Hoofdrapport Waterplan Schijndel

Transcriptie

1 Hoofdrapport Gemeente Schijndel, Waterschap Aa en Maas, Waterschap De Dommel en Provincie Noord-Brabant 9 april 2008 Definitief rapport 9R6344

2

3 SAMENVATTING Het waterplan heeft de status van (kaderstellend) beleidsplan. Alleen de beleidsuitgangspunten zijn hard te noemen. Het waterplan kan daarom gezien worden als parapluplan. Groen en Milieu Baggerplan Watertoets procedures (gemeentelijk) rioleringsplan Water in nieuwbouwwijken Waterplan Het plan kent geen directe planologische doorwerking. De geformuleerde doelstellingen en streefbeelden dienen wel door te werken in ruimtelijke afwegingen (o.a. watertoets). Het uitvoeringsprogramma wordt gezien als inspanningsverplichting. Ruimtelijke ordening Doelstelling 1: Een veerkrachtig en duurzaam watersysteem in 2015 bronaanpak van verontreinigingen vormt de basis voor het duurzame watersysteem; het grondgebruik binnen de gemeente is zodanig afgestemd op het natuurlijk functioneren van het watersysteem dat variaties in waterkwantiteit eenvoudig kunnen worden opgevangen (veerkracht); het zelfreinigende vermogen van het watersysteem is zodanig groot dat verontreinigende stoffen de normen niet overschrijden op de (bestaande) meetpunten (veerkracht en niet afwentelen); de verschillende vormen van grondgebruik en het watersysteem zijn met elkaar in evenwicht. Er is een minimum aan (technische) ingrepen in het watersysteem nodig om de gewenste gebruiksfuncties te kunnen uitoefenen (duurzaamheid). Doelstelling 2: Een optimaal functionerende waterketen in 2015 de afvalwaterketen is zodanig geoptimaliseerd (en functioneert zo efficiënt mogelijk = transport en zuiveren) dat de negatieve kwaliteitsinvloed op het watersysteem tot een minimum is teruggebracht. De afvalwaterketen belemmert het watersysteem niet om KRW-proof te zijn; het schone hemelwater maakt zo weinig mogelijk deel uit van de afvalwaterketen: hergebruik, infiltreren, bergen en afvoeren; overstorten vinden minimaal plaats en overal waar renovaties of werkzaamheden plaatsvinden aan openbare infrastructuur zijn, indien technisch mogelijk en economisch haalbaar, de bestaande schone verharde oppervlakken afgekoppeld; de communicatie richting burgers heeft ervoor gezorgd dat de besparing van het drinkwatergebruik is gemaximaliseerd. Doelstelling 3: Effectieve waterorganisatie een effectieve samenwerking tussen de waterpartners vindt plaats op vele niveau s: intern binnen de gemeente, met de waterschappen Aa en Maas en De Dommel, met de provincie Noord-Brabant, met waterleidingbedrijf Brabant Water, met de omliggende gemeentes en met de bevolking en belangenorganisaties; in- en externe organisatorische grenzen vormen geen belemmering in het operationele waterbeheer en problemen worden niet onderling afgewenteld; waar mogelijk wordt werk-met-werk gemaakt en versterken projecten en beleid elkaar. Water in bestaand stedelijk gebied Afkoppelprojecten Water en recreatie Etc. - i - Definitief rapport 9 april 2008

4 Doelstelling 4: Maximaal ontwikkeld waterbewustzijn en watercommunicatie Er is een structurele communicatie tussen waterpartners, gemeente en inwoners over de inspanning voor water. De waterpartners streven naar een maximaal waterbewustzijn bij de inwoners en bedrijven van Schijndel. Streefbeeld Kernen Schoon water op een duurzame wijze verwerken zonder wateroverlast De waterhuishoudkundige functie is peilbeheer gericht op wonen en werken. De grond- en oppervlaktewaterkwaliteit voldoen aan de normen en doelstellingen uit de Europese Kaderrichtlijn Water en het (schone) hemelwater wordt zoveel mogelijk vastgehouden en ter plaatse geïnfiltreerd. De waterlopen ontvangen, bergen en voeren het schone hemelwater af richting de kernrandzone. Speerpunten: verminderen (grond)wateroverlast; minimaliseren werking riooloverstorten met afvalwater. Streefbeeld Kernrandzone Ruimte voor schoon water uit de kern met een recreatieve (hoge belevingswaarde) en natuurlijke functie Duidelijk is dat het peilbeheer geen negatieve invloed mag hebben op het agrarische gebruik van de gronden in het aangrenzende streefbeeld Agrarisch gebied. De grond- en oppervlaktewaterkwaliteit voldoen aan de normen en doelstellingen uit de Europese Kaderrichtlijn Water. De ruimtelijke functies in dit deelgebied zijn divers: natuur, wonen, bedrijven, landbouw én recreatie. Het waterbeheer is gericht op deze functies, waarbij de mogelijkheid tot berging van afgekoppeld hemelwater uit de kernen, realisatie van de stedelijke wateropgave voor het oppervlaktewater en waterbeleving leidend zijn. Bij het zoeken naar de juiste bergings/infiltratie locaties zijn de volgende punten van belang: 1. Voorkomen (grond)wateroverlast in het stedelijke gebied (streefbeeld kernen). 2. Voorkomen (grond)wateroverlast in het agrarische gebied (streefbeeld agrarisch gebied). 3. Bijdrage aan verdrogingbestrijding van de natte natuurparels (streefbeeld Wijboschbroek, Elderbroek en De Geelders). 4. Bijdrage aan de belevingswaarde en recreatiemogelijkheden van water. Speerpunten: maximaliseren van de belevingswaarde en recreatiemogelijkheden van water; bijdragen aan de verdrogingbestrijding van de natte natuurparels. Streefbeeld Agrarisch gebied Peilbeheer en inrichting van het watersysteem afgestemd op agrarisch gebruik en een ecologische verbindingszone langs de Schijndelseloop en Molenheideloop De waterhuishoudkundige functie is agrarisch peilbeheer. Daarnaast is de (landelijke) waterberging opgave gerealiseerd en voldoen de grond- en oppervlaktewaterkwaliteit aan de normen en doelstellingen uit de Europese Kaderrichtlijn Water. - ii - Definitief rapport 9 april 2008

5 Speerpunten: peilbeheer voor de agrariër; de ecologische verbindingszone (EVZ) langs de Schijndelseloop en Molenheideloop is gerealiseerd. Hierdoor zijn de natte natuurparels De Geelders en Wijboschbroek (via het Elderbroek) op een effectieve wijze met elkaar verbonden. Hierdoor is ook een ecologische verbinding tot stand gebracht tussen het Dommeldal en het Aa-dal; maximale waterbeleving langs de waterlopen (laarzenpad etc.). Streefbeeld Wijboschbroek, Elderbroek en De Geelders Peilbeheer en inrichting van het watersysteem afgestemd op natte natuurwaarden De waterhuishoudkundige functie binnen de natte natuurparels is natuurlijk peilbeheer. De waterhuishouding in de beschermingszone van de natte natuurparels wordt zodanig ingesteld dat het gewenste peilbeheer binnen de natte natuurparels gehandhaafd kan worden, maar de negatieve effecten (voor de landbouw) buiten de beschermingszone minimaal zijn. Daarnaast is de (landelijke) waterberging opgave gerealiseerd en voldoen de grond- en oppervlaktewaterkwaliteit aan de normen en doelstellingen uit de Europese Kaderrichtlijn Water. Speerpunten: vermesting door toestroming van nitraat- en fosfaatrijk water is minimaal binnen de beschermingszone: uitgangspunt is afmetingen teelt-, spuit-, en mestvrije zones zoals opgenomen in het Lozingenbesluit Open Teelt en Veehouderij (LOTV); geen vermesting door toestroming van nitraat- en fosfaatrijk water binnen de natte natuurparels: particulier natuurbeheer of aankoop van gronden; gebiedseigen water vasthouden binnen de natte natuurparels. De communicatiestrategie behorend bij het Waterplan bestaat uit zes vormen van communicatie. Deze zes pijlers dragen elk afzonderlijk bij aan de gewenste bewustwording en draagvlak voor waterprojecten. Deze pijlers zijn: samenwerking binnen de gemeentelijke organisatie; samenwerking tussen de waterpartners; educatie; participatie door belangengroepen in strategische projecten; projectcommunicatie richting burgers; communicatie op natuurlijke momenten. De onderstaande tabel geeft de noodzakelijke arbeidsinspanning en kosten van het uitvoeringsprogramma. Tabel: Arbeidsinspanning en kosten Gemeente Schijndel Waterschap AA en Maas Waterschap De Dommel Derden Uren Kosten in Euro Uren Kosten in Euro Uren Kosten in Euro Uren Kosten in Euro iii - Definitief rapport 9 april 2008

6 INHOUDSOPGAVE 1 WAAROM WATERPLAN SCHIJNDEL Inleiding Samenwerking Bouwstenen waterplan 2 2 HET WATERSYSTEEM VAN SCHIJNDEL IN VOGELVLUCHT 5 3 WATEROPGAVE Inleiding Resultaatverplichtingen, inspanningsverplichtingen en toekomstige taken Beleidsuitgangspunten Waterkwantiteit Waterkwaliteit Water als ordenend principe Watergebruik en waterketen Natuur & ecologie en recreatie, beleving & cultuurhistorie 29 4 VISIE Algemene doelstellingen Streefbeelden Algemeen streefbeeld Kernen Kernrandzone Agrarisch gebied Wijboschbroek, Elderbroek en De Geelders; 29 5 COMMUNICATIE EN SAMENWERKING 29 6 UITVOERINGSPROGRAMMA, ARBEIDSINSPANNING EN KOSTEN 29 Blz. - iv - Definitief rapport 9 april 2008

7 KAARTEN 1. Overzicht Studiegebied 2. Maaiveldhoogten 3. Oppervlaktewatersysteem 4. Vereenvoudigde bodemtypen 5. Gedateerde grondwatertrappen 6. Geactualiseerde grondwatertrappen 7. Gemiddeld hoogste grondwaterstand 8. Kwel en infiltratiegebieden 9. Overzicht beschermde gebieden 10. Infiltratiekansen 11. Riolering 12. Renovatie planning riolering 13. Groenvoorzieningen en woningbouwlocaties 14. Afkoppelkansen 15. Stedelijke wateropgave Oppervlaktewater 16. Grondwaterstand t.o.v. maaiveld bij huidig neerslagpatroon 17. Grondwaterstand t.o.v. ontwateringsnorm bij huidig neerslagpatroon 18. Grondwaterstand t.o.v. maaiveld bij huidig neerslagpatroon + 10% 19. Grondwaterstand t.o.v. ontwateringsnorm bij huidig neerslagpatroon + 10% 20. Projectenkaart AFKORTINGEN BRP EHS EVZ GGOR GHG GLG (V) GRP HR (gebied) IBA KRW LOP NAP NBW NB wet OAS RWZI RNLE SGBP UVW VNG VR (gebied) WB21 WBP WHP Basis Rioleringsplan Ecologische Hoofdstructuur Ecologische Verbindingszone Gewenst Grond- en Oppervlaktewater Regime Gemiddeld Hoogste Grondwaterstand Gemiddeld Laagste Grondwaterstand (Verbreed) Gemeentelijk Rioleringsplan Habitat Richtlijn (gebied) Individuele Behandeling van Afvalwater Kaderrichtlijn Water Landbouw Ontwikkeling Plan/Project Normaal Amsterdams Peil Nationaal Bestuursakkoord Water Natuurbeschermingswet Optimalisatiestudie Afvalwatersysteem Rioolwaterzuiveringsinstallatie Regionale Natuur- en Landschapseenheid Stroomgebiedbeheersplan Unie van Waterschappen Vereniging Nederlandse Gemeenten Vogel Richtlijn (gebied) Waterbeheer 21 ste eeuw Waterbeheersplan Waterhuishoudingsplan - v - Definitief rapport 9 april 2008

8 1 WAAROM WATERPLAN SCHIJNDEL 1.1 Inleiding Voorliggend waterplan geeft vorm en inhoud aan de activiteiten in het kader van duurzaam waterbeheer van watersysteem en -keten in zowel het landelijke als het stedelijke gebied van de gemeente Schijndel. Hiervoor is door de volgende waterpartners een gezamenlijke visie (hoofdstuk 4) opgesteld: Gemeente Schijndel. Waterschap Aa en Maas. Waterschap De Dommel. Provincie Noord-Brabant. Waterleidingbedrijf Brabant Water. Het waterplan is hierdoor een parapluplan voor andere gemeentelijke plannen waarin water een rol speelt. Bovendien schept het waterplan randvoorwaarden en (beleid)uitgangspunten voor projecten binnen de gemeente Schijndel. Middels een bestuursovereenkomst conformeren de gemeente Schijndel en de waterschappen Aa en Maas en De Dommel zich aan de inhoud van dit waterplan. Figuur 1.1: Waterplan als parapluplan Groen en Milieu Waterplan Ruimtelijke ordening Baggerplan Watertoets procedures (gemeentelijk) rioleringsplan Water in nieuwbouwwijken Water in bestaand stedelijk gebied Afkoppelprojecten Water en recreatie Etc. 1.2 Samenwerking Kenmerkend voor het planproces was de nadruk op proces én inhoud. Met andere woorden: In het waterplan zijn optimalisatie van de communicatie en samenwerking tussen de waterpartners een belangrijk doel. De waterpartners hebben nu afspraken gemaakt om gezamenlijk op te trekken bij zaken als de Europese Kaderrichtlijn Water en het vastleggen van afspraken over afkoppelen, de kwantitatieve stedelijke wateropgave en de watertoets. De onderstaande tabel geeft aan welke organisaties in workshops en discussies waren betrokken bij het waterplan. Definitief rapport april 2008

9 Tabel 1.1: Betrokken organisaties bij het. Project- en Stuurgroep Gemeente Schijndel Waterschap Aa en Maas Waterschap De Dommel Provincie Noord-Brabant Waterleidingbedrijf Brabant Water Rijkswaterstaat directie Noord-Brabant Adviesbureau Royal Haskoning Klankbordgroep Heemkundekring Schijndel Staatsbosbeheer ZLTO afd. Schijndel NMC Schijndel Hengelsportvereniging Altijd Beet Dienst Landelijk Gebied Steunpunt Toerisme en Recreatie Huis en Erf Wandelclub Ailco Ondernemers Contact Schijndel Stichting Wijkraad de Bonkelaar/Grevekeur Stichting Dorpsraad Wijbosch Stichting De Beemd Aktief Stichting Boschweg Buitengebied Noord Wijkvereniging Het Groene Hart 1.3 Bouwstenen waterplan Doel Het waterplan is primair bedoeld om het water in Schijndel een herkenbare plaats in het gemeentelijke omgevingsbeleid te geven. Dit betekent het ontsluiten van kennis over de werking van het watersysteem, het expliciet maken en nader invullen van het beleidskader en het aangeven welke opgaven er liggen en wat hiervoor de oplossingsrichtingen zijn. Status Het waterplan heeft de status van kaderstellend beleidsplan. Alleen de beleidsuitgangspunten zijn in dat opzicht hard te noemen. Het plan kent geen directe planologische doorwerking. De geformuleerde waterdoelstellingen, streefbeelden en uitgangspunten dienen wel door te werken in ruimtelijke afwegingen. Het uitvoeringsprogramma wordt gezien als inspanningsverplichting. Het uitvoeringsprogramma wordt jaarlijks, zowel ambtelijk als bestuurlijk geëvalueerd. In 2011 vindt een evaluatie van het gehele waterplan plaats. De reden hiervoor zijn de ontwikkelingen binnen de gemeente: gemeente en waterschappen voeren in een OAS uit (Dit waterplan vormt de randvoorwaarden/uitgangspunten en het ambitieniveau voor deze OAS); in 2009 wordt, in het kader van de KRW, het eerste stroomgebiedsbeheersplan (SGBP) opgeleverd; de OAS en het SGBP vormen het uitgangspunt voor het Masterplan Afkoppelen, de detailuitwerking van de stedelijke wateropgave (oppervlaktewater en grondwater) en het opstellen van een (Verbreed) GRP in Definitief rapport april 2008

10 Ambitieniveau Het waterplan geeft aan wat er moet gebeuren om aan vigerende beleidsdoelstellingen te voldoen. Dit laat onverlet dat er op ambtelijk en bestuurlijk niveau de ambitie bestaat om de rol van water en het typisch Schijndelse in de gemeente te versterken: herstel van kwelsituaties en overige natuurontwikkeling in het Wijboschbroek; realisatie van een ecologische verbinding tussen het Aa-dal en Dommel-dal; oplossen van knelpunten in/rond de kernen (grondwateroverlast en overstorten). Ambitieniveau Het ambitieniveau voor het opstellen van de visie is minimaal te voldoen aan de verplichtingen die vanuit hogere overheden op de gemeente afkomen (onder meer Europese Kaderrichtlijn Water, het Nationaal Bestuursakkoord Water en de Reconstructie Maas en Meierij). De visie maakt duidelijk waar de gemeente Schijndel in 2015 (met een doorkijk naar 2025) naartoe wil. Gebruikswaarde en verantwoordelijkheden De doelgroep van het waterplan bestaat uit bestuurders, ambtenaren en maatschappelijke organisaties. Voor de laatste twee partijen betreft het waterplan een leidraad van projecten die voor de komende tijd geprogrammeerd worden. Het ambtelijke apparaat zal daarnaast het waterplan ook gebruiken als naslagwerk voor algemene vragen over de werking van het watersysteem en de -keten en vragen over de wijze waarop de gemeente beleidsmatig omgaat met water. Voor bestuurders vormt het waterplan vooral een heldere opsomming van de betekenis van het vigerende waterbeleid en een afsprakenkader met andere partijen. De onderstaande tabel geeft een overzicht van de huidige verdeling van de verantwoordelijkheden. Tabel 1.2: Verdeling verantwoordelijkheden waterbeheerders Partij Gemeente Schijndel Waterschappen Aa en Maas en De Dommel Verantwoordelijk voor Europese Kaderrichtlijn Water; riolering; ruimtelijke ordening (m.n. bestemmingsplannen); groen, natuur, landschap en beheer; cultuurhistorie en recreatie; milieu en volksgezondheid; draagt zorg voor ontwatering en ondiep grondwater in stedelijk gebied; onderhoud niet-leggerwatergangen (in eigendom) in openbare ruimte. Europese Kaderrichtlijn Water; beheer waterkwaliteit en kwantiteit oppervlaktewater voor het gehele beheersgebied (incl. vergunningverlening en handhaving Keur en Wvo), uitgezonderd waterkwantiteit Zuid-Willemsvaart; draagt zorg voor afwatering; advisering ruimtelijke plannen in kader van de watertoets; onderhoud leggerwateren en toezicht onderhoud niet-leggerwateren; transport naar en zuivering van afvalwater in rioolwaterzuiveringsinstallaties; nautisch beheer/recreatief medegebruik oppervlaktewater; uitvoering waterproject i.k.v. Reconstructie landelijk gebied (o.a. EVZ, natte natuurparels, waterberging). Definitief rapport april 2008

11 Partij Verantwoordelijk voor Rijkswaterstaat Europese Kaderrichtlijn Water; Directie waterkwantiteit Zuid-Willemsvaart; Noord-Brabant Zuid-Willemsvaart (scheepvaartfunctie, ecologie, recreatie etc.; Provincie Europese Kaderrichtlijn Water; Noord-Brabant kwaliteits- en kwantiteitsbeheer van het grondwater (Provinciale Milieuverordening t.a.v. grondwaterbeschermingsgebieden en Provinciale Verordening Water t.a.v. o.a. onttrekken van grondwater); grootschalige recreatie; goedkeuring waterparagraaf bij ruimtelijke plannen en besluiten; opstellen streekplan en uitwerkingsplannen en deze als toetsingskader gebruiken. Brabant Water Europese Kaderrichtlijn Water; winning, zuivering, transport en levering van drinkwater. Grond Europese Kaderrichtlijn Water; eigenaren onderhoud niet-leggerwateren op eigen perceel; ontwatering op eigen perceel; infiltratie op eigen perceel. Achtergronddocument Het Achtergronddocument geeft aanvullende informatie op de hoofdstukken in dit Hoofdrapport. Naast algemene gegevens geeft het Achtergronddocument meer diepgang en/of onderbouwing van de (beleids)uitgangspunten in dit Hoofdrapport. Definitief rapport april 2008

12 2 HET WATERSYSTEEM VAN SCHIJNDEL IN VOGELVLUCHT Voordat we ingaan op de opgaven (hoofdstuk 3), de visie (hoofdstuk 4) en hoe we die met behulp van projecten gaan bereiken (hoofdstuk 6), geven we in dit hoofdstuk een korte omschrijving van de waterhuishouding in Schijndel. Voor een uitgebreide beschrijving hiervan en voor uitleg van de gebruikte begrippen verwijzen we naar het achtergronddocument. Figuur 2.1: De lagenbenadering Lagenbenadering centraal In de beschrijving van de waterhuishouding in Schijndel staat de lagenbenadering centraal, zie figuur 2.1. Het natuurlijke landschap en het daarmee verbonden bodem- en watersysteem wordt de basislaag (ondergrond) genoemd 1. Het belang van deze onderste laag zit in de lange reproductietijd en daarmee de onvervangbaarheid. Uitgangspunt van deze lagenbenadering is daarom optimaal in te spelen op de eigenschappen van deze onderste laag en het daarmee zo min mogelijk verstoren van de natuurlijke kringlopen. Schijndel kende tot 1740 alleen zandwegen die de vijf gehuchten (Wijbosch, Elschot, Borne, Lutteleind en Broekstraat) verbonden. In 1740 kwam de eerste weg van keistenen ( s-hertogenbosch naar Best). Bijna een eeuw later, in 1830, volgde de ingebruikname van de Zuid-Willemsvaart. De ontsluiting en daarmee de netwerklaag, kwam in 1873 echter pas echt op gang door de aanleg van de spoorlijn Boxtel-Gennep ( Duits lijntje ) en door de tramlijn s-hertogenbosch-eindhoven in Een voorbeeld van de netwerklaag is de aanleg van de Zuid-Willemsvaart. Een voorbeeld van de occupatielaag is de aanpassing van de afwatering t.b.v. landbouw en bebouwing. Maaiveldhoogten sturen het water De maaiveldhoogten (onderdeel van de basislaag) nemen in de gemeente Schijndel van het zuidoosten richting het noordwesten af (kaart 2 en figuur 2.2). Het gebied rond de voormalige vuilstort is het hoogste punt van Schijndel met een maaiveldhoogte van ongeveer 33 m+nap. Vanaf de rand van de voormalige vuilstort, het oorspronkelijke hoogste punt met maaiveldniveau op ongeveer 11 m+nap, strekt zich in noordwestelijke richting een hogere rug in het landschap uit. Op deze rug is de kern Schijndel gebouwd. Om deze rug heen daalt het maaiveld naar een hoogte van ongeveer 8 m+nap. Lieseind en Wijboschbroek zijn het laagst gelegen en hebben een maaiveldhoogte van ongeveer 6 m+nap. Deze maaiveldhoogten bepalen voor een belangrijk deel de (geo)hydrologie binnen de gemeente Schijndel. 1 Deze methodiek wordt de lagenbenadering genoemd, Vijfde Nota RO, VROM. Definitief rapport april 2008

13 Figuur 2.2: Maaiveldhoogten in Schijndel Oppervlaktewatersysteem De waterlopen stromen min of meer van het zuidoosten naar het noord(west)en. Voorbeelden daarvan zijn de Biezen Loop, Molenheideloop, Dungense Loop en de Schijndelseloop. Op de Schijndelseloop na komen al deze waterlopen via een sifon onder de Zuid-Willemsvaart door uit in de Aa. De Schijndelseloop mondt bij sluis Schijndel uit in de Zuid-Willemsvaart. Hier bestaat de mogelijkheid water uit de Zuid- Willemsvaart in te laten in de Schijndelseloop, wat sporadisch gebeurt. Tussen de Schijndelseloop en de Beeksche Waterloop is de waterscheiding tussen het stroomgebied van de Aa en de Dommel gelegen (kaart 3). Dit betekent dat het water dat door de waterlopen ten noordoosten van de Schijndelseloop stroomt, uitkomt in de Aa en water dat door de Beeksche Waterloop stroomt, uitkomt in de Dommel. De Zuid-Willemsvaart vormt de noordelijke grens van de gemeente en is gelegen in het beekdal van de Aa. Hierdoor wordt de natuurlijke werking van het watersysteem in het Aa dal negatief beïnvloed. Grondwatersysteem De Aa en de Zuid-Willemsvaart geven een kweldruk (kaart 8) richting het Wijboschbroek, waardoor hier de hoogste grondwaterstanden binnen de gemeente zijn te vinden (kaarten 5 en 6). Langs de waterlopen treedt lokaal kwel op (kaart 8). De maaiveldhoogte op kaart 2 en figuur 2.2 bevestigt dat deze gebieden lager gelegen zijn dan hun omgeving. Definitief rapport april 2008

14 De hoger gelegen delen tussen de waterlopen kenmerken zich door een intermediaire zone, waarvan uit ervaring bekend is dat meestal infiltratie optreedt (kaart 8). De kern Schijndel is dus op een dergelijke infiltratiezone gebouwd. Hemelwater dat hier infiltreert, stroomt in noordwestelijke richting (de stroming van zowel het freatische grondwater als het grondwater uit het eerste watervoerende pakket is noordwestelijk, zie figuur 2.3) en komt gedeeltelijk langs de waterlopen en in het Wijboschbroek als kwelwater weer aan het oppervlak. Figuur 2.3: Voorkomen leemlagen (Alterra), breuken (TNO) en stromingsrichting grondwater in eerste watervoerende pakket (bewerking DLG op basis van isohypsen van provinciaal bestand, bronhouder is TNO) Interactie watersysteem en waterketen Het onderstaande figuur maakt de interactie tussen het watersysteem en de waterketen duidelijk. Bovendien is hierin aangegeven hoe de neerslag de werking van beide systemen beïnvloed. Figuur 2.4: Interactie watersysteem en waterketen Neerslag Grondwater onttrekking Distributie afgekoppeld Riolering overstorten Drinkwaterbereiding Watergebruik Rioolwaterzuivering Lozing effluent Watersysteem Definitief rapport april 2008

15 De waterketen is al het water dat door buizen wordt getransporteerd. Wanneer dit vervuild water betreft (dus geen schoon hemelwater en of grondwater) wordt gesproken van de afvalwaterketen. De waterketen ontvangt water uit het watersysteem door bijvoorbeeld onttrekkingen uit het grondwater (zie figuur 2.5). Daarnaast ontvangt de waterketen via de riolering hemelwater (neerslag) dat op verharde (gerioleerde) terreinen valt. Figuur 2.5: Grondwaterbeschermingsgebied Het watersysteem ontvangt water uit de (afval)waterketen via de lozingen van het effluent uit de rioolwaterzuivering. Bij hevige neerslag kan de (afval)waterketen de grote hoeveelheid water niet aan en stort over op het watersysteem. Het water dat overstort bestaat zowel uit verontreinigd afvalwater als schoon hemelwater. Op deze wijze zorgt de afvalwaterketen voor een verontreiniging van het watersysteem. Definitief rapport april 2008

16 3 WATEROPGAVE 3.1 Inleiding Eind jaren negentig vond er in heel Nederland een omslag plaats in denken en beleid. In plaats van voort te borduren op het vertrouwde denken in waterbeheersing door technische ingrepen, kwam de nadruk te liggen op het aansluiten op de natuurlijke potenties van het landschap en het watersysteem. Bij dit nieuwe waterdenken staat duurzaamheid voorop. Daarmee wordt bedoeld dat er zo min mogelijk inspanningen van buitenaf nodig zijn om het watersysteem in stand te houden en overlast te voorkomen. In de praktijk betekent dit dat natuurlijke processen zoals infiltratie en kwel, het zelfreinigende vermogen van waterlopen etc. worden hersteld. Externe negatieve effecten, zoals toename van verharding en riooloverstorten met afvalwater, worden voorkomen of gecompenseerd. Deze beleidsomslag is vastgelegd op Europees niveau in de Kaderrichtlijn Water (waterkwaliteit) en op Rijksniveau in de 4 e Nota Waterhuishouding (waterkwaliteit en waterkwantiteit) en de nota Waterbeheer 21 e Eeuw (waterkwantiteit) (WB21). De watertoets, een sinds november 2003 verplicht onderdeel van alle ruimtelijke plannen, is een uitvloeisel van dit nieuwe beleid. Op regionaal niveau worden de kaders aangegeven door het Provinciaal Waterhuishoudingsplan (1998) en de partiële herziening Waterhuishoudingsplan (2003) van de provincie Noord-Brabant en de waterbeheersplannen van de waterschappen Aa en Maas en De Dommel. Op lokaal (gemeentelijk) niveau zijn de kaders doorvertaald in het Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP), het Landschapsontwikkelingsplan en de bestemmingsplannen. In het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) (waterkwantiteit) is het nieuwe beleidsdenken gezamenlijk vastgelegd door Rijk, de provincies, de waterschappen en de gemeenten. De Nieuwe Waterwet: taken voor de gemeente Een citaat van de waterwet-website: De gemeente zal belast worden met de zorgplichten voor overtollig hemelwater en grondwater in het stedelijke gebied. [ ] Daarnaast is de gemeente belast met de lokale ruimtelijke inpassing van maatregelen op het gebied van de waterkwaliteit en het uitvoeren van milieumaatregelen in het stedelijke gebied ten behoeve van de Kaderrichtlijn Water (KRW). In de implementatiewet KRW is de gemeente expliciet géén rol toebedeeld in de implementatie van de KRW. Hier is voor de medewerking van de gemeenten de weg van de verleiding voorzien. Ook in de nieuwe waterwet zelf wordt geen formele taak voor de gemeente ten aanzien van de uitvoering van de KRW voorzien. Toch staat de gemeente niet aan de zijlijn. Zij heeft haar eigen verantwoordelijkheden. De gemeente is belast met de lokale ruimtelijke inpassing van maatregelen op het gebied van waterkwantiteit (via de Wro) en het uitvoeren van milieumaatregelen in het stedelijke gebied ten behoeve van de KRW (via de Wet milieubeheer en de in voorbereiding zijnde Wet gemeentelijke watertaken). In de Wet gemeentelijke watertaken wordt onder meer een aanwijzingsbevoegdheid van de provincie opgenomen over de inhoud van het verbrede gemeentelijke rioleringsplan (VGRP). In het VGRP worden naast de invulling van de zorgplicht ten aanzien van het afvalwater ook de zorgplichten van regenwater en grondwater opgenomen. Definitief rapport april 2008

17 De implementatie van de KRW wordt dus met een omweg mede een formele taak van de gemeente. Wet gemeentelijke watertaken In de Wet gemeentelijke watertaken wordt de verbreding van het gemeentelijke rioolrecht tot een bestemmingsheffing geregeld. Hiermee kan de gemeente ook voorzieningen bekostigen voor regenwaterafvoer en de aanpak van grondwaterproblemen in bebouwd gebied. Tevens krijgt de gemeente via een zorgplicht een formele rol toegekend in de aanpak van stedelijke grondwaterproblemen. Het gemeentelijke beleid hiervoor komt in de toekomst te staan in het verbreed gemeentelijke rioleringsplan (GRP) dat hiertoe wettelijk een bredere grondslag krijgt. Aanpak grondwaterproblemen De wet gaat uit van de verantwoordelijkheid van de perceelseigenaar voor maatregelen op het eigen terrein. Indien in het bebouwd gebied sprake is van structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming, dan krijgt de gemeente een zorgplicht. Dit betekent dat de gemeente maatregelen moet nemen waarmee de problemen zoveel mogelijk voorkomen worden. Deze gemeentelijke zorgplicht geldt alleen als het gaat om maatregelen die doelmatig zijn en niet tot de verantwoordelijkheid van het waterschap of provincie behoren. Regenwaterbeleid Volgens de wet wordt de gemeente verantwoordelijk voor de doelmatige inzameling van afvloeiend hemelwater, voor zover de perceelseigenaar dit water niet zelf kan verwerken. De gemeente krijgt een bevoegdheid om via een verordening regels te stellen aan het regen- en afvalwater dat perceelseigenaren aan de gemeente willen overdragen. Voor alle duidelijkheid: deze zorgplicht is geen plicht tot gescheiden afvoer van regenwater. Bekostiging en planvorming De wet geeft aan dat alle voorzieningen die direct of indirect samenhangen met de gemeentelijke stelsels voor afvalwater, hemelwater en grondwater uit de verbrede rioolheffing kunnen worden bekostigd. De wettelijke verplichtingen die thans gelden voor het gemeentelijke rioleringsplan worden tevens van toepassing op gemeentelijke voorzieningen voor regenwaterinzameling en aanpak van grondwaterproblemen. Voor een uitgebreide beschrijving van het vigerende beleid wordt verwezen naar de literatuurlijst en de aanvullende informatie in het achtergronddocument. 3.2 Resultaatverplichtingen, inspanningsverplichtingen en toekomstige taken De onderstaande tabellen 3.1 en 3.2 geven een overzicht van de resultaats- en inspanningsverplichtingen die voortvloeien uit de (vigerende) beleidsuitgangspunten. Daarbij wordt tevens gekeken naar ontwikkelingen in de nabije toekomst die door kunnen werken in de wateropgave (verplichtingen) voor de gemeente Schijndel. Door veranderende wet- en regelgeving zullen inspanningsverplichtingen in de loop van de tijd overgaan in resultaatsverplichtingen. De doorwerking van de Europese Kaderrichtlijn water is hiervan een voorbeeld. Hierdoor zal de verbetering van de chemische en ecologische waterkwaliteit niet langer vrijblijvend zijn. Om deze reden is ervoor gekozen de verplichtingen volgend uit de KRW in tabel 3.1 op te nemen. Definitief rapport april 2008

18 Tabel 3.1: (Resultaat)verplichtingen gemeente Schijndel op basis van het huidige beleid Nr. Onderwerp Afkomstig uit Planperiode Planvorm van de Status gemeente R1 Basisinspanning 3 e en 4 e Nota Waterhuishouding Tot 2005 GRP Gerealiseerd in 2005 R2 Sanering ongezuiverde Wet milieubeheer Tot 2005 GRP Gerealiseerd in 2005 lozingen buitengebied R3 1) Inzamelen en transporteren van afvalwater 2) Schoon en vuil water scheiden c.q. gescheiden houden 1) Wet milieubeheer 2) Regenwaterbrief van VROM, toekomstige Waterwet (voorlopig nog inspanningsverplichting) Doorlopend Gemeentelijk Waterplan (actualiseren bij evaluatiemomenten) vervolgens GRP Nog niet afgerond, maar is in kader van dit waterplan opgepakt. Aanleg gescheiden rioolstelsel bij nieuwbouw R4 Watertoets Waterbeleid 21 ste eeuw/ Besluit Ruimtelijke Ordening 2003 Doorlopend Gemeentelijk Waterplan, bestemmingsplannen, structuurvisies, en overige ruimtelijke Wordt in ruimtelijke planvorming reeds meegenomen plannen R5 Actor in de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) Kaderrichtlijn Water (KRW) Tot 2015 Gemeentelijk Waterplan (actualiseren bij evaluatiemomenten) vervolgens GRP en Nog niet afgerond, maar is in kader van dit waterplan opgepakt ruimtelijke en milieu plannen R6 Beheren Algemene zorgplicht Doorlopend Beheersplannen Cyclisch waterpartij als onderdeel van de openbare ruimte gemeente R7 Zorgdragen voor voldoende bluswater Brandweerwet Doorlopend Leveringsconcessies Continu lopend Definitief rapport april 2008

19 Tabel 3.2: Inspanningsverplichtingen gemeente Schijndel op basis van het huidige beleid Nr. Onderwerp Afkomstig uit Planperiode Planvorm van de Status gemeente I1 (Natte) EVZ s. Provinciaal waterhuishoudingsplan 2 Tot 2018 Gemeentelijk Groen en landschapsplan Niet (allemaal) gerealiseerd. / Reconstructieplan I2 Oppervlaktewaterkwaliteit diffuse bronnen. Provinciaal waterhuishoudingsplan Tot 2015 Gemeentelijk Milieubeleidsplan Nog niet opgesteld I3 Stedelijke wateropgave. Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) Tot 2006 Gemeentelijk Waterplan (actualiseren bij evaluatiemomenten) vervolgens GRP en ruimtelijke plannen Nog niet afgerond, maar is in kader van dit waterplan opgepakt. I4 Projecten uit reconstructieplan. Reconstructieplan Tot 2008 (2016) Bestuursovereenkomst tussen provincie, gemeente en waterschappen/bestem- Reconstructieplan is vastgesteld, projecten zijn in uitvoering. mingsplannen/structuur- plannen I5 Waterkwaliteitsspoor Provinciaal Tot Gemeentelijk Waterplan Nog niet afgerond waterhuishoudingsplan 2015 / Gemeentelijk rioleringsplan I6 Opstellen gemeentelijk waterplan Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) Tot 2006 Gemeentelijk Waterplan Voorliggend plan 2 De EVZ s zijn bestemd in het provinciale streekplan (in totaal 2,5 ha per km). Bestemmingsplannen van de gemeente worden hieraan getoetst. Gemeente heeft de inspanningsverplichting 1,5 van de 2,5 ha per km beeklengte aan te kopen en in te richten. Het waterschap heeft de inspanningsverplichting 1,0 van de 2,5 ha per km beeklengte aan te kopen en in te richten. Bovendien is het waterschap verplicht de planvorming uit te voeren. De provincie Noord-Brabant is grondwaterbeheerder. Zij voert geen actief beheer (sturing), maar reguleert via de vergunningverlening wel het aantal en omvang van grondwateronttrekkingen. Ook het waterschap oefent via het peilbeheer invloed uit op het freatische grondwater. Vanuit het NBW is het idee ontstaan om de gemeente de formele taak en bevoegdheid te geven voor het stedelijk freatische grondwater (zie tabel 3.3), dit als onderdeel van het beheer van de openbare ruimte. De beleidsontwikkelingen op dit gebied zullen als onderdeel van de jaarlijkse evaluatie van het waterplan moeten worden gevolgd. Tabel 3.3: (Mogelijke) toekomstige taken voor de gemeente Schijndel. Nr. Onderwerp Afkomstig uit M1 Gemeente als grondwaterbeheerder (Kader GGOR daarna implementatie). Nationaal Bestuursakkoord Water M2 Zorgplicht afvoer hemelwater en overtollig grondwater Toekomstige Waterwet Definitief rapport april 2008

20 3.3 Beleidsuitgangspunten Waterkwantiteit Wateroverlast Het beleid van de waterpartners van Schijndel richt zich erop de overlast tot een acceptabel niveau te beperken. Bij het ontwerpen van water- en rioleringssystemen werkt de gemeente met overschrijdingsrisico s. Dit houdt in dat via statistische analyses een inschatting gemaakt wordt van de frequentie waarmee een bepaalde situatie optreedt. Aan de hand van afgeleide normen wordt het ontwerp uitgewerkt. Welke norm uiteindelijke gehanteerd wordt, hangt sterk samen met de doelmatigheid en beschikbare middelen. De kosten nemen sterk toe met verdere verkleining van het overschrijdingsrisico. Water op straat De afvoercapaciteit van de riolering in Schijndel is in principe dusdanig groot dat een bui die gemiddeld één keer per twee jaar voorkomt, kan worden verwerkt zonder dat er water op straat blijft staan (ontwerpnorm). Momenteel zijn er enkele kritische punten in het stelsel die niet voldoen aan deze ontwerpnorm. Momenteel vindt daarom een herberekening van het BRP plaats. Op basis van deze herberekening en de mogelijkheden tot afkoppelen bekijkt de gemeente hoe deze kritische punten zo snel en efficiënt mogelijk aangepakt kunnen worden. Indien er water op straat blijft staan, ligt de prioriteit bij het voorkomen dat dit water vanaf de openbare ruimte woningen instroomt. Een belangrijk verschilpunt betreft het type water dat op straat blijft staan. Bij een gemengd rioolstelsel gaat het om verdund afvalwater, dat wil zeggen afvalwater vermengd met regenwater. Bij afgekoppelde systemen blijft alleen regenwater op straat staan. Verdund afvalwater is van een veel slechtere kwaliteit dan regenwater. Daarom is het verschil in stelseltype de belangrijkste prioriteringsfactor bij het voorkomen van wateroverlast door een stagnerende regenwaterafvoer en zullen de knelpunten met verdund afvalwater als eerste aangepakt worden. Daarbij wordt natuurlijk wel gekeken naar de mate van overlast die optreedt en de omvang van de noodzakelijke maatregelen. Deze gedachtengang zal zijn verdere uitwerking vinden bij de herziening van het GRP en de nadere uitwerking van de nieuwe structuur voor de afvoer van (afgekoppeld) regenwater (Masterplan Afkoppelen). Gewenst grond- en oppervlaktewaterregime (GGOR) De gemeente Schijndel is (nog) niet verantwoordelijk voor het lokale, ondiepe grondwaterbeheer in het bebouwde gebied. Deze taak ligt voor een belangrijk deel bij de Provincie, maar in de toekomst naar verwachting bij de gemeente. Samen met het waterschap zal de gemeente zich inzetten om het GGOR in stedelijk gebied te realiseren. Het GGOR wordt hiermee mede sturend voor de ruimtelijke ontwikkelingen op het gemeentelijke grondgebied. Het onderstaande kader geeft de afspraken uit het vastgestelde provinciale kader voor de uitwerking van het GGOR. Definitief rapport april 2008

21 GGOR Het tegengaan van de (grond)wateroverlast in stedelijke gebieden is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van gemeente en waterschap. Hierbij dienen gemeente en waterschap beter samen te werken (CIW-nota Samen leven met grondwater ). Om op regionale schaal de grondwatergerelateerde knelpunten in stedelijke gebieden in beeld te brengen, voert de provincie momenteel een knelpuntenanalyse uit. Voor het uitwerken van deze knelpunten, d.w.z. het bepalen van maatregelen en het vaststellen van een afgewogen situatie, in stedelijk gebied, wordt per project bekeken waar de trekkersrol dient te liggen. Een trekkersrol bij de gemeente voor uitwerking van GGOR ligt hierbij in veel gevallen het meest voor de hand, gezien de aanbeveling vanuit de CIW-nota Samen leven met grondwater om de zorgplicht voor het inzamelen van overtollig grondwater bij de gemeente te leggen. Daarnaast staat in de Provinciale Verordening Waterhuishouding dat de gemeente in het geval van grondwateroverlast in stedelijk gebied (lees: knelpuntgebied) een onderzoek instelt naar de oorzaken van de grondwateroverlast. Op basis hiervan wordt bepaald of gemeente, waterschap of beide zorgdragen voor maatregelen en de bijbehorende besluitvorming waardoor een oplossing voor grondwateroverlast wordt bereikt. Indien grondwateronttrekking (of het beëindigen daarvan) een rol spelen, kan de Provincie hierbij betrokken worden vanuit haar rol van operationeel grondwaterbeheerder. In nieuwe stedelijke gebieden is de gemeente trekker en initiatiefnemer net zoals dat momenteel het geval is in de Watertoetsprocedure. Het waterschap en provincie treden hierbij op als adviseur. Specifiek gelden voor de gemeente de volgende aspecten voor het bereiken van het GGOR: aandacht voor het verdrogend effect van de toename van glastuinbouw of overige verharding in de gemeente. Behoud van grondwateraanvulling wordt in deze plannen meegenomen; verdroging a.g.v. toename glastuinbouw: het bestemmingsplan buitengebied in Schijndel voorziet niet in toename glastuinbouw, althans slechts marginaal bij bestaande bedrijven (2) terwijl 1 bedrijf verdwijnt. Vestiging nieuwe glastuinbouw past niet in provinciaal beleid inzake herstructurering en concentratie (zie voor verdere info website provincie); ook zal de gemeente waar mogelijk meewerken aan de realisatie van andere antiverdrogingsprojecten. Hoge grondwaterstanden In principe geldt als regel dat een perceeleigenaar zelf verantwoordelijk is voor de ontwatering van zijn eigen perceel (en waterdicht maken van kelders). Voor de openbare ruimte ligt die verantwoordelijkheid, vanuit de zorgplicht, bij de gemeente. De regel lijkt duidelijk maar roept in de praktijk veel vragen op, onder meer doordat het waterschap via haar peilbeheer invloed uitoefent op de diepteligging van de grondwaterstand, de vergunningverlening van grootschalige grondwateronttrekkingen via de provincie verloopt en in de loop van de jaren tal van aanpassingen worden doorgevoerd aan kavel of bebouwing. De gemeente Schijndel hecht er aan dat ook in de toekomst grondwater niet tot grootschalige overlast gaat leiden. Dit houdt in dat, met inachtneming van taken en verantwoordelijkheden en binnen de beschikbare middelen: de gemeente zorgdraagt voor de ontwatering van het openbaar terrein. Hiervoor geldt in principe een ontwateringsdiepte van circa 50cm voor openbaar groen en circa 70cm voor wegen en bebouwing; Definitief rapport april 2008

22 de gemeente bij rioolrenovatie nagaat of door de aanleg van nieuwe (niet lekkende) rioolbuizen de grondwaterstand omhoog kan komen (opheffen drainerend effect). Indien dit het geval is, wordt dit gecompenseerd met de aanleg van een drainagesysteem in het openbaar gebied, of een andere doelmatige oplossing gerealiseerd; de gemeente in het kader van de nauwere samenwerking met de andere waterbeherende organisaties, nauwlettend in de gaten zal houden of er veranderingen optreden in grondwateronttrekkingen die kunnen leiden tot een verhoging van de grondwaterstand; gemeente en waterschap bij nieuwe bestemmingsplannen, als onderdeel van de watertoets, zullen nagaan of een goede drooglegging van het plangebied gewaarborgd is. Uitwerken GGOR voor de functies landbouw en natuur Het waterschap staat aan de lat voor het uitwerken van het GGOR voor de functies landbouw en natuur. Voor de functie natuur zijn hierover al de nodige afspraken gemaakt in het kader van de reconstructie die ook voor de gemeente relevant zijn. Hierbij gaat het om het vernatten van de natte natuurparels tot aan de grens met andere functies. Het Wijboschbroek is een dergelijke natte natuurparel die in de periode tot 2008 aangepakt zal worden. Dit kan mogelijk leiden tot een verhoging van grondwaterstanden in de omgeving van het natuurgebied en mogelijk ook natschade. De exacte effecten van maatregelen in het natuurgebied Wijboschbroek zal het waterschap op lokale schaal in beeld brengen in de vorm van gebiedsgerichte uitwerkingen van het GGOR. Hierbij zal de streek nadrukkelijk betrokken worden. Het Wijboschbroek en omgeving staat als één van de eerste gebieden op de rol waar het GGOR lokaal uitgewerkt zal worden door het waterschap (begin 2007). Naast natuurherstel wordt in dat project ook gekeken naar te natte en te droge landbouwgronden en maatregelen om knelpunten voor de landbouw op een duurzame manier op te lossen (waterconservering, functieverandering, teelt volgt peil, flankerend beleid vernatting, ondiepe drainage etc.). Kwantitatieve stedelijke wateropgave oppervlaktewater Voor dit waterplan is een quick scan stedelijke wateropgave oppervlaktewater uitgevoerd (hoofdstuk 7 Achtergronddocument). De onderstaande tabel geeft per waterloop het berekende waterbezwaar. Tabel 3.4: Waterbezwaar (rode cellen) en beschikbare berging (groene cellen) berekend volgens de quick scan methode Naam waterloop Waterbezwaar in m 3 Waterbezwaar met benedenstroomse compenstatie m 3 Schijndelseloop (zuid) Schijndelseloop (midden) 5322 Schijndelseloop (noord) 6092 Steegscheloop (afwatering midden Kern) Beeksche waterloop (Ind. Rooiseheide) Beeksche waterloop (Ind. Duin) 7797 Watergangen Kern (nabij Floralaan) Steegschewaterloop (afwatering Wijbosch) Totaal Definitief rapport april 2008

23 Waterschappen Aa en Maas en De Dommel en de gemeente Schijndel spreken af in een vervolgproject de stedelijke wateropgave oppervlaktewater nader uit te werken (2008): Masterplan stedelijke wateropgave oppervlaktewater. In dit masterplan dient een paragraaf opgenomen te worden waarin de relatie (en effecten) staan beschreven met de masterplannen stedelijke wateropgave grondwater en afkoppelen. De volgende onderwerpen krijgen in het masterplan stedelijke wateropgave oppervlaktewater een centrale plaats: Stuwen Om de beoogde berging in de waterlopen Schijndelseloop (Schijndel) en Beeksche waterloop (Schijndel) te kunnen benutten, zullen de vaste stuwen vervangen dienen te worden door peilgestuurde stuwen. Om de beoogde berging in de waterlopen Steegschewaterloop (Schijndel, Wijbosch) en de watergang nabij de Floralaan te kunnen benutten, zullen peilgestuurde stuwen geplaatst worden. In deze waterlopen zijn momenteel geen stuwen aanwezig en wordt het water direct afgevoerd. Steegscheloop Voorgesteld wordt de kwantitatieve stedelijke wateropgave (inundatie) voor de Steegscheloop gezamenlijk nader uit te werken met de volgende onderwerpen: afkoppelkansen voor de kern Schijndel (zie afkoppelkansenkaart), waarbij ook de mogelijkheden van berging in de wegsloten langs de Structuurweg en Past. Van Vroonhovenstraat worden meegenomen; inrichtingsvoorwaarden i.h.k.v. de KRW; het oplossen van het verdrogingsprobleem in de Steegscheloop; inrichting van het reserveringsgebied 2050, voor de regionale waterbergingsopgave ter hoogte van de Steegscheloop. Schijndelseloop Voorgesteld wordt de kwantitatieve stedelijke wateropgave (inundatie) voor de Schijndelseloop gezamenlijk nader uit te werken met de volgende onderwerpen: afkoppelkansen voor de kern Schijndel (zie afkoppelkansenkaart); bestaande wateroverlast problemen in de wijken Grevekeur en Bonkelaar door een te hoge grondwaterspiegel; inrichtingsvoorwaarden i.h.k.v. de KRW; inrichting van het reserveringsgebied 2050, voor de regionale waterbergingsopgave ter hoogte van de Schijndelseloop. Beeksche Waterloop Voorgesteld wordt de kwantitatieve stedelijke wateropgave (inundatie) voor de Beeksche Waterloop gezamenlijk nader uit te werken met de volgende onderwerpen: afkoppelkansen voor de kern Schijndel (zie afkoppelkansenkaart); bestaande problemen in de riolering; bij lichte peilstijging in de Beeksche waterloop stroomt in de omgeving van de Duinweg het oppervlaktewater het riool in; inrichtingsvoorwaarden i.h.k.v. de KRW. Regionale waterberging Periodiek treedt in het stroomgebied van de Aa en De Dommel overlast op doordat de beken buiten hun oevers treden. De waterschappen hebben een project gestart om deze regionale wateroverlast aan te pakken. Via het principe vasthouden, bergen en afvoeren wordt getracht de grote hoeveelheden water beheersbaar te maken. Definitief rapport april 2008

24 Vervolgens dient het water zo gestuurd te worden dat als er overlast optreedt dit is op plaatsen waar dit de minste schade veroorzaakt. Het beperken van het inundatierisico vanuit de verschillende beeklopen vergt ruimte. Een deel van het buitengebied zal op termijn voor dit doel moeten worden ingericht. In het Reconstructieplan zijn binnen de gemeentegrenzen van Schijndel langs de Schijndelseloop, Martenmanshurk Loop en Biezenloop voorlopige reserveringsgebieden 2050 aangewezen. De gemeente Schijndel werkt mee aan de planologische doorvertaling van de waterbergingsfunctie van deze gebieden. Deze doorvertaling vindt plaats in het bestemmingsplan buitengebied. Kwantitatieve stedelijke wateropgave grondwater Voor dit waterplan is een quick scan stedelijke wateropgave grondwater uitgevoerd (hoofdstuk 8 Achtergronddocument). Kaarten 16 t/m 19 geven een zeer duidelijk beeld van de frequentie en duur van bepaalde grondwaterstanden in Schijndel. Hieronder staan de conclusies weergegeven: grondwaterstanden tot aan maaiveld komen vooral voor aan de (noord)west rand van Schijndel. De situatie in de omgeving van de wijken Grevekeur en Bonkelaar is het meest kritisch met 120 overschrijdingen in 42 jaar met een gemiddelde duur van de overschrijding van meer dan een week; de minimale ontwateringsdiepte wordt op veel meer plaatsen niet gehaald. Met name in de kernrandzone en in het noordelijk deel van Schijndel zijn de overschrijdingen frequent; in de toekomstige klimatologische omstandigheden nemen zowel het aantal overschrijdingen als de duur van de overschrijdingen in heel Schijndel toe. Alleen in het midden van het zuidelijk deel van de kern van Schijndel zijn de effecten van klimaatverandering gering; op basis van de meetreeksen van de peilbuizen is af te leiden dat de pieken in de grondwaterstand voornamelijk in januari en februari optreden. De grondwaterstandpieken kunnen echter ook optreden in november, december en maart. De conclusies over onderschrijding van de minimale ontwateringsdiepte en grondwater aan maaiveld zijn gebaseerd op berekeningsuitkomsten. Dit wil echter niet zeggen dat de bewoners de hoge grondwaterstanden ook als wateroverlast ervaren. Lokale variatie in de maaiveldhoogte kan betekenen dat de minimale ontwateringsdiepte niet meer worden onderschreden, of juist verder (en langer) wordt onderschreden. Ook de wijze van bouwen, met en zonder kelder of kruipruimte, is bepalend voor de grondwateroverlast. Een belangrijke vraag waarop in de nabije toekomst een antwoord moet worden gegeven is: Is er werkelijk sprake van (grond-)wateroverlast in Schijndel? Deze vraag kan alleen beantwoord worden indien het begrip (grond-)wateroverlast gedefinieerd is. De gemeente Schijndel zal in de eerste planperiode een Masterplan Stedelijk Wateropgave Grondwater opstellen. Hierin wordt het beleid van de gemeente ten aanzien van grondwateroverlast vastgelegd. Dit document biedt daarnaast ruimte om de taken en verantwoordelijkheden van het nieuw op te zetten (grond-)waterloket te verankeren. Een belangrijke taak van het loket zal het registreren van klachten zijn. Tevens zal vanuit dit waterloket een enquête worden gehouden in de wijken waar potentieel grondwateroverlast voorkomt. Definitief rapport april 2008

25 Hiermee kunnen de conclusies van deze quick scan grondwater verder worden uitgewerkt en daadwerkelijk straten en huizenblokken worden aangewezen waar de hoge grondwaterstanden een probleem zijn Waterkwaliteit Kader Richtlijn Water (KRW) Momenteel wordt de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) in het Nederlandse waterbeleid ingevoerd. Het doel van deze richtlijn is het bereiken van een goede waterkwaliteit. Om gemeenten te betrekken bij het implementatietraject van de KRW en hun daarbij te ondersteunen, zijn in de zeven stroomgebieden zogenaamde waterambassadeurs aangesteld. Deze regeling is tot stand gekomen op initiatief van de VNG onder verantwoordelijkheid van het ministerie van Verkeer en Waterstaat. In de praktijk komen de werkzaamheden van de waterambassadeurs neer op het gedurende drie jaar ( ) informeren van alle gemeenten in het deelstroomgebied over de ontwikkelingen rondom de KRW (en het NBW) en het (procesmatig) adviseren hoe daarmee om te gaan. Het is echter nadrukkelijk niet de bedoeling dat de waterambassadeurs reguliere taken van gemeenten (of coördinerende taken van waterschappen of provincies) gaan overnemen; elke gemeente blijft zelf verantwoordelijk voor de doelen en maatregelen. De waterambassadeurs onderhouden daartoe contacten met de gemeenten in hun gebied. Uiteindelijk hebben ze tot doel om de gemeentelijke inbreng in de regionale discussies de komende jaren te ondersteunen. De waterambassadeurs coördineren daarnaast de gemeentelijke inbreng in regionale overlegfora en t.z.t. in stroomgebiedbeheersplannen. De VNG heeft de gemeente in februari 2006 per Ledenbrief geïnformeerd over de landelijke KRW-ontwikkelingen en gemeenten geadviseerd hoe daar mee om te gaan. De VNG heeft per brief aan de Tweede Kamer aangegeven zich op hoofdlijnen in het kabinetsbeleid te kunnen vinden. Wel plaatst de VNG vraagtekens bij de mate van kosteneffectiviteit van mogelijke gemeentelijke maatregelen. VNG-advies aan gemeenten: nu aanhaken bij het regionale implementatieproces ( gebiedsproces waterthema s, zie figuur 3.1); nu betrokken raken bij discussies over doelen en maatregelen; denk na over mogelijk gemeentelijke maatregelen; hanteer kosteneffectiviteit als het centrale uitgangspunt bij zowel het overwegen van eigen gemeentelijke maatregelen als bij discussies over maatregelen van andere partijen (landbouw + RWZI); let op resultaatsverplichting: wat je als gemeente vastlegt in je plan (GRP, bestemmingsplan, waterplan) moet je nakomen om boetes te voorkomen; stel dus haalbare en betaalbare doelen en maatregelen. Definitief rapport april 2008

26 Figuur 3.1: Positie waterprogramma s Gebiedsproces waterthema s Tabel 3.5: Tijdpad KRW Jaar Wat Toelichting 2004 / Rapportage huidige Maart 2005 zijn alle gebiedsrapportages vastgesteld en gepubliceerd toetstand water 2006 Monitoring Waterkwaliteitsbeheerders zetten meetprogramma s op en zorgen dat die uiterlijk 2007 zijn ingevoerd Overzicht belangrijkste onderwerpen Bekend is welke problemen Nederland gaat aanpakken en hoe dat via stroomgebieden het beste kan gebeuren: internationaal, nationaal of regionaal Conceptstroomgebiedsbeheersplannen De waterlichamen, doelen en maatregelen worden formeel vastgelegd. Alle gemeenten bepalen mee wat de doelen en maatregelen zijn en wat het gaat kosten Vaststellen eerste stroomgebiedsbeheerplannen Gemeenten, waterschappen, provincies en rijk nemen de maatregelen die onder hun verantwoordelijkheid vallen, op in hun eigen (jaar)plannen en begrotingen Maatregelen in uitvoering Gemeenten zorgen - net als waterschappen, provincies en rijk dat hun maatregelen worden uitgevoerd Realiseren doelen De goede ecologische en chemische toestand van het oppervlakte- en grondwater is bereikt. Is dit niet haalbaar, dan moet Nederland dat al vooraf (in 2009) aangeven. De KRW biedt de mogelijkheid om de tijd voor het realiseren van de doelen met maximaal twee termijnen van zes jaar te verlengen. Dat is alleen mogelijk met een goede onderbouwing. De onderstaande tabel geeft de betekenis van de KRW voor de gemeente Schijndel. Definitief rapport april 2008

27 Tabel 3.6: Betekenis KRW voor het beleid in de gemeente Schijndel Onderwerp Noodzakelijk (resultaatverplichting) Waarschijnlijk noodzakelijk Beleid De gemeente moet een eigen Implementatie van het beleid (visie/ambitie) verbreed rioolrecht, ontwikkelingen voor de opnemen in het waterplan implementatie van de KRW. (herziening). Maatregelen SGBP Het onderdeel vastgelegd in gemeentelijke waterkwaliteit conform de plannen (waterplan, GRP, KRW (chemische en bestemmingsplan, ecologisch) nadrukkelijk milieubeleidsplan, aan de orde laten komen in begrotingen, jaarplannen, etc.) de Watertoets. Gezamenlijke taak van het waterschap en gemeente. Inzet van personeel en Personele en financiële Uitvoering van maatregelen middelen middelen zijn nodig voor de moet in starten implementatie (heden-2009 en moet worden begeleid, planvorming en gemonitord en uitvoering). gerapporteerd. Rioolbeheer Uitvoeren van de OAS en de Monitoren van de effecten daarin opgenomen van de riolering op de maatregelen voor de waterkwaliteit: vrachten, waterketen uitvoeren. volumes en schadelijke stoffen. Aanvullende maatregelen voor reduceren van de riooloverstorten. Nieuwbouwwijken mogen niet leiden tot een toename van de vuillast uit (bestaande) riooloverstorten. Bestrijdingsmiddelen Zie paragraaf bestrijdingsmiddelen. Koper, lood en zink - Beperken van het gebruik van lood, koper en zink in de bouw of het toepassen van een voorzuivering of bodempassage alvorens regenwater te lozen op de bodem of het oppervlaktewater. Ambities waterplan Aanscherping bestaand beleid op het gebied van afkoppelen en milieuhandhaving. Implementatie VNG advies: vrijmaken personeel (schuiven in werkzaamheden) in de periode tot Bij herziening waterplan eventuele noodzakelijke fte s benoemen voor de periode Voortgang aanpak lekke riolen meenemen bij herziening GRP. al grotendeels gereed. Opstellen Masterplan Afkoppelen tijdens de eerste planperiode van het waterplan. Geen overstorten van afvalwater in nieuwbouwlocaties. Inzet van de bouwverordening, privaatrechtelijke instrumenten en afspraken met projectontwikkelaars. Definitief rapport april 2008

28 Onderwerp Noodzakelijk Waarschijnlijk Ambities waterplan (resultaatverplichting) noodzakelijk PAK s - Bij het omgaan met regenwater rekening houden met verhoogde Aanvullende eisen en handhaving vergunningen en lozingen. depositie in bepaalde industriële gebieden. Stikstof en fosfaat - Saneren riooloverstorten. Opstellen Masterplan Afkoppelen tijdens de eerste planperiode van het waterplan. Hydromorfologie Grondwater Verbeteren ecologische toestand van watergangen door aangepaste inrichting (o.a. aanpassen oeververdediging) en beheer. Grondwaterbeschermingsbeleid voor industrieel grondwater onttrekkingen voor menselijke consumptie moet geïmplementeerd worden. Beekherstel en aanleg EVZ. Aankoop (15 meter door gemeente; 10 meter door waterschap), inrichting en beheer moet planologisch mogelijk worden gemaakt. Oplossingen zoeken voor mogelijke grondwateroverlast en bestaande grondwateroverlast. Wijzigingsbevoegdheid in bestemmingsplan buitengebied opnemen en uitwerken inrichtingsplannen voor de EVZ s Schijndelseloop en Molenheideloop. Effect van grondwater op (vrijkomen) evt. verontreinigingen in beeld brengen als gevolg van toegenomen infiltratie/afkoppelen. Uitzoeken mogelijke negatieve effecten van warmte-koude opslag. Provincie is hierin aanspreekpunt. Hydrologisch kwetsbare gebieden Resultaatsverplichting in Normen en doelstellingen nog niet volledig bekend. Consequenties voor het stedelijke gebied daarom nog niet volledig in beeld. - Via gebiedsgerichte werkgroep op de hoogte blijven van nieuwe ontwikkelingen, doelen en normen. Naast concrete maatregelen om de waterkwaliteit te verbeteren (riolering, beheer openbare ruimte en groen) heeft de gemeente een leidende rol in het ruimtelijke en het milieubeleid. In het kader van het waterplan is afgesproken dat de gemeente actief deelneemt aan het Gebiedsproces waterthema s, zie onderstaand kader. Hierdoor kan de gemeente voorsorteren op de verwachte maatregelen. In het programma wordt jaarlijks voldoende tijd gereserveerd voor deelname aan deze werkgroep en het vertalen van het KRW beleid naar onderwerpen zoals: riolering; RO-instrumenten; inrichting van stadswateren; bronaanpak stoffen; milieuvergunningen en verordeningen. Definitief rapport april 2008

29 Gebiedsproces waterthema s In 2006 is gestart met het opstellen van dit waterplan. In 2007 is gedurende de doorlooptijd van het opstellen van het waterplan gestart met de gebiedsprocessen waterthema s. Beide waterschappen, Waterschap Aa en Maas, en waterschap de Dommel, zijn voor hun eigen deelstroomgebied begonnen met het opzetten van een overlegstructuur om te komen tot een waterprogramma. Hierbij is het waterschap trekker, en zijn gemeenten, provincie, Rijkswaterstaat, en klankbordgroepen middels een werkgroep en stuurgroep betrokken, zo ook Schijndel. Beide waterprogramma s worden verwerkt in het Stroomgebiedbeheersplan Maas (SGBP). Voorzover mogelijk zijn alle aanvullende maatregelen die voortvloeien uit de beide gebiedsprocessen toegevoegd aan de uitvoeringslijst van dit waterplan Resultaatverplichting maatregelen gebiedsprocessen Uiteindelijk zullen de plannen naar Brussel verstuurd worden, en daar vastgesteld worden. De vastgestelde aanvullende maatregelen en bijbehorende planning zullen voor wat betreft de KRWdoelen als een resultaatsverplichting gaan gelden. Bestuurlijke vaststelling waterplan en waterprogramma s Bestuurlijk zal zowel het waterplan, als de waterprogramma s van waterschap Aa en Maas in oktober 2008 vastgesteld moeten worden. Gebiedsproces waterthema s waterschap Aa en Maas Kort gezegd dient het watersysteem volgens landelijke wetgeving in 2015 op orde te zijn. Indien goed onderbouwd, is deels uitstel mogelijk tot Water, waterbodem, sloten en grondwater in een bepaald gebied hangen nauw met elkaar samen en beïnvloeden elkaar systematisch. Dit noemen we het watersysteem. Op Schijndels grondgebied zijn een tweetal waterlichamen van belang voor het gebiedsprogramma van waterschap Aa en Maas: 1. De Biezenloop met zijn toestroomgebied 2. De Dungense Loop met zijn toestroomgebied Gebiedsproces waterthema s waterschap De Dommel Daarnaast is het toestroomgebied van de Beekse loop van belang voor het gebiedsproces van waterschap de Dommel. Afgesproken is dat voor de gemeenten waar slechts een deel van zijn grondgebied valt binnen een waterschap, het waterschap met het grootste aandeel leidend is. Gemeente Schijndel heeft daarom hoofdzakelijk deelgenomen aan het opstellen van het waterprogramma Aa en Maas, en is agendalid geweest bij het proces van waterschap de Dommel. Ook is afgesproken dat maatregelen zoals afkoppelen hoofdzakelijk worden bepaald in het gebiedsproces waaraan deelgenomen wordt. Convenant gebiedsprogramma waterthema s Het waterschap heeft voorgesteld om de verschillende afspraken vermeld in bijgevoegd waterprogramma in een convenant vast te leggen. Na oplevering van het definitieve waterprogramma wordt de gemeente hierover benaderd door waterschap Aa en Maas. Besluitvorming waterprogramma De volgende data zijn van belang voor de besluitvorming: 2007: start gebiedsprogramma waterthema s. 2008: in maart/april concept besluitvorming B&W over de gemeentelijke wateropgave. Definitief rapport april 2008

30 2008: Vóór november een raadsbesluit over het waterprogramma waterthema s. (Gepland op ) 2009: waterschappen dienen Stroomgebiedbeheerplannen in bij Brussel (met maatregelen uit gebiedsprogramma). 2010: stroomgebiedbeheerplannen worden Europees vastgesteld : uitvoeren maatregelen eerste planperiode. Watersysteem op onderdelen op orde : uitvoeren maatregelen tweede planperiode. Watersysteem geheel op orde. 2027: watersysteem op orde, en op orde houden. Gebruik van bouwmaterialen Uitloging van bouwmaterialen (vooral zink, koper en lood), vormt een belangrijke diffuse verontreinigingsbron. Afstromend regenwater is vaak het transportmedium. In gebieden waar afstromend regenwater in de bodem infiltreert of wordt geloosd op het oppervlaktewater is dus sprake van een zekere verontreiniging (indien dit hemelwater in contact is geweest met bouwmaterialen die uitloogbare stoffen bevatten). Zolang regenwater via het riool naar de zuivering wordt afgevoerd, kan dit probleem worden ingeperkt, maar een dergelijk rioolsysteem brengt andere problemen met zich mee (overstorten en suboptimale zuiveringsrendementen door piekbelasting op de RWZI). Daarnaast zal de gemeente via algemene communicatie wijzen op de nadelen van het gebruik van uitlogende bouwmaterialen. Bestrijdingsmiddelen Het gebruik van chemische onkruidbestrijdingsmiddelen blijft grotendeels beperkt tot verhardingen. Daarbij wordt de Selectspraymethode toegepast, waarbij volstaan kan worden met een minimaal verbruik van bestrijdingsmiddelen. Als de Selectspraymethode niet mogelijk is, wordt het onkruid bestreden door middel van borstelen en/of branden. Het verder terugdringen van het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen blijft echter een belangrijke doelstelling. Nieuwe ontwikkelingen worden daarom met grote belangstelling gevolgd (Het waterschap zal de gemeente informeren over proefprojecten binnen het beheersgebied.) en dan met name de WAVE-methode (heetwatermethode met detectie). In het openbare groen en op de sportvelden worden vrijwel geen bestrijdingsmiddelen gebruikt. De enige uitzondering hierop vormt de bestrijding van hardnekkige wortelonkruiden. Een globale schatting wijst uit, dat het daarbij gaat over 0,1 tot 0,5 promille van de totale oppervlakte openbaar groen c.q. sportvelden. Milieucommunicatie moet burgers en bedrijven aanzetten, het gebruik van chemische middelen te verminderen/staken. Het terugdringen van het gebruik van bestrijdingsmiddelen in de agrarische sector verloopt via Rijksbeleid. Momenteel wordt het project Schoon Water uitgevoerd, waarbij Brabant Water en de provincie Noord- Brabant samen met de gebruikers van chemische bestrijdingsmiddelen en gewasbeschermingsmiddelen het risico van uitspoeling willen minimaliseren. Definitief rapport april 2008

31 3.3.3 Water als ordenend principe Planologie en watertoets De basis voor het betrekken van water in de planologie wordt gevormd door de zogenaamde lagenbenadering, wat inhoudt dat bij RO-vraagstukken de fysische karakteristieken van het gebied de grondslag vormen voor toekomstige ontwikkelingen. Om deze benadering en het integreren van water in de planvorming te borgen, geldt vanaf 1 november 2003 de wettelijke verplichting om bij ruimtelijke plannen de mogelijke risico s en kansen van water in beeld te brengen: de zogenoemde watertoets. De basis voor de watertoets is vroegtijdig overleg tussen waterschap en gemeente. Dit betreft een periodiek watertoetsoverleg, waarin de partijen toetsingscriteria en ruimtelijke ontwikkelingen op het grondgebied van de gemeente bespreken. Tevens maken zij daarin procesafspraken over de watertoets voor specifieke plannen. Dit overleg vindt minimaal halfjaarlijks plaats. Een hulp daarbij zijn de zogenaamde Waterkansenkaarten van de waterschappen. Met deze kaart is voor de initiatiefnemer van een ruimtelijk plan te achterhalen welke waterhuishoudkundige toetsingscriteria op een bepaalde locatie worden gehanteerd in het proces van de watertoets. Daarnaast is er zo nodig ad hoc overleg over een concreet ruimtelijk plan. Het Waterplan doet dienst als kaderstellend rapport. Het geeft de samenhang binnen het watersysteem aan en legt de beleidsmatige afspraken vast. In de onderstaande tabel zijn de principes aangegeven, die van belang zijn als vertrekpunt tussen de initiatiefnemer van een ruimtelijk plan en het waterschap in het kader van de watertoetsprocedure. De gemeente staat achter de principes zoals weergegeven in deze tabel. Tabel 3.7: Beleidsuitgangspunten watertoets Uitgangspunt Gescheiden houden van vuil en schoon hemelwater. Doorlopen van de afwegingsstappen: - hergebruik; - infiltratie; - buffering; - afvoer. Hydrologisch neutraal bouwen. Omschrijving Afvoeren van het vuile water via de riolering en het binnen het plangebied verwerken van het schone hemelwater. Afhankelijk van de omstandigheden ter plaatse kan een compromis gesloten worden, waarbij de minimale inzet (in bestaand bebouwd gebied) is om het vuile en het schone water gescheiden aan te bieden op het (aanwezige) gemengde rioolstelsel. Na beoordeling van mogelijkheden tot hergebruik, opvangen en bergen van regenwater in het gebied zelf of een aansluitend gebied volgt een afweging of afvoer naar een waterloop realiseerbaar is. Pas wanneer ook deze laatste mogelijkheid niet realiseerbaar blijkt, kan vooralsnog aansluiting op het aanwezige gemengde rioolstelsel worden toegestaan. Bij nieuwe plannen dient altijd onderzocht te worden hoe omgegaan kan worden met het schone hemelwater. Hierbij worden de afwegingsstappen hergebruik - infiltratie - buffering - afvoer (afgeleid van de trits vasthouden - bergen - afvoeren ) doorlopen. Hergebruik van hemelwater wordt vooral overwogen bij grootschalige voorzieningen als scholen, kantoorgebouwen. Voor particuliere woningen wordt dit, ook gezien de landelijke ervaringen met grijswatersystemen, niet gestimuleerd. Binnen grondwaterbeschermingsgebieden kunnen door de grondwaterbeheerder (provincie) aanvullende kwalitatieve eisen gesteld worden in de Provinciale Milieu Verordening. Ook kan een vergunning nodig zijn van de grondwaterbeheerder. Nieuwe ontwikkelingen dienen te voldoen aan het principe van hydrologisch neutraal bouwen, waarbij de hydrologische situatie minimaal gelijk moet blijven aan de uitgangssituatie. Hierbij mag de natuurlijke GHG (Gemiddeld Hoogste Grondwaterstand) niet verlaagd worden en mag, bijvoorbeeld bij transformatie van landelijk naar bebouwd gebied, de oorspronkelijke landelijke afvoer in de normale situatie niet overschreden worden (zie ook kader hydrologisch neutraal bouwen). Definitief rapport april 2008

32 Uitgangspunt Voorkomen van vervuiling. Water als kans Meervoudig ruimtegebruik Omschrijving Bij de inrichting, het bouwen en het beheer van gebieden wordt het milieu belast. Nieuwe bronnen van verontreiniging dienen zoveel mogelijk te worden voorkomen. Water wordt door stedenbouwkundigen bij inrichtingsvraagstukken vaak benaderd als een probleem ( er moet ook ruimte voor water gecreëerd worden, en m 2 zijn duur ). Dat is erg jammer, want water kan ook een meerwaarde geven aan het plan, bijvoorbeeld door gebruik te maken van de belevingswaarde van water. Zo is wonen aan het water erg gewild, een mooie waterpartij met bijbehorend groen wordt door vele inwoners gewaardeerd etc. Er moet ruimte voor water gecreëerd worden, en m 2 zijn duur. Maar door bij de inrichting van een plangebied ruimte voor twee of meer doeleinden te gebruiken, is het verlies van m 2 als gevolg van de toegenomen ruimtevraag vanuit water te beperken. Zo is het in bepaalde gevallen mogelijk om het flauwe talud ook te gebruiken als onderhoudsstrook. Flauwe taluds geven veel ruimte voor buffering van water, maar zijn ook te gebruiken voor recreatieve doeleinden (een fietspad dat af en toe niet te gebruiken is) en het realiseren van natuurdoelen (meer natuur op de oevers). In overleg met het waterschap wordt in het kader van de watertoets afgesproken welke normen van toepassing zijn. In principe dient voor alle uit- en inbreidingsprojecten (feitelijk alle Wet ruimtelijke ordening gerelateerde projecten) een natte paragraaf en zo nodig een onderbouwend waterhuishoudkundig plan te worden opgesteld, waarin (de aanpassingen van) het watersysteem en de riolering zijn uitgewerkt. Tijdens reguliere watertoetsoverleggen wordt per project de noodzaak en omvang van het onderzoek en de natte paragraaf bekeken. Niet complexe kleinschalige projecten kunnen daardoor op efficiënte wijze het watertoetstraject doorlopen. Stedelijke ontwikkeling en ruimte voor water De bebouwde kernen van Schijndel liggen overwegend hoog en droog. Binnen de stedelijke kernen liggen echter ook plekken die vanuit hydrologisch oogpunt minder geschikt zijn voor bebouwing, zoals de wijken Bonkelaar en Grevekeur (hoge grondwaterstanden). Ook in, hydrologisch gezien, minder geschikte gebieden blijft ontwikkeling mogelijk, maar zal middels compenserende en mitigerende maatregelen het effect op het watersysteem geneutraliseerd moeten worden. De kosten hiervoor komen ten laste van de initiatiefnemer. In gebieden die, vanuit hydrologische optiek, minder geschikt zijn voor de gewenste stedelijke functie kunnen, afhankelijk van de knelpunten, compenserende maatregelen bestaan uit: aanleg van retentie om de afvoerpiek uit het gebied te dempen; (partieel) ophogen van gronden; waarbij de mogelijkheid behouden blijft om via drainage pieken in de grondwaterstand (mits boven GHG-niveau) af te toppen; bron- en inrichtingsmaatregelen om diffuse verontreiniging van het watersysteem te voorkomen. Ook bij ruimtelijke ingrepen in bestaand stedelijk gebied wordt nagegaan in welke mate het mogelijk is om problemen op te lossen c.q. een bijdrage te leveren aan de realisatie van het geschetste toekomstbeeld. Hierbij moet onder meer rekening worden gehouden met de beleidsdoelstellingen ten aanzien van riolering en de inrichting van de openbare ruimte en het feit dat aanpassingen tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten moeten kunnen worden uitgevoerd en beheerd. Definitief rapport april 2008

33 Duurzame ontwikkeling bedrijventerreinen Uitgangspunt bij het ontwikkelen en herinrichten van bedrijventerreinen is een duurzame invulling van alle wateraspecten. Het gaat hierbij zowel om de inrichting van het watersysteem en de waterketen als om de raakvlakken tussen water en andere aspecten, zoals energie. Voor het realiseren van deze ambitie is het van belang dat de relevante waterpartners in een vroeg stadium bij de planvorming betrokken worden. Naast het creëren van randvoorwaarden is het ontwikkelen van een visie op de implementatie van de duurzaamheidaspecten namelijk van groot belang. Beheer openbare ruimte De gemeente Schijndel onderkent de waarde van water als drager van de kwaliteit van de openbare ruimte. Bij het ontwerp van waterelementen in de openbare ruimte staat voorop dat ze: aansluiten op de hydrologische karakteristieken van het watersysteem; in overeenstemming zijn met de beoogde functie van het desbetreffende groengebied; ze tegen aanvaardbare kosten te onderhouden zijn; ze een positieve bijdrage leveren aan de ruimtelijke kwaliteit Watergebruik en waterketen Overstorten, basisinspanning en waterkwaliteitsspoor De gemeente Schijndel heeft de basisinspanning gehaald op basis van de bekende gegevens in Tot voor kort was dit de belangrijkste beleidsdoelstelling op het gebied van water en riolering. Het behalen van de basisinspanning is geen garantie voor het behalen van de gewenste waterkwaliteitsdoelstellingen binnen de gemeente. Enerzijds kan dit komen door lokale vuilbelasting maar ook door een specifieke kwetsbaarheid van het watersysteem, waardoor een betere waterkwaliteit wenselijk is. Vanuit deze optiek wordt in het provinciaal waterhuishoudingsplan gesproken over het waterkwaliteitsspoor. Hierbij wordt niet zozeer gekeken naar de werking van de riolering als wel naar het effect op het ontvangende oppervlaktewater. Gezien de doelstellingen van de Europese Kaderrichtlijn Water zal er binnen afzienbare tijd gestart moeten worden met het vastleggen van de oorzaken van de geconstateerde verontreinigingen, de zogenaamde nulmeting. Met behulp van deze nulmeting kunnen in de toekomst de effecten van de uitgevoerde maatregelen bepaald worden. Vooruitlopend hierop geldt sinds het verschijnen van de richtlijn voor vervuilingsbronnen het stand still principe. De gemeente Schijndel zal er dan ook voor zorgdragen dat aanvullend op de basisinspanning de totale vuilvracht vanuit de riolering op het oppervlaktewater niet toeneemt. Ongezuiverde lozingen buitengebied Het gemeentelijke beleid (hoofdstuk 3 in het GRP 2005 t/m 2009) is gericht op het voorkomen van ongezuiverde lozingen van afvalwater in de bodem of op het oppervlaktewater. In zijn in het buitengebied van Schijndel bij 686 panden rioolaansluitingen op de drukriolering gerealiseerd. Daarvan zijn er 36 niet in gebruik. In 30 gevallen is aansluiting op de riolering niet verplicht, zoals bij agrarische bedrijven. In vijf van deze gevallen zijn, in verband met bouwwerkzaamheden, afspraken gemaakt over het aansluiten. Bij het laatste geval wordt aansluiting afgedwongen middels een dwangsomprocedure. In 2005 zijn bij 27 percelen IBA-systemen aangelegd. Definitief rapport april 2008

34 Afkoppelen In het kader van dit waterplan is een afkoppelkansenkaart opgesteld (zie hoofdstuk 6 van het Achtergronddocument). Om aan deze kansenkaart een praktische invulling te geven, stelt de gemeente Schijndel in 2011 een Masterplan Afkoppelen vast. Bij de herziening van het GRP in 2010 wordt het programma van eisen voor dit masterplan opgesteld. De uitwerking van het Masterplan Afkoppelen dient tevens aan te sluiten op de OAS, welke in wordt uitgevoerd. Leemlagen In Schijndel komen op grote schaal leemlagen voor. Tijdens het opstellen van dit waterplan heeft een parallelle studie plaatsgevonden om de ruimtelijke verbreiding van deze leemlagen in kaart te brengen. De beschikbare gegevens (boorbeschrijvingen, bestaande kaarten etc) bleken niet voldoende om met enige zekerheid de ruimtelijke verbreiding (horizontaal en verticaal) van de leemlagen te interpoleren en daarmee een ruimtelijk beeld te vervaardigen. Om deze reden is besloten dat het hemelwater van afgekoppeld verhard oppervlak binnen de kern Schijndel wordt afgevoerd naar de kernrandzone. In deze kernrandzone zal het afgekoppelde hemelwater in bergingsvoorzieningen (en indien mogelijk infiltratievoorzieningen) of oppervlaktewater (tijdelijk) vastgehouden worden alvorens afgevoerd te worden richting het regionale watersysteem. Bij het afkoppelen/niet-aankoppelen worden de volgende algemene beleidsuitgangspunten gehanteerd: bij afkoppelen gaat de voorkeur uit naar het lokaal infiltreren in de bodem. Afkoppelen en directe afvoer naar oppervlaktewater zal alleen voor echt schone oppervlakten worden toegestaan. Bij twijfel over eventuele verontreiniging zal lozing altijd via een bodempassage plaatsvinden; bij infiltratie in de bodem wordt per situatie een geschikte infiltratievoorziening gedimensioneerd op basis van de eigenschappen van de bodem en de locale grondwaterstanden. Hierbij geldt een voorkeur voor oppervlakkige infiltratie boven ondergrondse infiltratie. Bij infiltratie in de bodem wordt tevens een onderhoudsplan opgesteld; bij nieuwbouwprojecten ziet de gemeente erop toe dat uitlogende materialen zoals lood, koper en zink, daar waar dat binnen de wettelijke mogelijkheden valt, worden vermeden; op de verdachte deellocaties ( puntbronnen ) binnen de kernen Schijndel en Wijbosch wordt infiltratie uitgesloten op grond van de bodemkwaliteit; wanneer infiltreren om redenen van de bodemverontreiniging niet mogelijk is, wordt gezocht naar bergingsmogelijkheden van afgekoppeld hemelwater (volgende stap in de trits) of een infiltratie en/of bergingsvoorziening buiten het plangebied. Per type verhard oppervlak worden de volgende uitgangspunten gehanteerd: afstromend dakwater wordt direct geïnfiltreerd in de bodem of gebufferd in oppervlaktewater, mits geen uitlogende materialen worden toegepast of als daarvoor brongerichte maatregelen zijn genomen (bijvoorbeeld coating). Indien bij daken wel uitlogende materialen zijn toegepast, kan geloosd worden op oppervlaktewater of in de bodem indien een brongerichte maatregel (verwijderen uitlogende materiaal of coating) of een voorzuivering is toegepast; Definitief rapport april 2008

35 het water van niet-doorgaande wegen, kleine parkeerplaatsen, voet- en fietspaden, kantorencomplexen, schoolpleinen wordt via een bodempassage (wadi of een andere voorziening) naar het bodem- of watersysteem afgevoerd waarbij de voorkeur uitgaat naar infiltratie van het hemelwater; water van doorgaande wegen, wijkontsluitingswegen, busbanen, parkeerplaatsen met hoge wisselfrequentie, parkeerterreinen van vrachtwagens wordt via een zuiveringsvoorziening naar het bodem- of watersysteem afgevoerd. Ook hier dient eerst te worden gekeken of infiltratie mogelijk is. Bij zeer verontreinigde situaties wordt het water aangesloten op een verbeterd gescheiden rioolstelsel, met mogelijk lokale zuivering en lozing op het oppervlaktewater. Indien een zuiveringsvoorziening (slibafvang, bodempassage, lamellenfilter, olieafscheider) wordt toegepast wordt een onderhoudsplan opgesteld; al het hemelwater van het afvoerende oppervlak op bestaande en nieuwe bedrijventerreinen, marktpleinen, busstations, tunnels, laad- en losplaatsen en overslagterreinen wordt via een zware zuiveringsvoorziening naar het bodem- of watersysteem afgevoerd of wordt aangesloten op een verbeterd gescheiden rioolstelsel; indien lozing (gaat) plaatsvinden op waterlopen met de functie waternatuur, dienen de effecten altijd nader onderzocht te worden. Voor alle hierboven genoemde beleidsuitgangspunten geldt dat de uitvoering van projecten ook financieel haalbaar moet blijven. Naast de bovenstaande beleidsuitgangspunten t.a.v. afkoppelen streeft de gemeente naar het zo veel mogelijk beperken van de toename in verharde oppervlaktes om afwenteling op het bodem- en watersysteem zoveel mogelijk te voorkomen. Uit de afkoppelkansenkaart (kaart 14) komt een 5-tal gebieden naar voren die in de eerste planperiode van het waterplan ( ) zullen worden afgekoppeld: 1. De bestaande riolering stamt uit de periode Dit valt onder de oudst gerioleerde gebieden (o.a. Wilgenstraat en Eikenstraat) en is als eerst genomineerd voor renovatie. Dit creëert afkoppelkansen met goede afvoermogelijkheden richting een infiltratievoorziening in de kernrandzone en uiteindelijke afvoer naar het beekdal van de Aa. 2. De bestaande woonwijk gelegen tussen de Europalaan en de Bernardstraat (incl. beide wegen) is een potentieel afkoppelgebied waarbij retentie in en afvoer naar de Schijndelseloop voor de hand ligt. Een combinatie met waterberging (punt D) is goed mogelijk. De bestaande riolering stamt uit de periode Mr. Zwijsenstraat, St, Servatiusstraat en Dkn. Baekerstraat vormen een deelgebied dat geïsoleerd is in de kern. In dit gebied is het mogelijk om het water ter plaatse in het Jansenpark te bergen en vertraagd af te voeren naar het landelijk gebied (via de Steegsche Loop). Het Jansenpark is bij rioolrenovatie voorzien van voldoende afvoermogelijkheden, waar bij rioolrenovatie de hemelwateroverstort vanuit het gescheiden rioolstelsel aangesloten kan worden op gebied 2 en/of 4. De bestaande riolering stamt uit de periode De bestaande vijver kan niet gebruikt worden voor infiltratie, aangezien deze zeer hoog is gelegen en is voorzien van een lemen bodem. Definitief rapport april 2008

36 4. Het deelgebied ten noorden van de Hoofdstraat heeft goede afkoppelmogelijkheden in combinatie met rioolrenovatie (bestaande riolering stamt uit ), in de planperiode De wijk ligt niet aan de rand van de kern en het hemelwater kan via bv. een transportleiding naar een infiltratievoorziening in de kernrandzone (ter hoogte van de Steegsche Loop) getransporteerd worden. De afvoer hiervan vindt plaats op de Steegsche Loop. Een grotere hoeveelheid (afgekoppeld) water is gewenst in deze waterloop. Eventuele afwatering naar waterbergingslocatie B is ook mogelijk. 5. Het hemelwater uit dit gebied kan afgevoerd en geïnfiltreerd worden richting de Leemputten en de visvijver. Beide hebben een laaggelegen maaiveld waar waterretentie en zo ook infiltratie mogelijk is. Dit draagt mogelijk bij aan het op peil houden van de vijver en verversing van het water, zodat het zuurstofgehalte in het water op peil blijft. Zorgplicht voor inzameling afvalwater/regenwater De gemeente heeft een wettelijk zorgplicht voor de inzameling van afvalwater. Volgens de wet milieubeheer valt regenwater ook onder de term afvalwater. Ten aanzien van de inzameling van regenwater onderschrijft de gemeente Schijndel de zienswijze in de beleidsbrief regenwater en riolering. Hierin wordt aangegeven dat het geen vanzelfsprekendheid is dat de gemeente al het afstromende hemelwater van verharde en overkapte oppervlakten dient te ontvangen of in te zamelen. De gemeente staat wel terughoudend tegenover een volledige implementatie van dit principe. Zij acht het niet wenselijk dat elke particulier verplicht wordt gesteld om bij uitbreiding van zijn of haar verhard oppervlak een bergings- of infiltratievoorziening op eigen terrein aan te leggen. De beheersbaarheid van dergelijke systemen is namelijk onvoldoende, waardoor de kans op verontreiniging van bodem en grondwater wordt geïntroduceerd. Zolang het gemeentelijk stelsel het regenwater op duurzame wijze kan ontvangen, zal de gemeente dit inzamelen. Eventuele bergingsvoorzieningen zullen centraal worden gerealiseerd. Bij nieuwbouw of renovatie dient het afvalwater en afstromend regenwater altijd gescheiden aangeleverd te worden. Duurzaam watergebruik Het terugdringen van het watergebruik is geen primaire doelstelling van dit gemeentelijke Waterplan. De gemeente stimuleert in algemene zin een bewust gebruik van drinkwater. Dit houdt in dat kwalitatief hoogwaardig drinkwater bij voorkeur niet wordt gebruikt voor laagwaardige toepassingen. Wel wordt verkend of op korte termijn de verschillende waterlasten en gebruikskosten op één rekening samengebracht kunnen worden. Buiten het efficiencyvoordeel wordt hiermee bijgedragen aan een grotere waterbewustwording. Samen met de waterbedrijf Brabant Water zal de gemeente verkennen of het industriële gebruik van drinkwater verlaagd kan worden en of de inzet van proceswater van een geringere kwaliteit een haalbare optie is. Koude- en warmteopslag (KWO) KWO wordt primair geassocieerd met energie. De link met waterbeheer wordt meestal niet herkend. De volgende aspecten zijn echter van belang: doorboring van beschermende leem- en/of kleilagen vormt een bedreiging voor de kwaliteit van het diepere grondwater. Bovendien kan doorboring van (ondiepe) leemlagen een kweldruk veroorzaken, waardoor grondwateroverlast wordt veroorzaakt; Definitief rapport april 2008

37 te hoge temperatuurschommelingen in het grondpakket kunnen de chemie van het grondwater beïnvloeden; bij bodemwisselaars is het risico aanwezig dat bij incidenten de gebruikte vloeistof in het grondwaterpakket terecht komt; KWO wordt momenteel per project ingericht. Door onderlinge beïnvloeding van systemen worden toepassingsmogelijkheden voor projecten in de omgeving beperkt. Dit pleit voor collectieve oplossingen. Door het combineren van projecten kunnen systemen efficiënter ingezet worden en wordt het aantal boringen beperkt. De gemeente Schijndel hanteert de volgende uitgangspunten: KWO is een positieve ontwikkeling, mits er zorgvuldig mee wordt omgegaan. Dus niet in directe omgeving van drinkwaterwinning en vooral met duurzame systemen; KWO-systemen zijn niet toegestaan in grondwaterbeschermingsgebieden, EHS en attentie-gebieden; voorkeur gaat uit naar gecontroleerde systemen. Naast gebruik van infiltratie- en onttrekkingsbronnen betekent dit voldoende monitoring en een georganiseerde vorm van beheer; geen toepassing van bodemwisselaars i.v.m. risico s t.a.v. grondwaterkwaliteit. Geldt voor aanleg, beheer en vooral ook beëindiging; inzet KWO voor meerdere projecten (opschaling) i.v.m. efficiëntie en beperking van aantal bronnen; de gemeente treedt sturend en richtinggevend op om risico s voor grondwaterkwaliteit en -kwantiteit te beperken Natuur & ecologie en recreatie, beleving & cultuurhistorie Natte ecologische verbindingszones & natte natuurparels Binnen het gemeentelijke grondgebied ligt een aanzienlijke opgave ten aanzien van de realisatie van natte natuurparels (Wijboschbroek, De Geelders en Elderbroek) en natte ecologische verbindingszones (met name verbinding tussen dal van de Aa en het dal van de Dommel langs de Schijndelseloop en Molenheideloop). De afspraken hieromtrent zijn bekrachtigd in het Reconstructieplan. Bij de realisatie van de EVZ s worden de biotoopeisen van specifieke doelsoorten als leidend beschouwd. De gemiddelde breedte van een EVZ bedraagt 25 meter. Hierbij is afgesproken (inspanningsverplichting) dat het waterschap zorgdraagt voor een aandeel van 10 meter aansluitend aan de waterloop en de gemeente de overige 15 meter haar rekening neemt. De EVZ kan, met inachtneming van de ecologische doelstelling, flexibel worden ingevuld, zolang er een gemiddelde breedte van 25 meter wordt gerealiseerd (2,5 ha per km). Als minimale breedte wordt 10 meter aangehouden. Het opheffen van barrières (vooral bij de ontwikkeling van infrastructuur) verlangt maatwerk. De gemeente Schijndel onderkent de noodzaak om de hydrologische condities in de natte natuurparel Wijboschbroek (en de beschermingszone), De Geelders (en de beschermingszone), het Elderbroek (en de beschermingszone) en langs de EVZ s te herstellen. In lijn met de afspraken in het kader van de Reconstructie (inspanningsverplichting) zal zij kansen aangrijpen daar waar deze zich voordoen (werk met werk maken), zie ook onderstaand kader. Definitief rapport april 2008

38 Samenwerkingsovereenkomst Ecologische Verbindingszones (EVZ s) Onlangs heeft het waterschap een brief verstuurd over de verschillende aan te leggen EVZ s in haar stroomgebied. Hierin wordt aangegeven dat onder bepaalde voorwaarden, door Gedeputeerde Staten een maximale subsidie van 75% wordt toegekend. Inmiddels heeft de gemeente Schijndel het bericht ontvangen, dat deze bijdrage voor gemeenlijk deel van de EVZ tijdelijk wordt opgeschroefd naar 100% gedurende deze bestuursperiode van de Provincie. Aan de volgende belangrijke voorwaarden moeten de EVZ dan voldoen: EVZ dient volledig gerealiseerd & ingericht te zijn. (2,5 ha. per km.) Er dient een beheersplan aanwezig te zijn. Recreatie, beleving en cultuurhistorie De gemeente Schijndel zet zich de komende jaren in voor het verhogen van de kwaliteit van de gemeente op het gebied van recreatie en toerisme met de verdere ontwikkeling van recreatieve en toeristische activiteiten in Schijndel rondom de thema s natuur en landschap (zie onderstaand kader) en kunst en cultuur (Nota Recreatie en Toerisme In Schijndel is iets te doen ). Lokaal landschapsfonds Het Lokaal landschapsfonds is onderdeel van het Landschapsontwikkelingsfonds (LOP). Het is de bedoeling dat hiervoor bij de gemeente een landschapscoördinator aangesteld wordt. Maatregelen kunnen uitgevoerd worden, mede door subsidies/bijdrage van derden. Ook waterschappen zullen deels subsidies verstrekken voor de plannen. Water hebben we niet alleen nodig, het is er ook om van te genieten! De gemeente wil de recreatieve waarde van water vergroten door inwoners te wijzen op mooie waterrijke plaatsen. Recreatie langs en op het water kan plaatsvinden waar dit mogelijk is in combinatie met andere functies, zoals de natuurfunctie. Door de toename van de hoeveelheid vrije tijd, is de druk op het buitengebied en de daarbij behorende wateren groter geworden. Dit geldt zowel voor de recreanten die actief gebruik maken van het water (zwemmen, varen, vissen), als voor wandelaars, fietsers, paardrijders etc. De toegenomen druk vraagt om een duidelijke geleiding en zonering. De gemeente en de waterschappen zijn voorstander van medegebruik van de wateren door recreanten. Dit biedt tenslotte mogelijkheden om een breed publiek te betrekken bij de werkzaamheden van de waterpartners. De waterpartners stellen wel als voorwaarde dat mede gebruik door recreanten de overige functies van de waterlopen (natuur, waterhuishouding) niet mag schaden. Recreatie, beleving en cultuurhistorie zal bij alle ruimtelijke projecten binnen de gemeente Schijndel één van de relevante thema s zijn. Definitief rapport april 2008

39 4 VISIE 4.1 Algemene doelstellingen De gemeente Schijndel, de waterschappen Aa en Maas en De Dommel, de provincie Noord-Brabant, de natuurbeherende en de voorlichting gevende instanties zoals Staatsbosbeheer en het NMC hebben allemaal een visie op het watersysteem en het functioneren ervan. Op basis van de wensen van deze organisaties en het Europese (bijvoorbeeld KRW) en Nederlandse beleid zijn de algemene doelstellingen voor het waterplan geformuleerd. Doelstelling 1 (D1): Een veerkrachtig en duurzaam watersysteem in 2015 bronaanpak van verontreinigingen vormt de basis voor het duurzame watersysteem; het grondgebruik binnen de gemeente is zodanig afgestemd op het natuurlijk functioneren van het watersysteem dat variaties in waterkwantiteit eenvoudig kunnen worden opgevangen (veerkracht); het zelfreinigende vermogen van het watersysteem is zodanig groot dat verontreinigende stoffen de normen niet overschrijden op de (bestaande) meetpunten (veerkracht en niet afwentelen); de verschillende vormen van grondgebruik en het watersysteem zijn met elkaar in evenwicht. Er is een minimum aan (technische) ingrepen in het watersysteem nodig om de gewenste gebruiksfuncties te kunnen uitoefenen (duurzaamheid). Doelstelling 2 (D2): Een optimaal functionerende waterketen in 2015 De afvalwaterketen is zodanig geoptimaliseerd (en functioneert zo efficiënt mogelijk = transport en zuiveren) dat de negatieve kwaliteitsinvloed op het watersysteem tot een minimum is teruggebracht. De afvalwaterketen belemmert het watersysteem niet om KRW-proof te zijn. Het schone hemelwater maakt zo weinig mogelijk deel uit van de afvalwaterketen: hergebruik, infiltreren, bergen en afvoeren. Overstorten vinden minimaal plaats en overal waar renovaties of werkzaamheden plaatsvinden aan openbare infrastructuur zijn, indien technisch mogelijk en economisch haalbaar, de bestaande schone verharde oppervlakken afgekoppeld. De communicatie richting burgers heeft ervoor gezorgd dat de besparing van het drinkwatergebruik is gemaximaliseerd. Doelstelling 3 (D3): Effectieve waterorganisatie een effectieve samenwerking tussen de waterpartners vindt plaats op vele niveau s: intern binnen de gemeente, met de waterschappen Aa en Maas en De Dommel, met de provincie Noord-Brabant, met waterleidingbedrijf Brabant Water, met de omliggende gemeentes en met de bevolking en belangenorganisaties; in- en externe organisatorische grenzen vormen geen belemmering in het operationele waterbeheer en problemen worden niet onderling afgewenteld; waar mogelijk wordt werk-met-werk gemaakt en versterken projecten en beleid elkaar. Doelstelling 4 (D4): Maximaal ontwikkeld waterbewustzijn en watercommunicatie Er is een structurele communicatie tussen waterpartners, gemeente en inwoners over de inspanning voor water. De waterpartners streven naar een maximaal waterbewustzijn bij de inwoners en bedrijven van Schijndel. Definitief rapport april 2008

40 4.2 Streefbeelden De in paragraaf 4.1 weergegeven algemene doelstellingen voor een duurzaam watersysteem schetsen een fraai toekomstbeeld. Ze zijn echter nog te weinig concreet om gebiedsspecifieke maatregelen uit te werken. De gebiedsspecifieke ambitie(s) van de gemeente Schijndel en haar waterpartners zijn in de volgende paragrafen weergegeven in streefbeelden voor 2015 (doorkijk naar 2050). Deze streefbeelden zijn zowel gebiedsspecifiek als functiegericht. Anders gezegd: voor gebieden met een vergelijkbare hydrologie en waterbeheer functie(s) is één streefbeeld opgesteld. Het onderstaande figuur geeft een verduidelijking van de opzet van de streefbeelden. De cirkels overlappen elkaar. Dit overlappende deel symboliseert een algemeen streefbeeld dat voor alle gebieden geldt. Dit algemene deel van het streefbeeld betreft vooral een doorvertaling van het huidige beleid, zoals beschreven in hoofdstuk 3. Vervolgens overlapt een gedeelte van elke cirkel niet met een andere cirkel. Dit is het specifieke deel (accent) van het streefbeeld voor het betreffende gebied. In figuur 4.2 is de ruimtelijke situering van de streefbeelden weergegeven. Figuur 4.1: Streefbeelden Kernen; Schoon water op een duurzame wijze verwerken zonder wateroverlast Agrarisch gebied; Peilbeheer en inrichting van het watersysteem afgestemd op agrarisch gebruik en een ecologische verbindingszone langs de Schijndelseloop en Molenheideloop Kernrandzone; Ruimte voor schoon water uit de kern met een recreatieve (hoge belevingswaarde) en natuurlijke functie Wijboschbroek, Elderbroek en De Geelders; Peilbeheer en inrichting van het watersysteem afgestemd op natte natuurwaarden Definitief rapport april 2008

41 Figuur 4.2: Ruimtelijke situering streefbeelden Definitief rapport april 2008