Palliatieve zorg. Onderdeel: Ethiek. Naam: Sanne Terpstra Studentennummer: Klas: 2B2 Studiejaar 2

Transcriptie

1 Palliatieve zorg Onderdeel: Ethiek Naam: Sanne Terpstra Studentennummer: Klas: 2B2 Studiejaar 2

2 Inhoudsopgave Inleiding blz 2 Dilemma s blz 3 Vraagstelling blz 3 Begrippen blz 3 Belangen blz 3 Wettelijk kader blz 4 Professionele standaard blz 4 Analyse blz 4 Conclusie blz 5 Bronvermelding blz 6 Bijlage blz 7 1

3 Inleiding Voor het vak ethiek ga ik een ethisch dilemma uitwerken aan de hand van de toetscasus. Ik ben met een korte omschrijving van de praktijksituatie. Hierna ga ik verder met de dilemma s, vraagstelling, begrippen, belangen, wettelijk kader en de professionele standaard. Als ik dit heb uitgewerkt ga ik dit analyseren aan de hand van waarden en normen conflict en het toepassen van de wettelijke kaders. Ik eindig met een conclusie. 2

4 Praktijksituatie omschrijving Dhr. de Jong ligt op een algemeen interne afdeling in een ziekenhuis. Dhr. is opgenomen voor een blaascarcinoom. Na onderzoek wordt de diagnose niet-curabel, inoperatief blaascarcinoom gesteld. Op de afdeling is Dhr. gevallen en heeft Dhr. zijn heup gebroken. Dhr. wil naar huis en daarvoor is het van belang dat Dhr. mobiliseert. Dilemma s Dhr. wil naar huis maar vertoond geen motivatie om te mobiliseren zelfs niet na duidelijke voorlichting. De fysiotherapeut vindt dat Dhr. voor zijn eigen belang gemobiliseerd moet worden, desnoods onder dwang. Vraagstelling Mag Dhr. onder dwang gemobiliseerd worden? Begrippen Dwangbehandeling: handelingen die onder dwang worden uitgevoerd. Denk hieraan vrijheidsbeperkingen zoals separatie, afzondering of fixatie en medicijnen, vocht of voeding toedienen zonder toestemming. Deze handelingen vallen onder de wet BOPZ en mogen alleen onder strikt toezicht van de inspecteur van volksgezondheid. Hiervoor moet een specifiek formulier ingediend worden. 1 Wilsbekwaam: een patiënt is wilsbekwaam als hij of zij laat merken dat hij informatie begreep en kan bevatten over de te nemen beslissing. Het gaat om het vermogen om een beslissing te nemen. De wilsbekwaamheid verschilt per keuze omdat sommige keuze moeilijker zijn dan andere. (Beslissingsbekwaamheid / wilsbekwaamheid) Belangen In deze casus zijn een aantal belangen te onderscheiden: - Dhr. wil naar huis en geeft dit vaak aan. Daarvoor is mobilisatie nodig. Dhr. is niet gemotiveerd om te mobiliseren en geeft dit duidelijk en vaak aan. - De fysiotherapeut vindt dat Dhr. in zijn eigen belang gemobiliseerd moet worden, desnoods onder dwang. - Bert, de huisvriend, stelt de eis dat Dhr. minimaal zelfstandig naar het toilet moet kunnen, voordat hij de verantwoordelijkheid op zich wil nemen om Dhr. thuis te verzorgen. - Anneke, de verpleegkundige, wil Dhr. niet uit bed sleuren. Ze vraagt zich af of Dhr. wel zijn situatie overziet. 3

5 Wettelijk kader Hieronder de wetten waarvan ik vind dat ze van toepassing zijn op de casus: Wet WGBO: Artikel 450 en Voor verrichtingen ter uitvoering van een behandelingsovereenkomst is de toestemming van de patiënt vereist. 2. De hulpverlener moet bij zijn werkzaamheden de zorg van een goed hulpverlener in acht nemen en handelt daarbij in overeenstemming met de op hem rustende verantwoordelijkheid, voortvloeiende uit de voor hulpverleners geldende professionele standaard. Alleen onder de Wet BOPZ vallen dwanghandelingen. De wet BOPZ geldt alleen voor wilsonbekwame psychiatrische patiënten of als er sprake is van gevaar. In de casus is er geen sprake van een BOPZ opname. 1 Professionele standaard Hieronder twee beroepscodes van V&VN waarvan ik denk dat ze van toepassing zijn op de casus: 2.2 De zorg verlenen die nodig is voor de zorgvrager. 2.7 weigering van een behandeling van een wilsbekwame patiënt dient gerespecteerd te worden. Tenzij weigering in strijd is met de zorg die van mij als goed hulpverlener wordt verwacht. 2 Analyse Dhr. geeft aan niet te willen mobiliseren maar Dhr. wil wel graag naar huis. De verpleegkundig heeft haar twijfels dat Dhr. zijn situatie kan overzien. In de casus komt niet naar voren dat Dhr. wilsonbekwaam is en moet er dan ook uitgegaan worden van een wilsbekwame patiënt. Want de patiënt is bekwaam tot het tegendeel is bewezen (Beslissingsbekwaamheid /wilsbekwaamheid). Vanuit de wet WGBO komt naar voren dat toestemming vereist is om een behandeling te starten (artikel 450). Er is een indicatie maar er is geen toestemming van Dhr. (schema 1 Het inzetten / voortzetten van medische of verpleegkundige interventies). Hierbij komt Dhr. zijn weigering. Schema 2 Het niet inzetten / staken van medische of verpleegkundige interventies Wilsbekwame weigering 1. Is de patiënt geïnformeerd? Ja 2. Is nagegaan of deze de informatie ook echt begrepen heeft? Is niet duidelijk uit de casus 3. Is er gesproken over de consequenties van de weigering? Ja 4. Is de patiënt goed geadviseerd? Hier ga ik vanuit omdat de verpleegkundige de voorlichting heeft gedaan 5. Blijft de patiënt bij zijn weigering? Ja De patiënt is zelfs geïnformeerd op meerdere tijdstippen. Het is niet duidelijk uit de casus of Dhr. de informatie ook echt begrepen heeft. Dat neemt niet weg dat Dhr. via spraak, herhaaldelijk en luid aangeeft dat hij niet wil mobiliseren. Tevens is er geen sprak van een spoedsituatie of veronderstelde toestemming bij een niet ingrijpende interventie (schema 1 Het inzetten / voortzetten van medische of verpleegkundige interventies). 4

6 De fysiotherapeut vindt dat het in het eigen belang van Dhr. is en desnoods onder dwang. Van een dwanghandeling mag geen spraken zijn want Dhr. valt niet onder de wet BOPZ. Hiernaast hebben we te maken met beroepscode 2.7. Komen we bij het laatste punt: goed hulpverleners-schap. Ik vind dat de verpleegkundige handelt vanuit artikel 453 en beroepscode 2.1. Er is sprak van een weigering en daarom moet deze keuze gerespecteerd worden en naar een alternatief gekeken worden. Conclusie Dhr. is in zijn huidige staat niet in staat om zonder problemen naar huis te gaan. Als Dhr. dit wilt dan is het belangrijk om te mobiliseren want Dhr. op dit moment naar huis sturen vind ik niet verantwoord. Maar als Dhr. om een andere reden naar huis wil, bijvoorbeeld om te sterven, is het onverantwoord om hem op de afdeling te houden. Dit is zeker iets waarnaar gekeken moet worden. De verpleegkundige wil de patiënt niet uit bed sleuren en dit is wettelijk ook niet toegestaan. Hierin vind ik dat de verpleegkundige op een juiste manier handelt door haar twijfels hierover te uitten. De patiënt mag zeker niet met dwang worden behandelt want we hebben hier te maken met een beslissing bekwame patiënt. De fysiotherapeut zou dit moeten weten en hierop mag hij aangesproken worden. Om Dhr. zo goed mogelijk te behandelen, vind ik dat er gekeken moet worden naar alternatieven om Dhr. te motiveren en te mobiliseren. Hierbij moet nagegaan worden wat de patiënt eigenlijk wil. Wil de patiënt thuis sterven? Wil de patiënt wel mobiliseren? Ik vind het een onjuiste conclusie om naar huis gaan te linken met mobiliseren. Hiernaast zet ik grote vraagtekens bij in zijn eigen belang. Is dit de belang van de patiënt of de fysiotherapeut? Dus mag Dhr. onder dwang gemobiliseerd worden? Een hele grote nee. 5

7 Bronvermelding 1. Wet- en regelgeving. Beschikbaar via: Geraadpleegd: 6 juni Witte de J, Berkers N & Visser G. Beroepscode van Verpleegkundigen en Verzorgenden. V&VN/NU 91:

8 Bijlage 1 Casus Anneke werkt als verpleegkundige op een algemeen interne afdeling in een ziekenhuis. Zij heeft de heer de Jong enkele weken geleden opgenomen. Hij is een tachtigjarige, alleenstaande man zonder familie. Hij heeft een huisvriend (Bert) die allerlei dingen voor hem regelt en hem bijstaat in de gesprekken met de behandelend arts. Bert zorgt voor alle ouderen die in de woonvorm van de heer de Jong wonen. Anneke begrijpt vanuit de informatie van de medische status dat de heer de Jong is opgenomen met hematurie. Naar aanleiding van een cystoscopie waar tijdens biopten zijn genomen wordt de diagnose niet-curabel, inoperatief blaascarcinoom gesteld. De behandelend arts, dr. Bosma, gaat samen met Anneke de heer de Jong op de hoogte gestellen van deze diagnose. Zoals u weet hebben wij verschillende onderzoeken gedaan en een stukjes weefsel weggestuurd naar het laboratorium zegt dr. Bosma, Ik kom u nu vertellen dat de uitslagen niet gunstig zijn. De heer De Jong kijkt Anneke aan en zwijgt. Dr. Bosma gaat verder: Wij kunnen helaas niets meer doen om u te genezen. U hebt kanker. Wij kunnen u wel bestralen om het bloed in uw urine te stoppen. In het begin zal u een buis hebben die via uw plasbuis uw blaas ingaat om uw blaas schoon te spoelen, maar het is te verwachten dat u te zijner tijd zonder dat buisje naar huis kan. De heer de Jong kijkt dr. Bosma aan en knikt. Begrijpt u wat de doktor zegt? vraagt Anneke. De heer de Jong knikt nu naar Anneke en zegt steeds niets. Begreep u wat de dokter u vertelde? vraagt Anneke voor een tweede keer als zij weer terug zijn op de kamer van de heer De Jong. Ja zeker, ik mag over een tijdje weer naar huis als het buis uitgehaald is zegt de heer de Jong opgewekt. Maar, hebt u ook begrepen wat het probleem is achter het bloed in uw urine? probeert Anneke verder door te vragen. Waarom vraag je dat? Je zat er toch zelf bij het gesprek en weet dat hij mij alles heeft verteld. De heer klink kortaf, maar kalm in zijn benadering met Anneke. Tijdens een koffiepauze hebben Anneke en haar collega s het over de heer de Jong en hoe hij niet lijkt te begrijpen wat met hem gebeurt. Wat vinden jullie van zijn gedrag? vraagt Anneke aan haar collega s, Ik kan niet peilen of hij de boodschap niet begrijpt, of dat hij er gewoon niet over wil praten. Haar collega s herkennen wat Anneke zegt. Ik kan ook niet inschatten in hoeverre de informatie aangaande zijn prognose tot de heer de Jong doordringt zegt Henk, hij stelt er geen vragen over en wil er ook niet over praten. Ja knikt Els Hij lijkt de mentaliteit te hebben van 'wat de dokter zegt is goed' en neemt verder zelf weinig verantwoordelijkheid. Hij lijkt niet in staat adequaat aan te geven hoe hij zich voelt. Door zijn blaastumor heeft de heer de Jong een blaascapaciteit van maar 50cc. Bovendien, heeft hij last van hematurie met stolsels en blaaskrampen. Hij heeft een hematuriekatheter zónder vast spoelsysteem. Zonder katheter is hij incontinent van urine. Het ontlastingspatroon is geen probleem. Een paar dagen later hebben Anneke en Henk avonddienst en het onderwerp van de patiënt wordt weer besproken. De heer de Jong heeft duidelijk geen ervaring met kanker ook niet in zijn familie of kennissenkring vertelt Anneke terwijl zij haar hoofd schud toen ik hem vanmiddag hielp kwam het uit dat hij niet weet wat een tumor is. Ik maak me zorgen over hem, hij maakt kanker niet bespreekbaar en zoekt hierin ook niet naar informatie of hulp. Gek hè? Ik zou stapel gek worden 7

9 als ik niet zou weten wat met mij aan de hand was! antwoord Henk, Hij lijkt niet angstig, verdrietig of depressief te zijn en hij maakt zich ogenschijnlijk geen zorgen over zijn ziek-zijn. Maar zegt Anneke Ik heb niet de indruk dat hij z'n ziekte ontkent. Hij lijkt eerder erin te berusten. In de ADL geeft de heer de Jong ook aanleiding om zich zorgen te maken. Hij heeft weinig eetlust en dorst, neemt weinig initiatief tot eten en drinken en moet hierin gestimuleerd worden. Hij is af en toe misselijk. Zijn voedingstoestand is onvoldoende, hij is afgevallen en heeft ouderdomsdiabetes. De diëtiste is in consult. Een tijd na zijn opname valt de heer de Jong 's nachts uit bed en breekt zijn heup. Hiervoor krijgt hij een gammanail. De operatie is goed gelukt. De heer de Jong onderneemt geen activiteiten. Als hij door Anneke gestimuleerd wordt, wast hij hooguit zijn gezicht. Hij kan niet zelfstandig mobiliseren. Het slapen 's nachts gaat niet zo best. Hij valt hierdoor soms overdag in slaap en ligt grotendeels in bed. De heer De Jong geeft aan pijn te hebben, met name bij het mobiliseren ten gevolge van de heupfractuur. De heer de Jong herhaalt regelmatig dat hij erg graag naar huis wil. De beschikbare wijkverpleging en thuiszorg is echter onvoldoende. Bert, de huisvriend, stelt de eis dat de heer de Jong minimaal zelfstandig naar het toilet moet kunnen, voordat hij de verantwoordelijkheid op zich wil nemen om de heer de Jong thuis te verzorgen. Anneke voelt zich nauw betrokken bij de zorg voor de heer de Jong en, voor haar, rijst er een probleem als de heer de Jong niet uit bed wil. Hij wil niet mobiliseren omdat het pijnlijk is, ondanks de pijnmedicatie. Ook nadat Anneke hem geïnformeerd heeft over het belang van mobiliseren na de heupoperatie en het belang van decubituspreventie (hij heeft decubitus op stuit en hielen), blijft hij niet gemotiveerd om te mobiliseren. Hij geeft dit zeer duidelijk en luidruchtig aan, vooral als de fysiotherapeut verschijnt. De heer de Jong blijft echter ook te kennen geven dolgraag naar huis te willen. Enkele dagen later geeft Anneke aan behoefte te hebben de situatie van de heer de Jong met haar collega s te bespreken om dat zij met een probleem wordt geconfronteerd. Ik kan wel janken begint Anneke. Johan, de fysiotherapeut, vindt dat de heer de Jong in z'n eigen belang uit bed gehaald moet worden, desnoods onder dwang! Ik begrijp wel dat het belangrijk is voor hem zegt Anneke Ik wordt hier zó boos over - ik zie heus ook wel in dat het in zijn belang is en dat de heer de Jong daar op de wat langere termijn mee gediend zou kunnen zijn! Toch, kan ik het niet over mijn hart verkrijgen om zo n oude man uit bed te sleuren want zo voelt het wel! Maar aan de andere kant vraag ik me af of hij wel zijn situatie overziet ik weet het gewoon niet meer! En ik vind het zo erg dat Johan mij altijd voor het blok zet! 8