Het college van Gedeputeerde Staten verzoekt de leden van Provinciale Staten om:

Transcriptie

1 STATENBRIEF Onderwerp: Aanvullende afspraken Overeenkomst Enka-pluim Ede Portefeuillehouder: Bea Schouten Kerntaak/plandoel: Milieu, energie en klimaat/leefomgeving Doel van deze brief: Het college van Gedeputeerde Staten verzoekt de leden van Provinciale Staten om: Te besluiten conform het ontwerpbesluit Over de inhoud van deze brief te overleggen De inhoud van deze brief voor kennisgeving aan te nemen (informatieplicht) HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH 1 Inhoud voorstel (beoogd resultaat/doel) Met deze statenbrief geven wij invulling aan onze toezegging in de cie EEM van 29 maart 2017 om uw Staten aanvullend te informeren over de beschikbare informatie over de sanering van de Enka-pluim te Ede en de wijze waarop met de bestaande overeenkomst over die sanering is omgegaan. 2 Aanleiding Wij hebben u met de statenbrief Aanvullende afspraken overeenkomst Enka-pluim Ede (PS ) geïnformeerd over ons voorgenomen besluit om aanvullende afspraken te maken met Waterschap Vallei en Veluwe en gemeente Ede over de aanpak van de Enka-pluim te Ede. Deze aanvullende afspraken zijn tot stand gekomen na overleg met partijen op grond van art (onvoorziene omstandigheden) uit de Overeenkomst Enka-pluim Ede. De beslissingsbevoegdheid voor het maken van de aanvullende afspraken behoort op grond van artikel 158, eerste lid, onder e, van de Provinciewet bij ons college. Uw Staten zijn in de gelegenheid gesteld om wensen en bedenkingen te uiten tegen het voorgenomen besluit om aanvullende afspraken te maken. Bij de bespreking van de betreffende statenbrief bleek dat uw Staten behoefte hadden aan een aanvullende beschrijving van de beschikbare informatie en de wijze waarop met de bestaande overeenkomst is omgegaan. Wij hebben toegezegd dit via een aanvullende statenbrief aan u te doen toekomen, met de nu voorliggende statenbrief geven wij invulling aan die toezegging. 3 Bestaand beleid c.q. kader Zoals in de statenbrief PS is vermeld, zijn op de aanpak van de pluim de volgende besluiten of afspraken van toepassing: Besluiten op grond van de wet bodembescherming: Besluit over ernst en spoedeisendheid ten aanzien van het voormalig bedrijfsterrein ENKA (Dr. Hartogweg 58 te Ede) van 15 februari 2005, aangevuld op 27 januari Besluit instemming Saneringsplan voor de pluim van het geval Enka in Ede. Inlichtingen bij: mw. H.M.W. Alink, telefoonnummer (026) adres: post@gelderland.nl

2 Overeenkomst inzake bodemsanering ENKA terrein, 2006 De provincie en de gemeente hebben, met inachtneming van het voorgaande, met ENKA afgesproken dat ENKA zorg draagt voor de sanering van grond en grondwater op het voormalig bedrijfsterrein. Het bedrijf heeft daarmee meer dan aan haar wettelijke verplichting voldaan en daarmee zien gemeenten en provincie af van het verhaal van kosten van onderzoek en sanering van de verontreiniging jegens Enka, danwel haar rechtsopvolgers. Overeenkomst Enka-pluim Ede, 2014 In de overeenkomst van 2014 zijn afspraken gemaakt over de uit te voeren saneringsmaatregel, de kostenverdeling en de gezamenlijke aanpak van de Enka-pluim. 4 Argumenten/afwegingen/risico's Onderstaand geven wij u een aanvullende beschrijving van de beschikbare informatie en de wijze waarop met de bestaande overeenkomst is omgegaan. Wat is de status van de overeenkomst uit 2006 tussen ENKA, gemeente Ede en provincie? Tijdens de bespreking in de cie EEM werd gevraagd wat de status van deze overeenkomst is, nu er geen door alle partijen ondertekend exemplaar beschikbaar is. In de eerdere beantwoording op schriftelijke Statenvragen (PS ) is hierop antwoord gegeven. De sanering is door ENKA uitgevoerd, wij hebben u bij de beantwoording de kopieën van de evaluatierapporten toegestuurd. Bij de sanering is een extra dikke leeflaag aangelegd (2 m i.p.v. 1 m dikte) en Enka heeft de volledige kosten voor de sanering voor haar rekening genomen. Juridsich was Enka alleen aanspreekbaar op de kosten voor de sanering van de verontreiniging veroorzaakt ná Met de uitvoering van de sanering heeft het bedrijf voldaan aan de afspraken uit de overeenkomst en daarmee aan meer dan haar wettelijke verplichting. Provincie en gemeente zien daarom conform de overeenkomst af van het verhaal van kosten van onderzoek en sanering van de van de verontreiniging jegens Enka of haar rechtsopvolgers. Daarmee is de overeenkomst uitgewerkt. In vervolg op de overeenkomst uit 2006 zijn afspraken gemaakt tussen gemeente Ede, waterschap Vallei en Veluwe en provincie over de aanpak van de grondwaterverontreiniging, de Enka-pluim. Om invulling aan deze afspraak te geven was het wenselijk om: een mogelijke saneringsmaatregel te kiezen; afspraken te maken over de kostenverdeling tussen partijen; afspraken te maken over gezamenlijke uitvoering van die maatregel. Deze keuze voor een maatregel en de afspraken zijn in 2014 vastgelegd in de Overeenkomst Enkapluim te Ede. Wat is afgesproken in de Overeenkomst Enka-pluim? In de overeenkomst van 2014 is o.a. het volgende opgenomen: Als saneringsmaatregel is gekozen voor het aanpassen van het stedelijk watersysteem in de Edese wijk De Rietkampen, het plaatsen van een aanvullende grondwateronttrekking teneinde de sulfaatpluim af te vangen en het aanleggen van een afvoerleiding met lozingspunt om het sulfaathoudende grondwater te transporteren en te lozen op de Neder-Rijn (art. 1.2). De provincie betaalt de kosten voor de realisatie van de aanvullende grondwateronttrekking en de aanleg van de afvoerleiding met lozingspunt, benodigd voor transport en lozing van het opgepompte grondwater. De kosten zijn destijds geraamd op 1,95 mln, excl. BTW. Meerkosten boven de 1,95 mln worden gelijkelijk verdeeld over gemeente, waterschap en provincie. Bij meerkosten schiet de provincie renteloos voor en waterschap en gemeente betalen in vijf jaar terug (art. 4, lid 1, 3 en 4). 2

3 De gemeente financiert de realisatie van de aanpassing van het stedelijk watersysteem (art. 4.5). Gemeente en waterschap betalen beheer en onderhoud van het systeem, en een eventuele zuivering, ieder 50% (art. 4, lid 6 en 7). Bij onvoorziene omstandigheden die wezenlijke gevolgen hebben voor de uitvoering van de overeenkomst, treden partijen hierover in overleg (art. 12.1). Inmiddels is de saneringsmaatregel uitgewerkt, inclusief bijbehorende kostenraming. Deze nieuwe raming is aanmerkelijk hoger dan ten tijde van het afsluiten van de overeenkomst. Wat is de oorzaak van de hogere raming? In 2014 is een aantal mogelijke oplossingen uitgewerkt om tot een keuze voor de meest geschikte maatregel te komen. Daarbij zijn aannames gedaan voor de financiële raming qua tracékeuze, dimensionering, etc. Er lag nog geen uitgewerkt ontwerp, wel voldoende voor de keuze voor een maatregel. In de raming van 2016 is de gekozen maatregel verder uitgewerkt. Voor de aanpassing van het stedelijk watersysteem is het noodzakelijk een extra afvoerleiding en pomp aan te leggen, de kosten hiervan bedragen ,=. Voor het onttrekkingssysteem en bijbehorende afvoerleiding naar de Rijn is nu een uitgewerkt tracé voor de afvoerleiding beschikbaar, met als gevolg een kilometer extra lengte van de leiding. Voor de feitelijke aanleg blijkt dat meer kilometers geboord moeten worden in plaats van aanleg in een sleuf en daar waar de aanleg wel in een sleuf gebeurt, blijkt dit duurder door hoge grondwaterstand. Voor de nieuwe raming zijn de risico's geactualiseerd. Ook de post bijkomende kosten is aanzienlijk gestegen. Er is nu beter inzicht in nog uit te voeren onderzoeken, kabels en leidingen, vergunningen, verzekeringen en communicatie. De levensduurkosten zijn gestegen door meer inzicht in energiekosten, vervangingskosten en mogelijke zuiveringskosten. Ondanks meer detaillering zitten er nog onzekerheden in de begrotingen, het is nog niet het detailniveau van een definitief ontwerp. Anderzijds zit er geen (positief) effect van marktwerking in. Pas na het verkrijgen van alle vergunningen en de aanbesteding is een raming te maken die binnen 10% gehaald kan worden. De levensduurkosten, voor rekening van waterschap en gemeente, blijven nog langere tijd onzeker. Al met al zijn de investeringskosten nu toegenomen tot 3,15 mln voor het grondwateronttrekkingssysteem en de afvoerleiding naar de Rijn. De levensduur kosten zijn toegenomen van 4,9 mln tot 7,2 mln. Hoe is met deze nieuwe raming omgegaan? In de Overeenkomst Enka-pluim is opgenomen dat bij onvoorziene omstandigheden (art. 12.1) die wezenlijke gevolgen hebben voor de uitvoering van de overeenkomst, partijen hierover in overleg treden (art. 12.1). De toegenomen kosten en de consequenties die dat heeft voor de bijdrage van de partijen hadden naar de mening van partijen wezenlijke gevolgen voor de uitvoering van de overeenkomst. Daarom zijn partijen in overleg getreden over hoe met deze kostenstijging om te gaan. Hierbij is in de geest van de overeenkomst de insteek dat de gezamenlijke aanpak voorop staat waarbij de provincie de investeringskosten voor haar rekening neemt en gemeente en waterschap het beheer en onderhoud. Onderdeel van dat overleg was ook de vraag of de keuze voor de maatregel zoals benoemd in de overeenkomst nog steeds de juiste keuze is en of AKZO nog benaderd wordt. In bestuurlijk overleg van 1 december 2016 zijn afspraken gemaakt over hoe met de nieuwe kostenraming om te gaan. 3

4 Wat zijn de nieuwe afspraken? In het bestuurlijk overleg is gesproken over een second opinion van KWR (adviesinstituut waterleidingbedrijven) over de juistheid van de door Tauw geproduceerde rapporten en over de vraag óf en wat de meest haalbare zuiveringsoptie is, met bijbehorende kosten. Conclusie is dat de kostenramingen van Tauw vergelijkbaar zijn met hetgeen KWR berekent. Een zuivering op sulfaat is mogelijk, echter de investeringskosten liggen circa 1 mln. hoger dan die van het nu voorgenomen systeem, de jaarlijkse onderhoudskosten zijn echter 2 tot 2,5 keer hoger en in de berekening van KWR is geen rekening gehouden met risico s en enginering. Om die reden is besloten het huidige systeem te handhaven. De meerkosten voor de aanpassing van het stedelijk watersysteem als gevolg van de noodzaak een extra afvoerleiding en pomp aan te leggen bedragen ,=. Aan deze kosten draagt de gemeente ,= bij, de resterende kosten, , neemt de provincie voor haar rekening. De reden hiervoor is dat deze kosten door de drie partijen gezien worden als investeringskosten vergelijkbaar met de aanleg van het grondwateronttrekkingsysteem, en niet als aanpassing van bestaand stedelijk watersysteem. De gemeente betaalt conform overeenkomst de inrichtingskosten voor het bestaand stedelijk watersysteem. De meerkosten bij de aanleg van het onttrekkingssysteem en de bijbehorende afvoerleiding bedragen 1,20 mln, de totale kosten voor dit onderdeel komen hiermee op 3,15 mln. Dit betaalt de provincie. Wat betreft de mogelijke betrokkenheid bij de sanering van de pluim van AKZO, als rechtsopvolger van ENKA, is geconstateerd dat het niet van een betrouwbare overheid getuigd om terug te komen op gemaakte afspraken in de overeenkomst uit Wel is afgesproken AKZO te benaderen vanwege haar inhoudelijke expertise over sulfaat. Mogelijk dat die kennis kan helpen bij de optimalisatie van de saneringsmaatregel en bij het vinden van zuiveringsoplossingen in de toekomst. Het waterschap neemt hiertoe het initiatief. In een addendum bij de Overeenkomst Enka-pluim worden de nieuwe financiële afspraken vastgelegd. Wat is de strekking van het addendum? In het addendum worden de bedragen in art. 4 van de Overeenkomst Enka-pluim vervangen door de bedragen die volgen uit de huidige ramingen en wordt de kostenverdeling voor het stedelijk watersysteem aangepast zoals hierboven omschreven. Op het addendum zijn voor het overige alle bepalingen in de Overeenkomst Enka-pluim onverkort van toepassing. Het addendum zal door de drie partijen worden ondertekend. 4

5 5 Financiële consequenties In onderstaande tabel zijn weergegeven de geraamde bijdragen van de betrokken partijen aan de sanering van de grond- en grondwaterverontreiniging afkomstig van het vm. ENKA-terrein. Overeenkomst Provincie: Investeringskosten Saneringsmaatregel Gemeente Ede: Aanpassen bestaand stedelijk watersysteem Gem. Ede/ws. VenV: Beheer en onderhoud en eventuele zuivering Enka: grondsanering Addendum TOTAAL Deze statenbrief heeft geen financiële consequenties. In de statenbrief PS zijn de financiële consequenties verwoord van ons voorgenomen besluit over aanvullende afspraken. 6 Proces en evaluatie Na afronding van de inlichtingen vooraf-procedure hebben wij op 11 april 2017 definitief besloten over de aanvullende afspraken Overeenkomst Enka-pluim Ede. De voorbereiding voor de aanleg van de saneringsmaatregel is in volle gang, naar verwachting start de aanleg eind Arnhem, 11 april zaaknummer Gedeputeerde Staten van Gelderland C.G.A. Cornielje - Commissaris van de Koning P.G.G. Hilhorst - secretaris Bijlagen: Ontwerpbesluit Begrotingswijziging Notitie 5