Verslag informatiebijeenkomst oppompen grondwater wijk Rietkampen in Ede. Besprekingsverslag. Datum 29 juni 2017

Transcriptie

1 Verslag informatiebijeenkomst oppompen grondwater wijk Rietkampen in Ede Besprekingsverslag Datum 29 juni 2017 Aanwezigen: Ca. 40 bewoners uit Rietkampen; Gerard Hartman (projectleider waterschap Vallei en Veluwe, Jaap Doude van Troostwijk (jurist Waterschap Vallei en Veluwe), Renate van Dijk (onderzoeker Tauw), Liesbet Timan (beleidsmedewerker water gemeente Ede), Bart van der Mark (beleidsmedewerker bodem gemeente Ede), Harry Post (gemeente Wageningen), Rob Hanselman en Leonie Wisselink (schadebureau Hanselman), Sita Hes (voorzitter), Annet Les (communicatie waterschap Vallei en Veluwe en verslaglegging). Welkom Voorzitter Sita Hes heet iedereen welkom. Op deze avond zijn zo n 40 bewoners naar de Reehorst gekomen om zich te laten informeren. Zij checkt of iedereen de uitnodigingsbrief van het waterschap heeft gekregen en ze gaat kort in op de brief ( ) van een groep bewoners aan de Provincie. De provincie zal deze brief op een later tijdstip beantwoorden. Deze avond is specifiek georganiseerd om bewoners te informeren en vragen die nu leven voor zover mogelijk te beantwoorden. Bij de bewoners bestaan zorgen over de plannen om een bronput te maken in de wijk Rietkampen. Zorgen over schade aan hun huis en zorgen over de waardedaling van hun huis. Als de plannen doorgaan, dan wordt er langdurig water opgepompt en de verwachting is dat de bodem daardoor 1 cm kan inklinken. Het gevolg is dat er architectonische schade kan ontstaan aan de huizen in de omgeving.

2 Pagina 2 van 8 Presentaties De betrokken partijen geven aan de hand van een aantal presentaties aan wat exact de bedoeling is en wat de effecten zijn. Presentatie Gerard Hartman Projectleider Gerard Hartman legt uit waarom het zover is gekomen dat er maatregelen genomen moeten worden om het vervuilde grondwater op te vangen. Het vervuilde water is afkomstig van het voormalige Enkaterrein in Ede, dat jaren geleden is gesaneerd en omgevormd tot woongebied. Het gaat om water dat zich bevindt op grote diepte, tussen de 20 en 40 meter. De vervuiling bestaat uit sulfaat. Sulfaat is opgebouwd uit zwavel en zuurstof. Van nature komt deze stof al voor in het grond- en oppervlaktewater, maar in lagere concentraties. Als hier niets aan wordt gedaan, dan komt het grondwater in de oostelijke vijvers terecht. Het gevolg is dat de waterkwaliteit onaanvaardbaar slecht wordt; ook kan het in droge tijden naar rotte eieren gaan stinken. Uiteindelijk kan het in het natuurgebied het Binnenveld terecht komen en de natuur in het Natura 2000 gebied (Europees beschermd) aantasten. Het waterschap zou het liefst ter plekke het water zuiveren of schoonmaken, maar dat is veel duurder en naar verhouding levert dat te weinig op. Na grondig onderzoek is gekozen voor het afvoeren van het vervuilde water naar de Nederrijn. Via een ondergrondse leiding wordt 17 liter per seconde naar de Nederrijn afgevoerd. De concentratie wordt daar heel snel verdund. Gerard Hartman geeft aan dat het een probleem is dat al langer bestaat en waarbij vier overheden (gemeenten Ede en Wageningen, Provincie Gelderland en Waterschap Vallei en Veluwe) hebben besloten om de handen in een te slaan en dit probleem gezamenlijk op te lossen. Presentatie Renate van Dijk Bureau TAUW Renate gaat in op de effecten van de voorgenomen maatregelen. Bij oppompen van grondwater wordt altijd gekeken naar de effecten. Dit is ook een verplichting voor het verkrijgen van een onttrekkingsvergunning. De grondwaterstand wordt in meer of mindere mate in een groot gebied verlaagd. Gekeken wordt naar de functies (bijvoorbeeld bebouwing of groenzones) en welke effecten hier van toepassing kunnen zijn. In het geval van het oppompen van grondwater op de beoogde locatie is inklinking van de bodem mogelijk. Er wordt gekeken naar de bodemopbouw en of deze gevoelig is voor inklinking. In dit gebied komen twee veenlagen voor, waardoor inklinking kan optreden. De eerste berekeningen geven aan dat een inklinking van ongeveer 1 cm kan optreden. Presentatie Liesbet Timan Gemeente Ede Liesbet Timan geeft een korte toelichting op het systeem van diepdrainage waar de gemeente Ede nu eenmaal mee te maken heeft. Dit systeem is bij de bouw van de wijk Rietkampen onder de grond aangelegd om ervoor te zorgen dat bewoners droge voeten houden.

3 Pagina 3 van 8 In de huidige situatie wordt het water uit de diepdrainages geloosd op de singels en vijvers. In het plan wordt het water uit de diepdrainages afgekoppeld en apart afgevoerd. Daardoor kan het water niet in de vijvers terecht komen. Daarnaast is het noodzakelijk dat er een bronput (deepwell) wordt gemaakt, om het overige vervuilde grondwater actief op te pompen. Doen we dat niet dan worden ook andere westelijker gelegen diepdrainages vervuild. Vragen en tips van bewoners Tijdens de presentaties en daarna worden veel vragen gesteld en komen bewoners met tips: 1. Waarom is Akzo niet aan te spreken om deze verontreiniging op te ruimen? Nee, dat kan niet. Bij de beëindiging van de bedrijvigheden in 2002 heeft Enka aangeboden het terrein inclusief het grondwater van dit terrein te willen zuiveren. Zij stelde hierbij de voorwaarde dat zij gevrijwaard werd van de aanpak van het grondwater ten westen van de Bennekomseweg. Het deel dat door Enka werd aangepakt is groter dan wettelijk kon worden afgedwongen. De overheid heeft hiermee ingestemd. De Provincie, het Waterschap en de gemeente Ede hebben later besloten om dit probleem gezamenlijk op te lossen. 2. Waarom doen we zoveel moeite om het sulfaat eruit te halen? Is dit de enige stof of zit er nog meer? Sulfaat is de enige reden om het grondwater te saneren, omdat deze verontreiniging zich het snelst verspreid en in de grootste hoeveelheid aanwezig is. Over 20 jaar kunnen ook andere stoffen meekomen, namelijk: nikkel, zink, chloorfenolen, en chloorethenen. We blijven dat monitoren en gaan indien nodig aanvullend zuiveren. De risico s van alle stoffen zijn beoordeeld op mens en milieu. Uitsluitend sulfaat is aanleiding voor een vervolgaanpak (zie saneringsplan op de website). 3. Is sulfaat schadelijk? Sulfaat is in de aangetroffen situatie niet schadelijk voor de gezondheid van mensen. Wel kan sulfaat in warme en droge tijden naar rotte eieren stinken. Daarnaast is het schadelijk voor het ecosysteem en dus voor planten en dieren. 4. Waarom lossen we dit probleem in de Rietkampen op, terwijl het een natuurprobleem is? Het is het probleem verleggen op oneerlijke gronden. We hebben nu eenmaal in deze wijk te maken met een systeem van diepdrainage. Dit is in de jaren 80 gemaakt, omdat het grondwater te hoog was. Deze diepdrainage loost rechtstreeks op de vijvers en singels. De pluim met verontreinigd grondwater stroomt steeds meer van oost naar west richting de singels. We zien hier al een trendmatige verhoging van sulfaat en daarom willen we de diepdrainage afkoppelen van de singels. Als we niets doen dan kan het vervuilde water op termijn inderdaad naar het Binnenveld stromen. Kortom: het hele systeem is vervuild met sulfaat en wij willen niet dat dit in het oppervlaktewater terecht komt.

4 Pagina 4 van 8 5. Waarom willen jullie niet dat het in het Valleikanaal terecht komt en wel in de Rijn? Dit is onderzocht, maar het zou de waterkwaliteit in het Valleikanaal te slecht maken. In de Rijn zit veel meer water en daardoor wordt de concentratie aan sulfaat heel snel verdund. 6. De grond kan 1 cm inklinken. Maar hoe zit dat: per week/per maand/ anders? Het betreft de totale inklinking. Inklinken ontstaat in dit geval door de grondwaterstandsverlaging. Het grootste effect treedt op in de beginperiode van het oppompen van het grondwater. Er wordt nog verder onderzoek gedaan naar de mate en het verloop. 7. Hoe gaan jullie bepalen dat er schade is? Voordat het oppompen van het grondwater start, vindt een opname van woningen in de directe omgeving plaats (0-meting). Eventuele bestaande schades worden met foto s vastgelegd. Als later meer schades ontstaan, kan hiermee een vergelijking worden gemaakt. 8. Wie bepaalt of het go/no go moment? Dat bepalen de bestuurders van de gemeenten Ede, de Provincie en het Waterschap. Dat gebeurt op basis van de uitkomsten van de te verwachte schade aan de bebouwing. Het schadebureau Hanselman is ingeschakeld om te bepalen welke schade we kunnen verwachten. Daarnaast voeren we nog meer detailonderzoek uit naar het optreden van de grondwaterstandsverlaging. 9. Is er sprake van geluidsoverlast? Nee, er wordt gebruik gemaakt van een onderwaterpomp. Daar hoort u niets van. 10. Wie is verantwoordelijk voor de schade? De partijen zijn gezamenlijk verantwoordelijk, het waterschap is aanspreekpunt voor de schade. Mocht u een schade willen melden, dan kunt u terecht bij één loket: Waterschap Vallei en Veluwe. 11. TIP: Waarom gaan jullie niet gewoon zuiveren in plaats van afvoeren van het water? Zelf zouden we dat ook het liefst willen, maar na uitvoerig onderzoek (Tauw en KWR) is gebleken dat schoonmaken van het water op de huidige locatie zeer duur is en na verhouding weinig oplevert. Overigens moeten we ook in dat geval oppompen. 12. TIP: U heeft gekeken naar waar schade optreedt. Er zijn twee appartementengebouwen die niet op palen staan en deze staan ook nog eens het dichtst bij de bronput. Waarom maken jullie de bronput niet 100 meter verderop?

5 Pagina 5 van 8 De locatie van de bronput bevindt zich net voor de eerste rij diepdrainages in de Rietkampen, die nu een groot deel van de verontreiniging afvangt. Op deze locatie kan de verontreiniging volledig worden afgevangen en kan het diepdrainagesysteem van de Rietkampen op termijn weer volledig schoon grondwater leveren aan de vijvers. 13. Wat doen we met de waardedaling van huizen? Er is geen aanleiding om te veronderstellen dat waardedaling gaat optreden. Zoals Bart van der Mark van de gemeente Ede opmerkt: Het oppompen van grondwater in stedelijk gebied is geen ongebruikelijke activiteit. Belangrijk uitgangspunt is dat wij geen schade willen. 14. Waarom staat het waterschap niet garant voor die waardedaling? Er is geen aanleiding om te veronderstellen dat waardedaling gaat optreden. Wij doen ons uiterste best om ervoor te zorgen dat het zover niet komt. Overigens willen wij u uitdrukkelijk betrekken bij dit proces. Verder staan alle rapporten op onze website: Waarom moeten wíj dit melden bij het waterschap? Volgens het schadebureau is het zo dat wie eist, bewijst. Dat betekent dat u moet aantonen dat u schade heeft, zodat wij u na een beoordeling tegemoet kunnen komen. Door een 0-meting te doen helpen wij u met het aantonen van schade als dit optreedt. 16. Gaat de grond bij de bronput meer inklinken? Ja, pal naast de bronput zal de grond meer inklinken. 17. Wij hebben het over de oplossingen. Zijn er meer alternatieven denkbaar? De voorgestelde oplossing is na een brede afweging gekozen uit meerdere alternatieven. Mocht bij deze oplossing teveel schade worden verwacht, dan zijn er nog andere alternatieven. Mogelijk zijn kleine aanpassingen voldoende zoals het grondwater uitsluiten, dieper oppompen, meerdere bronputten in dezelfde lijn of aanpassen van de hoeveelheid op te pompen grondwater. Het meest vergaande alternatief is alle verontreiniging met de diepdrainages afvangen en dit water langdurig afvoeren naar de Nederrijn. Nadeel hiervan is dat de vijvers niet meer met schoon grondwater gespoeld worden en dat mogelijk op termijn grondwater in het landelijk gebied moet worden opgepompt. 18. TIP: waarom maken jullie geen bronput in een weiland? Helaas werkt dat niet zo. We halen het beste resultaat als we het verontreinigde water zo dicht mogelijk bij de verontreiniging afvangen. 19. TIP: waarom wachten we niet gewoon 20 jaar? Het nadeel is dat het water uit de diepdrainages al die tijd vervuild blijft en dat er steeds meer sulfaat in het oppervlaktewater van de vijvers en van het landelijk gebied terecht komt.

6 Pagina 6 van In hoeverre mag de aannemer de bronput verplaatsen? Zover zijn we nu nog niet, maar de opdrachtgever bepaalt de plaats van de bronput. Als het gaat om het tracé, dan heeft de aannemer nog enige invloed. 21. TIP: waarom maken we geen put bij de A12? Helaas werkt dat niet zo. We halen het beste resultaat als we het verontreinigde water zo dicht mogelijk bij de pluim afvangen. 22. Heeft TAUW in het verleden meerdere van dit soort projecten gedaan waarbij er sprake was van inklinking van de bodem? Wat is de ervaring van TAUW? Reactie van Tauw, Renate van Dijk: wij hebben veel ervaring met bodemsanering, waar regelmatig ook het risico van inklinken speelde. Wij maken voorspellingen over wat er met de bodem gebeurt. Wij doen geen onderzoek naar de effecten van het inklinken van de bodem, dus of er schade optreedt aan gebouwen. Dat doet bureau Hanselman. 23. Hoe vaak gaat bureau Hanselman meten? Dit bureau gaat voorlopig nog niet meten. Eerst wordt het mogelijke schadebedrag bepaald. Pas als het project werkelijk doorgaat, worden er metingen gedaan. Dit bureau gaat dan eerst een nulmeting te doen, voordat er een bronput wordt aangelegd. Dit betreft het vastleggen van al bestaande schade, het inmeten van de hoogteligging van bebouwing en er worden peilbuizen geplaatst om het grondwaterpeil te meten. Tijdens en na de aanleg zullen er periodiek metingen worden gedaan om te kijken wat het effect is. Dit zolang als nodig blijkt. Dat kan meerdere jaren duren. 24. Krijgen bewoners een rapport van de nulmeting? Jazeker, digitaal en via de post. 25. Met welke camera worden foto s gemaakt? Deze vraag is ingegeven, omdat er wel eens gemanipuleerd zou worden met digitale foto s. Bureau Hanselman geeft aan dat om gesjoemel te voorkomen foto s worden gedeponeerd bij de notaris. Tevens geeft het bureau aan te kijken op de website van de gemeente Utrecht. 26. TIP: Waarom slaan jullie niet meerdere putten en waarom bijvoorbeeld niet bij het brongebied (Enkaterrein)? Het oppompen van het grondwater bij het brongebied biedt geen oplossing, omdat het dan nog tientallen jaren zal duren voordat de grondwaterkwaliteit in de Rietkampen verbetert. 27. Er wordt met deze oplossing van een bronput straks 22 miljoen kuub water afgevoerd. Wat is het de opdrachtgever waard om dit te saneren?

7 Pagina 7 van 8 Bart van der Mark van de gemeente Ede geeft aan dat we dit wel in een bepaald perspectief moeten zetten: Het onttrekken van grondwater speelt overal in Nederland, daar is Ede echt niet uniek in. De aanleiding is uitzonderlijk, maar het onttrekken van grondwater niet. Op alle plekken waar grondwater wordt opgepompt in Nederland speelt dat de bodem inklinkt. Henny Alink van de Provincie geeft aan dat als het gaat om geld Ede ook niet uniek is. In de regio staan momenteel nog 108 saneringen op stapel, waarvan sommigen op een spoedlijst staan. Ons uitgangspunt is dat we kosteneffectief willen saneren. Als we moeten kiezen tussen 3 of 10 miljoen, dan is duidelijk dat we niet voor die 10 miljoen gaan. Wat niet wil zeggen dat we altijd de goedkoopste variant kiezen. Maar we moeten wel zoeken naar een middenweg. 28. Is het mogelijk dat er door de put ook ontgronding optreedt? Renate van Dijk van Tauw: Nee, dat heb ik nog nooit meegemaakt. Als een bronput voor langere tijd mee moet gaan, dan wordt er een zogenaamde grindkoffer gestort om de filters heen om dit tegen te gaan. 29. TIP: waarom niet een bronput slaan bij het tankstation van de BP? Daar staan immers geen huizen. Gerard Hartman: het is van belang dat we een locatie kiezen aan de kop van de pluim, zodat je het water volledig op kunt vangen. Als het nodig is naar alternatieven te zoeken kan ook deze plek worden bekeken. 30. Wat gebeurt er met de natuur bij de bronput? De gemeente Ede geeft aan er geen bomen gekapt hoeven te worden. Verder wordt door boomspecialisten van de gemeente nagegaan of e.e.a. effect heeft op de wortels van de bomen die daar staan. 31. Wij missen een afweging waarom er niet gekozen is voor de locatie zuid aan de Adenauersingel en wel voor oost, terwijl er in oost relatief veel hoogbouw staat. Waarom is dat? Hier gaat het niet zozeer om hoog- of laagbouw, maar zoals gepland - om de diepdrainages en bronput goed te laten functioneren. 32. Kunnen we nu na deze bijeenkomst concluderen dat het traject langer gaat duren of is het al beklonken? Het is nog niet beklonken, maar we gaan wel een traject in om goed onderzoek te doen naar de effecten, zie hieronder. De planning is wel onder voorbehoud, het kan dat bepaalde stappen langer duren. Juli/ augustus / september 1. Schadeprofiel (kans op schade vertalen naar schadebedragen) uitwerken door expert Hanselman

8 Pagina 8 van 8 2. Onderzoek en detailberekeningen van de grondwaterpeilen. Oktober: Communicatie resultaten en go/no go huidige opzet. (bij go op het oppompen van grondwater) Opstellen van de ontwerp-watervergunning voor de onttrekking. Hierop kunnen de belanghebbende bewoners reageren, dit heet een zienswijze. De belanghebbenden krijgen hierover van tevoren een brief en we melden het ook in de nieuwsbrief. Vervolgens worden de zienswijzen beoordeeld en neemt het waterschap een besluit over de definitieve vergunning. Tegen de definitieve vergunning kan eventueel bij de rechtbank bezwaar worden gemaakt door degenen die een zienswijze hebben ingediend. Samenvatting Wat gaan we doen? De komende maanden zal op grond van de twee onderzoeken blijken of we al dan niet doorgaan met het plan om een bronput te maken in de wijk Rietkampen. Het rapport van deze twee onderzoeken wordt voorgelegd aan de bestuurders van de verschillende organisaties. Alternatieven die zijn aangedragen op deze bijeenkomst zullen worden bekeken als blijkt dat de huidige oplossing een te grote kans op schade oplevert. Duidelijk is dat er veel onrust en zorg is bij bewoners van de wijk Rietkampen. De bewoners maken zich zorgen over de eventuele schade aan hun huizen en over mogelijke waardedaling voor hun huizen. Een terugkerende vraag was of het een en ander al besloten is. Er wordt pas een beslissing genomen als duidelijk is wat de te verwachten schade is. Het verzoek is om een makelaar/taxateur in het proces mee te nemen. Gerard Hartman zegt toe dat er een makelaar bij dit traject wordt betrokken, indien de schadeverwachting daar aanleiding toe geeft. Tot slot doet een bewoner nog de suggestie om een causaliteitscommissie in het leven te roepen, met het oog op de waardedaling en schade die ontstaat over een langere periode. Deze commissie kijkt naar oorzaak en gevolg. Om uur sluit de voorzitter de bijeenkomst af en dankt iedereen voor haar/zijn aanwezigheid en aandacht. NB: U kunt alle rapporten vinden op de website van het waterschap: