DV Holwerd A4 oblong :14 Pagina a. Dorpsverkenning (DV): HOLWERD

Transcriptie

1 DV Holwerd A4 oblong :14 Pagina a Experiment Duurzame Beschermde Dorpsgezichten Dongeradeel Dorpsverkenning (DV): HOLWERD

2 DV Holwerd A4 oblong :14 Pagina b

3 DV Holwerd A4 oblong :14 Pagina 1 Experiment Duurzame Beschermde Dorpsgezichten Dongeradeel Dorpsverkenning (DV) Holwerd 1

4 DV Holwerd A4 oblong :14 Pagina 2 Inhoud 1. Voorwoord Dorpsidentiteit en perspectief Thema s Wonen Economie, recreatie en toerisme Ontmoeten, jong, oud, meedoen Openbare en particuliere ruimte Duurzaamheid Verkeer, vervoer en parkeren Integrale projecten Laaghangend fruit

5 DV Holwerd A4 oblong :14 Pagina 3 1. Voorwoord Holwerd Een handelsdorp vanuit de historie. Karakteristiek voor het beschermde dorpsgezicht is de Hegebuorren ; een straat die uniek is in Europa. Een dorp met veel voorzieningen en actieve inwoners. Een hechte gemeenschap waar het goed wonen en werken is. Door de bewoners wordt in gezamenlijkheid gewerkt aan de ontwikkeling van een Multifunctionele Accommodatie en het gezondheidscentrum de Nije Nyhof. Daarnaast hebben lokale ondernemers en bewoners met een warm hart voor Holwerd en de wadden de handen ineen geslagen om de prachtige ligging van Holwerd als waddendorp te vermarkten. Met de ontwikkeling van het Wadden Informatie Centrum wordt er hard gewerkt om Holwerd op de kaart te zetten. Met deze dorpsverkenning zijn de kaders geschetst voor het ontwikkelingsperspectief van Holwerd. Van een zienswijze op wonen, werken en recreëren tot aantrekkelijke huurwoningen en de aanpak van de rotte kiezen in het dorp. De verkenning sluit aan bij een eerdere opvatting de Holwerter Fiersichten. Het gaat om de kwaliteit van de woonomgeving in het dorp. In samenwerking met andere dorpen gaat het om het behoud van de leefbaarheid voor de regio. In de verkenning zijn de nog te ondernemen stappen in beeld gebracht. De erkenning vanuit gemeente en provincie geeft perspectief voor ons dorp, waarbij de financiële impuls mogelijkheden geeft spijkers met koppen te slaan! Holwerd, het waddendorp waar jong en oud nog steeds graag wonen! Hessel Hiddema, voorzitter dorpsbelang Holwerd Augustus

6 DV Holwerd A4 oblong :14 Pagina 4 2. Dorpsidentiteit en perspectief Vanuit de historie Holwerd is van oorsprong een handelsdorp. Het ontstaan moet ergens in de achtste eeuw liggen. Het oude dorp is gebouwd op verschillende terpen en is over de oude zeedijk heen gebouwd. Er zijn in en rond het dorp verschillende historische elementen bewaard gebleven. Ze verdienen het om dat ook voor toekomstige generaties in stand te houden en waar mogelijk te versterken. Dat geldt met name voor het gebied in het beschermde dorpsgezicht. Recreatie en toerisme De boot naar Ameland vertrekt vanaf de pier van Holwerd. Holwerd is een belangrijk waddendorp. Iedereen moet dan ook Holwerd leren kennen. Eén van de initiatieven om dit te bewerkstelligen is de oprichting van het zogenaamde Wadden Informatiecentrum Holwerd (WICH). Dit centrum zou een groot aantal bezoekers kunnen trekken op het gebied van voorlichting over de wadden. Ook de wadloopsport kan dit centrum als startpunt gebruiken. Momenteel is het dorp, samen met de gemeente, druk bezig om een geschikte locatie te zoeken voor de start van het WICH. Holwerd in perspectief Holwerd is een dorp waar veel mensen zich thuis voelen. Holwerd is het grootste dorp van de gemeente Dongeradeel. Het voorzieningenniveau is zeker de moeite waard. Het dorp doet er alles aan om dat ook zo te houden! Holwerd kent van oudsher een rijk sociaal leven. Dat is te zien aan de vele verenigingen en commissies die actief zijn. Het is belangrijk om met nieuwe initiatieven zoveel mogelijk aan te sluiten bij bestaande voorzieningen en activiteiten. Hierbij wil Holwerd speciale aandacht houden voor activiteiten voor en door de jeugd, die zorgen voor onderlinge binding. 4

7 DV Holwerd A4 oblong :14 Pagina 5 Zorgen zijn er over verschillende karakteristieke panden in het beschermde dorpsgezicht die door geen of slecht onderhoud aan het verpauperen zijn. Daarnaast moet in dit kader het al jaren leegstaande en verpauperde kassencomplex genoemd worden. De gemeente is momenteel voor beide situaties in actie en in overleg met eigenaren om tot verbeteringen te komen. We zijn er van overtuigd dat toerisme in ons dorp de toekomst heeft. Er zijn in de afgelopen jaren veel discussies gevoerd tussen inwoners van Holwerd en externe deskundigen. In het schetsboek De Holwerter Fiersichten (sept. 2009) zijn er heel wat ideeën op het toeristisch vlak aan de orde gekomen. Het kan een flinke bijdrage leveren aan de lokale economie en de werkgelegenheid. Naast recreatie en toerisme zal de traditionele landbouw in vele facetten haar bijdrage blijven leveren aan de schoonheid van de omgeving en aan de werkgelegenheid. Centrale doelen voor het dorp in de komende jaren zijn: A B C Goed en mooi wonen en werken met aandacht vóór, en behoud en versterken ván, de rijke cultuurhistorie met name binnen het beschermde dorpsgezicht. Kansen voor recreatie en toerisme benutten door Holwerd neer te zetten als waddendorp en dit ook te vermarkten. Holwerd wil ruimte blijven bieden voor ontwikkelingskansen van de (ook ouder wordende) jeugd. Hoe Holwerd dat denkt te gaan doen staat beschreven in de thema s in het volgende hoofdstuk van deze dorpsverkenning. 5

8 DV Holwerd A4 oblong :14 Pagina 6 Speerpunten in de komende jaren zijn: De realisatie van de multifunctionele accommodatie. Het oprichten van een werkgroep jeugd die er verantwoordelijk voor is de jeugd blijvend te betrekken bij het dorpsleven. Het opwaarderen van de bestaande bebouwing met name binnen het beschermde dorpsgezicht, het historische dorp. Wandelen in de kwelder en het beleven van de natuur en de getijden ( Naar Buiten Holwerd ) en wandelen en fietsen door het dorp. Het oprichten/ontwikkelen van het Wadden Informatie Centrum Holwerd (WICH). 3. Thema s 3.1 Wonen Het wonen in ons dorp is erg plezierig. Hoewel er op dit ogenblik veel huizen te koop staan wil dat niet zeggen dat men uit ons dorp wil vertrekken. Men wil in een aantal gevallen een andere woning in Holwerd betrekken. Bijvoorbeeld ouderen die graag naar een levensloopbestendige woning willen overstappen. Doelen voor beter wonen in Holwerd Wonen en Jeugd Veel jeugd heeft aangegeven graag in Holwerd te willen blijven wonen. Gelukkig zien we momenteel dat jongeren huren en kopen in Holwerd, maar het blijft een punt van aandacht. Zeker in een tijd dat door vergrijzing de vraag naar voorzieningen toeneemt, is toekomstperspectief voor de jeugd in eigen dorp van groot belang. De woningbouwcorporatie Thús Wonen zou hier meer in kunnen doen. Op dit moment is er meer vraag naar huurwoningen dan naar koopwoningen en naar ons idee heeft de corporatie te veel huurhuizen verkocht en nog in de ver- 6

9 DV Holwerd A4 oblong :14 Pagina 7 koop staan. Hier zou men meer op de behoeften moeten inspelen, namelijk betaalbare huurhuizen voor (jonge) starters op de woningmarkt. Holwerd moet met Thús Wonen in gesprek gaan om mogelijkheden te onderzoeken en te benutten. Natuurlijk is huisvesting alleen niet voldoende. Ook werk en carrièremogelijkheden spelen een rol in de woonkeuze van de jeugd. Wonen en werken moeten dan ook in samenhang worden geagendeerd. Het is daarom verstandig om onder verantwoordelijkheid van Dorpsbelang een werkgroep jeugd te vormen die de belangen van de jeugd in Holwerd integraal oppakt. Wonen en zorg In de Fonteinstraat is sloop en herbouw van woningen voorlopig afgerond. De eerste levensloopbestendige woningen zijn opgeleverd. In de toekomst liggen er kansen om meer van dit soort woningen te realiseren door verbouw en nieuwbouw. Er wordt gewerkt aan een nieuw eerste lijns zorgcentrum bij de Nije Nijhof. Dit zijn waardevolle initiatieven waar Holwerd blij mee is. Daarmee blijft Holwerd een aantrekkelijk woondorp voor ook de ouder wordende inwoners. De burenhulpdienst is een belangrijke aanvullende voorziening die ook mee helpt aan onderlinge contacten tussen inwoners van verschillende leeftijden. Verenigingen en voorzieningen Holwerd ligt op een goede afstand met Leeuwarden en Dokkum als provinciale en regionale centra. De busverbindingen en wegen zijn goed te noemen. In ons eigen dorp is een flink aantal voorzieningen te vinden. We zullen er al het mogelijke aan moeten doen om ze voor het dorp te behouden. Het verenigingsleven is goed vertegenwoordigd. Verpaupering en Aanpak Rotte Kiezen Door de krimp is ook de verpaupering naar voren gekomen. Dorpsbelang heeft dit ingezien en is samen met gemeente en Doarpswurk aan de slag gegaan met het project Aanpak Rotte Kiezen. De leegstand kan worden aangepakt door bijvoorbeeld twee woningen te slopen en er één voor terug te zetten. Het dorp moet in elk geval compact blijven. Er moet niet nog een schil bij komen. 7

10 DV Holwerd A4 oblong :14 Pagina 8 Herbestemming bedrijfspanden Voormalige bedrijfspanden, die hun bestemming hebben verloren, moeten een nieuwe functie krijgen. Samen met initiatiefnemers zou gezocht en gewerkt moeten worden aan sloop of restauratie richting een nieuwe bestemming. Daarbij moeten cultuurhistoriche waarden zo veel mogelijk in stand en in beeld blijven. Passende herbestemmingen voor wonen en werken bieden kansen. Een integraal plan maken is daarvoor wenselijk. Cultuur historie in beeld Het succes van de cultuur historische informatieborden bij de dorpsreünie in 2010 heeft ertoe geleid dat er een werkgroepje is gestart met het maken van duurzame informatiebordjes. Het ligt in de bedoeling een begin te maken met een vijftigtal huizen. In woord en beeld wordt dan de geschiedenis van een pand getoond op een duurzame metalen ondergrond. Holwerd in de etalage Leegstaande etalages kunnen we aankleden als toonruimte voor diverse doeleinden: sport, hobby s, kunst, oude ambachten enz. Dit komt de leefbaarheid ten goede. Ook de opzichtige te koop -borden zijn een doorn in het oog. De huizen die te koop staan zou je bijvoorbeeld ook bij de ingang van ons dorp in één keer op een matrixbord kunnen aanbieden. 3.2 Economie, recreatie en toerisme De Waddenzee en Ameland zijn nationaal en internationaal georiënteerde toeristische attracties. Bovendien heeft Holwerd een rijke cultuur historie die beter in beeld gebracht kan worden. Toeristen naar binnen verleiden biedt kansen voor bestaande en nieuwe lokale economie. Lokale ondernemers en bewoners met een warm hart voor Holwerd en de Wadden, hebben de handen ineen geslagen en zich verenigd in WICH: Wadden Informatie Centrum Holwerd. Samen wordt er gezocht naar kansen om Holwerd 8

11 DV Holwerd A4 oblong :14 Pagina 9 en zijn prachtige ligging op een verantwoorde manier te vermarkten. Het doel is om van Holwerd het Friese waddendorp te maken en daarbij het Wad te beleven! Doelen voor een beter economisch en toeristisch perspectief WICH In het Wadden Informatie Centrum is bedacht onder te brengen: informatie over het Waddengebied en het Friese open landschap. De volgende onderwerpen en acties kunnen de nodige aandacht krijgen: wadlopen (wadloopcentrum), economie, zoutwinning, bodem en natuur schatten, soorten energie, flora en fauna, visserij en een daaraan gerelateerd educatief centrum. Deze aspecten zullen worden belicht in perspectief van: verleden, heden en toekomst. Daarnaast is gedacht aan het completeren met een VVV, een restaurant en een winkel met waddenproducten. Met het speerpunt toerisme, de authenticiteit van het terpdorp Holwerd, met zijn omringende Friese landschap, met de Waddenzee, het grootste wereld erfgoed in de achtertuin van Holwerd en het waddeninformatiecentrum, zullen de kansen keren. Het terpdorp Holwerd met omgeving wordt op de kaart gezet. Bedrijventerreinen De ondernemersvereniging is aan de slag gegaan met het thema economie en bedrijvigheid. De focus ligt daarbij vooral op behoud, versterking en herbestemmen van de bedrijventerreinen. De wens is de terreinen een opwaardering te geven en de publieke ruimte op te knappen. Een voorbeeld van herbestemmen is het combineren van wonen en werken en het creëren van kleinschalige werkgelegenheid. De uitstraling van het bedrijventerrein wordt daarmee ook aangenamer. Jachthaven De jachthaven ligt aan de Holwertervaart. Daarin ligt een aantal bruggen op goede hoogte. Het is een langgekoesterde wens van de Holwerders dat de bevaarbaarheid van de vaart wordt verbeterd. 9

12 DV Holwerd A4 oblong :14 Pagina 10 Wandel- en fietspaden Er zijn nu al veel routes door het gebied. Bij elkaar opgeteld zit daarin een enorm potentieel aan mensen, die door het gebied komen. Dit geeft kansen voor de locale economie en werkgelegenheid. Verder kan dagrecreatie worden gericht op de ontstaansgeschiedenis van het landschap en meer specifieke cultuurhistorische aspecten van Holwerd. Op dit moment is een werkgroep aan het werk met het maken van plannen en het uitvoeren van meer en betere routes. Dit project heet: Naar buiten Holwerd. De toeristen zijn ook binnen Holwerd van harte welkom. Wandel en fietsroutes moeten door het dorp worden geleid. Het maken van een integraal plan is hiervoor gewenst. 3.3 Ontmoeten, jong, oud, meedoen Holwerd heeft goede voorzieningen voor jong en oud. Er wordt nu al hard gewerkt aan moderniseringen en optimaliseringen van de voorzieningen. Voor de jeugd is nu meer aandacht en samen met hen kunnen er nog verbeteringen plaatsvinden. Doelen voor behoud en versterking van het samen leven in Holwerd Dorpshuis / Multifunctionele Accommodatie (MFA) Doel van de MFA is de voorzieningen, die onder druk staan, goed te organiseren en toekomstbestendig te maken. Daarvoor worden in het uitvoerings-programma voor de korte termijn maatregelen geformuleerd. Holwerd heeft met it Sintrum, bestaande horeca gelegenheden en de MFA ruim voldoende accommodaties. De verbouw van het sporthalcomplex tot MFA is in april 2012 van start gegaan. Het dorp staat voor een flinke klus: circa euro moet met zelfwerkzaamheid worden verdiend! Er hebben zich al meer dan 250 vrijwilligers gemeld. In de MFA komt een nieuw jeugdhonk. 10

13 DV Holwerd A4 oblong :14 Pagina 11 Speelplaatsen De speeltuin is nog maar vier jaar oud. De speelattributen zijn van goede kwaliteit maar niet erg uitdagend. Daardoor is het aanbod saai. Bovendien staan toestellen voor jonge kinderen (tot 4 jaar) en oudere kinderen (vanaf 6 jaar) door elkaar. Ondanks de recente oplevering is een opwaardering zeker welkom. Het is verstandig om te kiezen voor één leeftijdscategorie bijvoorbeeld tot 6 jaar. De speeltuin kan daar dan volledig op worden ingericht. Sport- en andere ontmoetingsplaatsen voor iedereen Om de functie ontmoeten een stimulans te geven, is een sportontmoetingsplaats (SOP) een waardevolle aanvulling. Sporten en ontmoeten is een goede combinatie voor jong en oud. Een SOP zou bijvoorbeeld in de Professor Holwardastraat kunnen worden gerealiseerd. Een zogenaamd jophok, (jop=jongeren ontmoetings plaats) geeft jongeren de gelegenheid om elkaar ook buiten openingstijden van een jeugdhonk te ontmoeten en vergroot zo de onderlinge binding. Digitale ontmoeting Een Wifi hotspot maakt de ontmoetingsplek extra aantrekkelijk, zeker voor de jeugd. Een webcam op het terrein heeft een dubbele functie: Het dient als promotie en voorkomt tegelijkertijd overlast. De beelden zijn live te volgen op bijvoorbeeld Holwerd Online. Informatie ( on line en off line ) Holwerd Online is in een paar jaar uitgegroeid tot de website van Holwerd. In 2011 is uit een kleine enquête gebleken dat Holwerd Online goed gewaardeerd wordt. Naast de website scoort ook de Doarpsbel (dorpskrant) zeer goed. Aanvullend hierop verschijnen regelmatig nieuwsbrieven, die huis-aan-huis en digitaal worden verspreid. De informatievoorziening is dan ook goed geregeld. De informatieborden bij de entree van ons dorp zijn inmiddels zeer verouderd. Ze zijn eigendom van de ondernemersvereniging Holwerd (OVH) en zijn dringend aan vervanging toe. Steeds meer mensen hebben de beschikking over mobiel internet. 11

14 DV Holwerd A4 oblong :14 Pagina 12 Een aanvulling op de bestaande informatievoorziening is een mobiele website. Ook voor toeristen is dit interessant; de mini site kan dienen als een mobiele VVV. Aanbod activiteitencommissie en feestcommissie Belangrijk om te vermelden in dit verband zijn de activiteitencommissie en feestcommissie in Holwerd. Holwerd heeft een activiteitencommissie met activiteiten voor alle leeftijden. In samenwerking met hen kan sport en bewegen (verder) gestimuleerd worden met een gericht aanbod. De feestcommissie is na het succes van 2010 voortgegaan en werkt aan een jaarlijks terugkerend dorpsfeest met een aantrekkelijk programma voor alle inwoners van Holwerd. Vele vrijwilligers zijn hierbij al actief en hun inzet moeten we koesteren. Samen zorgen we voor een aantrekkelijke woonomgeving voor Holwerders. 3.4 Openbare en particuliere ruimte Als de omgeving er netjes en schoon uitziet, levert dat een grote bijdrage aan woon en leefplezier. De inwoners van Holwerd kunnen daarvoor een deel zelf verzorgen en voor een ander deel dat samen met organisaties en de gemeente aanpakken en verbeteren. Doelen voor behoud, onderhoud en verbetering van de ruimte in en om Holwerd Hegebuorren De zeer bijzondere, unieke en karakteristieke Hegebuorren verdient een beter aanzien door gericht onderhoud en restauratie. Het is nu een mooi moment deze straat weer integraal aan te pakken. Karakteristiek elementen, verlichting en panden verdienen een opwaardering om zo van deze unieke straat weer een mooi geheel te maken. 12

15 DV Holwerd A4 oblong :14 Pagina 13 Bosma s Plein Het Bosma s Plein is het eigenlijke hart van het oude Holwerd. Op het plein staat een waterpomp die gevoed wordt door een wel in de grond. Deze zou weer in werking kunnen worden gesteld. De twee huizen aan het plein zijn zeer oud, zowel van binnen als van buiten en dienen gekoesterd te worden. Vlakbij is een gedenkmuur met een gedenksteen uit de tweede wereldoorlog en eentje voor Waling Dykstra, Fries schrijver en voordrachtskunstenaar. Ze verdienen een opknapbeurt. Historische hekjes, stoepen, lantaarns en dergelijke In het verleden was Holwerd veel rijker aan stoepjes, hekwerkjes en lindebomen in de oude straatjes. In het kader van de vooruitgang en het gebruik van de auto zijn deze in de loop der jaren langzaam verdwenen. Stap voor stap zouden deze oude karakteristieke elementen en straatlantaarns, zoals ze aan de Hegebuorren al staan, op een moderne wijze weer geïntegreerd kunnen worden. Aanleg en onderhoud van onze ruimte Individueel en in samenwerking zullen we met elkaar moeten zorgen voor goed onderhoud van tuinen en openbaar groen. Via gerichte acties kunnen inwoners van straten met gemeente en woningbouwcorporatie Thús Wonen werken aan een betere inrichting en gemakkelijker onderhoud van alle particulier en openbaar groen in Holwerd. Onderhoud van straten, stegen en paden De gemeente onderhoudt openbare wegen en paden volgens planning. Ook in Holwerd zijn er straten en paden die zijn aangepakt en die nog te wensen overlaten. In overleg met de gemeente zou er jaarlijks overlegd kunnen worden welke ruimte er is voor onderhoud en wat dan de prioriteit in het dorp dient te hebben. Holwerd telt vele steegjes. Eén daarvan is de Bollemanssteech. Een zeer oud steegje dat een makkelijke en veel gebruikte steeg is. Misschien is het in het kader van de steegbeleving mogelijk om ook andere steegjes weer open te stellen. 13

16 DV Holwerd A4 oblong :14 Pagina 14 Bushokjes De bushokjes in ons dorp zijn in de loop der jaren flink aan vandalisme onderhevig geweest. Wij zouden hier dan ook graag mooie vandalismebestendige bushokjes voor in de plaats zien. 3.5 Duurzaamheid Verduurzaming van het wonen in het dorp, is voor Holwerd van belang. Verduurzaming van de energievoorziening en isolatie van woningen kan een bijdrage leveren aan de leefbaarheid en het woongenot in Holwerd. Doelen voor een meer duurzame samenleving in Holwerd Energie Op het gebied van energie besparing, energiegebruik en energieopwekking is veel gaande. Het verdient wellicht aanbeveling om te onderzoeken of en hoe Holwerd individueel of collectief stappen zou kunnen zetten richting meer duurzaam energie gebruik en opwekking: Holwerd energiebewust. Samenwerking met andere dorpen kan daarin een meerwaarde hebben. Duurzaam wonen De woningstichting heeft zich in de laatste jaren ingespannen voor de vernieuwing van het (huur)woningbestand. Aan de Fonteinstraat zijn mooie, passende en deels ook levensloopbestendige woningen verrezen. Een voorbeeld voor de toekomst. Alternatieve verbouwvormen, zoals van 2 woningen 1 maken, kunnen op diverse plaatsen in Holwerd worden onderzocht. Het idee is om samen met eigenaren te kijken hoe de woningen ook toekomst bestendig een bijdrage kunnen leveren aan een goede woningvoorraad voor Holwerd. Een integraal plan is daarvoor gewenst. 14

17 DV Holwerd A4 oblong :14 Pagina Verkeer, vervoer en parkeren In de voorbije jaren is aan de hoofdwegenstructuur in het dorp het één en ander veranderd en verbeterd. De nu uitgevoerde aanpassingen van weggedeelten, zullen de veiligheid en het woongenot bevorderen. In overleg met de gemeente zal steeds adequaat gehandeld moeten worden. Verkeers- en andere veiligheidsmaatregelen leiden vaak tot veel discussie en tegengestelde inzichten. In overleg met deskundigen kan een integraal plan van aanpak leiden tot gedeelde oplossingen. Doelen voor beter verkeren, verblijven en parkeren in Holwerd Schoolgaand verkeer De toegankelijkheid en bereikbaarheid van de scholen verdient aandacht. Het brengen en halen van de schoolkinderen leidt soms tot ongewenste en onveilige situaties bij beide scholen. In overleg met de ouders en de schoolbesturen dient een plan te worden gemaakt om te komen tot verbeteringen. Parkeren Parkeren is met name s zomers een probleem door de goedkoop parkeer toeristen. Ook in de smallere straten is het autobezit (vaak meer dan 1 auto per woning) oorzaak van parkeer overlast. Een dorpswerkgroep kan samen met gemeentelijke deskundigen een integraal plan maken om parkeerproblemen in het dorp op te lossen. Dit moet leiden tot voldoende parkeer ruimte van de inwoners van het dorp en een gastvrije passende parkeeroplossing voor bezoekers van Holwerd, zoals busreizigers en toeristen. Het is van belang dat wordt toegezien op naleving van de eventueel aangepaste verkeersregels. Wandelpaden Een dorp verdient toegankelijke voetpaden. Daarvoor is weinig ruimte aanwezig. Voorzieningen in het bestaande wegdek zijn de enige mogelijkheid binnen de dorpskern. Een werkgroep van Holwerders zou een inventarisatie kunnen doen naar knelpunten en oplossingen. 15

18 DV Holwerd A4 oblong :14 Pagina 16 Een totaal plan maken voor Holwerd is gewenst. Bij het onderdeel economie, recreatie en toerisme zijn de mogelijkheden voor nieuwe wandelpaden benoemd. 4. Integrale projecten Het waddendorp, het WICH en andere recreatieve en toeristische kansen in samenhang stap voor stap ontwikkelen. Prioritering en planning zijn van belang. Wandel- en fietsroutes langs en door het dorp. Ontmoeten en spelen slim organiseren op geschikte plaatsen in het dorp. Onderhoud van eigen en gemeenschappelijke ruimte zelf en samen met anderen integraal aanpakken. Verwaarloosde panden via handhaving dwingen tot opknappen. Herbestemming van huizen en andere panden voor levensloopbestendig wonen en combinatie mogelijkheden van wonen en werken met een accent op het beschermde dorpsgezicht. Opstellen integraal plan voor en door de jeugd. 5. Laaghangend fruit Oprichten werkgroep jeugd Tuindag Holwerd in de etalage Holwerd in de kijker, herkenbare entrees Cultuurhistorische info borden Himmeldei blijven organiseren 16

19 DV Holwerd A4 oblong :14 Pagina c

20 DV Holwerd A4 oblong :14 Pagina d Met dank aan: Jan Rodenhuis Maaike Lok, doarpswurk Gemeente Dongeradeel Provincie Fryslân Teksten: Siebe Boltjes Tjeerd Jager Henk van Duinen Jan van der Velde Durk Geertsma Rob van der Holst Henk Wilemsen Hessel Hiddema Klaske Miedema-Jensma Foto s: Jan van der Velde Rob van der Holst Vormgeving en opmaak: S.J. Broersma Brantgum