig mede gezien de lange termijn samenwerking zoals we die hebben met, met name de kerkelijke partners. Opvallend was dat kind en gezin gerelateerde projecten algemeen hoog scoren. Deze kwetsbare groepen staan steeds bij de eerste drie plaatsen op de prioriteitslijsten. Besluit In 2009 is besloten in drie landen af te bouwen en te focussen op kwetsbare groepen als kind en gezin. Zodoende zal er kwalitatieve en kwantitatieve verdieping mogelijk zijn. Het is een uitdaging voor Kom over en help om in de landen waarin ze werkt, specifieke doelgroepen te definiëren als: arme en gebroken gezinnen, zigeuners, jeugd in de kindertehuizen die als 18-plussers op straat komen te staan en (meervoudig gehandicapte) kinderen in instituten. Dit heeft geleid tot een aanpassing van visie, missie, kernwaarden, strategie en doelen. De nieuwe koers is uitgezet, maar de implementatie van dit sterk veranderend beleid vergt enige jaren zo is de verwachting. Daarom zijn de concrete projectplannen op hoofdlijnen uitgewerkt om ook ruimte te laten voor de inbreng van de partners die via regionale partnerconsultaties betrokken zullen worden bij dit proces. Er wordt er een afbouwscenario geschetst voor landen en projecten die zullen stoppen. Nieuwe beleidskeuzes zullen steeds duidelijker worden gaandeweg de termijn van dit MJP. De (meerjaren) begroting is een belangrijk sturinginstrument in dit proces waarbij gewerkt wordt met werkbudgetten zodat adequaat gereageerd kan worden op innovatieve projectvoorstellen. Bij dit meerjarenbeleidplan hoort een meerjarenbegroting die is weergegeven in bijlage 1. Ieder jaar zal het plan en de begroting worden bijgesteld. Tevens wordt elk jaar op basis van dit meerjarenbeleidplan een operationeel jaarplan voor het daarop volgende jaar gemaakt. 3

4 2. Achtergrond Geschiedenis Kom over en help is opgericht in De geschiedenis van de organisatie kenmerkt zich door drie verschillende perioden. Vanaf 1974 In Oost-Europa waren jarenlang communisten aan de macht. Voor het christelijk geloof was geen plaats. Toch waren er heel wat Oost-Europeanen in het geheim christen. Onder hen leefde een sterke behoefte aan Bijbels en lectuur. Daarom begon Kom over en help in 1974 met het smokkelen van Bijbels, kinderbijbels en andere christelijke boeken naar deze communistische landen. Dit werk vond plaats in de illegaliteit. Val van het communisme (eind jaren '80) Na de val van het communisme eind jaren tachtig begon een heel nieuwe periode. Evangelisatie was niet langer verboden. De kerken en christenen waren vrij, maar in materieel opzicht waren ze arm. Het werk van de stichting verbreedde zich in de jaren na de Wende dan ook. De communisten hadden geprobeerd alles wat met het christelijk geloof te maken had te vernietigen. Bijbels en christelijke lectuur waren bijna niet voorhanden en ook een nieuwe generatie predikanten met een gedegen theologische opleiding ontbrak. De harde leerschool van de vervolging had de meeste predikanten geestelijk afhankelijk gemaakt, maar voor het voorgaan in en het leiden van een gemeente is een goede opleiding belangrijk. Toen de Oost-Europese kerken vroegen om lectuur, humanitaire hulp en na enkele jaren ook om financiële hulp bij de bouw van kerken, probeerde Kom over en help in deze behoeften te voorzien. Vanaf 1999 Inmiddels was er een jonge generatie in Oost-Europa, die verder af stond van het communisme, maar nog wel te maken had met de gevolgen ervan. De jongeren leerden meer en meer eigen verantwoordelijkheden te dragen en zochten steun op hun weg naar zelfstandigheid. Er was een hang naar economische ontwikkeling. Deze veranderende omstandigheden vroegen ook van Kom over en help een andere benadering, omdat steeds meer relaties uit deze nieuwe generatie kwamen. Het werk was nog niet af, maar er ontstonden nieuwe mogelijkheden om hulp te bieden. Daarom richtte Kom over en help zich, naast de programma s die al bestonden, ook meer en meer op structureel ontwikkelingswerk. Kom over en help is op het moment actief in Albanië, Armenië, Bulgarije, Georgië, Moldavië, Oekraïne, Roemenië en Servië. Haar partners al daar zijn enerzijds de lokale kerken verenigd in kerkelijke comités en anderzijds Christelijke NGO s. 3. Visie, Missie, Kernwaarden en Strategie Visie De Bijbel is het Woord van God en daarom voor Kom over en help de inspiratiebron en norm voor al haar handelen. Op grond hiervan weet ze zich van harte gedreven inhoud te geven aan de Bijbelse opdracht het geestelijke en lichamelijke welzijn van de armen, wezen en verdrukten te bevorderen, zodat tekenen van hoop en van de komst van het Koninkrijk van God zichtbaar worden in deze wereld. Missie Kom over en help wil haar kwetsbare naaste in Oost-Europa en Eurazië dienen vanuit de christelijke roeping tot barmhartigheid en recht, in partnerschap met kerken en christelijke organisaties. Kernwaarden Betrokkenheid vanuit verbondenheid Kom over en help heeft vanuit haar geschiedenis een sterke geestelijke verbondenheid met de christenen en kerken die geleden hebben en nog lijden onder de gevolgen van het communisme. Deze verbondenheid leidt tot blijvende betrokkenheid bij hen en bij hun samenleving. De gehéle mens Kom over en help ziet het welzijn van de mens vanuit het holistische perspectief dat de mens in harmonie leeft in zijn relatie met God, zijn naaste, de schepping en zichzelf. Oog voor kwetsbare naaste Kom over en help richt zich primair op kwetsbare groepen. Zij focust daarbinnen op kinderen en families, omdat door armoede en ontwrichting veel kinderen niet kunnen opgroeien en zich niet kunnen ontwikkelen in de veiligheid van een stabiel en waarde(n)vol gezin. 4

5 Barmhartigheid Kom over en help ziet het als haar roeping om in bewogenheid haar kwetsbare naaste in Oost-Europa en Eurazië te dienen, in navolging van Christus die met innerlijke ontferming en bewogenheid omzag naar de mens in zijn geestelijke en lichamelijke noden. Recht Zoals de Bijbel in het Oude Testament richtlijnen geeft voor de ordening van het maatschappelijke leven waarin de armen rechten hebben en zoals Christus opkwam voor de armen en verdrukten zo wil Kom over en help een stem geven aan hen die niet gehoord worden en geen helper hebben. Partnerschap Partnerschap betekent voor Kom over en help om samen met lokale partners, op basis van gedeelde christelijke visie en uitgaande van gelijkwaardigheid en wederkerigheid, inhoud te geven aan armoedebestrijding. Betrouwbaar en professioneel Kom over en help wil een betrouwbare en professionele organisatie zijn. Zij is dan ook aanspreekbaar op een verantwoorde besteding van middelen, op transparantie in beleid en uitvoering en op de bereidheid te leren van ervaringen. Strategie De strategie van Kom over en help is er op gericht de projecten van lokale partners, te versterken. Kom over en help zoekt aansluiting bij bestaande kerkelijke structuren en christelijke organisaties om in goed overleg op strategisch en operationeel niveau samen te werken. Dat impliceert dat Kom over en help geen projecten in eigen beheer uitvoert. Het werkgebied omvat de volgende landen in Oost-Europa en Eurazië: Albanië, Armenië, Bulgarije, Georgië, Moldavië, Oekraïne, (Roemenië en Servië). Landenkeuze Tot eind 2011 zal afbouw plaatsvinden in: Roemenie: Hoewel met name de Roma en kinderen in institutionele opvang het moeilijk hebben versterkt door de crisis is Roemenië als EU lid in ontwikkeling. Onze partners ontwikkelen zich goed ze hebben meerdere internationale contacten. Servië: Als gevolg van de oorlog en de economische sancties is er veel armoede. Toch heeft Servië ook een sterk potentieel zich snel te ontwikkelen na de opheffing van de sancties (voorwaarde uitlevering van de oorlogsmisdadigers) en mogelijke toetreding de EU op termijn. Wit-Rusland: In goed overleg met onze partner, een kleine groep van baptistengemeenten, is eind 2009 de hulpverlening hier tot een einde gekomen. Er is veel overheidscontrole van de communistische overheid op het publieke en particuliere domein. Toch zijn er ook veel mogelijkheden voor kerken en christenen en in vergelijking met omringende landen is er een positieve economische ontwikkeling. In zal verdieping en uitbouw van het thema Kind en Gezin plaatsvinden in: Albanië: In dit betrekkelijk kleine land in het zuiden is een zeer instabiele politieke en economische ontwikkeling, met veel corruptie en een zwakke overheid. Er zijn veel (Roma) gezinnen die de aansluiting dreigen te missen. Gezinnen met gehandicapte kinderen worden miskend en deze kinderen missen onderwijs en goede opvang. Er is godsdienstvrijheid maar de nieuwe christenen vormen een zeer kleine minderheid. Bulgarije: Hoewel Bulgarije lid is van de EU is er in dit land een zeer groot probleem op het gebied van de kinderzorg. Er zitten tot (gehandicapte) kinderen in institutionele opvang. Ondanks veranderend overheidsbeleid onder druk van de EU, worden er maandelijks ong. 100 kinderen in ziekenhuizen achtergelaten door tienermoeders en ouders die niet voor de kinderen kunnen en/of willen zorgen. Een Bijbelse visie op Kind en gezin ontbreekt na de lange communistische invloed die de maatschappij juist op dit punt heeft verziekt. Oekraïne: Hier leven veel gezinnen in armoede en zonder uitzicht op de toekomst. Alcoholisme is tegelijk oorzaak en gevolg van armoede. Ook in dit land zijn veel kinderen die op straat leven en in internaten en opvangcentra terechtkomen waar de zorg ver beneden peil is. Door particulier initiatief en NGO s komt er meer aandacht voor gehandicapte- en kinderen in institutionele opvang. Christelijke zorg en toegang tot onderwijs vraagt om versterking. In Armenië, Georgië en Moldavië zal er in de eerste termijn van dit MJP verder onderzoek gedaan worden of er met bestaande en mogelijk andere partners relevante projecten gestart kunnen worden op het thema Kind en Gezin. Armenië: Armenië leed na de onafhankelijkheid van de SU ernstige economische schade als gevolg van een blokkade door Turkije en Azerbeidzjan. In de jaren 90 is meer dan een kwart van de totale bevolking uit het land geëmigreerd (diaspora). De grens met Turkije is nog steeds dicht vanwege het conflict over de Turkse genocide. Met Azerbeidzjan is er een conflict over 5

6 de enclave Nagorno Karabakh. Er is veel werkeloosheid en de sociale voorzieningen zijn slecht. Vooral grote gezinnen, oude mensen en gehandicapten zijn de kwetsbare groepen die hulp nodig hebben. Georgië: Sinds 1991 (onafhankelijk van SU, republiek) hebben ongeveer 1 miljoen mensen het land verlaten (Georgische joden naar Israël en Amerika, anderen naar omliggende landen) Er zijn groet economische problemen als buitenlandse schuld, veel armoede, en achterstallige betalingen van lonen en pensioenen. Slechte sociale voorzieningen waardoor arme gezinnen, ouderen en 9gehandicapte) kinderen in de problemen zijn. Moldavië: Dit land is na de onafhankelijkheid van de SU in 1991 geteisterd door burgeroorlog en politieke instabiliteit. Er is veel invloed (Transnestrie) van Rusland. In 2000 is er de terugkeer van een communistische regering. Moldavië is mogelijk het armste land van Europa met een gemiddeld inkomen van zo n 500,- euro pp per jaar. Duizenden kinderen leven in zeer slechte institutionele opvang waar het recht van de sterkste heerst. Er is achterstelling van gehandicapten. Er zijn zeer veel gebroken gezinnen door alcohol verslaving, armoede en werkzoekenden in het buitenland. Ook hier zijn ouderen en kinderen dermate kwetsbaar dat er velen vroegtijdig sterven, vooral in de wintermaanden. 4. Trends In Oost-Europa Toetreding van Oost-Europese landen tot de EU Bulgarije en Roemenie als huidige doelgroeplanden van Kom over en help zijn toegetreden tot de Europese Unie. Dat maakt het nog moeilijker om duidelijk te maken aan de achterban dat de organisatie daar nog werk heeft. Die problematiek zal zich ook uitstrekken naar Oost-Europa in het algemeen, zelfs als landen geen lid van de EU worden. Naast het profileren van specifieke doelgroepen, denkt Kom over en help na over de keuze van de doelgroeplanden. In de meer welvarende Oost-Europese landen zal de nadruk meer op lobby & advocacy liggen, in de andere landen meer op concrete projecten. Bij lobby & advocacy kan men dan bijv. denken aan politieke betrokkenheid vanuit Nederland en Europees parlement om de druk tot beleidsverandering van de nationale overheden hoog te houden. Maar ook aan de assistentie van de doelgroep bij het verkrijgen van middelen die er in principe al wel zijn op nationaal niveau maar waar de doelgroep geen toegang toe heeft of krijgt. Te denken valt onder andere aan de mogelijkheden tot subsidie 1 vanuit de Europese Unie, niet alleen voor nieuw toetredende landen, ook voor landen aan de buitengrenzen van de EU. Economische ontwikkeling Er is enige economische ontwikkeling in de doelgroeplanden. De armoede beleving is daarmee enigszins relatief en beweegt mee met het relatieve welvaartsniveau. Vooral bij de jongere generatie is er een geweldige drang naar materialistische welvaart. Ze willen de inhaalslag met het westen maken. De crisis die zich inzette vanaf eind 2008 heeft een enorme impact in alle doelgroep landen en juist ook in Roemenië en Bulgarije. De investeringen uit het westen dalen sterk en de overheden kampen met tekorten die door bezuinigingen hersteld moeten worden. Dit uit zich in werkeloosheid, lagere lonen, pensioenen, en sociale voorzieningen. De kwetsbare groepen merken dit het meest. Migratie Migratie is een gevolg van de openstelling van de EU grenzen. Zowel mannen als vrouwen uit Polen, Roemenië en Bulgarije zoeken werk in de westerse landen. Maar ook mensen uit Oekraïne en Moldavië zoeken hun geluk elders. Kinderen worden zo mogelijk achtergelaten bij familie. Maar veel kinderen zwerven rond en doen het slecht op school en komen in de criminaliteit terecht. Veel gelukzoekers vinden niet wat ze zoeken en keren berooid terug of richten zich ook op criminele activiteiten of prostitutie. De ontvangende landen zitten niet te wachten op deze mensen uit het oosten, hoewel bepaalde sectoren als de bouw en landbouw wel goedkope arbeidskrachten in dienst nemen. Dit tot onvrede van de eigen arbeidskrachten die zelf benadeeld zijn door de crisis. Dit komt de beeldvorming over OE niet ten goede. De-institutionalisering Met name onder invloed van de EU en (buitenlandse) Ngo s komt er bewustwording op gang t.a.v. institutionele opvang van kinderen. Ouders moeten verantwoordelijk zijn en worden gesteld voor de zorg en opvoeding van hun kinderen. Ook is er promotie van pleegzorg en adoptie. Bestaande zorg moet professioneler worden en er ontstaat enige aandacht voor life skill training van 18+ jongeren die een zelfstandig hun weg in de samenleving moeten vinden. Zorg voor gehandicapten en toegang voor hen tot onderwijs en gezondheidzorg blijft nog ver achter. 1 Dergelijke subsidies zijn doorgaans niet gemakkelijk te verkrijgen; samenwerking met specialisten voor de werving ervan hetzij specialisten in Nederland, hetzij in Oost-Europa - ligt voor de hand. 6

7 Kerkelijke ontwikkeling Ook in de kerken ontstaat de oriëntatie op materiele welvaart, waardoor de generatiekloof scherper wordt. De gelovigen die de communistische tijd hebben meegemaakt en die opofferende toewijding tijdens het ondergrondse leven lieten zien zijn aan het vergrijzen. Jongeren zoeken hun eigen weg en staan onder grote invloed van het westerse geseculariseerde denken door internationale contacten. Overheden In diverse landen is er een instabiele overheid die soms zelfs wisselend gericht is op het democratische westen dan wel op het neocommunistische oosten. Er is in alle landen corruptie, ook in regeringskringen. Eigenbelang en materialisme staat aandacht voor sociale zorg voor de kwetsbaren in de samenleving in de weg. Ook de Orthodoxe kerk als instituut doet weinig aan sociale zorg voor de bevolking. De vaak kleine christelijke denominaties hebben in de regel weinig visie op politiek, zodat er nog weinig politieke invloed is van christenen in de samenleving. In Nederland Samenwerking met andere organisaties Samenwerking met andere organisaties zal toenemen omdat de achterban die op zich niet groeit dat waardeert en soms door de bomen het bos niet meer ziet in het doolhof van goede doelen organisaties. Samenwerking kan leiden tot versterking van kennis en activiteiten. Prisma is een goed voorbeeld van gezamenlijke visievorming en bezinning, ontwikkeling tot kenniscentrum en programmatische samenwerking. CBF keurmerk Transparantie en betrouwbaarheid zijn voorwaarden die donateurs terecht stellen aan goede doelen organisaties. Hun donaties moeten het beoogde doel bereiken en tot het gewenste resultaat leiden. Veranderend Oost Europa Zoals boven beschreven kan de ontwikkeling in OE leiden tot een negatieve beeldvorming die het minder aantrekkelijk maakt te geven voor het werk van Kom over en help. Onze achterban, die ook aan vergrijzing onderhevig is, is trouw, maar het geefklimaat wordt negatief beïnvloed door de crisis die doorwerkt. Het geven van goede informatie over de kwetsbare groepen is van groot belang. Jongeren geboren na De Wende kennen Oost Europa alleen vanuit de geschiedenisboekjes en hebben weinig of geen gevoel bij de problematiek zoals die ervaren wordt door de oudere generatie. Bovendien leven we in een media-, ervaring- en beeldcultuur, is het verzuiling denken bij jongeren veel minder expliciet dan bij ouderen waardoor jongeren andere criteria hanteren bij het zich verbinden aan een organisatie en überhaupt het geven aan goede doelen. De voortschrijdende secularisatie van de Nederlandse samenleving resulteert in de afkalving van de potentiële achterban van Kom over en help. Wel moet opgemerkt worden dat deze afkalving onder Kom over en help s kernachterban van behoudende, Bijbel getrouwe christenen gering is. Het beïnvloedt echter wel de potentiële aanwas uit andere, belendende kerkelijke kringen. 7

8 5. Analyse van de interne en de externe omgeving 5.1 Interne omgeving STERKE PUNTEN ZWAKKE PUNTEN Kom over en help ziet de noodzaak tot visieontwikkeling en strategisch beleid, en is innovatief; Het thematische werkterrein van Kom over en help - t.w. kind & gezin geeft veel mogelijkheden om aansluiting te blijven zoeken/houden bij de interesses van de zeer trouwe achterban; Kom over en help heeft in 36 jaar hulpverlening in Oost-Europa veel expertise opgedaan. De grote betrokkenheid van het bestuur, het personeel en de vrijwilligers. Kom over en help investeert veel in haar relaties met de partners in Oost-Europa en heeft daardoor een sterk partnernetwerk. De beperkte kwaliteit van de CHBO s en de trage voortgang van de implementatie van de ontwikkelings-doelstelling door CSO s. Kom over en help werkt te breed: te veel kleine projecten in te veel landen. De kerkelijke breedte van de achterban van Kom over en help is smal t.w. de rechterflank van de gereformeerde gezindte. Dat maakt de betrokkenheid van die achterban bij het werk van Kom over en help in Oost-Europa m.n. kwetsbaar voor algemeen theologische en praktisch-theologische kwesties. Inzet van veel vrijwilligers maakt de stichting kwetsbaar op het gebied van continuïteit en kwaliteit van het werk. De historisch ontwikkelde betrokkenheid van de achterban leidt tot vergrijzing ervan. 5.2 Externe omgeving KANSEN BEDREIGINGEN Kom over en help wil nieuwe partners vinden voor het uitwerken van de nieuwe focus en bestaande partners versterken; Door beperking in landen is intensivering hulp mogelijk. Betere monitoring op impact en effectiviteit op focus kind en gezin; Binnen Oost-Europese landen en ook in het Westen is hernieuwde aandacht voor de zigeuners, als zeer achtergebleven groep in een zich ontwikkelend Oost-Europa. Kom over en help kan zich met het werk voor deze groepen profileren en nieuwe (potentiële) gevers bereiken; Kom over en help kan inzetten op meer samenwerking met andere organisaties; Het Xperience prgramma voor jongeren biedt kansen voor duurzame betrokkenheid van jongeren; Kom over en help kan inspelen op de belangstelling die er in Nederland leeft voor andere culturen zoals in Oost Europa en Eurazië. Partners zijn de zwakste schakel. Door de nieuwe focus kunnen partners afhaken, ze kunnen andere prioriteiten hebben of niet professioneel genoeg zijn. De eigen profilering van kerkelijke deputaatschappen. Weinig ontwikkeld maatschappelijk middenveld in Oost-Europa; cultuur van afhankelijkheid (financieel, ontwikkeling visie) Toetreding tot de Europese Unie van doelgroeplanden en de algemene sfeer van ontwikkeling rondom Oost-Europa, kan de interesse van potentiële particuliere gevers af doen nemen (inclusief kerken). Daarbij wordt het moeilijker voor Kom over en help de reden van haar bestaan en werk in Oost-Europa te blijven legitimeren; De theologische verschillen tussen de achterban (donoren) en de voorban (doelgroepen) kunnen leiden tot verminderde bereidheid tot verbinding; 5.3 Conclusies Kom over en help wil daadkrachtig doorgaan met een proces van professionalisering. Dit betekent dat een duidelijke interventielogica wordt geformuleerd waarin de doelstellingen op de verschillende niveaus goede samenhang vertonen; door 8

9 eenduidige indicatoren kan de vervulling van die doelstellingen worden gemeten. Belangrijk is daarbij dat Kom over en help dit proces vorm geeft in nauwe samenwerking met haar partners in Oost-Europa en Eurazië. Kom over en help wil in samenwerking met en voor haar partners een capaciteit versterking programma gaan uitwerken om aan de ene kant de inhoud van het werk en aan de andere kant de organisatiecapaciteit te versterken. Bij inhoud moet men daarbij denken aan het, zo mogelijk, toevoegen van een ontwikkelingsdimensie aan de diaconale activiteiten. Kom over en help zoekt samenwerking met bestaande Christelijke NGO s of assisteert haar huidige partners bij de oprichting van nieuwe NGO s om structurele ontwikkelingsactiviteiten op te zetten. De inhoud van het werk dat Kom over en help nastreeft met die NGO s hangt niet alleen af van hun agenda s maar ook van de staat van ontwikkeling in het betreffende land. Kom over en help wil meer effectief zijn in minder landen door samenhangende programma s per land substantieel te steunen en zodoende versnippering tegengaan. Kom over en help wil meer aandacht besteden aan projecten voor Roma omdat dit een vergeten etnische groep is met een sterk afwijkende culturele achtergrond. Door discriminatie, uitsluiting en geringe integratie missen ze vaak de toegang tot onderwijs, gezondheidzorg en werkgelegenheid. De genderproblematiek speelt binnen de Roma gemeenschap een negatieve rol voor de ontwikkeling van meisjes en vrouwen. Initiatieven tot meer integratie dienen met respect voor de eigenheid van de groep te worden ontwikkeld. Kom over en help wil jongeren betrekken bij de problematiek van de kwetsbare groepen door Xperience (ervarings) reizen naar OE te organiseren. Breed samengestelde groepen gaan o.l.v. een medewerker een week projectenbezoeken, jongeren ontmoeten, overnachten bij lokale gezinnen, meehelpen aan een project, kerkelijk dienst bezoeken en cultureel kennismaken met het doelland. Als ambassadeurs van de stichting zullen de jongeren presentaties geven om anderen te informeren over de situatie in OE en om fondsen voor projecten te werven. Daarnaast staat Kom over en help open voor initiatieven van jeugdgroepen uit Nederlandse kerken, of initiatieven van groepen volwassenen. Het kan ook gaan om Nederlandse kerkelijke gemeenten als geheel ( partner-gemeenten ). Kom over en help wil de omvang van haar achterban vergroten binnen de kerkgenootschappen waaruit die achterban nu afkomstig is. De financiële en materiële inzet van Nederlandse bedrijven zal versterkt worden. De christelijke identiteit van Kom over en help en haar partners zal altijd een belangrijk kenmerk zijn. 5.4 Positionering Kom over en help heeft een heel eigen ontstaansgeschiedenis nl de Bijbel- en lectuur voorziening aan kerken en christenen in Oost Europa waar het verboden was om christelijke lectuur te bezitten. Juist de reformatorische kerken en christenen in Nederland wisten zich geroepen zich te zetten voor de vervolgde kerk. De stichting had en heeft een brede reformatorische achterban (verschillende denominaties) en richt zich op de versterking van (projecten van) bijbelgetrouwe kerkelijke en/of christelijke organisaties. Dit in tegenstelling tot andere OE organisaties en kerkelijke deputaat schappen die vanuit een denominatie in belangrijke mate richten op een denominatie in OE. Ook zijn er meer evangelisch georiënteerde organisaties die zich in OE ook richten op evangelische kerken en christenen. Kom over en help onderscheid zich verder met een sterke focus op het thema kind en gezin en heldere doelstellingen als: veilige leefomgeving, dagelijkse levensbehoeften, toegang tot onderwijs en gezondheidzorg waarbij diaconaat en ontwikkeling wel onderscheiden maar niet gescheiden wordt. Strategisch werkt Kom over en help samen met lokale partners in OE, op het gebied van a. armoede bestrijding, b. ontwikkeling middenveld, c. lobby en advocacy, zonder zelf mensen uit te zenden. Tegelijkertijd richt Kom over en help zich ook op bewustwording en draagvlakversterking in Nederland. Hieronder wordt verstaan het informeren van de achterban over de armoedeproblematiek in Oost-Europa en Eurazië en hen actief hierbij betrekken. Evenals informatieverstrekking over het kerkelijk en maatschappelijk leven in Oost-Europa en Eurazië. In de landenkeuzes komt een prioritering naar voren die te maken heeft met de problematiek en de bereidheid juist daar present te zijn waar anderen niet of minder zijn en daar niet meer te zijn waar anderen veelvuldig aanwezig zijn. 5.5 Samenwerking Kom over en help zoekt afstemming en samenwerking met andere (Nederlandse) organisaties die op onderdelen hetzelfde doel dienen of in dezelfde landen werkzaam zijn. Afstemming leidt tot transparantie en voorkomt doublures. Samenwerking kan leiden tot kwantitatieve en kwalitatieve versterking van programma s en projecten. Voor de achterban geeft dit duidelijkheid en inzicht over de inzet en de effectiviteit van de diverse organisaties. De samenwerking binnen Prisma richt zich op gezamenlijke bezinning op OS vraagstukken, (politieke) lobby en fondsenwerving. 9

10 In Oost Europa en Eurazië heeft Kom over en help een samenhangend capaciteit versterking programma voor haar partners opgezet. Met de inzet van directie, projectmedewerkers en externe consultants worden partner meetings georganiseerd waarbij (alle) internationale partners op locatie worden uitgenodigd voor gezamenlijke training en coaching op het gebied van visie, beleids, en projectontwikkeling. Netwerken, samen leren en het stimuleren van (inter)nationale contacten alsook goede contacten van zowel Kom over en help als haar partners met de overheid en andere maatschappelijke organisaties is van groot belang. 6. Doelstellingen en interventies 6.1 Algemene doelstelling Kom over en help wil zich samen met haar partners inzetten voor kinderen en gezinnen die door omstandigheden belemmerd worden in de mogelijkheid om een menswaardig en waarde(n)vol bestaan op te bouwen en heeft als algemene doelstelling: Kinderen in hun omgeving zijn ondersteund om een meer menswaardig en waarde(n) vol bestaan op te bouwen. Hierbij wordt de volgende indicator gehanteerd: Kinderen groeien op in een (gezins)omgeving waarin zij zich kunnen ontwikkelen. Alle interventies worden in samenwerking met de partnerorganisaties projectmatig uitgevoerd binnen de PME afspraken van Kom over en help. Kom over en help gaat uit van integrated child development waarbij het gehele kind als uitgangspunt wordt genomen. Integrated child development betekent voor Kom over en help: a. Een holistisch kindbeeld b. Het besef dat kinderen moeten gezien worden in de context van hun familie en gemeenschap c. Het besef dat kinderen verschillende ontwikkelingsfases door maken a. Een holistisch kindbeeld Kom over en help beziet kind en gezin vanuit een holistisch perspectief: een ieder leeft in harmonie in zijn relatie met God, zijn naaste, de schepping en zichzelf. Kom over en help wil door middel van interventies het geestelijk en lichamelijk welzijn bevorderen, zodat tekenen van hoop en van de toekomst van het Koninkrijk van God zichtbaar worden in deze wereld, zoals dit ook verwoord is in haar visie. b. Kind, gezin en gemeenschap Kom over en help gaat uit van de gezinsbenadering waarbij de basis is dat ieder mens én kind onderdeel is van een gezin en familie. Kom over en help hanteert voor gezin de bredere definitie, zoals deze ook gebruikt wordt in de interventielanden, als zijnde het geheel van bloedverwanten en/of zij die een wettelijke verplichting hebben als voogd/pleegouder. In het Engels wordt gezin en familie beide met family vertaald. Kom over en help gebruikt in de Nederlandse documentatie beide begrippen maar doelt op de hierboven beschreven brede definitie. Kom over en help ziet kinderen als zegen van God waarbij de ouder(s) eerste en natuurlijke zorgdrager zijn voor de behoefte van het kind. In de verhouding tussen ouders en kinderen zijn drie soorten relaties te onderscheiden: a. Emotionele liefdesrelatie: kinderen ontvangen alle liefde, aandacht en geborgenheid die zij nodig hebben van hun ouders. Het gezin blijft een veilige thuishaven tijdens het opgroeien waarin het kind eigen identiteit ontwikkelt en verantwoordelijkheden krijgt. b. Gezagsrelatie: ouders geven in liefde een kader aan voor een gezonde ontwikkeling van het kind waarbinnen het morele grenzen leert aanvaarden; c. Zorgrelatie: ouders hebben als taak om hun kinderen te verzorgen door liefde, aandacht en toewijding maar ook in materiële zin. 2 Kom over en help gelooft dat beiden, moeders en vaders, een significante invloed hebben op de ontwikkeling en welzijn van het kind en wil, daar waar nodig, ouders stimuleren en sterken in het opnemen van de verantwoordelijkheden van het ouderschap om zodoende de positie van het kind veilig te stellen. 2 Hooglander, Goedgezinde politiek,

11 Duurzaamheid en stabiliteit van het huwelijk hebben directe betekenis voor kinderen. Vanuit de Bijbel worden huwelijk en gezin nauw aan elkaar verbonden. Kom over en help gaat uit van de christelijke visie op huwelijk en gezin waarbij het huwelijk gekenmerkt wordt door drie zaken: a. De mens is geschapen als man of vrouw; man en vrouw zijn onderscheiden maar ook op elkaar aangewezen. Man en vrouw vormen een allesomvattende levensgemeenschap; b. Deze levensgemeenschap is bedoeld als een permanente relatie. Man en vrouw dragen een blijvende verantwoordelijkheid voor elkaar; c. Het huwelijk is in de schepping van één man en één vrouw bedoeld als een monogame relatie. 3 Kom over en help gaat uit van de christelijke familie waarden en positive parenting waarbij trouw een sleutelwoord is. Tal van oorzaken kunnen worden aangewezen bij het uiteenvallen van gezinnen, zoals armoede, scheiding, Hiv/Aids, oorlog, rampen, overlijden of afwezigheid van ouder(s) en huiselijk geweld. Het uiteenvallen van gezinnen heeft een toename in het aantal één- ouder gezinnen, kindgezinnen, buitenechtelijke kinderen, weduwen en wezen als gevolg. Kom over en help richt zich, daar waar mogelijk, op preventie en herstel van gezinsstructuren. Kinderen vanuit institutionele opvang (re)integreren in (pleeg)families wordt door Kom over en help sterk gestimuleerd. Gezinnen, in kleiner en uitgebreider verband, hebben het grootste potentieel om te zorgen voor kwetsbare kinderen. Dit blijkt ook duidelijk uit Bijbelse normen en waarden en ook uit vele culturele normen en waarden wereldwijd. Kom over en help heeft aandacht voor de diversiteit in vorm en structuur die een familie in verschillende culturele contexten kan aannemen. Hierbij wordt uitgegaan van een open ontmoeting met haar lokale partners die gekenmerkt wordt door gelijkwaardigheid. Samen met haar partners zoekt Kom over en help naar oplossingen voor problemen van kinderen en gezinnen. Uitgangspunt daarbij is de gedeelde christelijke visie op kind en gezin. Ook de samenleving heeft een grote invloed op de ontwikkeling en welzijn van het kind. Kom over en help wil het kind zélf, ouders, kerken, docenten, lokale leiders en anderen volwassenen betrekken bij de ontwikkeling van het kind. Voor Kom over en help is bewustwording van de behoeften en rechten van het kind en de Bijbelse opdracht daarin van groot belang. c. Ontwikkelingsfases Kom over en help onderkent dat kinderen verschillende ontwikkelingsfases doormaken en dat de behoeften per fase verschillend zijn. Een kind ontwikkelt zich ook op verschillende gebieden 4, en elk gebied heeft zijn eigen leermomenten. Deze ontwikkelingsfases zijn cultuur gebonden. Iedere cultuur kent eigen normen en waarden en legt de nadruk op datgene wat zij belangrijk vindt om over te brengen op het kind. Veiligheid, voedsel en gezondheid worden gezien als basis voorwaarden om de ontwikkeling van het kind goed te laten verlopen en mogelijk te maken. 6.2 Interventies Kom over en help richt zich binnen de algemene doelstelling: Kinderen in hun omgeving zijn ondersteund om een meer menswaardig en waardevol bestaan op te bouwen op de volgende programma gebieden: 1. Veilige leefomgeving 2. Dagelijkse levensbehoeften 3. Basis gezondheidszorg 4. Basis onderwijs Deze gekozen interventielogica is afgeleid van de, door Kom over en help en haar partners geformuleerde, probleemboom (zie bijlage 2). Kom over en help hanteert binnen de programma s de volgende interventiestrategieën: 1. Directe armoede bestrijding 2. Maatschappijopbouw 3. Beleidsbeïnvloeding 3 H. Hooglander en E.G. Bosma, Goedgezinde politiek. Gezinsbeleid in Europa. Guido de Bres-stichting (Gouda 2006), 52, Cognitieve, emotionele, gender, morele, sociale ontwikkeling 11

12 In paragraaf zal per programma de interventiestrategie Directe armoedebestrijding worden toegelicht. In paragraaf en zal programma breed de interventie strategiën Maatschappijopbouw en Beleidsbeïnvloeding aan bod komen. Bij de programma s en interventiestrategieën zijn doelstellingen en meetbare indicatoren geformuleerd. Veiligheid Dagelijkse levensbehoeften Toegang tot basis gezondheidszorg Toegang tot basis onderwijs Directe Armoede Bestrijding Gezinsbegeleiding Pleegzorg Verbetering van zorg in tehuizen Integratie Materiële hulp Inkomensondersteuning Zelfstandige inkomen verwerven Preventie & voorlichting Rehabilitatie Verbeteren van participatie Life skills Ouderparticipatie Maatschappij Opbouw Beleids Beïnvloeding Visie en beleidsontwikkeling Capaciteitsversterking Linking & learning Lobby & advocacy Veilige leefomgeving Voor de ontwikkeling van het kind is een veilige, geborgen en liefdevolle (gezins)omgeving van primair belang. Kom over en help ziet vanuit Bijbels perspectief het gezin als hoeksteen van de samenleving die als opdracht heeft deze veiligheid voor het kind te waarborgen. De christelijke gemeente kan hier een grote rol spelen in de kerk en in de maatschappij. Ook de maatschappij heeft grote invloed op de veiligheid van het kind. Veel kinderen in Oost Europa en Eurazië groeien op in een (gezins)omgeving waarin de veiligheid niet gewaarborgd is omdat zij opgroeien in tehuizen en/of te maken hebben met migratie van ouder(s), armoede, huiselijk geweld en verslaving van ouder(s). Het communistische systeem en de val daarvan heeft mede bijgedragen aan deze situatie. Daarnaast heeft het maatschappelijk systeem grote invloed (gehad) op de houding ten opzichte van gemarginaliseerde kinderen, ook binnen de christelijke kerken. Het ontbreken van een veilige leefomgeving heeft grote invloed op de fysieke en emotionele ontwikkeling van het kind en heeft in veel gevallen een negatieve invloed op de volgende generatie. Kom over en help heeft daarom als specifieke doelstelling: Meer kinderen (0-18 jaar) groeien op in een veilige (gezins)omgeving Indicatoren Eind 2014 is de leefomgeving en de veiligheid van 1500 kinderen (op jaarbasis) sterk verbeterd Eind 2014 wordt 30% van de projectuitgaven door Kom over en help besteed aan de doelstelling veilige leefomgeving (t.o.v. 8% in 2010) 8%0 10% 16% 23% 30% Kom over en help wil samen met haar partners kinderen in de verschillende landen een veilige leefomgeving waarborgen door middel van de volgende doelgroep gerichte directe armoede bestrijding: a. Gezinsbegeleiding b. Pleegzorg c. Verbetering van zorg in tehuizen d. Integratie 12

13 a. Gezinsbegeleiding Doelstelling: Gezinnen met (opvoedings)problemen zijn ondersteund en begeleid Indicatoren Eind 2014 worden 80 gezinnen met (opvoedings)problemen ondersteund en begeleid Eind 2014 zijn in 3 projectlanden door partners gezinsbegeleidingsprojecten gestart Door gezinsbegeleiding wordt voorkomen dat kinderen in tehuizen geplaatst moeten worden of op straat komen te staan. Het ondersteunt ook de herintegratie bij terugplaatsing in (een) thuissituatie van kinderen die (tijdelijk) opgevangen zijn geweest in institutionele opvang. Gezinsbegeleiding heeft als doel het gezin te versterken en ouders/verzorgers toe te rusten en te adviseren bij de opvoeding en het ontwikkelingsproces van het kind waarbij verantwoordelijkheid zien en nemen van groot belang is. b. Pleegzorg Doelstelling: Kinderen die door omstandigheden niet thuis kunnen opgroeien, zijn opgenomen in pleeggezinnen Indicatoren Gedurende zijn in totaal 70 kinderen met succes opgenomen in pleeggezinnen 100% van de pleegouders worden professioneel geworven en begeleid 100% 100% 100% 100% 100% gedurende Eind 2014 zijn in 3 projectlanden door partners pleegzorgprojecten gestart Professionele pleegzorg wordt gestimuleerd en ondersteund zodat kinderen die door omstandigheden niet thuis kunnen opgroeien toch in de veiligheid van een stabiele gezinssituatie opgroeien. Pleegzorg is nog een relatief onbekend fenomeen in de projectlanden, nauwe samenwerking met overheid en het volgen en gebruik maken van de nationale (sociale) wetgeving door de partner is daarom van groot belang. Pleegzorg biedt kinderen uit (Staats)tehuizen de mogelijkheid om in de veiligheid van een gezinsomgeving op te groeien en voorkomt daarnaast plaatsing van kinderen in (Staats)tehuizen. c. Verbetering van zorg in tehuizen Doelstelling: De levensomstandigheden van kinderen die noodgedwongen opgroeien binnen institutionele opvang is verbeterd Indicatoren Gedurende ontvangen maximaal 8 kindertehuizen tijdelijke financiering voor (extra) zorg aan kinderen Eind 2014 is bij alle projecten binnen de kindertehuizen de kerkelijke 86% 83% 80% 83% 86% gemeenschap betrokken Eind 2014 ontvangen 100 personeelsleden van kindertehuizen aanvullende specifieke zorgtraining Gezien het nationale beleid en de voorzieningen in de partnerlanden kunnen niet alle kinderen op korte termijn opgevangen worden in een gezinssituatie. Daarnaast zal een aantal kinderen altijd afhankelijk blijven van institutionele opvang gezien het feit dat hun lichamelijk en of verstandelijke beperkingen specifieke medische/psychosociale zorg vereisen. Kom over en help zet zich binnen tehuizen in voor adequate zorg voor deze kwetsbare kinderen, waarbij individuele zorg en aandacht belangrijke pijlers zijn. Kom over en help wil kindertehuizen die zich op deze kinderen richten en tehuizen die zich richten op kinderen die langdurig opgevangen dienen te worden omdat ze niet geplaatst kunnen worden (vanwege bijvoorbeeld een beperking) gedeeltelijk financieel ondersteunen. Deze financiële zorg is gericht op de zorg voor kinderen. 13

14 d. Integratie Doelstelling: Het isolement van kinderen die door omstandigheden niet actief mee kunnen doen of meetellen in de samenleving is doorbroken Indicatoren Gedurende komen in totaal 1800 kinderen die in een isolement leven in contact met anderen Eind 2014 wordt bij 100% van de activiteiten door de lokale kerkelijke gemeenschap nazorg verleend 100% 100% 100% 100% 100% Voor de ontwikkeling van kinderen (in tehuizen) en hun integratie in de samenleving is het van groot belang dat zij contact hebben met leeftijdsgenoten buiten hun leefsfeer. Kerken kunnen daarin een duidelijke rol spelen. Kom over en help ondersteunt activiteiten die gericht zijn op de ontmoeting van kinderen uit tehuizen en kinderen met een beperking met christelijke jongeren. De verwachtte impact van deze activiteiten is het doorbreken van het isolement van kinderen en het op gang brengen van bewustwording en betrokkenheid van christelijke jongeren op hun naaste. De gezamenlijke activiteiten die uitmonden in langdurige relaties zijn een belangrijk middel om te komen tot integratie Dagelijkse levensbehoeften Naast een veilige leefomgeving zijn ook voedsel, kleding, warmte en inkomen als dagelijkse levensbehoeften van levensbelang voor het kind en zijn ontwikkeling. Voor velen in de projectlanden zijn deze levensbehoeften geen vanzelfsprekendheid. Het ondersteunen van mensen in hun dagelijkse levensbehoeften is een vorm van diaconale hulpverlening. Kom over en help richt zich met name op kwetsbare kinderen en gezinnen en alleenstaande ouderen die geen of een ontoereikend sociaal vangnet hebben. Hulp is in principe eindig en daarom worden mensen gestimuleerd om hun mogelijkheden te gebruiken en te voorzien in hun eigen inkomen. Een aantal kwetsbare groepen zoals ouderen, kinderen met een beperking en sociaal zeer zwakke gezinnen zullen echter permanente ondersteuning nodig hebben. De kerk heeft de roeping tot barmhartigheid en Kom over en help ondersteunt kerken in de partnerlanden hierin. De omvang van de hulp is echter beperkt en draagt in geringe mate bij aan de verbetering van de kwaliteit van het leven. Het geeft wel mogelijkheden van contact tussen kerk en gemeenschap en geeft hoop en verbondenheid voor hen die het moeilijk hebben. Gezien de beperkte omvang van Kom over en help en haar lokale partners worden mensen waar mogelijk ondergebracht bij het sociale vangnet van de overheid. Kom over en help heeft binnen het thema dagelijkse levensbehoeften de volgende specifieke doelstelling: Meer kinderen en gezinnen groeien op in een omgeving waar in hun dagelijkse levensbehoeften wordt voorzien. Indicatoren Eind 2014 wordt bij alle projecten binnen dagelijkse levensbehoeften 40% 40% 60% 80% 100% persoonlijke begeleiding geboden Eind 2014 wordt 25% van de projectuitgaven door Kom over en help besteed aan de doelstelling dagelijkse levensbehoeften 56% 50% 43% 35% 25% Kom over en help wil samen met haar partners de meest kwetsbare kinderen en gezinnen in hun omgeving direct ondersteunen in hun dagelijkse levensbehoeften. Met deze interventie wordt de meest basale hulp geboden aan hen die geen helper hebben. De directe hulp bestaat uit: a. Materiële hulp b. Inkomensondersteuning c. Zelfstandig inkomen verwerven 14

15 a. Materiële hulp Doelstelling: De allerarmsten in de samenleving worden ondersteund met tijdelijke materiële hulpverlening. Indicatoren % van de ondersteunde gezinnen wordt begeleid door de 30% 30% 50% 75% 100% plaatselijke kerk gedurende Gedurende heeft per jaar 30% van de ondersteunde 30% 30% 30% 30% 30% gezinnen geen ondersteuning meer nodig Eind 2014 verleent 100% van de partners hulp volgens heldere criteria en volgens lokale wetgeving 80% 80% 80% 90% 100% Door middel van materiële hulpverlening wordt directe nood gelenigd en voorzien in de dagelijkse behoefte van de meest kwetsbaren. Deze hulp draagt bij aan de verbetering van de levensomstandigheden en biedt een basis voor interventies gericht op ontwikkeling op lange termijn. De duur van de hulp hangt af van de lokale omstandigheden. Om onafhankelijkheid en zelfstandigheid te stimuleren heeft deze hulp zoveel mogelijk een tijdelijk karakter en is het creëren van een sociaal/kerkelijk vangnet van groot belang. Onder materiële hulp vallen verschillende de onderstaande interventies: 1. winterhulp De meeste partnerlanden kennen strenge winters. Kom over en help ondersteunt haar kerkelijke partners bij het uitdelen van winterhulp in de vorm van voedsel, kleding en brandstof. Winterhulp heeft een tijdelijk karakter en wordt gedurende 5 maanden verstrekt aan de allerarmsten die niet kunnen terugvallen op een sociaal/familie netwerk. Partners worden gestimuleerd substantiële hulp te bieden voor een maximaal effect. Kom over en help verplicht haar partners duidelijke criteria te hanteren en daar waar mogelijk samen te werken met lokale overheden. 2. voedsel(bonnen) Kom over en help onderkent dat door het uitdelen van voedsel(bonnen) er gemakkelijk een afhankelijke relatie wordt ontwikkeld. Kom over en help wil deze vorm dan ook zoveel mogelijk beperken en gaat alleen over tot deze vorm van tijdelijke hulpverlening als andere vormen van hulp niet mogelijk zijn, bijvoorbeeld als gevolg van een crisis situatie. (Nood)hulp in de vorm van voedsel(bonnen) moet bij een verbetering van de politieke en economische situatie zo spoedig mogelijk worden afgebouwd en of omgebogen worden naar een vorm van ondersteuning waarbij verantwoordelijkheid en zelfstandigheid worden gestimuleerd. Kom over en help verleent alleen noodhulp in gebieden waar zij al werkzaam is én als er een concreet verzoek binnenkomt van een eigen partnerorganisatie. 3. gaarkeukens Kom over en help wil mensen die niet of nauwelijks kunnen rondkomen voorzien van een maaltijd door middel van maaltijdverstrekking via gaarkeukens. Deze gaarkeukens worden gerund door lokale kerken als diaconaal project. Door middel van het aanbieden van een dagelijkse maaltijd wordt het onderlinge contact gestimuleerd en het contact tussen de gemeente en de gemeenschap. Deze nieuwe sociale netwerken kunnen een middel zijn om de armoede spiraal te doorbreken en om te voorkomen dat men in een (verder) isolement geraakt. Kom over en help wil haar kerkelijke partners stimuleren om de overheid zoveel mogelijk te betrekken bij de (financiële) uitvoering van de gaarkeukens. 4. kleding Gezien de economische situatie in de partnerlanden is er nog steeds een grote vraag naar gebruikte kleding en deze vraag zal, gezien de huidige economische crisis, naar verwachting niet op korte termijn afnemen. Kom over en help brengt aanbod in Nederland en vraag in Oost Europa bij elkaar door middel van humanitaire transporten. Kom over en help ziet het verzenden van kleding niet als een primaire doelstelling maar als een ondersteunende activiteit bij interventies die gericht zijn op lange termijn. Daar waar mogelijk wordt verkoop van kleding, waarbij de opbrengst dient tot financiële ondersteuning van diaconale projecten en bijdraagt aan de lokale werkgelegenheid, gestimuleerd en ondersteund. Kom over en help hoopt op termijn transport van kleding te kunnen afbouwen. 15

16 b. Inkomensondersteuning Doelstelling: Kwetsbare gezinnen met kinderen zijn tijdelijk financieel ondersteund Indicatoren % van de ondersteunde gezinnen wordt begeleid door de 50% 50% 75% 75% 100% plaatselijke kerk gedurende % van de ondersteunde gezinnen ontvangt minder dan 3 jaar 30% 40% 50% 65% 75% financiële ondersteuning Eind 2014 verleent 100% van de partners hulp volgens heldere criteria en volgens lokale wetgeving 66% 66% 77% 88% 100% Gezinnen met (jonge) kinderen die (tijdelijk) niet kunnen rondkomen worden tijdelijk financieel ondersteund. In overleg met de gezinnen worden er afspraken gemaakt met betrekking tot de besteding en verantwoording van de gelden. Tegelijkertijd wordt gezocht naar mogelijkheden voor het gezin om zelfstandig inkomen te genereren. Participatie door middel van inspraak van de ontvangende gezinnen is van cruciaal belang om de waardigheid te waarborgen en zelfbewustzijn en zelfredzaamheid te stimuleren. c. Zelfstandig inkomen verwerven Doelstelling: Gemarginaliseerde gezinnen bouwen een zelfstandig bestaan op en kunnen in hun eigen inkomen voorzien Indicatoren Eind 2014 kan 80% van de deelnemende gezinnen na afloop van het 38% 50% 60% 70% 80% project zelfstandig in levensonderhoud voorzien In 4 van de projectlanden worden eind 2014 projecten ontwikkeld gericht op het opbouwen van een zelfstandig bestaan Gemarginaliseerde gezinnen wordt de mogelijkheid geboden om deel te nemen aan projecten waarin materiaal (zoals bijvoorbeeld vee of zaden) aan een groep mensen beschikbaar gesteld wordt. Deelnemers gebruiken dit als eerste opstap om zelfstandig inkomsten te genereren en zo te kunnen voorzien in de dagelijkse behoeften van hun familie. Participatie en motivatie van deelnemers is van groot belang. Kom over en help richt zich echter niet op het verstrekken van microkredieten Toegang tot Basisgezondheidszorg Toegang tot goede, betaalbare zorg is van levensbelang en cruciaal in de ontwikkeling van een kind. Hoewel deze toegang de laatste twintig jaar in de projectlanden aanzienlijk is toegenomen, geldt dit niet voor iedereen. Chronische overheidstekorten leiden vooral op het platteland tot beperkte beschikbaarheid en gebruik van kennis en afwezigheid van essentiële medicijnen en medische voorzieningen. Deze consequenties van een zwak gezondheidssysteem treffen met name kinderen van arme en kwetsbare bevolkingsgroepen. Uit recent onderzoek blijkt dat ondanks de (internationale) aandacht voor Roma in Oost Europa, vooral kinderen van Roma beperkte toegang hebben tot gezondheidszorg. De grootste barrières vormen armoede, laag opleidingsniveau van ouders, taal en culturele gewoonten en administratieve/geografische obstakels. Het probleem van een slechte toegang tot gezondheidszorg kan niet los worden gezien van andere problemen waarmee deze minderheidsgroepering kampt. Kom over en help wil bijdragen aan een verbeterde toegang tot medische zorg voor kwetsbare kinderen en gezondheidsvoorlichting aan jongeren. Binnen gezondheidsvoorlichting is verslaving is een belangrijk thema, met name alcohol en drugsmisbruik is een groot probleem. Oost Europa en Centraal Azië zijn daarnaast de enige regio s waar het aantal Hiv-geïnfecteerden nog steeds stijgt. In Oost Europa is besmetting met Hiv veelal gevolg van drugsgebruik. Onderzoek wijst uit dat in toenemende mate besmetting plaats vindt via seksuele overdracht. Kom over en help ziet samen met de lokale kerken grote mogelijkheden om juist via gezondheidszorg gemarginaliseerden te bereiken door middel van Woord en rehabilitatie. Kom over en help heeft als specifieke doelstelling: Meer gemarginaliseerde gezinnen en kinderen worden bereikt met voorlichting en hebben toegang tot basisgezondheidszorg 16

17 Waarbij de volgende indicatoren worden gehanteerd: Indicatoren Eind 2014 richten partners in 5 partnerlanden zich op gezondheidszorg Eind 2014 wordt 20% van de projectuitgaven door Kom over en help besteed aan de doelstelling basis gezondheidszorg 5% 5% 10% 15% 20% Kom over en help wil in samenwerking met haar partners zich richten op verbetering van toegang tot basisgezondheidszorg door middel van directe armoede bestrijding : a. Voorlichting & preventie b. Rehabilitatie c. Medische behandeling (beperkt) a. Voorlichting & preventie Doelstelling: Jongeren en gezinnen maken bewuste positieve keuzes met betrekking tot hun gezondheid en hebben een verbeterde toegang tot zorg Indicatoren Eind 2014 wordt in 3 partnerlanden projectmatig voorlichting gegeven over levensstijl en persoonlijke gezondheid Eind 2014 hebben 75% van de jongeren die voorlichting ontvangen hun - 40% 50% 60% 75% gedrag veranderd cq versterkt Eind 2014 hebben 75% van de gezinnen die voorlichting hebben - 60% 65% 70% 75% ontvangen verbeterde toegang tot gezondheidszorg Eind 2014 zijn bij alle projecten gericht op gedragsverandering jongeren betrokken d.m.v. peer education - 50% 50% 100% 100% Door middel van voorlichting op scholen en rolmodellen wil Kom over en help bewustwording stimuleren op het gebied van algemene gezondheidsrisico s en risicovol gedrag. Naar verwachting leidt toename van kennis tot het nemen van eigen verantwoordelijkheid, verkleint het de stap naar professionele (medische) hulpverlening en stimuleert het op de langere termijn gedragsveranderingen. b. Rehabilitatie Doelstelling: Jongeren en ouderen hebben (medische) hulp/begeleiding gekregen en kunnen nu zelfstandig deelnemen aan de maatschappij Indicatoren Eind 2014 worden er in 3 partnerlanden door Kom over en help rehabilitatie projecten ondersteund Eind 2014 heeft 75% van de deelnemers succesvol gebroken met hun 50% 50% 60% 65% 75% verslaving Eind 2014 is 50% van de deelnemers succesvol geïntegreerd in de maatschappij 20% 25% 30% 40% 50% Een verslaving van ouder(s) is van grote invloed op de leefomgeving en het toekomst perspectief van het kind. Kinderen en jongeren van verslaafde ouders groeien op in een instabiele gezinssituatie en lopen een verhoogd risico om zelf later ook (psychische en of verslavings) problemen te krijgen. Kom over en help onderkent het belang van rehabilitatie voor ouder en kind en wil hen de mogelijkheid geven om de spiraal van verslaving, isolement en armoede te doorbreken. Rehabilitatie omhelst breken met verslaving, herstel van relaties (met God en mens) en integratie in de maatschappij. Daarnaast kan een relatief kleine medische ingreep 5 een grote verbetering zijn in het leven en de gezondheid van een kind en het toekomstperspectief van een kind ingrijpend verbeteren. Kom over en help wil, op projectbasis en op verzoek van de lokale partner, financiële middelen beschikbaar stellen voor preventieve middelen en eenmalige kleine medische ingrepen 6. 5 Onder een relatief kleine eenmalige medische ingreep verstaat Kom over en help operaties op het gebied van orthopedische en oogoperaties en behandeling van Schisis (Hazelip) 6 Maximale bijdrage medische ingreep: 500 per kind 17

18 Voorwaarden is dat eventuele overheidsondersteuning niet toereikend is en dat het kind geen (voldoende) vangnet heeft dat toegang verschaft tot financiële middelen die kunnen worden aangewend voor de noodzakelijke behandeling Basis onderwijs Onderwijs, zowel formeel als informeel, speelt een cruciale rol in de ontwikkeling van het kind en is mede bepalend voor de mogelijkheden die het heeft in de toekomst. Kwalitatief onderwijs en gelijke toegang tot onderwijs zijn in veel projectlanden geen algemeen goed. Onderwijs voor kinderen met een andere culturele achtergrond (met name Roma) of een beperking is niet of nauwelijks ontwikkeld en heeft vooralsnog bij de meeste overheden geen hoge prioriteit. Kom over en help richt zich samen met haar partners op het verbeteren van de toegang tot kwalitatief onderwijs voor economisch en cultureel gemarginaliseerde kinderen. Inclusief onderwijs, als een van de laatste trends binnen onderwijs voor kinderen met een beperking heeft de aandacht van Kom over en help en haar partners. Kom over en help wil de mogelijkheden die er zijn binnen het formele en informele onderwijs optimaal benutten als het gaat over doorgeven van christelijke normen en waarden. Doelstelling: Meer kinderen hebben toegang tot kwalitatief (in)formeel onderwijs in hun omgeving Indicatoren Eind 2014 hebben 6500 kinderen beter toegang tot (in)formeel onderwijs Eind 2014 richten partners in 6 partnerlanden zich op onderwijs Eind 2014 wordt 25% van de projectuitgaven door Kom over en help besteed aan de doelstelling basis onderwijs 27% 15% 17% 20% 25% Kom over en help wil in samenwerking met haar partners directe toegang tot kwalitatief onderwijs verbeteren door middel van: a. Toegang & participatie b. Life skills c. Participatie ouders/verzorgers a. Toegang & Participatie Doelstelling: Gemarginaliseerde kinderen nemen deel aan optimaal kwalitatief goed onderwijs. Indicatoren Eind 2014 participeert 90% van de kinderen die deelnemen aan - 50% 75% 80% 90% onderwijsprojecten beter of voor het eerst in het reguliere onderwijs Eind 2014 worden door alle onderwijsprojecten de ouders van de 60% 60% 70% 85% 100% kinderen betrokken en gestimuleerd Eind 2014 heeft 50 % van de jongeren die vakcursussen gevolgd hebben 20% 20% 30% 40% 50% werk gevonden Eind 2014 zijn in 6 partnerlanden onderwijsprojecten van start gegaan Binnen het reguliere onderwijs kan er vaak onvoldoende aandacht gegeven worden aan kinderen die vanwege hun achtergrond en of ontwikkeling minder goed kunnen mee komen in het onderwijs. Kom over en help wil door middel van het stimuleren van een goede leeromgeving en verbetering van participatie voorkomen dat men niet deelneemt aan het onderwijs of het onderwijs vroegtijdig verlaat. Het geheel van goed toegeruste docenten, faciliteiten en materialen waarvan docent en leerling gebruik maken tijdens het leerproces wordt gezien als leeromgeving. Kom over en help wil daar waar nodig de leeromgeving versterken door training, en het beschikbaar stellen van didactisch materiaal en meubilair. Voor dit laatste kunnen humanitaire transporten vanuit Nederland (gedeeltelijk) worden ingezet. Daarnaast speelt de houding van ouders ten opzichte van onderwijs een cruciale rol in het onderwijs van het kind. Kom over en help wil ouders/verzorgers bewust maken van hun rol en actief betrekken bij het leerproces van hun kinderen. 18

19 Kom over en help wil participatie van kwetsbare kinderen verbeteren door daar waar mogelijk barrières weg te nemen en het bieden van extra begeleiding. Inclusief onderwijs en extra (huiswerk)begeleiding zijn hierbij speerpunten waarbij overheid en onderwijsinstellingen nauw worden betrokken. Kom over en help stimuleert daarnaast vakonderwijs in de lokale context. Daarbij is het belangrijk dat het aangeboden vakonderwijs aansluit bij de lokale arbeidsmarkt. Kom over en help vraagt daarnaast aandacht voor begeleiding bij het vinden van een passende werkplek na het volgen van vakonderwijs. b. Life skills Doelstelling: Kinderen zijn geestelijk toegerust en sociaal vaardiger om te kunnen functioneren in de samenleving Indicatoren Eind 2014 zijn gemiddeld kinderen per jaar bereikt met christelijke normen en waarden (door zomerkampen/lectuur etc.) Eind 2014 worden in 6 partnerlanden christelijke normen en waarden binnen (in)formeel onderwijs gestimuleerd Veel kinderen hebben gezien hun problematische (sociale en economische) achtergrond gedragsproblemen, een negatief zelfbeeld en weinig sociale contacten waardoor hun ontwikkeling belemmerd wordt. Kom over en help wil deze kinderen, en indien mogelijk het ouders/verzorgers, geestelijk toerusten en sociale en communicatieve vaardigheden bevorderen. Christelijke normen en waarden zijn daarbij het uitgangspunt. Religie en onderwijs zijn in de meeste projectlanden van Kom over en help strikt gescheiden. Binnen het onderwijs is er echter wel aandacht voor psychosociale ontwikkeling van jongeren. Kom over en help richt zich door middel van het verzorgen van lessen, die formeel opgenomen zijn in het curriculum van het reguliere onderwijs, op het sociaal en communicatief vaardiger maken van jongeren. Zo veel mogelijk wordt dit ingevuld vanuit een positieve christelijke identiteit. Daarnaast worden jongeren door middel van zomerkampen in aanraking gebracht met Christelijke normen en waarden. Door middel van sport en spel worden daarnaast communicatieve vaardigheden en een positieve christelijke levenshouding gestimuleerd. Kom over en help wil door middel van deze zomerkampen ook integratie van jongeren van verschillende achtergronden (vb Roma, tehuiskinderen, achterstand gezinnen, kinderen met een beperking) bevorderen Maatschappijopbouw Het maatschappelijke systeem heeft grote invloed (gehad) op de houding ten opzichte van gemarginaliseerde kinderen, ook binnen de christelijke kerken. Het feit dat alle kinderen moeten kunnen opgroeien in een veilige gezinsomgeving, recht hebben op voedsel, gezondheidszorg en onderwijs is in veel projectlanden (nog) geen algemeen gedachtegoed. Daarnaast is maatschappijopbouw erop gericht de partners en hun omgeving te ontwikkelen om de kwaliteit, efficiëntie, effectiviteit en impact van de verschillende programma s te optimaliseren. Doelstelling: Partners zijn professionele organisaties die zich samen met hun maatschappelijke omgeving inzetten voor optimale impact van de programma s Indicatoren Eind 2014 vraagt 100% van de partners maatschappelijke en kerkelijke 55% 55% 75% 90% 100% aandacht voor gemarginaliseerde kinderen Binnen het thema Kind en Gezin is de interventiestrategie maatschappijopbouw gericht op: a. Visie en beleidsontwikkeling b. Capaciteitsversterking (organisatie en institutionele ontwikkeling) c. Linking & learning a. Visie en beleidsontwikkeling Doelstelling: Partners hebben op het terrein waarin men actief is een duidelijk visie en beleidsdocument 19

20 Indicatoren Eind 2014 heeft 75% van de partners een helder uitgewerkte visie en 27% 30% 45% 60% 75% beleidsdocument Eind 2014 vraagt 100% van de partners maatschappelijke en kerkelijke aandacht voor gemarginaliseerde kinderen 55% 55% 75% 90% 100% Het is Gods bedoeling en in het belang van het kind dat kinderen binnen de veilige omgeving (van het gezin) opgroeien en de kansen krijgen om zich te ontwikkelen. Dit geldt ook voor kinderen die gemarginaliseerd zijn binnen de maatschappij: zij moeten zichtbaar worden in kerk en maatschappij. Een heldere Bijbelse visie binnen de kerken is nodig en Kom over en help wil haar partners stimuleren een waarde(n)volle visie te ontwikkelen op gemarginaliseerde kinderen en gezinnen in hun omgeving. Kerken en organisaties moeten hun visie concreet vertalen en toepassen naar en in de samenleving ook als traditioneel en/of door de overheid andere keuzes gestimuleerd worden. b. Capaciteitsversterking Doelstelling: Partners zijn goed geïnformeerd en hebben een adequate interne organisatie Indicatoren Eind 2014 hebben alle partners een heldere organisatiestructuur en 63% 63% 65% 80% 100% leggen intern en extern verantwoording af Eind 2014 zijn alle partners gelijkwaardige gesprekspartners van Kom 77% 77% 80% 90% 100% over en help Eind 2014 hebben alle partners duidelijk procedures m.b.t. planning, monitoring en evaluatie 45% 45% 50% 75% 100% Partnerorganisaties moeten zich kunnen ontwikkelen om een zichtbare rol te kunnen spelen in de samenleving en om hun doelgroep optimaal te kunnen bereiken en vertegenwoordigen. Kom over en help wil haar partners steunen in hun ontwikkeling tot gelijkwaardige gesprekspartners door middel van capaciteitsontwikkeling. Binnen capaciteitsontwikkeling richt Kom over en help zich met name op organisatie ontwikkeling waarbij rekening gehouden wordt met de lokale context van de partner. c. Linking & learning Doelstelling: Expertise ontwikkeling en toename effectiviteit van partners door participatie in netwerken en uitwisseling Indicatoren Eind 2014 nemen alle partners deel aan (lokale) netwerken 50% 50% 60% 80% 100% Kom over en help onderkent het belang van institutionele ontwikkeling waarbij de relatie tussen de organisatie en zijn omgeving versterkt wordt. De partners van Kom over en help zijn veelal kleine lokale kerken/organisaties met een sterke bewogenheid voor hun naaste maar met een veelal beperkt netwerk. Kom over en help stimuleert de partner contacten te onderhouden met overheid en andere organisaties om van elkaar te leren en samen het (geestelijk en lichamelijk) welzijn van kwetsbare kinderen in hun omgeving te bevorderen. 20