BIJLAGEN. Inhoud 2017/11530

Transcriptie

1 BIJLAGEN Inhoud 1 Wijzigingen Norm 2008, EN 1176 en EN Algemene kengetallen speelplaatsen Algemene kengetallen speelplaatsen Notitie rubber ondergronden en kunstgras op speelplaatsen in Zaanstad Particuliere toestellen in de openbare ruimte; aanpak Gemeente Almere Voorbeeld overeenkomst beheer door bewoners

2 1 Wijzigingen Norm 2008, EN 1176 en EN In Nederland geldt voor toestellen die geplaatst zijn voor 1 juni 2009 dat de oude normen van kracht blijven. Over geheel omsloten toestellen (onder andere vrije val glijbanen, ballenbaden en monorails) en over ruimtelijke netstructuren zijn nieuwe normdelen gepubliceerd. De belangrijkste wijzigingen in de al bestaande normdelen zijn: Vingerbeknelling: In de oude norm (1997) is de hoogte waarboven vingerbeknelling gemeten moet worden 1,20 meter, in de nieuwe norm (2008) is dit 1 meter. Valdempende ondergronden Alle toestellen met een gedwongen beweging hebben in de nieuwe norm (2008) verplicht een valdempende ondergrond. In de norm uit 1997 staan geen aanvullende eisen voor valdemping voor toestellen onder de 60 cm. In de nieuwe norm (2008) is de eis voor valdemping aangescherpt. Alle toestellen met gedwongen beweging (bijv. draaimolen, veerwip, wip, schommel kabelbaan of glijbaan) moeten een valdempende ondergrond hebben. Deze valdempende ondergrond moet een HIC-waarde meting hebben, net zoals deze eis geldt voor toestellen hoger dan 60 cm. In Nederland is daarnaast besloten om gras als ondergrond in principe toe te staan tot een valhoogte van 1,5 meter. Maar de grondsoort onder het gras is uiteindelijk bepalend voor de HIC-waarde dus de maat van 1,5m is slechts een indicatie. Toegankelijkheid De leeftijdsgrens van 36 maanden die in de norm genoemd werd is komen te vervallen, in de praktijk is er geen onderscheid te maken tussen jongere kinderen met een zeer goede klimvaardigheid en oudere kinderen die wat minder handig zijn. In de nieuwe norm zijn de eisen voor toegankelijkheid niet gewijzigd, alleen de leeftijdsgrens is komen te vervallen. Valhoogte binnen het toestel Bij hellende vlakken binnen een toestel is de maximale valhoogte binnen toestellen van 1 meter in de nieuwe norm vervallen. Maximale vrije valhoogte Als aanvulling op de valhoogtematen voor staan en zitten, is er nu ook een valhoogte bepaald vanaf plekken waar men uitsluitend aan kan hangen of vastpakken van maximaal 4 meter. Hangende balken met een gewicht boven de 25kg Deze hebben onder andere een maximale uitslag van 100 mm en in de meest ongunstige stand moeten ze 400 mm boven de grond blijven. Ook mogen ze niet dichter dan 230 mm bij de ondersteunende palen komen. 2

3 Steile speelelementen Steile speelelementen met een hoek van meer dan 45 worden nu expliciet genoemd in de norm. Voor toestellen met een makkelijk toegankelijk platform boven een steil speelelement is de maximale hoogte van het steile speelelement 2 meter. In andere gevallen is een steil speelelement maximaal 3 meter hoog met eventueel handgrepen op maximaal 4 meter hoogte. Openingen in balustrades Openingen in de balustrade, om op een platform te klimmen hebben een maximale breedte van 1,2m. Een opening in de balustrade smaller dan 500 mm moet zonder dwarsstang/leuning uitgevoerd worden, een opening in de balustrade breder dan 500 mm moet met dwarsstang/leuning uitgevoerd worden. Koordjestest De lengte van het koordje van de "toggle test" is teruggebracht van 600mm (1997) tot 400mm (2008). Testlichamen hoofd en nekbeknelling Een verandering in de maatvoering van de testlichamen voor hoofd en nekbeknelling zorgt ervoor dat de maten van geheel begrensde openingen met de onderkant boven 60cm veranderen: Spijlafstand bij hekjes Omdat de testprocedures voor hoofdbeknelling zijn aangepast, mogen de afstanden tussen de spijlen van een hek niet groter zijn dan 89 mm, in de oude norm geldt 110 mm (1997) Mazen Om hoofdbeknelling te voorkomen mogen de mazen van netten volgens de nieuwe norm (2008) óf kleiner zijn dan 130X130mm óf groter dan 230X230mm. Gedeeltelijk begrensde openingen De test voor gedeeltelijk begrensde openingen is gewijzigd en uitgebreid en duidelijker omschreven in de nieuwe norm. Zie de norm voor de volledige test. Wiptoestellen De minimale maat van handgrepen en voetensteunen van wippen en veerwippen is in de nieuwe norm (2008) aangepast, de diameter moet minimaal 44 mm zijn en uitstekende delen mogen niet langer dan 22 mm zijn. Schommels 3

4 Er is een uitbreiding van de norm voor schommels met een zogenaamde "contactschommel" waarbij de schommels in een cirkel staan opgesteld en er wordt geschommeld naar een centraal punt. De vrije ruimte bij deze schommels mag (gedeeltelijk) overlappen. Schommels met maar 1 ophangpunt moeten volgens de nieuwe norm (2008) een extra bevestiging hebben. De testmethode voor schommelzitjes is in de nieuwe norm verduidelijkt. 4

5 2 Algemene kengetallen speelplaatsen 2.1 Algemene kengetallen speelplaatsen Leeftijdscategorieën jeugd: A- jeugd, leeftijd 0 t/m 6 jaar B- jeugd, leeftijd 7 t/m 12 jaar C- jeugd, leeftijd 13 t/m 18 jaar actieradius 300 meter actieradius 600 meter actieradius meter en verder. Oppervlaktebeslag speelvoorzieningen en vervangingsinvesteringsprijzen (prijspeil 2016, bedragen gemiddeld exclusief BTW, inclusief VAT) A-jeugd B-jeugd C-jeugd Gecombineerde A en B plek Jongerenactiviteitenplek Skateplek Kunstgrasvoetbalveld Basketbalplein Sportveld algemeen Ouderenplek (fitness) 10 meter x 10 meter 15 meter x 15 meter 20 meter x 20 meter 20 meter x 20 meter 25 meter x 50 meter 20 meter x 30 meter 15 meter x 35 meter 30 meter x 40 meter 20 meter x 50 meter 25 meter x 25 meter EIke leeftijdsgroep heeft een bepaald aantal speeltoestellen per speelplek: A-jeugd 3 speeltoestellen met minimaal 6 spelaanleidingsmogelijkheden. B-jeugd 3 speeltoestellen met minimaal 6 spelaanleidingsmogelijkheden. Gecombineerde A en B jeugd 5 speeltoestellen of meer 0 C jeugd 3 sporttoestellen en 1 onderkomen van minimaal 30 m2, liefst gecombineerd met sportveld. Veiligheidsondergronden van de speelplekken bestaan uit: Kunstgras, rubber tegels of gietrubber. EIke speelplek is voorzien van: Bankje type DSB, FSC-hardhout 5

6 Afvalbak Bammens capitol rood Bordje op flessenpaal 2,20 m boven maaiveld, verboden voor honden. Inrichtingseisen van buitenruimte voor jongeren Voor de inrichting van een buitenruimte voor jongeren zijn er verschillende mogelijkheden of combinaties daarvan: Basketbalveld met 1 of 2 palen of 1 paal in het midden met een 3-zijdige basket. Voetbalveld met 2 hoge doelen, mogelijk verhard met tegels of kunstgras voor gebruik gedurende het hele jaar. Fittpointtoestel(len) met zitgelegenheid. Een combinatie van bovenstaande 3 elementen verdient de voorkeur. Een scala van activiteiten wordt geboden. Eventueel kan een locatie worden aangevuld met bijvoorbeeld: volleybalveld met stalen net. tafeltennistafel, eventueel uitgebreid met schaak-damtafel. voetbaltafel half-pipe in combinatie met een skateplek, Vereist is de toestellen zo te kiezen, dat zowel boarders als skaters daar gebruik van kunnen maken. Verder zijn de vereisten aan een locatie voor jongeren: Verlichting. Die verlichting moet dan om uur uit gaan om overlast voor de omgeving te beperken. Voorkomen moet worden dat verlichting in woningen schijnt. De plekken worden voorzien van afvalbakken en banken met leuning. Per plek wordt bezien of inpassing van graffitiborden mogelijk is. Hiermee wordt de expressie van jongeren aangemoedigd. 6

7 2.2 Notitie rubber ondergronden en kunstgras op speelplaatsen in Zaanstad gemeente Zaanstad Beleid & Ondersteuning Notitie AAN mw. L. Vissers-Koopman KOPIE AAN H. Kortstee en B. van Twisk VAN DOORKIESNUMMER DATUM AANTAL PAGINA S ONDERWERP BIJLAGEN K. Mulder (075) Rubber ondergronden en kunstgras op speelplaatsen in Zaanstad. Aanleiding Afgelopen weken ontstond ophef na een uitzending van Zembla waarin wetenschappers stelden dat er nooit goed is onderzocht of rubberkorrels in kunstgrasvelden kankerverwekkende stoffen bevatten. Pow-ned en BNR kwamen daarop met het bericht dat rubber tegels op speelplaatsen ook giftige stoffen bevatten. 7

8 Het gaat om het rubber dat gebruikt wordt. In veel tegels en de korrels op kunstgrasvelden komt het rubber van gebruikte autobanden. Volgens prof. dr. 1 Martin van den Berg (hoogleraar toxicologie aan de Universiteit van Utrecht) zitten er zogeheten PAKs (Polycyclische Aromatische Koolwaterstoffen) in. De Europese Unie is momenteel bezig met een onderzoek naar deze giftige stoffen in rubber. Naar aanleiding van deze berichten heeft de Gemeente Zaanstad deze notitie opgesteld. De gemeente begrijpt de zorgen van de bewoners en wil uitleg geven over de huidige kunstgras(speel)veldjes en de rubber ondergronden op de speelplaatsen in Zaanstad. Kader Er zijn twee metingen om het PAKs gehalte in rubber te meten: het totale PAKs gehalte (waarvan dus maar een deel gevaarlijk is) en het gehalte van elke gevaarlijke PAK afzonderlijk. In de rubber ondergronden zijn 4 stoffen van de 16 PAKs gevaarlijk. Voor deze gevaarlijks PAKs is een REACH restrictie opgesteld van 1 mg/kg per PAK (zie note 1.). De Nederlands Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) hanteert vanaf 1 januari 2016 een eis van een totaal gehalte van 1 mg/kg PAKs voor consumentenproducten waarbij sprake is van huidcontact.2 Naar aanleiding van een klacht over stinkende rubberen tegels op een speelplaats in Amersfoort heeft de NVWA een onderzoek laten uitvoeren. Deze tegel bleek een hoog totaal PAKs gehalte te hebben, namelijk 1400 mg/kg. Het Bureau Risicobeoordeling en onderzoeksprogrammering (BuRO) van de NVWA heeft het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) gevraagd om op basis van dit resultaat een risicobeoordeling uit te voeren: PAKs in rubber tegels en andere ondergronden voor speelplaatsen, Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA), april In het risico onderzoek zijn 21 rubber tegels en andere ondergronden voor speelplaatsen bemonsterd en onderzocht op het PAKs-gehalte. De PAKs zijn ook aangetroffen in de bemonsterde kunstgras ondergronden voor speelplaatsen. In kunstgras dat rubberen korrels bevatten zijn relatief hoge gehaltes aangetroffen. Het hoogst gevonden totaal PAKs gehalte bedroeg 112 mg/kg. Dit is aanzienlijk lager dan het klachtmonster (1400 mg/kg). Het maximale gevaarlijke PAKs gehalte was 20 mg/kg. Het RIVM meldt deze ondergronden met een dergelijke waarde tot 112 mg/kg een verwaarloosbaar risico hebben, ruim beneden het toelaatbare. 1 PAKs bestaan uit verschillende bestanddelen, er zijn in het hieronder genoemde onderzoek 16 gemeten waarvan 4 stoffen kankerverwekkend kunnen zijn: benzo(a)pyreen, benzo(a)antraceen; chryseen en benzo(b)fluorantheen. Voor deze stoffen geldt een REACH restrictie. REACH is een systeem voor registratie, evaluatie en toelating van chemische stoffen die in de Europese Unie geproduceerd of geïmporteerd worden. De naam REACH betekent Registration, Evaluation and Authorization of CHemicals. De regelgeving (Verordening nr. 1907/2006) hierover dateert van 18 december 2006, en is vanaf 1 juni 2007 van kracht geworden. De juiste interpretatie van de Reach-restrictie op basis van de Engelstalige versie is dat de norm van 1 mg/kg geldt voor elk van de genoemde PAKs en niet voor een of meer dus totaal- van de genoemde PAKs. 2 Uit het onderzoek PAKs in rubber tegels en andere ondergronden voor speelplaatsen, Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA), april

9 Hierbij heeft het RIVM ook de toekomstige limietwaarde van 1 mg/kg voor het totaal aan PAKs geëvalueerd en geconcludeerd dat deze limietwaarde adequaat is om de gezondheid van kinderen te beschermen3. Over de risico s van rubber tegels in het grijze gebied tussen 1 en mg/kg zegt het BuRO-advies: Een scherpe grens waarbij het gezondheidsrisico niet meer verwaarloosbaar is, is moeilijk te trekken; dit risico hangt sterk af van het blootstellingsscenario zoals de frequentie en duur van het spelen, het huidcontact met de tegels, de weersomstandigheden, de ouderdom van het materiaal enz. Bij redelijkerwijs te voorzien gebruik gaat BuRO ervan uit dat het risico tot een PAKgehalte van ca. 50 mg/kg verwaarloosbaar is. Boven ongeveer mg/kg kan het maximaal toelaatbare risico van 1 op worden overschreden bij langdurig spelen. In het advies van het BuRO, dat gebruik maakt van deze risicobeoordeling van het RIVM wordt aanbevolen om rubber tegels met gehaltes aan PAKs van ongeveer mg/kg of meer uit voorzorg te laten verwijderen. De Zaanse situatie De rubberen tegels waarover ophef is ontstaan hebben een enorm hoog PAKs gehalte en zijn (gemaakt van) producten van buiten de Europese Unie, waar andere normen voor het PAKs gehalte in autobanden gelden. Vanaf 1 januari 2016 koopt Zaanstad rubber tegels in die voldoen aan de PAKs norm lager dan 1 mg/kg voor het totale PAK gehalte. De tegels die Zaanstad vóór dit tijdstip heeft gebruikt, bevatten minder dan 1 mg/kg per gevaarlijke PAK. De gemeente Zaanstad koopt rubber tegels bij KSP en Replay, die op hun beurt de tegels gebruiken van Conradi+Kaiser GmbH die worden geproduceerd in Duitsland. Conradi+Kaiser maakt deze tegels van autobanden die moeten voldoen aan de Europese norm voor PAKs. De Europese norm voor het totaal van gevaarlijke PAKs in autobanden is 10 mg/kg 4, en 1 mg/kg per gevaarlijke PAK. Bij verwerking van de autobanden naar rubber tegels wordt door het productieproces het aandeel PAKs lager. Het totale gehalte gevaarlijke PAKs in de oude rubber tegels in Zaanstad is dus lager dan 10 mg/kg en per gevaarlijke PAK lager dan 1 mg/kg. 3 Zie ook Note 2: De juiste interpretatie van de Reach-restrictie op basis van de Engelstalige versie is dat de norm van 1 mg/kg geldt voor elk van de genoemde PAKs en niet voor een of meer dus totaal- van de genoemde PAKs. Deze limietwaarde was nog niet van kracht tijdens het onderzoek in 2014, maar is ingesteld vanaf 27 december Uit Eurolex, acces to European Union law: Procesoliën voor rubberverwerking mogen niet op de markt gebracht en voor de productie van banden gebruikt worden als zij meer dan 1 mg/kg BaP of meer dan 10 mg/kg van alle in deze bijlage vermelde PAK's tezamen bevatten. ( 9

10 Bij kunstgras speelplaatsen zijn het de rubber korrels waarin de PAKs zitten. De Gemeente Zaanstad gebruikt geen kunstgras speelplaatsen met rubber 5 korrels. In plaats van de rubber korrels wordt kwartszand gebruikt. Uitzondering hierop zijn 2 Cruijff Courts. Deze zijn grotendeels ingestrooid met rubber korrels, maar dat is natuurrubber waar geen PAK s in zitten. Conclusie Kinderen in Zaanstad lopen geen risico door op speelplaatsen met rubber ondergronden te spelen en ook niet door te spelen op kunstgras speelveldjes. Het PAKs gehalte in de rubber ondergronden in Zaanstad is vele malen lager dan de maximale gevonden waarden in het onderzoek van de NVWA. Voor nieuwe rubber tegels in Zaanstad geldt: lager dan 1 mg/kg voor het totale PAK gehalte. Voor oude ondergronden is het gevaarlijke PAK gehalte per PAK lager dan 1 mg/kg (waarbij het totale gevaarlijke gehalte is lager dan 10 mg/kg). Het NVWA zegt in haar rapport: Tegels met bovengenoemde gehaltes (totaal PAK gehalte tot 112mg/kg) leveren een verwaarloosbaar risico op, danwel een risico dat ruim beneden het maximaal toelaatbare ligt. Een alternatief voor bovengenoemde rubber tegels is rubbergietvloer van natuurrubber. In natuurrubber zitten geen PAKs. Deze gietrubber vloeren zijn in Zaanstad al op sommige locaties gebruikt. Hierdoor worden de ondergronden op speelplaatsen echter 3x zo duur (van 60,- naar 180,- per m²). De Gemeente Zaanstad houdt de onderzoeken in de gaten en hanteert bij vervanging van alle ondergronden een norm lager dan 1 mg/kg. Zie ook 10

11 BIJLAGE NOTITIE Inmiddels heeft Boerplay, die rubber tegels afneemt van Conradi+Kaiser, onderzoek laten doen naar het PAKs gehalte in de rubber tegels. (Zie: ) De resultaten van het onderzoek door SGS zijn in onderstaande tabel weergegeven. De resultaten tonen aan dat onze rubbertegels van Conradi+Kaiser voldoen aan de REACH richtlijn voor de gevaarlijke PAKs. De gemeten waardes van de verschillende gevaarlijke PAKs (benzo(a)pyreen, benzo(a)antraceen; chryseen en benzo(b)fluorantheen) blijven ruimschoots onder de vereiste en als veilig geachte waardes. 11

12 3 Particuliere toestellen in de openbare ruimte; aanpak Gemeente Almere Ruimte voor particuliere speeltoestellen in de openbare ruimte ( Kinderen spelen graag buiten op straat. De gemeente plaatst hiervoor speeltoestellen. Maar ook inwoners zetten regelmatig verplaatsbare speeltoestellen neer, bijvoorbeeld op een grasveld van de gemeente. Denk daarbij aan een speelhuisje, plastic glijbaan of een minitrampoline. Deze speeltoestellen, die particulieren hebben aangeschaft in speelgoedzaken of bouwmarkten, zijn volgens de wet niet geschikt voor gebruik in de openbare ruimte. De gemeente Almere wil toch ruimte geven aan deze kleinschalige initiatieven, want ze zorgen voor meer speelplezier en contacten in de buurt. Zolang het risico op ongelukken beperkt blijft treedt de gemeente niet op. Zo maakt de gemeente Almere het mogelijk dat inwoners toch een eigen speeltoestel kunnen neerzetten. Want de openbare ruimte is van ons allemaal. De eigenaar van een toestel heeft een eigen verantwoordelijkheid om toe te zien op de veiligheid ervan en kan ook aansprakelijk zijn als er iets gebeurt. Plaatst u een speeltoestel in de openbare ruimte houd dan rekening met het volgende: zorg ervoor dat het speeltoestel heel en compleet is, en dus geen gebreken vertoont zorg voor draagvlak in de buurt en los problemen samen op; houd rekening met veiligheidsaspecten, zie ook houd voldoende afstand van andere speelvoorzieningen en objecten in verband met vallen. De afstand tot een naastliggend obstakel is de hoogte van het toestel plus 1,50 meter. Als er sprake is van een gevaarlijke situatie en de eigenaar doet daar niets aan, dan laat de gemeente het toestel weghalen. Daar kunnen kosten voor in rekening worden gebracht. Neem voor meer informatie contact op met uw wijkregisseur. De standaard benadering is dat de speelobjecten illegaal verklaard worden en dat zij verwijderd worden. Gemeente Almere, die recent is aangesloten bij het BZK-onderzoek, probeert het anders te doen. Terwijl het bestaande gemeentelijk beleid rondom spelen en speeltoestellen wordt vastgehouden, is Almere van plan de particuliere speelobjecten te gaan gedogen, ofwel: bewust afzien van het naleven van wet- en regelgeving. Dat vraagt wel een grotere mate van verantwoordelijkheid van de burgers zelf, als eigenaren van de speelobjecten en als ouders. Particuliere speelobjecten Voor Almere is het een zoektocht naar een nieuwe verhouding tussen de overheid en burgers, binnen wat de participatiesamenleving genoemd wordt. Het betekent bijvoorbeeld niet dat de gemeentelijke handhavers werkloos gaan toezien, ook zij mogen de ouders bijstaan met advies hoe de veiligheid rondom hun eigen speeltoestellen vergroot kan worden. Een schommel boven stoeptegels is misschien onhandig. Een speelhuisje onderaan een gemeentelijke glijbaan ook. En soms is een stellage te gevaarlijk en wordt gevraagd om het toch maar weg te halen. Klankbordgroep Particulier Speelinitiatieven Het experiment Particulier Speeltoestel gaat als het aan Almere ligt vier jaar duren. Maar al rond de zomer kunnen we kennis nemen van de eerste ervaringen en inzichten. Om het experiment te ondersteunen wordt er een aparte klankbordgroep Particulier Speelinitiatieven opgericht, waarvoor wij graag experts op het gebied van spelen binnen en buiten de gemeente voor uitnodigen om aan deel te nemen. 12

13 4 Voorbeeld overeenkomst beheer door bewoners. Overeenkomst voor groenadoptie en speelplek Bewoners verklaren hierbij de speelplek, zoals op bijgevoegde tekening aangegeven, te hebben geadopteerd onder onderstaande voorwaarden: De overeenkomst is voorafgegaan door gesprekken en/of mailverkeer met de gemeente; Het stuk adoptiegroen blijft openbaar en groen; De speelplek blijft openbaar toegankelijk; De gemeente Zaanstad verzorgt jaarlijks keuring aan huidige speeltoestellen tot het moment, dat de speeltoestellen door hoge onderhoudskosten of ouderdom verwijderd worden door de gemeente Zaanstad; De gemeente Zaanstad verstrekt de gegevens van de keuring jaarlijks aan de bewoners; De bewoners houden een logboek bij van gebreken, reparaties en daaraan verbonden data van de speeltoestellen; Bewoners verzorgen onderhoud op deskundige wijze aan groen en speeltoestellen. Bij twijfel wordt advies ingewonnen bij de gemeente Zaanstad; Bomen blijven in beheer bij de gemeente; Het eigendom van de grond blijft bij de gemeente; Aanpassingen aan beheer, soorten speeltoestellen en inrichting in overleg met de coördinator adoptiegroen van de gemeente; Het overleg tussen gemeente en bewoners plaats vindt namens een vast aanspreekpunt (ondergetekenden, tenzij anders besloten) welke verantwoordelijk is voor afstemming en draagvlak bepaling in de buurt; Bewoners houden zich aan de geldende regelgeving aangaande flora en fauna, kap- en bouwvergunningen e.d.; Bij aanwezigheid van kabels en leidingen dienen de bewoners toegang te verlenen voor werkzaamheden, van de kabel of leiding exploitant wordt verwacht dat zij op een zorgvuldige wijze omgaan met de aanwezige beplanting, de gemeente is hier niet voor verantwoordelijk of aansprakelijk; De overeenkomst geldt voor onbepaalde tijd; Bewoners kunnen de overeenkomst schriftelijk opzeggen bij de gemeente, door de bewoners toegevoegde elementen dienen zij zelf te verwijderen; De gemeente kan de overeenkomst beëindigen indien er sprake is van een bestemmingswijziging, een herinrichting van de openbare ruimte of indien de bewoners zich niet houden aan de gemaakte afspraken; Voor de gemeente, C. Fleur Plaats + datum: Voor de bewoners, Coördinator groenadoptie groenadoptie@zaanstad.nl Namen: Correspondentieadressen: 13