HISTORISCH GENOOTSCHAP 'ROTERODAMUM'

Transcriptie

1 HISTORISCH GENOOTSCHAP 'ROTERODAMUM' OVERZICHT VAN DE WERKZAAMHEDEN IN 1962 WANNEER men zich zet tot het schrijven van het jaarverslag over 1962 gaan als vanzelfsprekend de gedachten in de eerste plaats terug naar de viering van het 15-jarig bestaan van ons Genootschap. Dit derde lustrum vormde een hoogtepunt in een verenigingsjaar, dat weer gekenmerkt werd door een groeiende belangstelling van de zijde van onze leden, gepaard aan een verdere toeneming van het ledental, al moesten - zoals elk jaar - wegens overlijden en vertrek naar elders een aantal hunner worden afgevoerd. Dit verlies werd immers ruimschoots goedgemaakt door nieuwe aanmeldingen en zo werd in de loop van de zomer het getal van 2000 leden bereikt. Het bestuur wilde dit heuglijke feit niet zonder meer laten voorbijgaan en bood ter viering ervan het 2000ste lid, mevrouw Goed-Trapman, wier echtgenoot reeds eerder tot het Genootschap was toegetreden, in de bijeenkomst van 29 oktober de drie tot dat moment in de grote Roterodamum-reeks verschenen boeken aan. Aan het eind van het verslagjaar stonden er 2048 leden en 88 donateurs ingeschreven. De jaarvergadering vond plaats op 13 maart 1962, des namiddags te 4.30 uur in de Gemeente Bibliotheek. Er waren 19 leden aanwezig. Nadat de voorzitter de bijeenkomst had geopend en de notulen van de jaarvergadering van 1 maart 1961 waren vastgesteld, werden de jaarverslagen van secretaris, penningmeester en kascommissie aan de orde gesteld, die na voorlezing en toelichting door de aanwezigen werden goedgekeurd. De voorzitter zegde de kascommissie dank voor de door haar ten behoeve van het Genootschap verrichte werkzaamheden, waarna haar décharge werd verleend. Tot leden van de kascommissie voor 1962 werden benoemd de heren C. D. Koster Rzn, drs. E. van Gulik en C. Hoek. Ingevolge artikel 9, lid 3 der statuten was het ditmaal de beurt van mej. W. A. H. Crol om af te treden. Bij akklamatie werd zij, die zich herkiesbaar had gesteld, door de vergadering herbenoemd. Het bestuur van het Genootschap bestaat thans uit de volgende leden: mr. W. F. Lichtenauer, voorzitter; dr. F. K. H. Kossmann, vice-voorzitter; mr. J. Dutilh, secretaris; mr. J. A. Lantsheer, penningmeester; mej. W. A. H. Crol, mr. H. C. Hazewinkel, J. Nieu- 116

2 wenhuis, R. A. D. Renting en C. J. du Ry van Beest Holle, leden. De bijdrage voor het jaar 1962 werd gehandhaafd op f 6, voor leden en f 25, voor donateurs. Bij de rondvraag sprak de voorzitter namens het bestuur zijn erkentelijkheid uit jegens het gemeentebestuur voor de zo ruimschoots ondervonden belangstelling. Met de Gemeente vindt regelmatig overleg plaats over de mogelijkheid van restauratie van oude gebouwen en monumenten. Dit is o.a. ten aanzien van een gedeelte van oud-delf shaven het geval. Nadat hij nog enkele mededelingen had gedaan over de komende activiteiten van het Genootschap sloot de voorzitter de vergadering. Op de eerste bijeenkomst van het jaar 1962 werd de aandacht van de leden gevraagd voor een tentoonstelling van tekeningen, aquarellen, prenten en foto's in het Gemeente Archief, onder de titel 'Van Havenstad tot Zeehaven'. Zij vond plaats op 17 januari; ir. L. W. G. de Roo de la Faille hield een inleiding. Op woensdag 21 februari volgde een lezing door de heer C. Hoek, vertegenwoordiger van het Genootschap in de Commissie van Advies inzake archeologisch onderzoek binnen het ressort Rotterdam, over 'Oudheidkundig bodemonderzoek binnen de Gemeente Rotterdam in het jaar 1961'. Deze bijeenkomst, die gehouden werd in de aula van het Museum Boymans-van Beuningen, trok veel belangstelling. In het kader van de Boeken week was de avond van 4 april gewijd aan het Rotterdamse boek, waartoe de leden bijeenkwamen in het Historisch Museum. De heer Anton van der Vet, hoofdredakteur van het 'Algemeen Dagblad', hield een causerie over 'De mens en zijn boek', waarna het kunstenaarspaar Willem van der Loos en Riek Sprong voordroeg uit het werk van Rotterdamse auteurs o.a. uit dat van M. J. Brusse en Ch. Cocheret, terwijl ook een novelle van Anna Blaman in het programma was opgenomen. Vervolgens was er gelegenheid de tentoonstelling over Willem Elsschot, die in het Historisch Museum was ingericht, te bezoeken en de stand van boeken, betrekking hebbende op Rotterdam en zijn bewoners, bijeengebracht door de Nederlandse Boekverkopers Bond, te bezichtigen. Tot slot werden de bezoekers in de herberg 'De Pappegaij' verversingen aangeboden. Er was verheugend veel belangstelling. 117

3 Op 26 april vond de volgende bijeenkomst plaats, ditmaal in een der zalen van het Gebouw 'Atrium' aan de Karel Doormanstraat, waar de Schiedamse arts Ch. A. Poll een voordracht hield onder de titel 'Wanneer het kermis was zag men hier vreemde sprongen', waarin hij de kermis vieringen in de Noordelijke Nederlanden in vroeger eeuwen besprak. In aansluiting hierop werd op 2 mei de tentoonstelling in het Gemeente Archief, welke gehouden werd onder de titel: '200 Jaar ontspanning en amusement', bezocht. De gemeente-archivaris, drs. R. A. D. Renting, leidde dit bezoek in. In mei bestond het Genootschap 15 jaar, ter viering waarvan op 10 mei een lustrumbijeenkomst in de Rotterdamse Schouwburg werd gehouden, waar door 'Het Nationale Ballet' een balletprogramma werd uitgevoerd. De leden van het Genootschap hadden gratis toegang, terwijl ieder lid een introducé kon meenemen, voor wie de kosten f 2,50 bedroegen. Van de zijde der leden bestond grote belangstelling; ook waren vele genodigden aanwezig. Nadat de voorzitter een openingswoord had uitgesproken, hield de burgemeester, mr. G. E. van Walsum, een feestrede. Daarop volgde het optreden van 'Het Nationale Ballet' met 1. klassieke barre en caractère barre; 2. pas de quatre; 3. fragmenten uit 'the sleeping beauty'; 4. dessins pour les six; na de pauze gevolgd door 5. jungle. Na afloop hield het bestuur in de foyer van de Schouwburg een drukbezochte receptie. Al met al meent het bestuur dat met voldoening op deze feestelijke v ering van het derde lustrum van het Genootschap kan worden teruggezien. Naar aanleiding van het 15-jarig bestaan had het bestuur in april in een afzonderlijke circulaire de leden opgewekt van hun medeleven met het wel en wee van het Genootschap te doen blijken door de werving van nieuwe leden, door schenkingen aan het Fonds voor Historische Uitgaven en het kopen van boeken over Rotterdam en meer in het bijzonder van de kleine en grote Roterodamum-reeksen. De Opbouwdag - 18 mei - werd evenals voorgaande jaren afgesloten met een feestelijke bijeenkomst, die ditmaal in de Groote Schouwburg aan het Zuidolein plaats vond en waarvan de organisatie in handen was van de 'Junior Kamer Rotterdam'. In het 118

4 programma waren onder meer enige balletnummers, uitgevoerd door het Nederlands Dans Theater en de vertoning van oude en nieuwe films over stad en haven opgenomen. Voor de leden van 'Roterodamum' bestond gelegenheid deze avond bij te wonen tegen gereduceerde prijs. Zoals gebruikelijk werd in het zomerseizoen een excursie gehouden, die ditmaal de stad Utrecht tot doel had. Zij had plaats op 7 juli en werd gemaakt per autobus. Bezocht werd de gerestaureerde kloostergang bij het Domplein, waarna een bezoek aan de Pieterskerk en het Catharijne-Convent op het programma stond. Vervolgens bestond gelegenheid diverse objecten op eigen gelegenheid te gaan bezien. Op de terugweg werd even buiten Utrecht thee gedronken. Om uur was men weer in Rotterdam terug. Zoals altijd voor de zomerexcursies was de belangstelling goed. De eerste bijeenkomst van het winterseizoen, die ditmaal op 29 oktober in de Blauwe Zaal van het Beursgebouw werd gehouden, had als onderwerp 'Gijsbert Karel van Hogendorp ( ), wegwijzer naar nieuwe tijden', zulks in verband met het feit dat deze 200 jaar geleden in Rotterdam werd geboren. Dr. A. J. Teychiné Stakenburg hield een herdenkingsrede, waarbij hij behalve de nationale rol van Van Hogendorp als grondlegger van de constitutionele monarchie en de bijzondere banden, die deze als pensionaris van Rotterdam met onze stad had, ook zijn internationale betekenis als filosoof, schrijver en voorvechter voor vrijheid van handel en scheepvaart belichtte. Na afloop hiervan werd bij het standbeeld van Van Hogendorp op de Beurstrappen een krans gelegd. Van de zijde der leden was er veel belangstelling, terwijl ook een aantal genodigden, van wie wij noemen de Commissaris van de Koningin in Zuid-Holland, mevrouw Henriëtte de Beaufort, een groot aantal afstammelingen van Van Hogendorp en de leden van het Rotterdams Genootschap 'Gijsbert Karel van Hogendorp', aanwezig waren. In verband met deze Van Hogendorp-herdenking was in het Gemeente Archief een tentoonstelling over deze belangrijke Nederlander ingericht. Op donderdag 22 november hield de heer J. Nieuwenhuis, bestuurslid van het Genootschap, een boeiende inleiding, getiteld 'Mensen met maskers; Rotterdam als centrum van internationale spionage tijdens de eerste wereldoorlog ( )'. 119

5 De laatste bijeenkomst van het jaar bracht de leden van het Genootschap bijeen in het kerkgebouw van de Doopsgezinde Gemeente te Rotterdam op dinsdag 11 december. Dr. N. van der Zijpp, doopsgezind predikant, hield aldaar een lezing over 'Jacobus Craandijk, predikant en wandelaar'. Wederom mag met vreugde worden geconstateerd, dat voor alle bijeenkomsten ook in het verslagjaar grote belangstelling heeft bestaan. De traditie van vrije introductie werd gehandhaafd en zonder twijfel heeft zulks bijgedragen tot de groei van ons ledenaantal, omdat zeer velen na het bijwonen van één of twee bijeenkomsten als introducé, zich als lid aanmeldden. Op het gebied van de publikaties konden de werkzaamheden van het Genootschap worden voortgezet en uitgebreid. Vermeld moge allereerst worden, dat waar de uitgave van de grote Roterodamum-reeks door de N.V. Uitgeverij Nijgh & Van Ditmar wordt verzorgd, in de loop van 1962 ook de uitgave van de kleine reeks aan deze is toevertrouwd. Een woord van bijzondere erkentelijkheid aan de Uitgever Ad Donker, die tot nu toe de deeltjes van de kleine reeks had uitgegeven, is hier zeker op zijn plaats. Voor de kleine reeks zijn twee nieuwe deeltjes in voorbereiding, die in 1963 zullen verschijnen, te weten 'Het bezoek van Napoleon aan Rotterdam oktober 1811', van de hand van mr. W. F. Lichtenauer, dat een kaleidoscopisch beeld geeft van de stoet, waarmede Napoleon en Keizerin Marie Louise door Nederland trokken, en alle details van dit bezoek belicht; en als tweede 'Willem Smalt, kruidig chroniqueur' van dr. H. J. Scheffer, het pikante maar toch ook tragische levensbeeld van een der opvallendste Rotterdamse journalisten en begaafdste Nederlandse satirici aan het eind van de vorige eeuw, getekend tegen de achtergrond van een kwarteeuw Rotterdamse cultuur- en persgeschiedenis. In de grote reeks verscheen een derde deel, geschreven door de heer J. Melles onder de titel 'Ministers aan de Maas, Rotterdamse stadspensionarissen van '. Dit boek biedt een vlot geschreven portrettengalerij van nagenoeg 30 pensionarissen die hun stad in de loop van drie eeuwen hebben gediend. Onder hen zijn algemeen bekende figuren als Johan van Oldenbarnevelt, Hugo de Groot en Gijsbert Karel van Hogendorp. Al zijn zij niet allemaal 120

6 nationale figuren geweest, in hun stad waren zij stuk voor stuk mannen van betekenis. De schrijver schetst hen tegen de achtergrond van het oud-stedelijk bestel, waarin zij zo'n voorname rol speelden. Het is verheugend, dat voor deze boeken grote belangstelling blijkt te bestaan. Zowel van de grote als van de kleine reeks zijn verscheidene delen bijna uitverkocht. In november werd der traditie getrouw aan de leden toegezonden de boekencirculaire, behelzende een gedetailleerd overzicht van nog beschikbare boekwerken over de geschiedenis van onze stad. Ook het Rotterdams Jaarboekje, verschijnend onder auspiciën van het Genootschap, werd - zij het dit jaar wat laat in verband met technische moeilijkheden bij de papierleverantie - aan de leden toegezonden. De inhoud vormde wederom aantrekkelijke lectuur voor een ieder, die belangstelling heeft voor Rotterdam en zijn geschiedenis. In de loop van het jaar ontving het Fonds voor Historische Uitgaven wederom een aantal giften. Dank zij dit fonds is het mogelijk van tijd tot tijd uitgaven tot stand te brengen, die zonder deze extra ruggesteun niet zouden kunnen verschijnen. Het Archief van het Genootschap is thans ondergebracht in het Archief der Gemeente Rotterdam en werd, dank zij de goede zorgen van ons bestuurslid, de gemeente-archivaris drs. R. A. D. Renting, door de heer J. G. B. Nieuwenhuis geordend. De weinige monumenten, waarover onze stad en omgeving nog beschikken, hadden - zoals reeds hierboven vermeld - ook de aandacht van het Genootschap. In een algemene brief werd in september 1962 nog eens de aandacht van het College van Burgemeester en Wethouders voor deze aangelegenheid gevraagd. Met dankbaarheid worde vermeld, dat bij de gemeentelijke diensten in het algemeen een open oor wordt gevonden voor de verlangens en suggesties van de zijde van het Genootschap. Onder de objecten, waarvoor het speciale aandacht vroeg, mogen worden genoemd: het toegangspoortje tot het oude Coolsingel-Ziekenhuis; het Overschiese Veerhuis en oud-delf shaven. Werd in het vorig jaarverslag de oprichting van een commissie gemeld, zich ten doel stellende te komen tot de oprichting van een standbeeld voor Hugo de Groot, verheugend is het thans te kunnen mededelen, dat op grond van ontvangen bijdragen en toe- 121

7 zeggingen hiervoor een schets-opdracht kon worden verstrekt aan de beeldhouwer Auke Hettema. In de loop van het verslagjaar werd de aandacht van de leden gevestigd op een tweetal grammofoonplaten: 'Rondom het Laurensorgel', uitgegeven ten bate van het Fonds Wederopbouw Grote- of St. Laurenskerk te Rotterdam. De eerste plaat bevat opnamen van de organist George Stam, Het Kralings Vrouwenkoor en Het Rotterdams Barok Ensemble, op de tweede plaat zijn een aantal door George Stam uitgevoerde werken opgenomen. De langdurige voorbereidende werkzaamheden van de Jeugdcommissie van het Genootschap, gericht op het doen vervaardigen van filmstroken over de geschiedenis van Rotterdam, die in het bijzonder bestemd zijn voor het gebruik op scholen, zijn uiteindelijk met succes bekroond. Het Genootschap is in deze veel dank verschuldigd aan dr. J. Verseput voor zijn onverflauwde ijver en toewijding. De filmstroken met separate toelichting kwamen inmiddels gereed en zullen in 1963 worden verzonden. Aan het eind van het verslagjaar, waarin de viering van het derde lustrum werd vermeld, past een blik terug zowel als een blik vooruit. De afgelopen vijftien jaar vertonen een voorspoedige groei van ons historisch genootschap en bewijzen, dat ook de moderne mens warme belangstelling koestert voor de geschiedenis van de stad, waarin hij zijn dagelijks werk verricht, en haar omgeving. Door deze wetenschap gesterkt kan het Genootschap op de ingeslagen weg voortgaan, want zoals Bilderdijk reeds schreef: 'In het voorleden ligt het heden; In het nu wat worden zal.' Rotterdam, 31 december MR. J. DUTILH, Secretaris. 12?