RAADSVOORSTEL. De raad der gemeente Sliedrecht. Onderwerp: Agendapunt 8. Sliedrecht, 21 januari Vaststelling Stedelijk Water Plan

Transcriptie

1 RAADSVOORSTEL De raad der gemeente Sliedrecht. Agendapunt 8 Sliedrecht, 21 januari 2005 Onderwerp: Vaststelling Stedelijk Water Plan Historie Na een achterstand in baggeren, werd naar aanleiding van het project Van kraan tot rivier in 1994 besloten het zogenaamde 10-jarig baggerschema op te stellen. Nagenoeg tegelijkertijd is begonnen met de uitvoering van het eerste Gemeentelijk Riolerings Plan (GRP ). Hiermee werd ingestoken op het tweesporen beleid om zowel de vuiluitworp vanuit de riolering naar het oppervlaktewater te beperken en het op diepte brengen van de vijvers. Tevens werd STIWAS (STImulering WAterkwaliteits Spoor) opgestart om de kwaliteit van het oppervlaktewater verder te verbeteren. Helaas bleef de kwaliteit van het oppervlaktewater achter bij de verwachtingen. Vooral in de zomermaanden kenmerken de vijvers zich door een chronisch tekort aan zuurstof. Vegetatie onderzoek heeft aangetoond dat na STIWAS de kwaliteit van het oppervlaktewater wel was verbeterd, maar nog lang niet voldoende is. Om werkelijk greep te krijgen op de oorzaak van de slechte zuurstofhuishouding en om te kijken in hoeverre het watersysteem van Sliedrecht voorbereid is op toekomstig wateroverlast, heeft het college op 25 juni 2002 ingestemd om gezamenlijk met het Hoogheemraadschap van de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden en het Zuiveringsschap Hollandse Eilanden en Waarden, een Stedelijk Water Plan (SWP) op te stellen. Aanpak Stedelijk Water Plan Na het besluit van het college van 25 juni 2002 werd een stuurgroep en een projectgroep samengesteld. In de stuurgroep namen bestuurders deel van de drie belanghebbende organisaties: Hoogheemraadschap van de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden voor de waterkwantiteit, Zuiveringsschap Hollandse Eilanden en Waarden voor de waterkwaliteit en de gemeente. Voor de gemeente werd dit wethouder R.G. van de Ven, die tevens voorzitter van de stuurgroep werd. De voorzitter van de projectgroep nam deel aan de stuurgroepvergaderingen. Eén van de eerste taken voor de projectgroep was het aanschrijven van diverse ingenieursbureaus, om prijs op te laten geven voor het begeleiden van het project, het maken van de benodigde berekeningen, onderzoek, schrijven van de rapporten etc. Tevens werd in Het Kompas bekend gemaakt, dat de gemeente voornemens was een SWP op te stellen en aan de burgers werd gevraagd om eventuele suggesties, meningen, problemen etc. aan te leveren. Het was zelfs mogelijk om eventueel in de projectgroep deel te nemen. Aan deze uitnodiging hebben hengelvereniging De Voorn en de milieuraad gehoor gegeven. Verder

2 - 2 - heeft deze uitnodiging weinig of geen reacties opgeleverd. Van de milieuraad is bekend dat deze na de start van de projectgroepvergaderingen is opgeheven. Na het op rij zetten van alle voorgaande onderzoeken en maatregelen is begonnen met onderzoek. Er werden watermonsters genomen en geanalyseerd, peilbuizen geslagen (diepe tot in het eerste watervoerend zandpakket en ondiepe voor het grondwaterpeil). Tevens werd gestart met het digitaal in kaart brengen van het watersysteem, om computerberekeningen uit te kunnen voeren naar de waterkwantiteit en de waterkwaliteit, welke hieronder kort worden toegelicht. a. Waterkwantiteit Uit de berekeningen voor de waterkwantiteit kwam de conclusie, dat het watersysteem redelijk op orde is, maar dat in de toekomst, bij de verwachte klimaatveranderingen het systeem niet voldoet. Voor de berekening van het te kort aan oppervlaktewater zijn twee scenario s doorgerekend: een voor de korte termijn: tot 2015 en een voor de lange termijn: tot Voor de korte termijn is uitgegaan van het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW). Deze berekeningen geven aan dat voor 2015 Sliedrecht nog 10,4 ha oppervlaktewater moet realiseren. Voor de lange termijn is uitgegaan van WaterBeleid 21 eeuw (WB 21). Deze berekeningen geven aan dat voor 2050 Sliedrecht 12,4 ha oppervlaktewater moet realiseren. Hierbij moet aangetekend worden dat als in ,4 ha oppervlaktewater is gerealiseerd, er tussen 2015 en 2050 slechts 2 ha oppervlaktewater moet worden gerealiseerd. Eerdere berekeningen van het Hoogheemraadschap voor de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden hebben een tekort van 30 ha oppervlaktewater aangegeven. Omdat dit een zogenaamde quickscan betrof, wordt deze berekening verlaten en met de berekening van het SWP de definitieve oppervlakte vastgesteld. b. Waterkwaliteit Voor de waterkwaliteit waren de uitkomsten slecht te noemen. Door de enorme kweldruk vanuit de ondergrond worden de vijvers voortdurend gevoed met wel- en kwelwater. Dit wel- en kwelwater is zuurstofloos, heeft een hoog nutriënten (voedingsstoffen) gehalte en is rijk aan ongebonden ijzer. Het ongebonden ijzer wil gaan oxideren, zodra het in aanraking komt met water waarin nog enigszins zuurstof aanwezig is, zodat de in het oppervlaktewater aanwezige zuurstof wordt verbruikt. De aanwezige nutriënten leiden in de zomermaanden tot kroosgroei. Dit kroos sluit het oppervlaktewater af van de buitenlucht, zodat er geen zuurstof opname van de lucht naar het water meer plaats kan vinden. Bovendien zorgt het kroos ervoor dat er geen of onvoldoende zonlicht door kan dringen naar de bodem van het water, zodat de aanwezige waterplanten niet meer tot groei komen en afsterven. Onderzoek (redox-metingen) hebben uitgewezen dat het in de vijvers altijd aanwezige slib een grote vraag heeft naar zuurstof. Het slib, maar ook de aanwezige veenbodem heeft de eigenschap zich verder te oxideren. Daarvoor is zuurstof nodig. Hoe hoger de temperaturen, hoe sterker de vraag naar zuurstof. Alle factoren bij elkaar geven in de zomermaanden een chronisch tekort aan zuurstof. Het gevolg hiervan is dat al het leven s zomers afsterft. Het water gaat stinken. Dit leidde vervolgens tot de volgende uitwerking.

3 - 3 - Uitwerking Stedelijk Water Plan Bij de uitwerking van het Stedelijk Water Plan zijn de volgende maatregelen te onderscheiden. a. Maatregelen ter verbetering van de waterkwantiteit Om de afvoer van water ook na de verwachte klimaatveranderingen adequaat te laten verlopen, zonder wateroverlast te krijgen, zijn de volgende maatregelen voorgesteld: - vergroten van de duikers onder de Goeman Borgesiusweg en Hobbemastraat; - maken van een openwater verbinding aan de oostzijde onder het nieuw te bouwen viaduct rijksweg Stationsweg (deze mogelijkheid wordt nu geboden, omdat de op- en afritten zijn opgeheven; onder het fiets- voetpad ten noorden van het viaduct zal een duikerverbinding gemaakt worden; hier moet een kabel- en leidingentracé worden gepasseerd); - maken van een verbinding onder de Rijksweg tussen park Boog en Noord Oost Kwadrant (de verbinding onder de rijksweg is al aanwezig, de vijver tussen de hoogspanningsmast en de Rijksweg moet nog gegraven worden; ook hierbij moet een kabel- en leidingentracé worden gepasseerd); - vergroten waterberging. Voor de nabije toekomst (2015) heeft Sliedrecht een berekend tekort van 10,4 ha oppervlaktewater; een paar hectare kan nog gevonden worden binnen de bebouwde kom op de volgende locaties: - in het Stationspark II komt meer water dan de verplichte 10%; - bij de ontwikkeling van Baanhoek-oost is de mogelijkheid aanwezig om meer water te creëren; - door het graven van de nieuwe waterverbinding in het Noord Oost Kwadrant; Het overige tekort (afhankelijk van de te realiseren extra ha binnen de bebouwde kom) zal te zijner tijd bij de ontwikkeling van de zogenaamde rand- of merwedezone, ten noorden van de spoorlijnen gevonden moeten worden. b. Maatregelen ter verbetering van de waterkwaliteit Om de waterkwaliteit te verbeteren zijn de volgende maatregelen voorgesteld: - plaatsen van een watercirculatie gemaal. Hiervoor kan een rioolgemaal worden gebruikt dat na het gereed komen van de rioleringswerken van de Nijverwaard overbodig is geworden; - plaatsen van zuurstofinjectoren; - verwijderen van kroos; - inlaten van rivierwater (het rivierwater heeft minder nutriënten dan het water in de vijvers en is bovendien zuurstofrijk). In juni 2003 is een proef gestart door de persleiding van het overstortgemaal in het Middenveer te laten hevelen; ondanks de lange warme zomer van 2003 en de zomer van 2004 heeft in de vijvers geen vissterfte van betekenis meer plaatsgevonden. Al het oppervlaktewater in Sliedrecht stroomt uiteindelijk over drie stuwen naar de polder; door nu de stuwen in het oosten en het centrum omhoog te zetten en de westelijke stuw naar beneden te zetten, wordt het water door nagenoeg geheel Sliedrecht geleid; - maken van natuurvriendelijke oevers (door voornamelijk in de zone ten zuiden van de rijksweg de oevers natuurvriendelijk te maken ontstaat er een overloop gebied, zodat bij het stijgen van het waterpeil deze gebieden als extra berging dienst doen); een overgangszone tussen water en land waarbij planten als biezen groeien geeft een positief effect op de waterkwaliteit.

4 - 4 - c. Overige maatregelen Buiten de belangrijkste maatregelen zoals hierboven omschreven, zijn er nog een aantal andere maatregelen te treffen en onderzoeken te verrichten. - bij de uitvoering van de STIWAS maatregelen is in de Rijnstraat een watercirculatiegemaal geplaatst; de capaciteit van dit gemaal moet van 20 m³/h naar 50 m³/h verhoogd worden; - de duiker tussen de Wilgenhof en het Dreespark zal iets geopend moeten worden, zodat ook in het Dreespark doorstroming ontstaat; - de woningen in de Rijswaard staan zo laag, dat in het recente verleden deze woningen al diverse keren onder water zijn gelopen; hier zal een gemaaltje geplaatst worden, zodat bij de stijging van het waterpeil deze sloten laag gehouden kunnen worden; - verplaatsen gemaal Merwebolder; deze maatregel staat aan het einde van de planperiode gepland (na het uitvoeren van de overige maatregelen zal de waterkwaliteit ter plaatse van het gemaal beoordeeld worden; bij slecht blijvende waterkwaliteit dient het gemaal te worden verplaatst); - afkoppelen van verhard oppervlak (dit is een maatregel, welke de gemeente Sliedrecht al jaren hanteert); gelijk met het opstellen van het SWP is een afkoppelplan gemaakt; nu de gemeente aan de basisinspanning riolering voldoet en een afkoppelplan heeft, is het mogelijk om voor het afgekoppelde oppervlak subsidie van het ZHEW te verkrijgen (het afkoppelen blijft een speerpunt in het (riolering)beleid; met de verwachte klimaatveranderingen blijft afkoppelen een noodzaak; in de waterkwantiteit berekeningen is rekening gehouden met het door het afkoppelen direct afvoeren van verharde oppervlakken naar het oppervlaktewater; in het GRP zal hierop uitvoerig worden ingegaan); - plaatselijk vergroten van waterdiepte (om de visstand beter door de winter te laten komen en als er bij strenge winters een dik pakket ijs op de vijvers ligt, is het noodzakelijk om tegelijk met baggeren, daar waar het mogelijk is, de vijver plaatselijk dieper dan 1 meter te maken; hierbij valt te denken aan relatief grote wateroppervlakken zoals in het Noord Oost Kwadrant); - opheffen van kopsloten (er zijn enkele sloten welke aan één einde doodlopen; vaak zijn deze kopsloten gemakkelijk doorstromend te maken); - aanleg van vissteigers (deze steigers zijn tevens toegankelijk voor minder validen; de plaats wordt in overleg bepaald; deze maatregel is naar het einde van de planperiode gezet); - verhoging van het waterpeil van de Merwebolder (het nu particuliere water rondom de Merwebolder (ASVZ) worden via een pompgemaal op een lager peil gehouden); bij de ontwikkeling van Baanhoek-oost zal onderzocht moeten worden in hoeverre het mogelijk is de onderbemaling geheel of gedeeltelijk op te heffen; - oevers verstevigen (enkele oevers moeten verstevigd worden); - opstellen van een visstandbeheersplan (samen met de hengelvereniging De Voorn zal in 2006 een plan opgesteld worden) - monitoren van maatregelen (na het uitvoeren van de belangrijkste maatregelen is het noodzakelijk om te bezien of de investeringen geleid hebben tot het gewenste resultaat). Financiën In de bijlage op bladzijde 34 van het SWP is het overzicht voor de planperiode van weergegeven met een totaal van afgerond (bedragen zijn in dit overzicht incl. BTW). Voor de uitvoering van het Stedelijk Water Plan zal het Hoogheemraadschap van de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden een bedrag van bijdragen. Het Zuiveringsschap Hollandse Eilanden en Waarden zal een bedrag van gaan bijdragen.

5 - 5 - De gemeente dient zelf een bedrag van over de planperiode bij te dragen. Alle kosten dienen uit onze lopende budgetten (Waterpartijen, P075) bijgedragen te worden. Alleen voor het ruimen van kroos wordt 2005 een proefjaar. Voor het actief ruimen van kroos wordt een bedrag van extra nodig geacht. Elk van de drie partijen dragen voor 2005 maximaal ,- bij. Door het inlaten van rivierwater met minder nutriënten en het baggeren is het mogelijk dat in de toekomst minder kroosgroei gaat optreden. Na de zomer van 2005 zal één en ander worden geëvalueerd. Fusie naar Waterschap Rivierenland Per 1 januari 2005 gaat het Zuiveringsschap Hollandse Eilanden en Waarden gedeeltelijk en het Hoogheemraadschap voor de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden geheel over in Waterschap Rivierenland. De gemaakte afspraken die door deze partijen met de gemeente zijn gemaakt, zullen door het Waterschap overgenomen worden. Intentieverklaring Het is de gewoonte om bij dergelijke plannen waarbij partijen zich verplichten bepaalde inspanningen te verrichten om deze verplichtingen kracht bij te zetten door het ondertekeningen van een Intentieverklaring. Omdat de ondertekening van de intentieverklaring pas in 2005, na de fusie kan plaatsvinden, zal de intentieverklaring door waterschap Rivierenland en de gemeente worden ondertekend. Communicatie Tijdens de gehele procedure om te komen tot een Stedelijk Water Plan is uitvoerig gecommuniceerd met de burgers van de gemeente. Bij de start is gevraagd input te geven voor het plan. Na het in concept gereed komen van het plan is een huis-aan-huis krant verspreid. In deze krant werd opgeroepen om naar de voorlichtings- c.q. discussieavond in het CJMVgebouw te komen. Na vaststelling van het plan door de Raad zal samen met waterschap Rivierenland de intentieverklaring worden ondertekend. Voor de ondertekening zal de pers uitgenodigd worden. Direct na de ondertekening zal met het symbolisch openen van de hevel de start gegeven worden voor de uitvoering van de plannen. Ook hierbij zal de pers uitgenodigd worden. Op de gemeente pagina van Het kompas zal daarna uitvoerig ingegaan worden op het SWP. Voorstel Wij stellen u voor het Stedelijk Water Plan, zoals dit ter inzage ligt met bijlagen in de raadsportefeuille, vast te stellen. De leden van de commissie Ruimte en Groen willen het plan in de raad bespreken. Burgemeester en Wethouders van Sliedrecht, de secretaris, de burgemeester, M.J. Verhoef M.C. Boevée