Economische indicatoren: hoe navigeren in een complex universum van macro cijfers?

Transcriptie

1 Hét magazine voor beursproducten van Commerzbank N 52 - september-oktober 2017 Uitgelicht Economische indicatoren: hoe navigeren in een complex universum van macro cijfers? Vind alle beursproducten met hun karakteristieken op de website of via het gratis nummer :

2

3 VOORWOORD Duitse verkiezingen: wat staat er op het spel? Met het oog op de aankomende Duitse verkiezingen in september is de vraag met welke partij de Christen Democraten (CDU/CSU), onder leiding van de bondskanselier Angela Merkel, een coalitie zal aangaan: met de sociaal democraten (SPD) of de liberalen (FDP)? Een vernieuwing van de huidige coalitie (CDU/CSU + SPD) zou de hervormingen die doorgevoerd zijn onder Gerhard Schröder verder uithollen. Maar deze trend kan worden stopgezet indien niet de Sociaal Democraten, maar de Liberalen in de Duitse regering terecht komen. Verder bepalen deze verkiezingen ook in welke mate Merkel het plan van de Franse president Emmanuel Macron kan ondersteunen in het creëren van een budgettaire Eurozone. De Sociaal Democraten focussen deze verkiezingen voornamelijk op het verkleinen van de sociale ongelijkheid in Duitsland. Dit wordt duidelijk in hun voorstel om de arbeidsmarkt te hervormen: beperking van tijdelijke arbeidscontracten, het uitbreiden van de macht van de vakbonden, bindende collectieve loononderhandelingen, het verhogen van de ziekteverzekeringsbijdragen van werkgevers Al deze voorstellen zullen de onderliggende principes van Schröder s hervormingen verder aantasten. In eerste instantie zou een verzwakking van de Duitse competitiviteit de komende jaren waarschijnlijk niet opgemerkt worden. Dit omdat het extreem lage rentebeleid van de ECB de Duitse economie verder aandrijft. Maar achter de mooie groeicijfers daalt de Duitse concurrentiekracht. Dit zal pas duidelijk worden bij een volgende recessie waar de Duitse economie, in tegenstelling tot na de kredietcrisis, minder snel zal herstellen. Zo kan Duitsland zich over enkele jaren bevinden in dezelfde situatie als Frankrijk. We mogen niet vergeten dat de Franse economie de eerste 7 jaren van de monetaire unie sneller groeide dan de Duitse economie. Het was pas na het invoeren van de 35-uren werkweek dat de Franse economische concurrentiekracht werd uitgehold door bovengemiddelde arbeidskosten. De financiële crisis maakte hierbij duidelijk dat Frankrijk amper het Duitse economisch herstel kon volgen. Ten slotte zal de nieuwe coalitie bepalend zijn of Merkel de vrijheid krijgt om een budgettaire Eurozone te creëren, met zelfs een post voor een minister van financiën. Bij het voortzetten van de huidige coalitie, kan ze hier in meegaan. Met een coalitie van de CDU/CSU met de FDP kunnen er slechts symbolische stappen gezet worden. De FDP vraagt zelfs een inperking van het Europese reddingsfonds, wat juist de tegenovergestelde richting is van een geharmoniseerd fiscaal Europees beleid. Wij wensen u verder veel leesplezier toe! FACTS News I 4 Agenda I 5-6 Lezers aan het woord I 6 UITGELICHT Economische indicatoren: hoe navigeren in een complex universum van macro cijfers? I 7-10 BEURS INFO DAX, AEX, Dow Jones, Euro/Dollar, de Brent I KOERSOVERZICHT STRIKE Commerzbank heeft meer dan 3900 actieve producten Vind al hun karakteristieken op onze website: www. beurs.commerzbank.com I 15 Een verzwakking van de Duitse competitiviteit zou de komende jaren waarschijnlijk niet opgemerkt worden. CHRISTOPHE COX COMMERZBANK Beursproducten 23, rue de la Paix PARIS / productinformatie@commerzbank.com Marketing Commerzbank Beursproducten Nederland : Thibaud Renoult Redactie : Thibaud Renoult, Arnaud Courtois, Léa Jezequel, Skyler van Wezel, Christophe Cox. Photos : Beboy, Vladitto, Rido Fotolia.com, Grégory Favre. STRIKE SEPTEMBER OKTOBER

4 FACTS NEWS Trump doet dollar verzwakken Ondertussen zijn de eerste 6 maanden van Donald Trump als president van Amerika achter de rug. Zijn presidentschap is tot nu toe niet onbewogen voorbij gegaan. Intussen zijn verschillende hoge functionarissen ontslagen uit de vertrouwenskring van de Amerikaanse president, werden tal van geplande hervormingen niet gestemd en op het internationale toneel liepen de spanningen met Noord-Korea hoog op. Dit alles heeft een duidelijke impact op de financiële markten gehad, waarbij de VIX index, ook wel de angstbarometer genoemd, recent fors opveerde. Dit was een gevolg van de sterke taal tussen Trump en Kim Jung-un, maar ook op het uitblijven van Trump s verkiezingsbeloftes. Onder meer door de onzekerheid rondom Trump is de dollar verzwakt t.o.v. de euro. Zo werd er opnieuw 1,191 dollar betaald voor de Europese eenheidsmunt, een niveau dat sinds begin 2015 niet meer bereikt werd. In Europa ligt de focus vooral op de aankomende presidentsverkiezingen in Duitsland. De zittende regering onder leiding van bondskanselier Angela Merkel is een zogenoemde grote coalitie tussen de christendemocraten (CDU/CSU) en de sociaaldemocraten (SPD). In de opiniepeilingen gingen de twee regeringspartijen langzaam achteruit, terwijl de FDP opnieuw en de AfD voor het eerst in de Bondsdag verkozen zouden geraken. Dichter bij huis liet Nederland over het tweede kwartaal van 2017 een uitzonderlijk hoge groei van het BBP zien. Deze is met 1,5% gegroeid ten opzichte van een kwartaal eerder. Deze groei is vooral te danken aan de toenemende uitvoer, een sterke consumptie van de Nederlandse gezinnen alsook toenemende investeringen. De Nederlandse economie is ondertussen 13 opeenvolgende kwartalen na elkaar gegroeid. NIEUWE UITGIFTES 579 nieuwe producten! Tussen 20 juni 2017 en 21 augustus 2017 heeft Commerzbank meer dan 570 nieuwe producten gelanceerd, niet alleen om het bestaande aanbod actueel te houden, maar ook omdat er tal van nieuwe onderliggende waarden zijn toegevoegd aan het aanbod van Commerzbank Beursproducten. Zo heeft Commerzbank verschillende nieuwe onderliggende waarden gelanceerd voor haar Warrant aanbod. Zo zijn onder meer Warrants op Apple beschikbaar! Daarnaast heeft Commerzbank voor het eerst Rendement Certificaten gelanceerd op aandelen. Vanaf nu vindt u deze beursproducten met Aegon, KPN, NN Group, Royal Dutch Shell en Unibail-Rodamco als onderliggende waarde. Momenteel heeft Commerzbank Factors, Turbo s, Twin Win-, Bonus-, Discount en Rendement Certificaten op meer dan 365 onderliggende waarden. De komende tijd zal het aanbod verder worden uitgebreid. Bent u benieuwd wat de laatste uitgiftes van Commerzbank Beursproducten zijn? Kijk dan op onze website Onder de sectie nieuws > nieuwe emissies vindt u alle onlangs uitgegeven beursproducten. VOLUMES Meest verhandelde producten ISIN Mnemonisch Onderliggende Long/ Stop loss waarde Short -niveau DE000CD64193 AB00Z S&P 500 Long 2507,11 DE000CE6CWY8 A0E8Z Pandora Aktieselskabet Long 515,11 DE000CE6BQ71 AL70Z Nasdaq-100 Index(R) Long 6002,79 DE000CE6DXG1 A22PZ Silver Long 15,15 DE000CE6DTQ8 A2R9Z ING Long 14,88 DE000CE6BH80 AJ97Z Galapagos NV Long 61,15 DE000CE6DXD8 A22JZ ArcelorMittal Long 20,13 DE000CE6CSE8 A0B9Z KPN Long 2,71 DE000CE6BTR0 AP56Z TomTom Long 8,07 DE000CD648X2 AE87Z AEX Long 532,92 PERFORMANCE Top 10 stijgers ISIN Mne- Onderliggende Long/ Stop loss- Perf. Perf. monisch waarde Short niveau Turbo OW** DE000CE6BFJ6 AH71Z STMicroelectronics Long 12,14 279% 15% DE000CD64E85 AH01Z ASML Holding NV Long 106,39 175% 14% DE000CD640E9 AC93Z ageas Long 33,59 163% 11% DE000CN6JUJ7 32CJZ Baidu, Inc. ADS Long 151,54 146% 26% DE000CE6BJ47 AJ49Z BAM Groep NV Long 4,59 141% 8% DE000CN6L8B5 85CTZ Newmont Mining Long 31,34 140% 13% DE000CD64D94 AF66Z Gold Long 1196,74 125% 13% DE000CR4JBQ3 52Q8Z Bpost SA Long 19,08 124% 11% DE000CD64E28 AF95Z Melexis NV Long 65,28 123% 12% DE000CR9S779 28WBZ Gemalto NV Short 63,60 89% -18% * data: 03/07/2017 tot 16/08/2017 ** OW = onderliggende waarde BELANGRIJKE DATA 4 SEPTEMBER Beurzen VSA gesloten Labour Day 3 OKTOBER Beurzen Duitsland gesloten Day of German Unity 31 OKTOBER Beurzen Duitsland gesloten Reformation Day Daarnaast zijn er de komende tijd weer reeksen Limited Turbo s die hun afloopdatum bereiken. Wanneer u handelt in Limited Turbo s, houdt u dan de afloopdatum goed in de gaten. De laatste handelsdag hoeft niet dezelfde te zijn als de afloopdatum van de Limited Turbo, dit kan per onderliggende waarde verschillen. Kijk daarom altijd op onze website of bel gratis (NL) of (BE) voor de juiste informatie. 4 STRIKE SEPTEMBER OKTOBER 2017

5 IN DE SPOTLIGHT Amerikaanse technologie index op nieuwe records De NASDAQ-100 is de Amerikaanse technologie index met de 100 grootste, meest verhandelde bedrijven met een notering op de NASDAQ. In de media wordt vaak een referentie gemaakt naar de breed samengestelde NASDAQ Composite. De meeste handel van opties, futures en ETF s vindt echter voornamelijk plaats op de NASDAQ-100 index. Ook de Turbo s van Commerzbank hebben als onderliggende waarde de NASDAQ-100 index. De Nasdaq-100 heeft YTD een performance neergezet van 18,98% en laat daarmee heel wat andere indices ver achter zich. De Amerikaanse S&P500-index liet een YTD performance zien van 8,47%, de MSCI World index bleef met een performance van 10,34% ook achter op de Amerikaanse beursindex. Belangrijk bij het beoordelen van de performance van een beursindex is te kijken naar de samenstelling, het gewicht en de evolutie van de afzonderlijke aandelen binnen deze index. Voor de NASDAQ-100 hebben Apple (12,4%), Alphabet (8,9%), Microsoft (8,4%), Amazon.com (6,9%) en Facebook (5,9%) een bijzonder groot gewicht en maken ze samen maar liefst 42,5% uit van de technologie index. 6/1/17 n Nasdaq-100 n Microsoft n Facebook 6/2/17 YTD PERFORMANCE NASDAQ-100 6/3/17 n Apple n Amazon n Google 6/4/17 6/5/17 6/6/17 6/7/17 6/8/17 In de bovenstaande grafiek ziet u de prijsevolutie van de index afgetekend tegen de 5 zwaargewichten van de index. Apple (+33,6%), Facebook (+35,7%), Amazon (+20,7%), Microsoft (+15,6%) en Alphabet (+13%) zorgden door hun zware weging binnen de index voor meer dan de helft van de koersprestatie van de gehele Nasdaq-100 index. De BEST Turbo Long met ISIN code DE000CN6K7Z7 op de NASDAQ-100 met stop loss-niveau van 4240 punten liet YTD een performance zien van 81% t.o.v. een stijging van de onderliggende waarde van 19%. Verwacht u een daling van de index, dan kunt u bijvoorbeeld gebruik maken van de BEST Turbo Short met ISIN code DE000CE6E3X8 op de Nasdaq-100 met stop loss-niveau van 7104 punten. AGENDA 1 september 09:00 NEVI Netherlands Manufacturing PMI 14:30 Change in Nonfarm Payrolls 14:30 Change in Manufact. Payrolls 14:30 Unemployment Rate 15:45 Markit US Manufacturing PMI 16:00 ISM Manufacturing 16:00 ISM Prices Paid 16:00 U. of Mich. Sentiment 16:00 Construction Spending MoM 01/17 Wards Total Vehicle Sales 01/17 Wards Domestic Vehicle Sales Gemalto: resultaten S september 15:45 Markit US Composite PMI 16:00 Factory Orders 16:00 Durable Goods Orders 16:00 Durables Ex Transportation 16:00 Cap Goods Orders Nondef Ex Air 16:00 Cap Goods Ship Nondef Ex Air 6 september 14:30 Trade Balance 15:45 Markit US Services PMI 16:00 ISM Non-Manf. Composite 20:00 U.S. Fed. Reserve Releases Beige Book OCI: resultaten S september 06:30 CPI MoM 06:30 CPI YoY 06:30 CPI EU Harmonized MoM 06:30 CPI EU Harmonized YoY 14:30 Nonfarm Productivity 14:30 Unit Labor Costs Sofina: resultaten S september 06:30 Manufacturing Production MoM 06:30 Manufacturing Production YoY 06:30 Industrial Sales YoY 16:00 Wholesale Inventories MoM 21:00 Consumer Credit 12 september 06:30 Trade Balance 12:00 NFIB Small Business Optimism 13 september 14:30 PPI Final Demand MoM 14:30 PPI Ex Food and Energy MoM 14:30 PPI Final Demand YoY 14:30 PPI Ex Food and Energy YoY 20:00 Monthly Budget Statement 14 september 14:30 CPI MoM 14:30 CPI Ex Food and Energy MoM 14:30 CPI YoY 14:30 CPI Ex Food and Energy YoY 14:30 CPI Core Index SA 14:30 CPI Index NSA 15 september 06:30 Retail Sales YoY 14:30 Empire Manufacturing 14:30 Retail Sales Advance MoM 14:30 Retail Sales Ex Auto MoM 14:30 Retail Sales Ex Auto and Gas 15:15 Industrial Production MoM 15:15 Capacity Utilization 16:00 U. of Mich. Sentiment 16:00 Business Inventories 18 september 16:00 NAHB Housing Market Index 22:00 Total Net TIC Flows 22:00 Net Long-term TIC Flows 19 september 14:30 Housing Starts 14:30 Current Account Balance 14:30 Import Price Index MoM 14:30 Import Price Index ex Petroleum MoM 14:30 Building Permits 20 september 16:00 Existing Home Sales 16:00 Existing Home Sales MoM 20:00 FOMC Rate Decision (Upper Bound) 21 september 06:30 Unemployment Rate 06:30 Consumer Spending YoY 14:30 Philadelphia Fed Business Outlook 15:00 FHFA House Price Index MoM 15:45 Bloomberg Economic Expectations 16:00 Leading Index 22 september 06:30 GDP QoQ 06:30 GDP Constant Price NSA YoY 15:45 Markit US Manufacturing PMI 15:45 Markit US Services PMI 15:45 Markit US Composite PMI 25 september 14:30 Chicago Fed Nat Activity Index 16:30 Dallas Fed Manf. Activity 26 september 15:00 S&P CoreLogic CS 20-City YoY NSA 15:00 S&P CoreLogic CS 20-City NSA Index 16:00 New Home Sales 16:00 New Home Sales MoM 16:00 Conf. Board Consumer Confidence 16:00 Richmond Fed Manufact. Index 27 september 14:30 Durable Goods Orders 14:30 Durables Ex Transportation 14:30 Cap Goods Orders Nondef Ex Air 14:30 Cap Goods Ship Nondef Ex Air 16:00 Pending Home Sales MoM 16:00 Pending Home Sales NSA YoY 28 september 06:30 Producer Confidence Index 14:30 GDP Annualized QoQ 14:30 Wholesale Inventories MoM 14:30 Personal Consumption 14:30 GDP Price Index 14:30 Core PCE QoQ 29 september 14:30 Personal Income 14:30 Personal Spending 14:30 PCE Deflator YoY 14:30 PCE Core MoM 14:30 PCE Core YoY 15:45 Chicago Purchasing Manager 16:00 U. of Mich. Sentiment KBC Group: resultaten Q STRIKE SEPTEMBER OKTOBER

6 LEZERS AAN HET WOORD HEEFT U VRAGEN? Wij hebben de antwoorden, stuur ons een . Waarom wordt mijn Factor vroegtijdig beëindigd? Commerzbank Zoals BEST en Classic Turbo s hebben Factors geen vooraf bepaalde looptijd en daarom kunnen ze evolueren zonder tijdslimiet. Turbo s kunnen wel worden uitgeschakeld door hun stop loss-niveau wat voor een beperkte levensduur kan zorgen. Hoewel er Turbo s bestaan die meer dan 10 jaar geleden door Commerzbank werden uitgegeven en nog altijd actief zijn (bijvoorbeeld de BEST Turbo met ISIN Code DE000CB4TPD8 op goud), hebben veel anderen hun stop loss-niveau bereikt door de evolutie van de financiële markten. Factors hebben geen stop loss-niveau die er voor zorgt dat ze gedeactiveerd kunnen worden. Hierdoor hebben ze een langere looptijd en in theorie is deze zelfs oneindig. Verschillende elementen kunnen er toch voor zorgen dat Factors vroegtijdig van de beurs worden gehaald door de emittent. De meest voorkomende reden is hierbij louter praktisch. Om een Factor met voldoende precisie te kunnen noteren past Commerzbank automatisch het aantal decimalen aan die gebruikt worden om het product te noteren. Bij een prijs hoger dan 5 euro volstaan 2 decimalen (0.01 ). Onder deze grens, tot 0,5 euro, volstaan 3 decimalen (0.001 ). Onder de 0,5 euro worden er 4 decimalen ( ) gebruikt. Het noteringssysteem van de beurs van Amsterdam staat niet toe om een notering af te geven met meer decimalen. Hierdoor zal de notering niet nauwkeurig genoeg zijn als de prijs te laag wordt, vaak onder de 0,05. Een Factor die een waarde heeft van 0,001 zal alleen kunnen evolueren naar 0,0011 of 0,0009 wat een minimale variatie is van 10%. In andere gevallen kan het vroegtijdig beëindigen van een beursproduct verbonden zijn aan moeilijkheden betreffende de liquiditeit van de onderliggende waarde of een nieuw basis prospectus. Voordat een product vroegtijdig beëindigd wordt, zal Commerzbank vaak een nieuw product uitgeven met soortgelijke eigenschappen. Dit maakt dat klanten die een bestaande positie hebben, hun product kunnen wisselen en zo dezelfde exposure kunnen behouden. Wanneer uw product van de beurs gehaald wordt, is deze informatie beschikbaar op de informatiefiche op onze website en wordt deze beëindiging in verschillende publicaties bekendgemaakt. Het vroegtijdig beëindigen van beursproducten is zeldzaam. Indien dit toch zou voorkomen op een product dat u al in bezit heeft, dan volgt automatisch een uitbetaling van de waarde die wordt bepaald door de koers van het product op de datum dat deze beëindigd wordt. AGENDA 2 oktober 09:00 NEVI Netherlands Manufacturing PMI 15:45 Markit US Manufacturing PMI 16:00 ISM Manufacturing 16:00 ISM Prices Paid 16:00 Construction Spending MoM 3 oktober 03/17 Wards Total Vehicle Sales 03/17 Wards Domestic Vehicle Sales 4 oktober 14:15 ADP Employment Change 15:45 Markit US Services PMI 15:45 Markit US Composite PMI 16:00 ISM Non-Manf. Composite 5 oktober 06:30 CPI MoM 06:30 CPI YoY 14:30 Trade Balance 16:00 Factory Orders 16:00 Durable Goods Orders 16:00 Durables Ex Transportation 16:00 Cap Goods Orders Nondef Ex Air 16:00 Cap Goods Ship Nondef Ex Air 6 oktober 14:30 Change in Nonfarm Payrolls 14:30 Change in Manufact. Payrolls 14:30 Unemployment Rate 16:00 Wholesale Inventories MoM 21:00 Consumer Credit 10 oktober 06:30 Manufacturing Production MoM 06:30 Manufacturing Production YoY 12:00 NFIB Small Business Optimism 11 oktober 12 oktober 06:30 Trade Balance 14:30 PPI Final Demand MoM 14:30 PPI Ex Food and Energy MoM 14:30 PPI Final Demand YoY 14:30 PPI Ex Food and Energy YoY 20/17 Monthly Budget Statement 13 oktober 06:30 Retail Sales YoY 14:30 CPI MoM 14:30 CPI Ex Food and Energy MoM 14:30 CPI YoY 14:30 CPI Ex Food and Energy YoY 14:30 CPI Core Index SA 14:30 CPI Index NSA 14:30 Retail Sales Advance MoM 14:30 Retail Sales Ex Auto MoM 14:30 Retail Sales Ex Auto and Gas 16:00 U. of Mich. Sentiment 16:00 Business Inventories 16 oktober 14:30 Empire Manufacturing 17 oktober 14:30 Import Price Index MoM 15:15 Industrial Production MoM 15:15 Capacity Utilization 16:00 NAHB Housing Market Index 22:00 Total Net TIC Flows 22:00 Net Long-term TIC Flows Akzo Nobel: resultaten Q oktober 14:30 Housing Starts 14:30 Building Permits 20:00 U.S. Fed. Reserve Releases Beige Book ASML Holding: resultaten Q oktober 06:30 Unemployment Rate 14:30 Philadelphia Fed Business Outlook 15:45 Bloomberg Economic Expectations 16:00 Leading Index Philips Lightning: resultaten Q Unilever: resultaten Q oktober 06:30 Consumer Spending YoY 16:00 Existing Home Sales 16:00 Existing Home Sales MoM TomTom: resultaten Q oktober 14:30 Chicago Fed Nat Activity Index Koninklijke Philips: resultaten Q oktober 15:45 Markit US Manufacturing PMI 15:45 Markit US Services PMI 15:45 Markit US Composite PMI 16:00 Richmond Fed Manufact. Index Randstad Holding: resultaten Q oktober 14:30 Durable Goods Orders 14:30 Durables Ex Transportation 14:30 Cap Goods Orders Nondef Ex Air 14:30 Cap Goods Ship Nondef Ex Air 15:00 FHFA House Price Index MoM 16:00 New Home Sales 16:00 New Home Sales MoM Wessanen: resultaten Q Heineken: resultaten Q oktober 14:30 Wholesale Inventories MoM 16:00 Pending Home Sales MoM Telenet Group Holding: resultaten Q ASM International: resultaten Q Koninklijke KPN: resultaten Q Galapagos: resultaten Q oktober 14:30 GDP Annualized QoQ 14:30 Personal Consumption 14:30 GDP Price Index 14:30 Core PCE QoQ 16:00 U. of Mich. Sentiment Anheuser-Busch Inbev: resultaten Q Proximus: resultaten Q oktober 05:30 Producer Confidence Index 13:30 Personal Income 13:30 Personal Spending 13:30 PCE Deflator YoY 13:30 PCE Core MoM 13:30 PCE Core YoY 15:30 Dallas Fed Manf. Activity 31 oktober 13:30 Employment Cost Index 14:00 S&P CoreLogic CS 20-City YoY NSA 14:00 S&P CoreLogic CS 20-City NSA Index 14:45 Chicago Purchasing Manager 15:00 Conf. Board Consumer Confidence 6 STRIKE SEPTEMBER OKTOBER 2017

7 UITGELICHT Economische indicatoren: hoe navigeren in een complex universum van macro cijfers? «Het BBP stijgt het eerste kwartaal van dit jaar met 0,5%» lijkt eerder goed nieuws te zijn, maar wat betekent het nu in werkelijkheid? De hoeveelheid cijfers is groot, en dagelijks worden er een hele reeks statistieken bekend gemaakt. Ontdek wat ze betekenen en hoe relevant ze zijn in dit dossier van het STRIKE Magazine! STRIKE SEPTEMBER OKTOBER

8 UITGELICHT De financiële markten, en beleggers in het bijzonder, maken gebruik van macro economische indicatoren. Ze geven de stand van zaken op een zeker tijdstip van de verschillende componenten van de economie. Meer dan het actuele niveau van de graadmeters, is het belangrijk om de evolutie van de graadmeters te bekijken, en in het bijzonder het eventuele verschil tussen de gepubliceerde cijfers en de cijfers die de analisten verwachten. Hoe groter het verschil, hoe groter het verrassingseffect, wat op zijn beurt een positieve of negatieve impact kan hebben op de evolutie van de financiële markten. De Verenigde Staten zijn de belangrijkste leverancier van deze macro-economische cijfers, hoewel we de afgelopen jaren aan deze kant van de Atlantische oceaan vergelijkbare maatstaven hebben ontwikkeld. Wij laten u de belangrijkste indicatoren zien, waarvan de cijfers essentieel zijn voor de financiële markten. Het BBP Om te weten of een land een periode van economische groei kent, wordt vaak een verwijzing gemaakt naar de evolutie van het BBP. Een land met een groeiend BBP laat een gunstige markt zien voor de bedrijven omdat ze hierdoor in staat zijn hun winsten te verhogen. Daartegenover staat een dalende groei van het BBP, of zelfs een recessie, die het startpunt kan zijn van een correctiefase op de financiële markten. BBP BEREKENING METHODE INSTELLING FREQUENTIE PUBLICATIES RELEVANTIE Som van de toegevoegde waarde van alle producenten. Berekend aan de hand van verschillende statistieken: consumptie huishoudens, overheidsbestedingen, bedrijfsinvesteringen, voorraadgroei en handelsbalans In Nederland door het Centraal Bureau voor Statistiek, in Europa door Eurostat en in de V.S. door het Bureau of Economic Analysis Elk kwartaal -Een eerste inschatting de eerste maand van het kwartaal -Officiële cijfers anderhalve maand na het einde van het kwartaal Hoog De evolutie van het BBP wordt gezien als een belangrijke graadmeter voor de ontwikkeling van de welvaart van een land De werkloosheidscijfers De arbeidsmarkt is één van de belangrijkste indicatoren voor economisten, en bijgevolg ook voor de financiële markten. Hierbij zijn er 2 belangrijke cijfers: de werkloosheidsgraad en de nieuwe inschrijvingen voor een werkloosheidsuitkering. BEREKENING METHODE INSTELLING FREQUENTIE PUBLICATIES RELEVANTIE Nieuwe inschrijvingen werkloosheiduitkeringen Aantal nieuwe inschrijvingen voor een werkloosheidsuitkering Amerikaans ministerie van arbeid Wekelijks alle donderdagen om 14u30 Hoog Een verhoging van het aantal nieuwe inschrijvingen kan een negatief signaal zijn voor de economische activiteit Werkloosheidsgraad Percentage werklozen binnen de actieve populatie (actieven + werklozen) In Nederland het Centraal Bureau voor Statistiek, in Europa is dit Eurostat en in de V.S. door het Bureau of Labour Statistics -Maandelijks in de V.S. -Maandelijks in Nederland -Elk kwartaal in Europa Hoog Een stijging van de werkloosheidsgraad kan een indicatie zijn van een verslechterende economische situatie In de Verenigde Staten wordt een aanvullende indicator gepubliceerd door het Bureau of Labor Statistics: de US Non Farm Payrolls. Dit vertegenwoordigt het aantal arbeidsplaatsen die gewonnen of verloren zijn in de voorafgaande maand in de niet-agrarische sector. De gehele actieve bevolking wordt hierbij in rekening gebracht, behalve landbouwarbeiders, werknemers tewerkgesteld door private huishoudens, organisaties zonder winstoogmerk en de overheid. Met een sterke invloed op de financiële markten, in het bijzonder op de EUR/USD wisselkoersverhouding, wordt dit cijfer elke 1e werkdag van de maand gepubliceerd en wordt vervolgens tot twee keer na publicatie herzien. 8 STRIKE SEPTEMBER OKTOBER 2017

9 Vertrouwensindicatoren Andere indicatoren worden door beleggers opgevolgd om het sentiment onder consumenten te weten te komen: de Michigan index wordt vaak als meest nauwkeurig beschouwd, gevolgd door de berekening van de Consumer Conference Board, of de IFO, de Europese versie van de vertrouwensindex samengesteld door een bevraging van Duitse bedrijfsleiders en managers. De berekeningsmethode van deze indices is hierbij verschillend: Michigan index: ongeveer 500 Amerikaanse huishoudens beantwoorden 50 vragen Consumer Confidence Index: 5 vragen die worden gesteld aan een steekproef van 5000 Amerikaanse huishoudens Emire State Manufacturing: Ongeveer 200 bedrijfsleiders die het bedrijfsklimaat van de afgelopen 6 maanden en de komende 6 maanden beoordelen IFO (Duits): 7000 bedrijfsleiders en managers die bevraagd worden over 3 thema s: bedrijfsklimaat, de huidige situatie en de verwachtingen voor de komende 6 maanden ZEW (Duits): 300 tot 350 economisten en analisten geven hun visie (positief of negatief) over de toekomstige economische activiteit in Duitsland In tegenstelling tot de Michigan index, berekend door de Universiteit van Michigan Research Department, is de Emire State Index het resultaat van een uitgebreide enquête die door de Federal Reserve van New York wordt verstuurd waarbij bedrijfsleiders van bedrijven uit de staat New York worden bevraagd. Een onafhankelijke onderzoeksinstelling, de Conference Board, is verantwoordelijk voor de Consumer Confidence Index. Voor de Europese varianten zijn het economische onderzoeksinstellingen die zich engageren om de antwoorden te verzamelen en de indicatoren te publiceren: het instituut Für Wirtschaftsforschung voor de IFO en het Zentrum für Europäische Wirtschaftsforschung voor de ZEW. Al deze vertrouwensindicatoren worden maandelijks gepubliceerd. In de Verenigde Staten is hierbij een vaste agenda vooropgesteld: -De Michigan Index wordt de eerste van de daaropvolgende maand gepubliceerd; een eerste schatting is beschikbaar rond de 10 e van de maand omstreeks 10u00 -De Consumer Confidence Index wordt om 10u00 de laatste dinsdag van de volgende maand gepubliceerd -De Emire State Manufacturing wordt elke maand geleverd omstreeks de 15 e Investeerders vinden deze cijfers belangrijk omdat een hoge vertrouwensindex duidt op hogere bestedingen van huishoudens en bijgevolg een stijging van de bedrijfswinsten. Onder hen zijn de Michigan en de IFO de meest gevolgde omwille van de impact die deze kunnen hebben op de financiële markten; Duitsland is één van de grootste economieën van Europa, waardoor de IFO een grote impact kan hebben op de koers van de euro. Inflatie Voor de overheid en de centrale banken is de inflatie een belangrijke indicator. Zo wordt inflatie gebruikt als referentie voor het naleven van het prijsconvergentiecriterium in de Eurozone. De inflatie en dus de koopkracht, wordt beoordeeld door middel van de geharmoniseerde consumentenprijsindex (HICP). Consumentenprijsindex/ Consumer Price Index BEREKENING METHODE INSTELLING FREQUENTIE PUBLICATIES RELEVANTIE De gemiddelde variatie tussen twee gegeven periodes van de prijzen van producten geconsumeerd door gezinnen; hiervoor wordt een mandje basisgoederen gebruikt In Nederland door het Centraal Bureau voor Statistiek, in Europa door Eurostat en in de V.S. door het Bureau of Labor Statistics Voor de geharmoniseerde consumentenprijsindex (HICP) wordt een eerste schatting aan het einde van de maand gegeven, en definitief rond de 15e van de daaropvolgende maand Hoog Een stijging van de gemiddelde prijzen betekent een verlies aan koopkracht van een bepaalde munt Waar deze cijfers terugvinden? Al deze indicators zijn beschikbaar in de sectie Nieuws Economische Agenda op onze website waar u de dag en het uur van de publicatie van de cijfers kunt terugvinden alsook de eerder gepubliceerde cijfers. Op financiële informatiewebsites of op de website van uw bank of broker, vindt u ook rubrieken toegewijd aan economische indicatoren. STRIKE SEPTEMBER OKTOBER

10 De services van Commerzbank Beursproducten DE AANBEVELINGEN VAN 4-TRADERS.COM BROCHURES Gratis aabevelingen per SMS of met ideeën om te investeren. producten zijn beschikbaar via Brochures over al onze u kunt ze downloaden of aanvragen. TURBO DAILY DE HOTLINE De dagelijkse ochtendmailing Een team van specialisten met daarin ondermeer het staat voor u klaar en laatste nieuws over de sluiting beantwoordt uw vragen via van de markten in de VS en de (NL) of opening in Amsterdam (BE). HET LAATSTE NIEUWS FACEBOOK Een die elke veertien dagen Like Commerzbank op verschijnt met daarin een update Facebook en blijf zo op de over de laatste uitgiften en de hoogte van de laatste actualiteit bij Commerzbank. ontwikkelingen. TWITTER@COMMERZ_BEURS Volg onze tweets met daarin dagelijkse informatie en commentaar op de financiële markten.

11 7 e plaats De ranking van Royal Dutch Shell op de Fortune 500 lijst gemeten volgens de 2016 omzet. Shell ziet de laatste jaren zijn omzet dalen. In 2013 stond Shell nog nummer 1 in de Fortune ,18 punten De hoogste intraday -koers van de AEX op 4 september ,3 % Dit is het inflatiepercentage van Nederland gemeten op 31 juli De ECB streeft naar een inflatie van onder maar dicht bij 2 procent op de middellange termijn maar dit doel is al enkele jaren niet gehaald. 4-TRADERS In deze periode van massaal terugkerende vakantiegangers, zijn velen ook in Griekenland op vakantie geweest. Het schiereiland met de duizend eilanden is ondanks de vluchtelingenstroom een voorkeursbestemming in het oostelijke Middellandse zeegebied voor toeristen. Dit vormt een sprankje hoop voor het herstel van het land, ook al ligt de oorsprong van de schuldproblematiek in de lage belastingopbrengst. Ondanks de afwijzing van de Griekse bevolking bij het historisch referendum van twee jaar geleden, stemde de toenmalige leider van de anti-bezuinigingspartij Tsipras toch in met de door de Trojka opgelegde beperkingen. Sindsdien zijn de Grieken onderworpen aan tal bezuinigingen. De werkloosheid was gestegen tot boven de 27%, tegenover een gemiddelde van de OECD van 7,8%, hoewel dit geleidelijk aan verbetert en momenteel 21,6% bedraagt. PATRICK REJAUNIER Griekenland wint tijd Hoewel Athene onlangs een nieuwe lening van 8,5 miljard euro heeft ontvangen, wat voldoende is voor een rustige zomer, was dit op voorwaarde dat er nieuwe drastische maatregelen zouden worden ingevoerd. Onder andere een zoveelste hervorming van de pensioenen en een nieuwe herziening van de inkomstenbelasting. Deze begrotingsbeperkingen vormen nog een aanvullende beperking voor de middenklasse. De BTW-hervormingen van 2016 zorgden niettemin voor een begrotingsoverschot van 0,7% van het BBP. Een ander positief punt is dat Moody's na het akkoord van afgelopen juni de rating van de langetermijnschuld van Griekenland opwaarts heeft bijgesteld. De bankensector zou zich moeten stabiliseren waardoor de economische bedrijvigheid weer kan aantrekken. De financieringsvoorwaarden verbeteren en het aantal deposito's neemt toe. Overigens presteert de sector beter dan de ASE-beursindex en zijn de winstcijfers uitstekend te noemen. Attica Bank is bijvoorbeeld 320% gestegen terwijl de Griekse index 30% is gestegen. De Griekse overheid had, tot enkele weken geleden, al drie jaar niets meer geleend op de obligatiemarkt. Dit is goed nieuws voor de zittende regering, omdat het streeft naar een verlenging van de looptijd van de staatschuld tegen een lagere rente. Niettemin is de Griekse tragedie nog lang niet voorbij, omdat de schuld (180% van het BBP) aanzienlijk of zelfs onhoudbaar is. De opeenvolgende hulpprogramma's zouden slechts uitstel kunnen betekenen van een onvermijdelijk default, wat catastrofaal zou zijn voor het land en voor de reputatie van de eurozone. De makkelijke levensstijl van het land steekt schril af tegen de opgelegde harde en strenge maatregelen. Hoelang neemt het Griekse volk hier nog genoegen mee? STRIKE SEPTEMBER OKTOBER

12 BEURS INFO AEX De risicobereidheid neemt af Dankzij de goede bedrijfsresultaten over het tweede kwartaal vestigde Wall Street begin augustus nieuwe records en kwamen ook de Europese beurzen weer in de buurt van hun hoogste punt van dit jaar. In deze zomerperiode, waar veel beleggers afwezig zijn, is er inmiddels sprake van nieuwe verkoopbewegingen in een klimaat waarin de risico-aversie weer toeneemt. Dankzij de goede bedrijfsresultaten over het tweede kwartaal vestigde Wall Street begin augustus nieuwe records en kwamen ook de Europese beurzen weer in de buurt van hun hoogste punt van dit jaar. In deze zomerperiode, waar veel beleggers afwezig zijn, is er inmiddels sprake van nieuwe verkoopbewegingen in een klimaat waarin de risico-aversie weer toeneemt. Er zijn een groot aantal factoren die deze tijdelijke terughoudendheid ten aanzien van risicovolle activa verklaren; in de eerste plaats de onlangs opgelaaide spanning met Noord-Korea, waardoor het risico op een militair conflict is toegenomen, en de aanslagen in Spanje. Hierdoor hebben de beleggers hun aandelen blootstelling fors teruggebracht, te meer nu er onzekerheid is over het monetair beleid dat de centrale banken gaan voeren. In hun laatste persbericht leken de leden van de Fed, vanwege de lage inflatie die van 1,8% in februari tot 1,5% in juni gedaald was, verdeeld over het tempo van renteverhogingen. De Federal Reserve zou niettemin "op relatief korte termijn" moeten beginnen met de normalisering van haar balans en zou dit na de vergadering van 19 en 20 september bekend kunnen maken. De volgende renteverhoging, die oorspronkelijk voor december was gepland (momenteel minder dan 40% waarschijnlijk), zal afhangen van de ontwikkeling van de inflatieverwachtingen. Ondanks de recente signalen dat de economie weer aantrekt in Europa, is de ECB bezorgd over de sterkte van de euro, omdat dit slecht zou zijn voor de nog steeds lage inflatie en voor de groei in Europa. Ook zou ze het tweede kwartaal afwachten om te kunnen onderzoeken hoe het verder moet met het activa-inkoopprogramma, dat tot december 60 miljard euro bedraagt. De als hoog beschouwde waarderingsniveaus van de Amerikaanse aandelen vormden eveneens een reden voor de recente winstnemingen. Hoewel de S&P500-bedrijven in het tweede kwartaal een winststijging van 12% optekenden, lijkt deze performance grotendeels toe te schrijven aan de lage dollarkoers. De S&P500 is dit jaar met meer dan 9% gestegen, en wordt tegen bijna 18x de verwachte winst verhandeld, tegenover een gemiddelde van 14 over de afgelopen 10 jaar (data Thomson Reuters). De analisten beginnen inmiddels hun voorspellingen voor eind dit jaar neerwaarts bij te stellen, vooral vanwege de terughoudende vooruitzichten van de bedrijven en de "kunstmatige" stijging van de aandelenkoersen door de terugkoop van aandelen. Het huidige klimaat zet aan tot voorzichtigheid, des te meer vanwege de politieke onrust in de Verenigde Staten en de vrees dat Donald Trump er niet in zal slagen zijn omvangrijke economische en fiscale hervormingsprogramma in te voeren. Wanneer we de grafieken nader bekijken, zien we dat de AEX de afgelopen weken in een consolidatiefase is terechtgekomen. Op weekbasis blijft de dynamiek positief boven de 507 punten, een niveau dat samenvalt met een opwaartse trendlijn die de koersen sinds 2016 ondersteund. Doordat de index de 517-puntengrens weer test, zou de index op de korte termijn kunnen verslechteren. De doorbraak van dit gebied zou op een snelle terugval richting de 507 punten kunnen wijzen. Niettemin zou er alleen bij een doorbraak van dit niveau een ommekeer kunnen plaatsvinden. In dat geval zou er een forsere consolidatie kunnen optreden die in de eerste instantie richting de 485 punten en vervolgens richting de 463 punten zou bewegen. Een terugkeer op deze niveaus zou er dan voor kunnen zorgen dat de minst risico-averse beleggers weer kunnen instappen. Laurent Polsinelli Traders.com 12 STRIKE SEPTEMBER OKTOBER 2017

13 à AEX DOW JONES NASDAQ 100 NIKKEI à OPINIE MIDDELLANGE TERMIJN OPINIE LANGE TERMIJN OPINIE MIDDELLANGE TERMIJN OPINIE LANGE TERMIJN OPINIE MIDDELLANGE TERMIJN OPINIE LANGE TERMIJN Begin augustus heeft de DOW JONES ten gevolge van de goede bedrijfsresultaten nieuwe records gevestigd, waarna de index door de onzekerheid over de ontwikkeling van het monetair beleid en de politieke onrust in de Verenigde Staten aan een consolidatiefase begon. Boven de punten blijft er sprake van een stijgende dynamiek en kan alleen een doorbraak van dit niveau tot een duidelijkere consolidatie richting de punten leiden. à De NASDAQ100 bevindt zich sinds enkele handelsdagen eveneens in een horizontale consolidatiefase binnen een bandbreedte van 5650/6000 punten. Een neerwaartse doorbraak van dit 'besluiteloze' gebied zou op een grotere doorbraak kunnen wijzen die de index al snel richting de 5350 punten stuurt. Een terugkeer naar dit koersbereik zou echter geen afbreuk doen aan de basisdynamiek. In de turbulente omgeving van de Europese en Amerikaanse beurzen begint de Nikkei tekenen van stress te vertonen. Ook zorgt de stijgende yen voor druk op de koersen. Inmiddels verwachten we een voortzetting van de huidige beweging richting de punten (voortschrijdend gemiddelde over 50 weken). Bij een weekslotkoers onder dit niveau zouden de 18335/18000 punten weer binnen bereik komen. STRIKE SEPTEMBER OKTOBER

14 BEURS INFO DE BRENT Afwachtende markt door gebrek aan voorspelbaarheid EURO/DOLLAR Amerikaanse toestanden OPINIE MIDDELLANGE TERMIJN OPINIE LANGE TERMIJN OPINIE MIDDELLANGE TERMIJN OPINIE LANGE TERMIJN à Deze zomer waren de oliemarkten volatiel en was er voor beleggers van een rustige zomerperiode geen sprake. We zien dat de kleinste ontwikkeling op economisch of politiek vlak tot forse onevenwichtigheden leidt, wat de exacte weerspiegeling vormt van de heersende twijfel op een markt die geen idee heeft welke kant het op zal gaan. De trend van de afgelopen weken is de krimp van de olievoorraden in de V.S., die voor de zevende opeenvolgende week zijn gedaald, terwijl de Amerikaanse productie weerstand blijft bieden tegen de daling van het aantal olieboringen. Dit kan op het eerste gezicht tegenstrijdig lijken, maar de kracht van de schalieolieproducenten ligt juist in hun vermogen flexibel te zijn en om snel sites te exploiteren die een goede productiviteitstoename bieden. Overigens heeft de OPEC steeds meer moeite haar leden, die de neiging hebben af te wijken van de productiebeperkingen, in het gareel te houden. Saoedi-Arabië, die zichzelf als de grootse voorstander van productiequota beschouwt, heeft zijn maandelijkse productiedoelstellingen in juli overschreden. Als deze afwijkingen structureel worden, bestaat het risico dat de beleggers het vertrouwen verliezen in het vermogen van het kartel om de markt in evenwicht te houden. Wat de vraagkant betreft, is er enerzijds bezorgdheid in de markt over het lage niveau van de activiteit in de Chinese raffinaderijen, die de maatstaf zijn voor de vraag in Azië. Anderzijds gaat het Internationaal Energieagentschap (IEA) uit van een lichte stijging van de groei van de vraag voor dit jaar van 97,6 miljoen vaten per dag (mvd) en 99 mvd in Op weekbasis beweegt de Brentkoers zich binnen een handelsbereik tussen de 44 en 57 USD. Zolang de koers zich binnen deze bandbreedte bevindt, is het beter om een afwachtende houding aan te nemen. Jordan Dufee traders.com Terwijl de euro sinds begin dit jaar bijna 12% is gestegen t.o.v. de dollar, zorgen het aanhoudende herstel in de eurozone en het toenemende isolement van de Amerikaanse regering ervoor dat de kapitaalstromen nog steeds richting Europa bewegen. De ECB staat nu voor een dilemma: Enerzijds is ze bezorgd over de sterke euro, anderzijds is ze gedwongen de markten voor te bereiden op een verlaging van het QE-programma, wat de euro verder zal laten stijgen, maar strikt noodzakelijk is vanwege de sterke economie. In het tweede kwartaal van 2017 is er in de 19 eurolanden volgens een eerste schatting sprake van een stijging van het BBP met 0,6%, voornamelijk dankzij de sterke industriesector. Maar de ECB wacht met het bekend maken van het tempo van de renteverhogingen en kiest, om de speculatie te temperen, haar woorden zorgvuldig. In de Verenigde Staten zorgt het wantrouwen, veroorzaakt door Donald Trump, voor een verzwakking van de dollar, wat het werk van de Europese centrale bankiers bemoeilijkt. Afwijzing van voorstellen in het Congres, verdenking van Russische inmenging, ontslagen aan de lopende band van zijn adviseurs en de verbale escalatie met Noord-Korea; allemaal factoren waardoor de Amerikaanse president steeds minder geloofwaardig overkomt. De Fed is verdeeld tussen het scheppen van nieuwe banen en het opkrikken van de nog steeds niet aantrekkende inflatie. Dit resulteert in een groter wordende onzekerheid over een nieuwe renteverhoging. De euro heeft geprofiteerd van de zomerperiode om de horizontale langetermijn-bandbreedte van ca. 10%, waarbinnen de euro zich sinds begin 2015 heeft bewogen, te doorbreken. Hoewel de koers zich sinds begin augustus heeft geconsolideerd, zou een weekslotkoers van boven de 1,1824 de weg kunnen openen naar de , een oude top van eind Onder de 1,1449 daarentegen, staan we neutraal tegenover de pariteit. Mathieu Burbau traders.com à 14 STRIKE SEPTEMBER OKTOBER 2017

15 Factors Een vaste hefboom Een onbeperkte looptijd Beschikbaar op Euronext Amsterdam! Deze producten zijn bedoeld voor actieve en ervaren beleggers. Factors zijn niet bedoeld als lange termijn investering of voor beleggers die een gedeeltelijke of gehele bescherming van hun investering zoeken. Alle Factors zijn uitgegeven in het kader van een basisprospectus dat gecontroleerd is door het BaFin. De definitieve voorwaarden van deze producten zijn beschik baar op Commerzbank wil de aandacht van het publiek graag vestigen op de risicofac toren genoemd in het desbetreffende basisprospectus.