Stedelijk Waterplan Sliedrecht

Transcriptie

1 Stedelijk Waterplan Sliedrecht Status: Definitief Opdrachtgevers: Gemeente Sliedrecht Zuiveringsschap Hollandse Eilanden en Waarden Hoogheemraadschap van de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden Grontmij Nederland bv Waddinxveen, 26 oktober 2004

2 Verantwoording Titel : Stedelijk Waterplan Sliedrecht Projectnummer : Documentnummer : AWit/AK Revisie : 4 Datum : 26 oktober 2004 Auteur(s) : D.B.M. Grote Beverborg; E.J. Melisie; A.M. de Wit adres : andre.dewit@grontmij.nl Gecontroleerd : A.M. de Wit Paraaf gecontroleerd : Goedgekeurd : G.A. Morel Paraaf goedgekeurd : blad 2 van 40

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding Aanleiding Doelen van het waterplan Achtergrond Planproces Leeswijzer Doelstellingen en functietoekenning Inleiding Basisfunctie Wedstrijdviswater Recreatiewater Natuurlijk water Bluswater Inventarisatie van de huidige situatie Inleiding Huidige waterhuishoudkundige situatie Waterkwantiteit Inleiding Modelberekeningen Waterkwaliteit Huidige situatie Analyse Samenvatting knelpunten Belevingswaarde Maatregelen Inleiding Maatregelen basisfunctie Verbetering waterkwantiteit Verbetering waterkwaliteit Verbetering van de inrichting Extra maatregelen voor gebruiksfuncties Inleiding Wedstrijdviswater Recreatiewater Natuurlijk water Bluswater Monitoring Inleiding Monitoring waterkwaliteit Monitoring waterkwantiteit Kosten en planning Algemeen...33 blad 3 van 40

4 Inhoud (vervolg) 6.2 Kosten en planning van de maatregelen Beheer en onderhoud Kosten monitoring Effectiviteit van de maatregelen Algemeen Basisfunctie Wedstrijdviswater Recreatiewater Natuurlijk water...38 Literatuur...39 Bijlagen kaarten...40 Bijlage 1: Actuele waterhuishouding Bijlage 2: Ecoscan 2001 Bijlage 3: Sectie-indeling Bijlage 4: Zuurstofmeting Bijlage 5: Functiekaart Bijlage 6: Afkoppelkaart Bijlage 7: Maatregelenkaart blad 4 van 40

5 1 Inleiding 1.1 Aanleiding De gemeente Sliedrecht maakt in samenwerking met het Hoogheemraadschap van de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden (HAV) en het Zuiveringsschap Hollandse Eilanden en Waarden (ZHEW) en belangenorganisaties een stedelijk waterplan. Met dit plan dient door de gezamenlijke partijen te worden toegewerkt naar een aantrekkelijk watersysteem, dat biologisch gezond is, voldoende aanvoer-, afvoer- en bergingsmogelijkheden heeft en is afgestemd op specifieke functies. Naast het aangeven van een visie en doelstellingen is het Waterplan toch vooral een maatregelenplan. Daar waar doelstellingen niet gehaald worden of urgente problemen spelen, zijn maatregelen geformuleerd om deze zaken te verbeteren. In het plan zijn technisch uitvoerbare en breed gedragen maatregelen aangegeven waarmee de waterkwaliteits- en waterkwantiteitsdoelstellingen kunnen worden gehaald of zoveel mogelijk worden benaderd. De kosten hiervan worden in het plan in beeld gebracht. 1.2 Doelen van het waterplan Het Waterplan heeft een aantal hoofddoelen: het hebben en houden van droge voeten; streven naar biologisch gezond water; de belevingswaarde van water vergroten. Droge voeten betreft in Sliedrecht vooral het creëren van voldoende berging om hevige regenbuien op te kunnen vangen. Biologisch gezond water is water met verschillende dieren en planten die een bepaald biologisch evenwicht vormen, zodanig dat water niet gaat stinken of gedomineerd wordt door algen of kroos. De belevingswaarde hangt samen met de kwaliteit van water, de ruimtelijke vormgeving van water, de inrichting van de oevers en de gebruiksmogelijkheden van water. 1.3 Achtergrond Sliedrecht kampt met name in de zomermaanden met plaatselijk ernstige waterkwaliteitsproblemen. Als gevolg van (zeer) lage zuurstofconcentraties in het oppervlaktewater treedt vissterfte op. Daarnaast treden er andere negatieve effecten op zoals sterke eutrofiëring met als gevolg veel algengroei en ernstige kroosvorming. Verder heeft het hoogheemraadschap aangegeven dat er sprake is van een structureel bergingstekort in het stedelijk gebied. In het (recente) verleden zijn door de gemeente verschillende plannen opgesteld en projecten uitgevoerd om de waterkwaliteit te verbeteren. In het eerste Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) werd omschreven welke maatregelen de gemeente ging nemen om de vuilvracht vanuit de riolering naar het oppervlaktewater te verminderen. De waterkwaliteitsbeheerder (het zuiveringsschap) ging met het GRP akkoord, mits de gemeente ook aan het ontvangende oppervlaktewater de nodige maatregelen zou uitvoeren. blad 5 van 40

6 Inleiding Deze maatregelen zijn in 1997 in het Stiwas-rapport (Stimuleringsregeling Waterkwaliteitsspoor) verwoord (van der Mast, 1997). Het accent van het rapport ligt op een aantal praktisch uitvoerbare maatregelen rond overstorten uit de riolering waardoor de waterkwaliteit en de belevingswaarde van het water in de gemeente Sliedrecht in zowel visueel als milieukundig opzicht zal verbeteren. Omdat door de genomen maatregelen de gewenste waterkwaliteit nog niet voldoende werd bereikt, is door Witteveen en Bos in maart 2002 een waterkwaliteitsonderzoek uitgevoerd. Uit dit onderzoek kwam naar voren dat ondanks de gerealiseerde maatregelen de waterkwaliteit op veel plaatsen nog niet voldoet aan de door het rijk gestelde normen (zie ook bijlage 2). In mei 2002 is het Evaluatierapport Waterkwaliteitsspoor Sliedrecht van de gemeente en het zuiveringsschap verschenen. Op basis hiervan is het traject van het stedelijk waterplan ingezet. Door Grontmij zijn in de tweede helft van 2002 aanvullende veldonderzoeken uitgevoerd om de definitieve oorzaak te achterhalen van de plaatselijk matige tot slechte waterkwaliteit. De gegevens van deze onderzoeken zijn opgenomen in het deelrapport Inventarisatie en interpretatie Veldonderzoeken (februari 2003). Hierna zijn functies aan de watergangen toegekend. Verder is een watersysteemanalyse uitgevoerd (modelstudie) om waterhuishoudkundige knelpunten te signaleren en inzicht te krijgen in de effecten van de riooloverstorten op de waterkwaliteit. Inmiddels voldoet de gemeente aan de basisinspanning. De emissies vanuit riolering blijven beneden de door het rijk gestelde normen. Bovenop de basisinspanning vinden talrijke afkoppelprojecten plaats: regenwater op verhardingen wordt niet meer naar gemengde stelsels gevoerd. Dit beleid is in een gemeentelijk afkoppelplan (GAP) beschreven. Afkoppelen van verharde oppervlakten leidt tot een verdere reductie van volumes overstortwater. In maart 2004 is op basis van voorgaande onderzoeken het maatregelenplan verschenen. Hierin worden de maatregelen genoemd die uiteindelijk tot de gewenste verbeteringen van het watersysteem moeten leiden. Voorliggende rapportage is het Stedelijk Waterplan Sliedrecht (SWP) en vormt een samenvattend document van alle voorgaande onderzoeken en rapporten. De looptijd waarin maatregelen en monitoring plaatsvinden heeft betrekking op de jaren Planproces Het planproces is aangestuurd door een stuurgroep bestaande uit personen van de gemeente Sliedrecht, het Hoogheemraadschap Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden en het Zuiveringsschap Hollandse Eilanden en Waarden. In de projectgroep hadden, naast vertegenwoordigers van de drie overheden, ook een vertegenwoordiger van visvereniging De Voorn zitting. De Milieuraad, de ASVZ Zuid-West (eigenaar van het deelgebied Merwebolder ) en Rijkswaterstaat directie Zuid-Holland (belanghebbende bij zaken die gerelateerd zijn aan de rivier de Merwede) waren agendalid. De stuurgroep en de projectgroep hebben de plannen uitgewerkt. Vervolgens is het concept Stedelijk Waterplan voorgelegd aan de burgers van Sliedrecht. Dit vond plaats door middel van een voorlichtingsavond op 16 juni blad 6 van 40

7 Inleiding 1.5 Leeswijzer In de volgende hoofdstukken wordt het stedelijk waterplan vormgegeven. Begonnen wordt in hoofdstuk 2 met het definiëren van de doelen en functies van de te onderscheiden watergangen in de gemeente. In hoofdstuk 3 wordt nader ingegaan op de huidige waterhuishoudkundige situatie evenals de waterkwaliteit. In hoofdstuk 4 worden de maatregelen beschreven. In hoofdstuk 5 zijn de kosten van de maatregelen en een planning van de uitvoering van maatregelen weergegeven. In hoofdstuk 6 wordt de monitoring van de maatregelen beschreven. In het afsluitende hoofdstuk 7 wordt het waterplan geëvalueerd. Bij de evaluatie wordt stilgestaan bij de te verwachten effectiviteit van de maatregelen. Dit rapport sluit af met een overzicht van de rapporten die de basis vormen van het stedelijk waterplan. Watergangen in Sliedrecht kunnen zeer attractief zijn blad 7 van 40

8 2 Doelstellingen en functietoekenning 2.1 Inleiding In het stedelijk gebied van Sliedrecht is de gebruiksdruk op het oppervlaktewater tamelijk groot. Het aantal soorten gebruikers is redelijk groot. Een manier om tot een goede afstemming te komen tussen de verschillende gebruikers is het opstellen van een functiekaart. In deze functiekaart worden de wensen van de verschillende gebruikers neergelegd in de vorm van functies. Deze functies zijn gekoppeld aan bijbehorende doelstellingen. In het Beleidsplan Milieu & Water van de provincie Zuid-Holland is een voorzet gegeven voor de verschillende mogelijke functies van het oppervlaktewater. Deze functies zijn verder uitgewerkt in het Integraal Waterbeheersplan van Zuid-Holland Zuid (IWPB-2). In dit IWBP-2 wordt gesteld dat alle wateren aan een bepaalde basiskwaliteit dienen te voldoen (basisfunctie). In een stedelijk waterplan kunnen aanvullende gebruiksfuncties aan watergangen worden toegekend. Voor het Stedelijk Waterplan Sliedrecht is een functiekaart opgesteld. De toekenning van functies heeft in overleg met de betrokken partijen binnen de projectgroep plaatsgevonden. Tussen de te onderscheiden gebruiksfuncties bestaat geen hiërarchie. Ze bestaan naast elkaar. Alle bijzondere gebruiksfuncties komen wel boven op de eisen van de basisfunctie. Het is echter wel mogelijk om verschillende gebruiksfuncties tegelijk aan een watergang toe te kennen, mits de eisen die bij deze functies behoren niet strijdig zijn. Voor die wateren waaraan geen bijzondere gebruiksfunctie is toegekend, geldt de basisfunctie. Het gaat bij de toekenning van de verschillende gebruiksfuncties aan de watergangen om de voorrangsfunctie. Het beheer, onderhoud en inrichting wordt in dienst gesteld van de toegekende gebruiksfunctie. In de gemeente Sliedrecht worden de volgende gebruiksfuncties toegekend: Basisfunctie; Wedstrijdviswater; Recreatiewater; Natuurlijk water; Bluswater. In bijlage 5 is een kaart opgenomen waarop de te onderscheiden functies zijn aangegeven. In de volgende paragrafen worden de functies en doelstellingen nader beschreven. blad 8 van 40

9 Doelstellingen en functietoekenning 2.2 Basisfunctie Alle wateren dienen minimaal te voldoen aan de MTR-normen (Maximaal Toelaatbaar Risico). De doorlegging moet afgestemd zijn op het grondgebruik en dat de oevers waar mogelijk natuurvriendelijk worden ingericht. De wateren voldoen aan de hydraulische eisen en zijn ecologisch gezond. Dit geheel dient als een basisfunctie te worden beschouwd, waaraan alle watergangen in het watersysteem moeten voldoen. Wateren met een gebruiksfunctie als recreatie, vis- en natuurwater moeten voldoen aan verder gaande eisen. In tabel 2.1 zijn de gezichtpunten en bijbehorende doelstellingen bij deze basisfunctie samengevat. Tabel 2.1: Doelstellingen basisfunctie Gezichtspunt Kwaliteit oppervlaktewater en waterbodem Waterkwantiteit Oevers en ecologische infrastructuur Belevingswaarde Schoningsfrequentie Doelstelling Chemische eisen conform de MTR-waarden 4 e Nota Waterhuishouding en ecologische eisen conform waterkwaliteitsklasse IIIB (goed). Voldoende doorstromend profiel om waterafvoer te kunnen waarborgen, voldoende waterdiepte, drooglegging afstemmen op grondgebruik, actief peilbeheer. Waar mogelijk natuurvriendelijk inrichten Water moet voldoen aan minimale belevingseisen; water is onderdeel van een aantrekkelijke woonomgeving. Geen dichte kroosdekken en geen stankoverlast. 1x per jaar 2.3 Wedstrijdviswater In de gemeente bestaat een zeer actieve visvereniging. Regelmatig worden viswedstrijden georganiseerd aan het stedelijk water. Een aantal locaties zijn daarbij favoriet: - Feitsmapark; - Leeuweriksingel; - Achter tienhoogflats; - Rembrandtlaan. Al deze locaties zijn in het oostelijke deel van Sliedrecht gesitueerd. blad 9 van 40

10 Doelstellingen en functietoekenning Viswedstrijd langs de Rembrandtlaan Water waaraan de functie wedstrijdviswater wordt toegekend, is water waar de hengelsport wordt beoefend. Dit zijn over het algemeen de wat grotere wateren. Voor de viswaterfunctie heeft het visstandbeheer en het schoningsbeheer speciale aandacht. Het water moet namelijk dusdanig vrij blijven van waterplanten dat er daadwerkelijk kan worden gevist. Het schoningsbeheer wordt dus gestuurd door de viswaterfunctie, en gaat hier bijvoorbeeld voor op de natuurwaarden. In tabel 2.2 zijn de doelstellingen opgenomen ten aanzien van wedstrijdviswater. Tabel 2.2: Doelstellingen functie wedstrijdviswater Gezichtspunt Kwaliteit oppervlaktewater en waterbodem Waterkwantiteit Oevers en ecologische infrastructuur Schoningsbeheer Belevingswaarde Schoningsfrequentie Doelstelling Besluit kwaliteitsdoelstellingen WVO (water voor karperachtigen). Passeerbaarheid kunstwerken en voldoende waterdiepte Migratie- en vestigingsmogelijkheden voor vis. Toegankelijke oevers, ook voor minder validen Water moet zodanig open blijven dat vissen mogelijk is. Viswater geschikt om rustig aan te vissen (verkeersluwe omgeving) 3x per jaar 2.4 Recreatiewater Recreatiewateren zijn die wateren waar wordt gerecreëerd (in Sliedrecht: spelevaren, kanoën en roeien). Ook voor deze functie gelden eisen aan de hygiëne en veiligheid van het water, zij het minder streng dan voor zwemwater. Het gaat in Sliedrecht om de watergangen bij de Merwebolder, Rembrandtlaan, Stobbe en Boog. In tabel 2.3 zijn de doelstellingen bij de functie recreatie aangegeven. blad 10 van 40

11 Doelstellingen en functietoekenning Tabel 2.3: Doelstellingen recreatie functie Gezichtspunt Kwaliteit oppervlaktewater en waterbodem Waterkwantiteit Oevers en ecologische infrastructuur Belevingswaarde Schoningsfrequentie Doelstelling Minimaal kwaliteitsdoelstellingen WVO (o.a. doorzicht) en ecolie-norm. Gelimiteerde stroomsnelheden Toegankelijke oevers. Oevers geschikt om aan te recreëren. Geleidelijke overgang oevers waterpartij. Water geschikt om in te recreëren zonder het als zwemwater te beschouwen. 2x per jaar Recreatie op het water aan de Rembrandtlaan 2.5 Natuurlijk water Water met de functie natuurlijk water heeft als hoofddoel een gezonde en waardevolle ecologische levensgemeenschap te herbergen. Voorwaarden hiervoor zijn een juist beheer en beperking van de externe belasting van het water met verontreinigingen. In tabel 2.4 zijn de doelstellingen weergegeven. Tabel 2.4: Doelstellingen natuurlijk water Gezichtspunt Kwaliteit oppervlaktewater en waterbodem Waterkwantiteit Oevers en ecologische infrastructuur Belevingswaarde Schoningsfrequentie Doelstelling Minimum kwaliteit en biologisch gezond (minimaal ecologische waterkwaliteitsklasse IIIB (goed)). Voorwaarden scheppen voor hogere waterkwaliteitsklasse. Flexibel peilbeheer. Natuurvriendelijk inrichting, beheer en onderhoud van oevers en oppervlaktewater. Streven naar ecologische verbindingen. Belevingswaarde voornamelijk gericht op natuur. 1x per jaar blad 11 van 40

12 Doelstellingen en functietoekenning 2.6 Bluswater De brandweer van Sliedrecht heeft een nota opgesteld met daarin ontwerpvoorwaarden voor innamepunten bluswater (versie 21, januari 2003). Ten behoeve van de primaire bluswatervoorziening wordt in eerste instantie gebruik gemaakt van het openbare drinkwaterleidingnet. Daar waar dit niet mogelijk is, bijvoorbeeld bij een te lage capaciteit van de infrastructuur van het drinkwaterleidingnet, grote branden of milieuoverwegingen worden watergangen gebruikt. In die situaties waar geen inname bluswater kan worden aangelegd kan het verbindingsriool (duiker) tussen de watergangen als blusriool worden gebruikt. De brandweer zal hiertoe putten realiseren ter plaatse van de verbindingsriolen. Wanneer bluswater uit de watergangen wordt genomen gelden de volgende voorwaarden. Tabel 2.5: Doelstellingen bluswater Gezichtspunt Doelstelling Waterkwaliteit - Waterkwantiteit Minimale waterdiepte 0,60 m; inname water per locatie in bewoond gebied: m3/uur; inname water per locatie industrieel gebied : 360 m3/uur Oevers Zonder belemmeringen bereikbaar vanaf openbare weg middels verharding tot maximaal 8 meter van de watergang. Hoogteverschil tussen oppervlaktewater en maaiveldhoogte pomp blusvoertuig maximaal 4,50 m. Deugdelijke oeverbescherming (liefst beschoeiing) Belevingswaarde Op niet of moeilijk herkenbare plaatsen een bord inname bluswater brandweer plaatsen Schoningsbeheer Weinig waterplanten in de directe omgeving van de zuigmond (schoningsfrequentie 4x per jaar) Op de functiekaart (bijlage 5) zijn de inname plaatsen van bluswater aangegeven. blad 12 van 40

13 3 Inventarisatie van de huidige situatie 3.1 Inleiding In dit hoofdstuk worden enkele afgeronde onderzoeken belicht die in het kader van het stedelijk waterplan zijn uitgevoerd. Hieronder worden kort de resultaten en conclusies weergegeven. 3.2 Huidige waterhuishoudkundige situatie Het stedelijk water van Sliedrecht is een geïsoleerd systeem. Er vindt afvoer uit dit systeem plaats via een drietal stuwen (S1, S2 en S3 zie bijlage 1). Het overtollige water wordt afgevoerd naar het peilgebied Sliedrecht Noord. Inlaat van water vindt er niet plaats. Het systeem krijgt aanvoer door middel van kwel en neerslag. Zelfs in de zomermaanden is er sprake van afvoer, hetgeen aangeeft dat de kwelintensiteit groter is dan de verdamping in een droge periode. Een wel aan de voet van de rivierdijk Het stedelijk water wordt voor een belangrijk deel gevoed door (k)welwater In het peilgebied Sliedrecht wordt zomer en winter een peil gehandhaafd van NAP 1,92 m. Binnen het plangebied c.q. peilgebied bevinden zich zes deelgebieden met een afwijkend peil. Vier deelgebieden hebben een lager peil, afgestemd op het lagere maaiveldniveau ter plaatse. Met een apart gemaal worden de lagere peilen in stand gehouden (peilen van NAP 2,10 tot 2,40 m). Het overtollige water uit de onderbemalingen wordt op het hoofdsysteem gebracht. In twee deelgebieden wordt een hoger peil gehandhaafd in verband met watercirculatie of anderszins. blad 13 van 40

14 Inventarisatie van de huidige situatie Het plangebied is 460 ha groot waarvan 21,4 ha openwater. Het percentage openwater bedraagt dus 4,7 %. Het merendeel van de watergangen is beschoeid. Natuurvriendelijke oevers worden op een beperkt aantal plaatsen aangetroffen. De waterdiepte is over het algemeen beperkt. Door de samenstelling van de bodem (veelal veen) en de grote kweldruk is met name in de omgeving van de primaire waterkering - een grotere diepte dan 0,75 m veelal niet mogelijk. Een groot gedeelte van het stedelijk water (70 %) is in de afgelopen jaren gebaggerd. De resterende watergangen staan op de nominatie om in 2004 en 2005 te worden gebaggerd. Bij baggeren wordt, als de grondslag het toelaat, gestreefd naar een waterdiepte van tenminste 1 m. 3.3 Waterkwantiteit Inleiding Het HAV heeft in samenwerking met ZHEW eind 2002 een waterstructuurplan opgesteld voor de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden. Tegelijkertijd is ook de deelstroomgebiedsvisie Zuid-Holland Zuid opgesteld. Een belangrijk aandachtspunt in beide rapporten is de oppervlakte open water, die per peilgebied nodig is, in relatie tot de neerslaghoeveelheden die het watersysteem moet kunnen verwerken. Op 3 juli 2003 is het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) ondertekend door het Rijk, Interprovinciaal Overleg (IPO), Unie van Waterschappen (UvW) en Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). In het NBW is een inspanningsverplichting opgenomen om het watersysteem voor 2015 aan de voorlopige normen van het NBW te laten voldoen. Deze voorlopige normen worden voor 2006 getoetst. Peilgebieden die niet aan de voorlopige normen van het NBW voldoen hebben vanuit waterbeheer de hoogste prioriteit. Voor de gemeente Sliedrecht is een tekort aan open water geconstateerd voor het plangebied. Om het watersysteem op orde te krijgen dient voor 2015 extra open water te worden gemaakt. Het Nationaal Bestuursakkoord Water wordt getoetst aan het middenscenario 2050; het watersysteem dient op basis hiervan in 2015 op orde te zijn. Het Waterstructuurplan Alblasserwaard en Vijfheerenlanden is gebaseerd op het maximumscenario 2050 en hierbij dient het watersysteem in 2050 op orde te zijn. Het Waterstructuurplan kent derhalve een langere uitvoeringsperiode. Binnen het stedelijk waterplan Sliedrecht is het deelrapport watersysteemanalyse (Grontmij, juli 2003) vervaardigd, waarin de modelberekeningen rond de wateropgave zijn verfijnd. Door middel van het stromingsmodel Duflow is het huidig hydraulisch functioneren van het watersysteem getoetst aan de hand van de maximaal optredende stroomsnelheden in de watergangen en de opstuwing bij duikers. Dit is getoetst bij een maatgevende afvoer met een neerslaggebeurtenis met een herhaling van één keer per 10 jaar. Het gaat hierbij om de normen van het hoogheemraadschap. Onderscheid is gemaakt in de huidige situatie en de toekomstige situatie waarbij twee extra verbindingen tussen het noordelijk en zuidelijke watersysteem worden gemaakt (onder de A15 door). Later zijn aanvullende berekeningen uitgevoerd (Grontmij, oktober 2004) die betrekking hadden op een toetsing van de werknormen van NBW. De resultaten van beide onderzoeken worden in dit plan toegelicht. blad 14 van 40

15 Inventarisatie van de huidige situatie Figuur 3.1: Toekomstig watersysteem met twee verbindingen (1 en 2) onder de A15 door Modelberekeningen Stroomsnelheid in watergangen De maximaal in het model opgetreden stroomsnelheid in de watergangen van Sliedrecht, bij zowel het huidige als toekomstige watersysteem en bij een maatgevende afvoer (14,4 mm/etmaal), is 0,27 m/s. Dit is beneden de toelaatbare norm van het hoogheemraadschap, die ligt op 0,30 m/s, zodat geconcludeerd kan worden dat alle watergangen in Sliedrecht voldoen aan de norm. Opstuwing door duikers Gebleken is dat een aantal duikers niet voldoet aan de norm van maximaal 5 mm opstuwing bij een maatgevende afvoer. Deze duikers zijn duidelijk te klein voor de afvoer die ze te verwerken krijgen. Bij de toekomstige situatie, wanneer de verbindingen onder de A15 zijn gerealiseerd (zie figuur 3.1), geldt voor een groot aantal duikers dat ze geen probleem meer opleveren ten aanzien van opstuwing. Voor twee duikers geldt dat ze in de toekomstige situatie nog niet zullen voldoen aan de norm en dienen daarom te worden vervangen (zie maatregelen H4). Peilstijgingen bij een neerslaggebeurtenis Met het Duflow-model zijn berekeningen uitgevoerd van peilstijgingen in het watersysteem van Sliedrecht. Bij de berekeningen zijn de effecten van verschillende neerslaggebeurtenissen en maaiveldhoogten nader onderzocht. Onderscheid is gemaakt in: 1. normering volgens HAV (T= %); eventuele bergingstekorten vóór 2050 gerealiseerd; deze berekeningswijze is gehanteerd bij het opstellen van het Waterstructuurplan en voordat de NBWwerknormen van toepassing waren. Hierbij is gerekend met de 5% laagste gebieden die 1x per 100 jaar mogen inunderen; 2. normering volgens NBW (middenscenario T= %); eventuele bergingstekorten vóór 2015 gerealiseerd. Hierbij is gerekend met straatniveau s die 1x per 100 jaar (net) niet inunderen; Tussen waterbeheerders en gemeente is overeengekomen dat de peilstijgingen en daaraan gerelateerde bergingstekorten worden berekend volgens de werknormen van NBW. Voor de bepaling van de inundaties wordt uitgegaan van straatniveaus (in dit geval de hoogten van putdeksels). In figuur 3.2 zijn de straatniveaus weergegeven. blad 15 van 40

16 Inventarisatie van de huidige situatie Omdat het oppervlaktewatersysteem in Sliedrecht nauwelijks gradiënten kent tijdens intensieve afvoer (na realisatie verbindingen 1 en 2 onder de A15) zijn de laagste straatniveaus maatgevend voor het optreden van wateroverlast. Hierbij zijn de straatniveaus geselecteerd die binnen een afstand van 40 m van openwater zijn gelegen. Verder zijn alle straatniveaus van de onderbemalingen en opmalingen buiten beschouwing gelaten. In deze gebieden zijn zoals blijkt uit de watersysteemanalyse geen inundatieproblemen. Putdekselniveau (NAP m) Figuur 3.2: Straatniveau s van de gemeente Sliedrecht. De laagste straatniveaus bevinden zich in Rijswaard. Dit niveau blijft buiten beschouwing omdat in Rijswaard aparte maatregelen worden getroffen (onderbemaling zie hoofdstuk 4). In figuur 3.3 zijn de locaties (blauw) aangegeven die volgens de NWB normering geconfronteerd worden met water op staatniveau. Deze locaties bevinden zich in het oostelijke deel van Sliedrecht en in de industriële gebieden ten noorden van de A15. Figuur 3.3: Inundatiekaart van Sliedrecht bij een T=100+10% zonder extra berging Inundaties hebben betrekking op het straatpeil. Blauw is inundatie en bij groen komt geen inundatie voor. De laagste en daarmee maatgevende straatniveaus bevinden zich ten noorden van de A15 in het Noordoost Kwadrant en de Nijverwaard. Uit metingen blijkt aldaar een actueel laagste straatniveau van NAP -1,31 m (metingen 2003). blad 16 van 40

17 Inventarisatie van de huidige situatie De benodigde extra waterberging is gekoppeld aan de hoogte van de straatniveaus. De straatniveaus in Sliedrecht zijn echter aan zettingen onderhevig. De zettingen worden weer gecompenseerd door ophogingen van straatniveaus. Binnen het stedelijke waterplan van Sliedrecht is afgesproken om uit te gaan van een laagste straatpeil van NAP -1,35 m. Dit niveau is in feite de ondergrens voor straatniveaus. Als de niveaus verder uitzakken, vindt ophoging plaats. Het laagste straatpeil van NAP -1,35 m correspondeert met een bergingstekort van 10,4 ha. Dit bergingstekort moet in de periode tot 2015 worden gerealiseerd. Als de berekeningswijze uit het Waterstructuurplan wordt gehanteerd dan bedraagt het bergingstekort 12,9 ha. Dit dient in de periode tot 2050 te worden gerealiseerd. 3.4 Waterkwaliteit Huidige situatie In voorgaande jaren is onderzoek uitgevoerd naar de oorzaken van de slechte waterkwaliteit (zie hoofdstuk 1). Hieronder staan de resultaten van deze onderzoeken. De waterkwaliteitsproblemen die in Sliedrecht met name in de zomermaanden optreden, zijn vooral het gevolg van (zeer) lage zuurstofconcentraties in het oppervlaktewatersysteem. De zuurstoftekorten zijn onder andere het gevolg van soms dikke kroosdekken. Hierdoor treedt plaatselijk vissterfte op. Verder kan het systeem als voedselrijk worden beschouwd, dit veroorzaakt sterke algen- en kroosgroei. Sinds een aantal jaren is de gemeente samen met de waterbeheerders bezig met het doorvoeren van maatregelen die aan een verbetering moeten bijdragen. In het kader van de STIWAS zijn de volgende maatregelen al genomen: - Saneren overstorten; - Bevorderen doorstroming door afkoppelen van straten, circulatie met pompen en vergroten van duikers; - Aanleggen van natuurvriendelijke oevers; - Baggeren. In 2001 is, als vervolg op 1995, een nieuwe ecoscan uitgevoerd om te bepalen of de waterkwaliteit verbeterd is door de bovengenoemde uitgevoerde maatregelen. Een ecoscan is een opname van de actuele ecologische toestand in de watergangen. De scan heeft betrekking op het waarnemen van drijvende en ondergedoken waterplanten alsmede het waarnemen van een set parameters (bijvoorbeeld: doorzicht, soort oevers, waterbodem, begroeiingen langs watergangen, etc). Op basis daarvan kan de toestand van de watergangen worden beoordeeld. Hieruit is geconcludeerd dat de waterkwaliteit in 2001 in bijna de helft van het oppervlaktewater redelijk tot goed te noemen is, terwijl de waterkwaliteit in 1995 overwegend slecht tot matig was. Op een aantal locaties duidt de vegetatiesamenstelling op een slechte tot matige waterkwaliteit door het domineren van kroossoorten. In bijlage 2 zijn de resultaten van de ecoscan 2001 weergegeven. In tabel 3.2 zijn de resultaten van de ecoscan 1995 en 2001 samengevat. blad 17 van 40

18 Inventarisatie van de huidige situatie Tabel 3.2: Resultaten ecoscans 1995 en 2001 Klasse Oordeel Aantal vakken 1995 Aantal vakken 2001 VI Zeer slecht 0 (0%) 3 (1%) V Slecht 36 (38%) 54 (22%) IVB Matig 42 (45%) 74 (30%) IVA Redelijk 13 (14%) 82 (33%) IIIB Goed 3 (3%) 31 (13%) IIIA Zeer goed 0 2 (1%) II Uitmuntend 0 0 Totaal Uit het fysisch-chemisch onderzoek dat eveneens is uitgevoerd in 2001 komen de volgende conclusies naar voren: Oppervlaktewater - Uit zuurstofmetingen blijkt dat de MTR-waarde (maximaal toelaatbaar risico) voor zuurstof (5 mg O 2 /l) zeer frequent wordt onderschreden. - De gemeten fosfaatconcentraties liggen ruim boven de MTR-waarde van 0,15 mg P/l (gemeten zomergemiddelden: 0,25 0,55 mg P/l). De fosfaatconcentraties zijn echter sinds 1990 sterk afgenomen. - De gemeten stikstofconcentraties vertonen een wisselend beeld: op een enkel meetpunt ligt deze rond de MTR-waarde van 2,2 mg N/l. Elders is het zomergemiddelde boven de MTR-waarde met gehalten van 3,1 tot 4,0 mg N/l. In een aantal jaren kan het zomergemiddelde juist weer lager zijn dan de MTR-waarde. Over het algemeen kan worden gesteld dat de stikstofconcentraties sinds 1990 zijn afgenomen. Op basis van de algemene waterkwaliteit (biologisch zuurstofverbruik (BZV), chlorofyl-a en zuurstof) kan het oppervlaktewater van Sliedrecht als matig tot redelijk worden gekwalificeerd. Op basis van de lage zuurstofconcentraties kan de waterkwaliteit als matig tot slecht worden beoordeeld. Door Grontmij zijn in augustus 2002 tweemaal gebiedsdekkende zuurstofmetingen uitgevoerd (zie bijlage 4). Tijdens de zuurstofmetingen is tevens de temperatuur gemeten en de mate van aanwezigheid van kroosdek geïnventariseerd. Conclusie uit deze metingen is dat bijna de helft van de wateren (met name in het westen) nagenoeg zuurstofloos was. Dit wordt waarschijnlijk veroorzaakt door ontwikkelde kroosdekken (zie ook figuur 3.2). In de eerste week van juli 2003 zijn door Grontmij 20 locaties binnen Sliedrecht bemonsterd op het zuurstofverbruik van de bodem. Op basis van deze veldwerkzaamheden kan geconcludeerd worden dat het zuurstofverbruik groot is. Een bodemzuurstofverbruik van 1 mg/m 2 /dag of meer leidt tot een zuurstoftekort van 3 tot 5 mg O 2 /l. Grondwater Onderzoek naar de kwaliteit van het grondwater in de wellen geeft aan dat P- totaal in Sliedrecht Oost lager is dan in Sliedrecht West (respectievelijk 0,33/0,21 en 1,76 mg P/l). De gehalten N-totaal zijn gemiddeld 1,75 mg N/l. blad 18 van 40

19 Inventarisatie van de huidige situatie Analyse Uit voorgaande onderzoeken is gebleken dat de slechte waterkwaliteit met name wordt veroorzaakt door de lage zuurstofconcentraties. Omdat hiermee de gewenste waterkwaliteit nog niet bereikt wordt, is door Grontmij in 2002 een aanvullend veldonderzoek uitgevoerd. Dit onderzoek was gericht op de oorzaken van de lage zuurstofconcentraties. De conclusies van dit onderzoek zijn: - De aanvoer van ijzerrijke en nutriëntenrijke kwel leidt tot zuurstofconsumptie in het oppervlaktewater; - Doordat op sommige plaatsen, door de nutriëntenrijke kwel, een kroosdek ontstaat, wordt de diffuse zuurstofintreding belemmerd, waardoor de zuurstofgehalten in het oppervlaktewater verder afnemen. In de wintermaanden kan door ijsvorming + sneeuw een zelfde effect optreden. - Naast deze processen is uit onderzoek in het veld naar voren gekomen dat de bodem van de watergangen veel zuurstof opneemt. Een bodem zuurstofverbruik van 1 mg/m 2 /dag leidt tot een zuurstoftekort van 3 tot 5 mg O 2 /l. Dit tekort loopt lineair op met het sediment zuurstofverbruik. Met name ondiepe watergangen hebben hierdoor een relatief laag zuurstofgehalte. Plaatselijk hebben de watergangen een ondiepe veenbodem Samenvatting knelpunten De slechte waterkwaliteit in Sliedrecht wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door het gebrek aan zuurstof als gevolg van voedselrijke kwel en zuurstofopname door de bodem. Ook ongebonden ijzer zorgt voor zuurstofconsumptie. Als gevolg van de voedselrijke kwel ontwikkelt zich een dikke krooslaag wat vervolgens weer mede een oorzaak is van lage zuurstofgehalten in het oppervlakte water (geen diffuse zuurstofintreding mogelijk zie figuur 3.5). blad 19 van 40

20 Inventarisatie van de huidige situatie 14 Relatie zuurstofgehalte - percentage kroosdek 8 aug mg O2/l %kroosdek Figuur 3.5: Relatie tussen zuurstofgehalte en kroosdek 3.5 Belevingswaarde Delen van het watersysteem van Sliedrecht hebben te weinig belevingswaarde. Gedoeld wordt op watergangen waarvan de oevers niet aantrekkelijk zijn ingericht; meestal gaat het om harde oevers met beschoeiingen die ruim boven de waterlijn uitsteken of vanwege de geringe omvang en/of toegankelijkheid. Ook het feit dat in delen van het stedelijk water weinig waterplanten aanwezig zijn en watergangen door kroos worden afgedekt, dragen niet bij aan een vergroting van de belevingswaarde. blad 20 van 40

21 4 Maatregelen 4.1 Inleiding In dit hoofdstuk worden de maatregelen beschreven die toegepast worden om knelpunten in het watersysteem van Sliedrecht op te lossen. De maatregelen richten zich primair op: - vergroten van het zuurstofgehalte in het oppervlaktewater; - beperking van de milieubelastende stoffen in het oppervlaktewater; - vergroten van het oppervlak openwater (bergend vermogen); - inrichting van watergangen; - beheer en onderhoud. De maatregelen zijn weergegeven op de maatregelenkaart in bijlage 7. Het stedelijk water is primair van belang voor de ontwatering en afwatering van overtollige neerslag en kwel. Het systeem dient zorg te dragen voor voldoende drooglegging en ontwatering. Het systeem dient goed te kunnen afvoeren. Het oppervlaktewater dient een substantieel deel van het bruto gebied uit te maken teneinde voldoende waterberging te hebben om afwenteling op omringende gebieden te beperken. Bij nieuw te ontwikkelen gebieden wordt in het beheersgebied van het hoogheemraadschap overeenkomstig de nota Planbeoordeling van de Provincie Zuid-Holland, uitgegaan van circa 10% open water. Ook de gemeente Sliedrecht heeft dit in haar beleid vastgelegd. In bestaand stedelijk gebied is het percentage veelal lager en zijn er over het algemeen beperkte mogelijkheden om dit substantieel te vergroten. Behalve een ontwaterende en afwaterende functie, dient het watersysteem op orde te zijn ten aanzien van waterkwaliteit en inrichting. De waterkwaliteit dient te voldoen aan de basiskwaliteit (chemisch: MTR-waarde 4 e Nota Waterhuishouding (maximaal toelaatbaar risico); biologisch: waterkwaliteitsklasse IIIB (goed)). De inrichting beoogt een vergroting van veiligheid`, gebruik en belevingswaarde. De toegekende gebruiksfuncties stellen extra voorwaarden aan de waterkwaliteit, waterkwantiteit, onderhoud en inrichting van het systeem. Het watersysteem van Sliedrecht kent een aantal structurele basisproblemen. Dit vraagt op tal van plaatsen om een eenduidige, uniforme aanpak. Deze aanpak dient te zorgen voor een acceptabele basisfunctie voor het gehele stedelijk water van Sliedrecht. Daarnaast dienen, rekening houdend met aanvullende gebruiksfuncties, verdergaande maatregelen te worden getroffen. 4.2 Maatregelen basisfunctie Verbetering waterkwantiteit blad 21 van 40

22 Maatregelen Vergroten waterberging De aanleg van natuurvriendelijke oevers en optimalisatie van verbindingen leiden per saldo tot een toename van de waterberging met 2,2 ha. De zoekgebieden voor extra open water die op de maatregelenkaart staan zijn Stationspark II en Sliedrecht-Oost. In de toekomst zijn er kansen bij (her)inrichting op het terrein van De Merwebolder. Na realisatie van deze plannen dient er op basis van toetsing aan NBW nog 10,4 2,2 = 8,2 ha extra open water in Sliedrecht gerealiseerd te worden (planperiode tot 2015). Indien de ruimte binnen Sliedrecht ontbreekt, zijn er wellicht mogelijkheden om in het landelijke gebied van peilgebied Sliedrecht Noord (dus buiten het peilvak van NAP -1,92 m) extra waterberging te realiseren. Wellicht dat ook bij de ontwikkeling van de Merwedezone extra waterberging kan worden gerealiseerd. Optimalisering aan- en afvoer Een tweetal duikers (480 mm), waarvan is gebleken dat zij een dermate hoge opstuwing veroorzaken dat het nodig is ze met prioriteit te behandelen, dienen vervangen te worden door duikers met een diameter van ten minste 800 mm (zie maatregelenkaart). In het kader van de reconstructie van de A15 worden nieuwe waterverbindingen tussen de noord- en zuidkant van de rijksweg gerealiseerd (zie figuur 3.1). De verbindingen zijn geprojecteerd bij de Stationsweg en aan de oostkant van Sliedrecht in de richting van de grote waterpartijen ten noorden van de A15. Het aantal noord-zuid verbindingen neemt hiermee toe van drie naar vijf en zal de afvoer naar de noordelijker gelegen stuwen verbeteren. Bestrijding wateroverlast Rijswaard Aan de Rijswaard is onvoldoende waterberging aanwezig. Vergroting van het oppervlak aldaar is niet mogelijk in verband met bebouwing en de winterkering. De geringe berging uit zich in wateroverlast bij de relatief laag gelegen woningen. Neerslag komt via de taluds van de dijk snel tot afvoer. In tegenstelling tot de rest van Sliedrecht, heeft een drietal woningen bij de Rijswaard een drooglegging van slechts 45 cm. Om wateroverlast te voorkomen dient een deel van het watersysteem van Rijswaard te worden geïsoleerd en bemalen. De maatregelen houden in: - damwand met pomp; - klep voor bestaande duiker Verbetering waterkwaliteit Afvoer van overtollig water zoveel mogelijk via stuw S1 Omdat de waterkwaliteit in het oostelijk deel beter is dan in het westen van Sliedrecht dient te worden voorkomen dat er stroming van vuil naar schoon plaatsvindt. In droge perioden dient de afvoer zoveel mogelijk over stuw 1 te verlopen (westelijke afvoerrichting). De stuwen 2 en 3 dienen daartoe enkele centimeters hoger dan S1 te worden ingesteld (locatie zie bijlage 1). Bij de keuze van S1 wordt rekening gehouden met de maatregelen inzake watercirculatie, waterinlaat en de huidige slechte condities van het oppervlaktewater van het terrein Merwebolder. Watercirculatie Watercirculatie dient in combinatie met zuurstoftoevoeging plaats te vinden, omdat stroming niet alleen voor een ruime verhoging van zuurstofgehalten zorg draagt. Voor het effectief rondpompen is een ringstructuur noodzakelijk. Binnen het systeem dienen daartoe verbindingen te worden aangebracht. blad 22 van 40

23 Maatregelen Omdat het oostelijk deel in de zomer over het algemeen redelijke zuurstofgehalten heeft, wordt geadviseerd de watercirculatie te concentreren in het westelijk deel, inclusief de noordelijke bermsloot van de A15. Wanneer in de Stationsweg de verbinding onder de A15 wordt gerealiseerd, is een dergelijke circulatie mogelijk. Zuurstoftoevoeging Inmiddels is bekend dat de lage zuurstofgehalten zorgen voor een slechte waterkwaliteit. De aard en omvang van de problematiek verlangt een professionele aanpak van het zuurstofvraagstuk. Een bellenbeluchtingssysteem verspreid over meerdere locaties lijkt hierop het beste antwoord. In bijlage 7 zijn vier locaties aangewezen waar een dergelijk systeem wordt toegepast. Bij de keuze van deze locaties is rekening gehouden met maatregelen watercirculatie en waterinlaat alsmede de huidige slechte condities in het oppervlaktewater in de Merwebolder. Bestaande zuurstofinjector aan de Rijnstraat Waterinlaat vanuit de Merwede Gedurende de zomermaanden is de waterkwaliteit in de Merwede aanmerkelijk beter dan die van het stedelijk water in Sliedrecht; dit geldt met name voor zuurstof. Doorspoelen met water vanuit de Merwede draagt bij aan een verbetering van de waterkwaliteit. Deze inlaat dient vervolgens te worden afgestemd op de inlaat naar de bemalingsgebieden ten noorden van Sliedrecht. Voorgesteld wordt om de inlaat vanuit de Merwede te gebruiken ten behoeve van het continue bijmengen in de zomermaanden (relatief hogere temperaturen en weinig regenval). Wanneer de temperatuur daalt en de neerslag toeneemt kan de inlaat worden dichtgezet. Het bestaande overstortgemaal aan de Middenveer dient hierbij als inlaat. In 2003 is reeds ervaring hiermee opgedaan. Ondanks het feit dat in 2003 sprake was van een aanhoudende hittegolf, was in die periode in tegenstelling tot andere jaren - geen sprake van vissterfte. Evenmin zijn er klachten binnengekomen over stankvorming. De inlaat blijkt dus effectief te zijn. blad 23 van 40

24 Maatregelen Kroosverwijdering Kroos heeft een negatief effect op de zuurstofhuishouding in het oppervlaktewater en dient zoveel als mogelijk te worden tegengegaan. De inlaat van water met relatief lage nutriëntengehalten en de grotere watercirculatie resulteren tot een afname van de kroosbedekking. Indien zich plaatselijk toch sterke kroosaanwas voordoet, is een snel ingrijpen en daarna een regelmatige verwijdering gewenst. Bijkomend voordeel van kroosverwijdering is het onttrekken van nutriënten aan het systeem, mits het kroos wordt afgevoerd of op voldoende afstand van de waterkant wordt gedeponeerd. Vergroting capaciteit bestaande zuurstofinjectoren In het stedelijk water van Sliedrecht bevinden zich twee zuurstofinjectoren. Een aanzienlijke vergroting van de pompcapaciteit en daarmee de zuurstofinbreng op de locatie Rijnstraat kan de zuurstofhuishouding in het opgestuwde peilvak van NAP 1,75 m aanzienlijk verbeteren. De andere locatie (Middenveer) kan zonodig zonder aanpassingen worden gehandhaafd indien waterinlaat vanuit de Merwede door omstandigheden niet mogelijk is. Verplaatsing gemaal Merwebolder Het gemaal aan de Tolsteeg handhaaft een 0,20 m lager peil in de Merwebolder (onderbemaling). Het overtollig water uit de Merwebolder wordt in het stedelijk water ten noorden van de Merwebolder ( weer -wijk) gebracht en zorgt daarmee voor een verslechtering van de waterkwaliteit aldaar. Om dit op te lossen is een verplaatsing van het gemaal naar het westen een mogelijkheid. Hiermee wordt een kortere afvoer verkregen richting S1. De gemeente geeft aan dat deze maatregel alleen wordt genomen indien de waterkwaliteit vanuit de Merwebolder niet significant verbetert. Vergroting areaal afkoppelen verhardingen De gemeente heeft een Gemeentelijk Afkoppelplan laten opstellen (Grontmij, 17 december 2003). De conclusies uit het GAP volgen hierna. De gemeente Sliedrecht is zeer voortvarend bezig met het afkoppelen van verhardingen naar openwater. Inmiddels is circa 12,5 ha afgekoppeld; circa 31,5 ha staat nog op de nominatie om te worden afgekoppeld. Het gaat bij afkoppelen om te renoveren wijken waar herstratingen plaatsvinden. In nagenoeg alle gevallen gaat het om gebieden met een gemengd rioleringssysteem. Gebieden met een verbeterd gescheiden stelsel komen vooralsnog niet in aanmerking. Het regenwater dat van verhardingen afstroomt krijgt in Sliedrecht geen voorbehandeling; de lozing op openwater geschiedt ongezuiverd. De puntlozingen leiden enerzijds tot een verhoging van de zuurstofgehalten in het oppervlaktewater. Anderzijds dient rekening te worden gehouden met een toename van gebiedsvreemde stoffen in de waterbodem. Dit geldt met name voor zware metalen. In feite dient een beperkte oplading te worden geaccepteerd. Mits regelmatig wordt gebaggerd blijven de gehalten in het slib uiteindelijk beneden de gestelde normen. In het kader van het stedelijk waterplan Sliedrecht zijn functies toegekend aan de te onderscheiden watergangen. Een aantal heeft de functie recreatiewater. Ook deze wateren ontvangen regenwater dat via verhardingen afstroomt. blad 24 van 40

25 Maatregelen In verband met de kans op (tijdelijke) bacteriologische verontreiniging van dit recreatiewater, wordt aanbevolen om voor deze wateren de mogelijkheden te bezien van een voorzuivering van afstromend regenwater. Voor een verwijdering van bacteriën is alleen een bodempassage aan de orde omdat andere geschetste technieken niet effectief zijn. Om de kans op ecolies terug te brengen wordt aanbevolen om in de buurt van recreatiewateren geen mogelijkheden toe te staan voor het uitlaten van honden. Wellicht kunnen in de directe omgeving honden uitlaatgebieden worden ingericht. Bij het proces van deelgebieden afkoppelen wordt aanbevolen om de bewoners in een zo n vroeg mogelijk stadium erbij te betrekken. Een goede communicatie met bewoners vergroot het succes van afkoppelen omdat dit het gedrag kan beïnvloeden. Opheffen kopsloten Kopsloten zijn watergangen die geen doorgaande verbinding hebben en daarmee ook niet doorstroombaar zijn. Als gevolg van het stilstaande water kan de kwaliteit sterk teruglopen. Kopsloten kunnen worden opgeheven door de aanleg van nieuwe duikerverbindingen, al of niet in combinatie met een circulatiegemaaltje. De belangrijkste kopsloten waar maatregelen dienen te worden getroffen zijn: - een aantal poldersloten ten westen van Merwebolder; - de watergang langs Tolsteeg; - de watergang langs de Deltalaan; - watersysteem bij het Dreespark; - de watergang bij Thorbeckelaan/Hopper; - locatie P.C. Hooftlaan. Terugdringen milieuvreemde stoffen Afgezien van de aanvullende gebruiksfuncties die zijn toegekend aan het watersysteem van Sliedrecht en de daarmee te signaleren knelpunten en bijpassende maatregelen, zijn er algemene zaken te onderscheiden die een knelpunt kunnen vormen voor de ontwikkeling van de waterkwaliteit en waterbodem. Daarbij valt te denken aan de volgende punten: - Diffuse bronnen (hieronder wordt verstaan het uitlogen of afstromen van stoffen die via verhardingen in het oppervlaktewater terechtkomen als voorbeeld gelden hier bestrijdingsmiddelen) - Beschoeiingen (in het verleden werden materialen gebruikt die zijn verduurzaamd met carbolineum en wolmanzouten) Volgens richtlijnen van de gemeente worden sinds tientallen jaren nog uitsluitend onbehandelde materialen en FSC hardhout, klasse 1 toegepast. Daarnaast kunnen in bouwverordeningen aanvullende voorwaarden worden opgenomen die alternatieven voor lood en zink e.d. beogen. In 1983 heeft de gemeente reeds besloten geen chemische onkruidbestrijding meer te gebruiken. In enkele situaties worden bij uitzondering, selectief binnen de wettelijke normen en conform het Groenbeleidsplan Sliedrecht chemische middelen gebruikt Verbetering van de inrichting Natuurvriendelijke oevers De aanleg van natuurvriendelijke oevers dient als algemene maatregel te worden gezien in het kader van verbetering van de waterkwaliteit, vergroting van de waterberging en vergroting van de belevingswaarde en natuurwaarde. blad 25 van 40

26 Maatregelen Op talrijke plaatsen zijn reeds natuurvriendelijke oevers aangelegd. Elders binnen de gemeente zijn echter nog mogelijkheden aanwezig om de oevers natuurlijk in te richten. Als concrete locatie voor meer (natte) natuur kan de A15-zone worden genoemd. Verdiepen van de watergangen Het verdiepen van watergangen heeft doorgaans een gunstige invloed op de waterkwaliteit door minder snelle opwarming van het water, overstortwater heeft een kleinere invloed, sediment kan makkelijker bezinken en dieper water biedt betere schuilplaatsen voor vis (tijdens vorstperiodes). Het verdiepen van de watergangen naar 1,5 meter is uitsluitend mogelijk in de grote wateroppervlakten, in verband met de stabiliteit van de taluds. Een ander aspect is dat de bodem bij voorkeur dient te bestaan uit klei. Door de grote kweldruk dient men er voor beducht te zijn dat de bodem niet instabiel wordt. Het verdiepen dient bij voorkeur plaats te vinden op zeer locale schaal in de volgende gebieden: in delen van de brede watergangen achter de tien hoog flats (nabij de Valkhof, de Valkweg en de A15); in delen van de brede watergangen nabij de Goeman Borgesiusweg en de A15; in delen van de beide watergangen bij de Sportlaan op het bedrijventerrein Noord Oost Kwadrant. Een andere maatregel is verbreding van watergangen waardoor de verhouding watervolume ten opzichte van het wateroppervlak gunstiger wordt. Hoe meer raakvlak met de buitenlucht, des te groter de zuurstofflux naar het oppervlaktewater. Verbreding heeft als bijkomend voordeel dat de waterberging wordt vergroot. Verbreding van watergangen wordt ook bereikt door verlaging van de beschoeiingen. 4.3 Extra maatregelen voor gebruiksfuncties Inleiding De in deze paragraaf beschreven maatregelen dienen bovenop de algemene basismaatregelen te worden getroffen teneinde het watersysteem te laten voldoen aan de eisen die de toegekende gebruiksfuncties hieraan stellen. Voor de toegekende gebruiksfuncties zie bijlage 5; voor de genoemde secties zie bijlage Wedstrijdviswater De watergangen in het Feitsmapark, langs de Leeuweriksingel, achter de tien hoog flats en langs de Rembrandtlaan hebben de functie wedstrijdviswater gekregen. Deze watergangen corresponderen met de secties 25, 33 t/m35, 60 t/m 63 en 68 (zie kaart 3 in de bijlage). Visstandbeheer Door de hengelsportvereniging wordt regelmatig vis (bliek en voorn) vanuit de Merwede uitgezet in enkele watergangen. Door particulieren wordt een enkele keer karper uitgezet. Naar verwachting migreert een deel van de vis over de rest van het watersysteem van Sliedrecht. Een knelpunt kan zijn dat de vispopulatie te eenzijdig wordt en bepaalde soorten (karperachtigen, brasem) een dominante invloed zullen hebben. Deze soorten hebben over het algemeen een ongunstige invloed op de waterkwaliteit doordat de bodem sterk wordt opgewoeld en naast een afname van doorzicht nutriënten vanuit de bodem in het water komen. blad 26 van 40

27 Maatregelen Beperking van deze soorten en bevordering van snoek en voorn dragen bij aan een verbetering van de basiskwaliteit. In dat kader dient een beleid te worden gevoerd met het oog op terugdringing van brasem en karperachtigen en bevordering van snoek. In een visstandbeheerplan kunnen zaken worden vastgelegd die betrekking hebben op de verwijdering van de overmaat aan witvis en het beheer van roofvis. Daarnaast wordt in het plan vastgelegd hoe de inlaat van visbroed en kleine via uit de Merwede (via de inlaat) kan worden gereguleerd. In feite is het opstellen van een visstandbeheerplan een maatregel die in het kader van het bereiken van de basiskwaliteit kan worden genomen. De wedstrijdviswateren zijn goed bereikbaar, ook voor minder validen. In dat opzicht is de aanleg van steigers en vlonders niet noodzakelijk. Ook de waterdiepte is voldoende groot met uitzondering van de wateren langs de Leeuweriksingel. Deze staan echter op de nominatie om in 2005 gebaggerd te worden. Schoningsbeheer Het is algemeen bekend dat aan wedstrijdviswater relatief veel voedingsstoffen worden toegevoegd in de vorm van brood en andere meelproducten. Doorgaans is de regel dat per visser 150 gram meelproduct aan het water wordt gevoegd. Bij viswedstrijden met gemiddeld 30 mensen, wordt dus 4,5 kg aan voedingsstoffen per keer aan een watergang toegevoegd. Restrictief beleid dient door visverenigingen te worden gevoerd inzake het toevoegen van voedingsproducten aan het water. Als gevolg van deze toevoeging van voedingsstoffen aan het water kan een overmatige groei van algen (flab: floating algae bed) en kroos ontstaan. Maatregelen: - actief schoningsbeheer wedstrijdviswater (integrale verwijdering van ondergedoken waterplanten; flab en kroos); - restrictief beleid uitzetten c.q. wegvangen van karperachtigen en brasem; - restrictief beleid inzake toevoegen meelproducten aan oppervlaktewater; - opstellen van een visstandbeheerplan Recreatiewater Een viertal waterpartijen hebben de functie recreatiewater gekregen. Aan recreatiewater worden hoge eisen gesteld als het gaat om bacteriologische verontreinigingen. De aanwezigheid van een lozing vanuit riolering en/of afgekoppelde verharde oppervlakken (fecaliën van dieren) kunnen leiden tot (te) hoge Ecolie-gehalten. Wanneer er sprake is van afkoppelen van regenwater naar water met een recreatiefunctie, dient te worden nagegaan of het regenwater moet worden voorgezuiverd dan wel naar andere wateren moet worden afgevoerd. In Sliedrecht speelt dit op drie locaties (Rembrandtlaan, Merwebolder en Stobbe/De Horst). Boog (sectie 2 en 3) In deze secties is inmiddels de waterpartijen verbreed van 5 naar circa 10 m, met mogelijkheden voor spelevaren en verblijfsrecreatie. Overstorten van riolering en afkoppelen van verharde oppervlakken zijn in deze secties niet aan de orde. blad 27 van 40

28 Maatregelen Stobbe/De Horst (sectie 28) Deze relatief brede watergang leent zich goed voor recreatief gebruik. Knelpunt is echter de aanwezigheid van een overstort van het rioolstelsel. Naar verwachting zal de kwaliteit van het overstortwater niet slechter zijn dan dat van andere gescheiden stelsels. De gemeente stelt voor om een overstortmeter te plaatsen teneinde vast te stellen of er nog overstorten optreden. Aan dit water zal een steiger worden gerealiseerd. Rembrandtlaan (sectie 40) Ook in deze sectie gaat het om relatief breed water dat geschikt is voor spelevarende jeugd. In de nabijheid van dit water bevinden zich twee overstorten van het gemengde riool, die leiden tot gemiddeld twee overstortingen per jaar. De gemeente gaat in de omgeving van dit water het verharde oppervlak afkoppelen. Als gevolg van de toevoer van rivierwater treden in dit water naar verwachting geen (bacteriologisch) negatieve effecten op van de overstorten. Om de bereikbaarheid van dit water te vergroten wordt een steiger aangelegd. Merwebolder (sectie 94 en 96) De grote waterpartijen en brede bermen lenen zich uitstekend voor spelevaren en verblijfsrecreatie. De waterkwaliteit is thans echter slecht (dikke kroosdekken en rottend water). Het betreft hier particulier water dat in de toekomst in handen komt van de gemeente Sliedrecht. In de vorige paragraaf worden basismaatregelen voorgesteld die de huidige slechte kwaliteit moet opschroeven naar de basiskwaliteit. Daar bovenop wordt voorgesteld om een steiger aan te leggen teneinde de bereikbaarheid van het water te vergroten Natuurlijk water De gebruiksfunctie natuurlijk water onderscheidt zich van andere wateren door brede natuurvriendelijke oevers, soms met geïsoleerde plassen en poelen of eilandjes en een grotere diversiteit in biotopen. De watergangen waaraan de functie natuur is toegekend liggen voor het merendeel langs de A15 en steken op een aantal locaties het stedelijk gebied in richting Merwede (zie bijlage 5). De meeste watergangen voldoen thans niet aan de minimale kwaliteitseisen. Structurele maatregelen zoals in de vorige paragraaf beschreven dienen de kwaliteit te verbeteren. Afgezien hiervan is een aantal knelpunten te signaleren die de waterkwaliteit negatief beïnvloedt: a) directe afstroming van regenwater van de A15 met daarin onder meer zouten (winter), metalen, olie en PAK s (Rijkswaterstaat, 1999); b) overstorten van rioolstelsels; c) afgekoppelde verhardingen, hoewel dit minder een probleem vormt; d) op veel plaatsen is nog sprake van harde oevers en/of ontbreken van natuurvriendelijke oevers; blad 28 van 40

29 Maatregelen Natuurzone watergangen langs de A15 In verband met de beperkte ruimte zijn maatregelen langs de A15 in de vorm van extra watergangen en voorzuivering niet mogelijk. De weg is een continue belasting van de watergangen aan weerszijden van de snelweg. Nader onderzocht dient te worden wat de mogelijkheden zijn om het regenwater van het asfalt gescheiden af te voeren naar het buitengebied alwaar voorzuivering kan plaatsvinden. Schoningsbeheer Door de aanleg van een natuurvriendelijke oever, ligt een vorm van natuurvriendelijk onderhoud voor de hand. De belevingswaarde van een natuurvriendelijke oever is veelal gericht op de gebruiksfunctie natuur, dus het is niet gewenst om jaarlijks de oever kaal te maaien. Het toelaten van meer begroeiing in de watergang hoort daarbij. Om te voldoen aan de keur en om de gewenste ontwikkeling van oevervegetatie te bewerkstelligen is/blijft onderhoud aan vegetaties noodzakelijk. Ten aanzien van onderhoud van natuurvriendelijke oevers heeft het HAV een notitie opgesteld. In deze notitie (Natuurvriendelijk onderhoud in het kader van stedelijke waterplannen HAV, februari 2004) worden voorstellen gedaan voor onderhoud natuurvriendelijke oevers. Het voorstel komt samengevat op het volgende neer. Gemeenten moeten voor aangepast onderhoud van natuurvriendelijke oevers een gedetailleerd onderhoudsplan kunnen overleggen welke is voorzien van een beheerkaart, zodat ook door het waterschap zicht op het onderhoud kan worden gehouden. Dit dient met het HAV (bureau Vergunningverlening & Handhaving) besproken te worden en naar aanleiding daarvan kan vergunning worden verleend aan de gemeente voor aangepast onderhoud. Verder dient het hoogheemraadschap nog nieuw beleid en/of een onderhoudsplan op te stellen voor natuurvriendelijke oevers die in onderhoud zijn of komen bij het hoogheemraadschap Bluswater De brandweer van Sliedrecht heeft een aantal locaties aangewezen van waaruit zij water moet kunnen innemen. In het bebouwde gedeelte ten zuiden van de A15 komen enkele punten voor waar 360 m 3 /uur per locatie dient te worden ingenomen. Dit leidt plaatselijk tot capaciteitsproblemen. blad 29 van 40

30 Maatregelen Dit probleem is te verwachten bij de Grevelingenlaan omdat het water binnen een apart stuwgebied ligt en uitsluitend aanvoer heeft via een zuurstofinjector. Knelpunten kunnen zijn: - onvoldoende toestroming inname categorie 4 Grevelingenlaan; - de afstand tussen achterzijde blusvoertuig en de waterwinplaats is plaatselijk meer dan de maximale afstand van 8 m; - het ontbreken van opstelplaatsen langs het water; - het ontbreken van bebordingen. Geadviseerd wordt om vanuit de gemeente in overleg te treden met de brandweer en de knelpunten nader te inventariseren en adequate oplossingen hiervoor aan te dragen. Het meest acute knelpunt, onvoldoende toestroming, kan worden opgelost door de duiker Ø 800 mm bij de zuurstofinjector te openen. Dit dient in het plan van de brandweer te worden vastgelegd. Als het om onderhoud gaat dan dienen de inlaatpunten regelmatig te worden geschoond (verwijdering waterplanten) en de toegankelijkheid van het water te worden gecontroleerd. blad 30 van 40

31 5 Monitoring 5.1 Inleiding Voor, tijdens en na uitvoering van de maatregelen is het noodzakelijk om de verbetering in de waterkwaliteit en kwantiteit te volgen. De resultaten van deze monitoring geven onder andere inzicht in de volgende vragen: Hoe verbetert de waterkwaliteit? Waar vindt deze waterkwaliteitsverbetering plaats? Worden de gestelde doelen bereikt? Welke maatregelen zijn het meest succesvol? Hoe kan de waterkwaliteit verder verbeterd worden? Welke peilen en afvoeren treden op in het open water? 5.2 Monitoring waterkwaliteit Gelet op de maatregelen zal de waterkwaliteitsverbetering mogelijk een korte termijn proces zijn. Met name de maatregelen die leiden tot verhoging van de zuurstofhuishouding (injectie, circulatie, waterinlaat en kroosverwijdering) kunnen bij implementatie snel zichtbaar zijn. Voorgesteld wordt om de monitoring te richten op de zuurstofhuishouding en de aquatische ecologie. Zie voor de monitoringlocaties figuur 5.1. Verder dient monitoring plaats te vinden naar de ontwikkeling van kroosdekken. Daartoe dient gedurende de zomermaanden frequent de watergangen te worden gecontroleerd op kroos. Aan de hand van deze waarnemingen kan tijdig kroosverwijdering plaatsvinden. Bovendien kan deze monitoring leiden tot extra maatregelen bij hot spots die aanleiding geven tot versterkte kroosgroei. Van belang is om aansluiting te zoeken bij het monitoringprogramma van het zuiveringsschap. Op circa 14 locaties in het oppervlaktewater worden door het zuiveringsschap periodiek bemonsteringen en analyses uitgevoerd. Het analysepakket bestaat uit algemene parameters als geleidbaarheid, ph en temperatuur en macroparameters als nutriënten, BZV (biologisch zuurstofverbruik) en sulfaat. In figuur 5.1 zijn deze locaties als zwarte bolletjes gemarkeerd. Voorgesteld wordt om de rode bolletjes zoveel mogelijk te laten samenvallen met bestaande meetpunten (dus geen extra locaties introduceren). Ten aanzien van zuurstofmetingen bestaat er een goede momentopname van de zomer Om de veranderingen te kunnen waarnemen wordt geadviseerd om vanaf zomer 2005 jaarlijks tweemaal de zuurstofwaarden in alle secties van het oppervlaktewater te meten (juli en augustus). Deze metingen kunnen vervolgens tot ruim na de implementatie van de laatste maatregelen worden doorgezet. Verder wordt geadviseerd om een ecoscan uit te voeren van de biologische waterkwaliteit (vegetatie en macrofauna) voor alle watergangen. Dit dient bij voorkeur plaats te vinden in de maand september van de jaren 2006 en blad 31 van 40

32 Monitoring Hierbij wordt er vanuit gegaan dat de belangrijkste maatregelen voor 2006 zijn doorgevoerd. De ecoscan van 2001 kan daarbij als referentie dienen.... P P.... P.=Bestaand meetpunt open water ZHEW. =Voorstel meetpunt fysisch-chemisch P=Voorstel peilregistratie Figuur 5.1: Voorgestelde locaties monitoring fysisch-chemisch en waterpeilen 5.3 Monitoring waterkwantiteit Een aantal maatregelen in het stedelijk waterplan heeft betrekking op de waterkwantiteit (inlaat, circulatie, afvoer concentreren op stuw S1, vergroting van de berging, optimalisering van de afvoer). Van belang is om na te gaan welke peilstijgingen optreden als gevolg van de ingrepen. In verband met het incidentele karakter wordt uitgegaan van continue meting op een aantal locaties in het stedelijk water van Sliedrecht. Deze meetlocaties kunnen mogelijk worden gekoppeld aan het geautomatiseerde rioleringsbewakingssysteem van de gemeente. Zie figuur 5.1 voor de meetlocaties. blad 32 van 40

33 6 Kosten en planning 6.1 Algemeen De maatregelen zoals in dit rapport genoemd worden in dit hoofdstuk geraamd. Hoewel de plaatselijke situatie is verkend en zoveel als mogelijk onverwachte zaken zijn meegenomen, zijn de geraamde kosten indicatief. De aanwezigheid van kabels en leidingen; het voorkomen van teerhoudend asfalt; locale bodemverontreinigingen; eigendomssituaties; etc. kunnen van grote invloed zijn op de feitelijke aanlegkosten. Genoemde zaken zijn niet geïnventariseerd. Evenmin zijn kosten opgevoerd voor transacties inzake grondverwerving, het vestigen van een zakelijk recht etc. (actieve inspanningen voor verwerving, notariële kosten, belastingen). Alle genoemde bedragen in de navolgende paragrafen zijn inclusief BTW, advieskosten, aannemerskosten, winst en risico, engineering en directiekosten. Bovendien is een post onvoorzien van 10% opgenomen. 6.2 Kosten en planning van de maatregelen In tabel 5.1 zijn de te onderscheiden onderdelen samengevat. Onderscheid kan worden gemaakt in basis maatregelen die voor grote delen van het watersysteem van Sliedrecht een gunstig effect hebben op de waterkwaliteit en specifieke maatregelen die locale problemen dienen op te lossen. In de tabel is ook nog een post onderzoeksmaatregelen voor het visstandbeheerplan opgenomen. De kostenverdeling over de jaren geeft in feite de planning weer voor de komende 5 jaren (gekleurde kolommen). De laatste kolommen van de tabel geven de verdeling van de kosten tussen de participanten weer. De totale kosten van de maatregelen en monitoring worden geraamd op ,- met in achtneming van de condities die in paragraaf 5.1 zijn gegeven. blad 33 van 40

34 UITVOERINGSSCHEMA MAATREGELEN (kosten incl. BTW en 10% onvoorzien) totaal kostenverdeling in % kostenverdeling in Basismaatregelen Gemeente HAV ZHEW Derden Gemeente HAV ZHEW Derden 1 Aanpassen stuwpeilen Watercirculatiegemaal Vier locaties zuurstoftoevoeging Kroos verwijderen PM PM PM PM ,3 33,3 33, Waterinlaat Natuurvriendelijke oevers ,3 33,3 33, Specifieke maatregelen 7 Zuurstofinjector Rijnstraat Vergroten waterberging Stationspark II gedekt 0 Sliedrecht-oost (zie verbinding B) peilbeheer Rijswaard Verplaatsing gemaal Merwebolder Afkoppelen verhard oppervlak 0 12 Plaatselijke vergroting waterdiepte ,3 33,3 33, Opheffen kopsloten Terrein Merwebolder gedekt 0 Watergang langs Tolsteeg Dreespark Thorbeckelaan Hopper P.C. Hooftlaan Optimalisatie aan- en afvoer Duiker 11 Goeman Borgesiusweg Duiker 13 Hobbemastraat Verbinding viaduct Stationsweg (A) Verbinding Noord Oost Kwadrant (B) Aanleg steigers Overige maatregelen Verhoging waterpeil Merwebolder 0 Oever verstevigen Visstandbeheerplan opstellen Monitoren ,3 33,3 33, Totaal blad 34 van 40

35 6.3 Beheer en onderhoud Naast aanlegkosten zijn er beheerkosten voor kroosverwijdering en schonen van wateren met de functies wedstrijdviswater, recreatiewater, natuurlijk water en water basisfunctie. Met uitzondering van kroosverwijdering worden de activiteiten beschouwd als regulier werk. Hiervoor worden geen extra kosten in het stedelijk waterplan opgenomen. De kosten die extra benodigd zijn om de doelstellingen uit het waterplan te realiseren zijn circa ,- per jaar (inclusief BTW). Het gaat om kosten van het (extra) verwijderen van het kroos dat in de huidige situatie blijft liggen. Voorgesteld wordt om het geraamde bedrag gelijkelijk te verdelen onder de 3 participanten. Vervolgens zullen tot 2009 jaarlijks de benodigde kosten worden bepaald op basis van de mate van kroosontwikkeling en de ervaringen met deze maatregel. Op dit moment is nog niet bekend hoe vaak geruimd moet worden om de kroosgroei terug te dringen. Evenmin is bekend hoe de kroosgroei zich zal gaan ontwikkelen. Verwacht mag worden dat door de reeds ingezette waterkwaliteitsverbetering en de aanvullende maatregelen die nog genomen gaan worden in het kader van het Stedelijk Waterplan de kroosgroei op termijn zal verminderen. Het is door de ongunstige bodemgesteldheid in Sliedrecht echter niet te verwachten dat kroos geheel zal verdwijnen. Gezien de grote onzekerheden in de kroosgroei is het gewenst om meer ervaring op te doen met deze maatregel en jaar op jaar te bezien welk bedrag jaarlijks benodigd zal zijn om het kroos te verwijderen. 6.4 Kosten monitoring Ten aanzien van de monitoring wordt onderscheid gemaakt in: Fysisch-chemische onderzoeken. Voorgesteld wordt om op vier nader te selecteren locaties in Sliedrecht de waterkwaliteit te meten met een frequentie van 12x per jaar (kosten ,-). Zuurstofmetingen van alle secties met een frequentie van 2x per jaar looptijd 5 jaar (kosten ,-). Twee eco-scans van alle secties (kosten ,-). Continue peilregistratie (kosten nog niet bekend). De kosten voor de monitoring, uitgesmeerd over een periode van 4 jaren, worden geraamd op totaal ,-. blad 35 van 40

36 7 Effectiviteit van de maatregelen 7.1 Algemeen Dit hoofdstuk gaat nader in op de te verwachten effecten van de voorgestelde maatregelen. In het stedelijk waterplan (SWP) wordt een groot aantal maatregelen voorgesteld die met name de waterkwaliteit een positieve impuls moeten geven. Watergangen waar geen bijzondere gebruiksfunctie aan is gegeven, hebben enkel een basisfunctie. Conform het IWBP-2 moeten deze watergangen voldoen aan het basiskwaliteitsniveau, waterkwaliteitsklasse IIIB. Tevens moet er voldoende doorstromend profiel, en bergend vermogen aanwezig zijn om waterafvoer en berging te kunnen garanderen. Voor de basisfunctie geldt de algemene doelstelling om in Sliedrecht biologisch gezond water te realiseren. Bovenop de basisfunctie worden doelen nagestreefd behorende bij aanvullende gebruiksgerichte functies. De aanvullende gebruiksfuncties in Sliedrecht zijn: wedstrijdviswater; recreatiewater; natuurlijk water. Daarnaast is er verspreid over het watersysteem van Sliedrecht een groot aantal inname punten voor bluswater. De doelen hiervan zijn beschreven in hoofdstuk 2. In het navolgende wordt per gebruiksfunctie nagegaan of de voorgestelde maatregelen afdoende zijn om de doelen te bereiken. 7.2 Basisfunctie Het stedelijk water voldoet thans niet aan de MTR-normen zoals het Rijk die voor oppervlaktewateren heeft gesteld. Naast relatief hoge gehalten aan nutriënten gaat het vooral om de lage zuurstofgehalten in het oppervlaktewater. De voorgestelde maatregelen zijn voor een deel kwantitatief doorgerekend (zuurstofinjectie). Het merendeel van de maatregelen zijn echter gebaseerd op expert judgement. De maatregelen in het SWP richten zich primair op: Structurele verhoging van de zuurstofgehalten in het oppervlaktewater. Terugdringing van nutriënten. Verbetering van de waterbeheersing. blad 36 van 40

37 Effectiviteit van de maatregelen Waterkwaliteit Als naar de effectiviteit van de bestaande zuurstofinjectors wordt gekeken dan blijkt dat deze in de beschouwde segmenten zorgen voor 3-5 mg O 2 /l. Vergroting van deze capaciteit alsmede de onderstaande maatregelen beogen een structureel hoger niveau van zuurstofgehalten. De maatregelen zijn: uitbreiding van de zuurstoftoevoervermogen met 220 kg O 2 /dag middels vier bellen beluchters; inlaat en verdeling van water uit de Merwede over vier richtingen (7 10 mg O 2 /l); watercirculatie; kroosverwijdering; afvoer concentreren via Stuw 1. Kroosverwijdering vormt voor het bereiken van de basisfunctie een essentieel onderdeel binnen het pakket van maatregelen. Dit dient plaats te vinden ten einde diverse afgeleide problemen te voorkomen. Kroosverwijdering (hier Merwebolder) blijft noodzakelijk Het O 2 -verbruik door de bodem en de zuurstofvraag door kwel is relatief groot. Naar verwachting zal ná implementatie van de maatregelen 80 tot 90% van de watergangen voldoen aan de zuurstofnorm (huidige situatie circa 30%). De nutriënten in het oppervlaktewater zullen als gevolg van de voorgestelde maatregelen gelijk of lager zijn dan nu. Met name in de zomermaanden zal door waterinlaat vanuit de Merwede, zuurstofinjectie op meerdere locaties; aanleg natuurvriendelijke oevers en verwijdering van biomassa (kroos) de gehalten aan N en P worden verlaagd. Omdat het systeem van Sliedrecht van nature als voedselrijk is te beschouwen (onder andere nutriëntrijke kwel) is de verwachting dat de gehalten aan N- en P-totaal structureel niet tot beneden de MTR kunnen worden teruggebracht. blad 37 van 40