Acta. Bijlage X - III. van de Generale Synode Amersfoort-Centrum 2005 van de Gereformeerde Kerken in Nederland. Rapport Deputaten Kerkelijke Eenheid

Transcriptie

1 Acta van de Generale Synode Amersfoort-Centrum 2005 van de Gereformeerde Kerken in Nederland Bijlage X - III Rapport Deputaten Kerkelijke Eenheid

2 Het auteursrecht van deze tekst berust hetzij bij de auteur, hetzij bij de Gereformeerde Kerken in Nederland. Voor alle zaken het auteursrecht betreffend kan contact opgenomen worden met het deputaatschap Generaal-synodale publicaties via: Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in wat voor vorm of op wat voor manier dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de rechthebbende, behoudens de uitzonderingen bij de wet gesteld. 2 ACTA GENERALE SYNODE AMERSFOORT-CENTRUM 2005

3 INHOUDSOPGAVE 1. SAMENVATTING 2. SAMENSTELLING DEPUTAATSCHAP 3. WERKWIJZE 4. CONTACTEN MET DE CHRISTELIJKE GEREFORMEERDE KERKEN Instructie 4.1. Algemeen 4.2. Instructie ad a 4.3. Instructie ad b Tekst belijdenisgeschriften algemeen en art. 9 en 36 NGB in het bijzonder Kerkrecht en kerkorde Liturgische zaken Samenwerkingsgemeenten en positie NGK 4.4. Instructie ad c Instructie ad c Instructie ad c Instructie ad c Instructie ad c I nstructie ad c Instructie ad c Instructie ad c Concept-besluiten 5. CONTACTEN MET DE NEDERLANDS GEREFORMEERDE KERKEN 5.1. Inleiding Opdracht Uitvoering Rapportage 5.2. Gesprekken over de binding aan de belijdenis Aanpak: een casus uit de belijdenis Inhoudelijke overeenstemming over de verkiezing De binding aan de belijdenis Gesprekken in de Ned. Gereformeerde regiovergaderingen 5.3. Overige gespreksonderwerpen Het intrekken van de uitzonderingsregel van Leusden Bezinning op de verhouding landelijk-plaatselijk Het rapport Vrouwelijke Ouderlingen en Predikanten 5.4. De Landelijke Vergadering Evaluatie De gesprekken over de uitverkiezing Binding aan de belijdenis Vrouwelijke ouderlingen en predikanten 5.6. Concept-besluiten 6. CONTACTEN MET HET COGG 6.1. Besluiten GS Zuidhorn Werkzaamheden deputaten Werkgroep COGG GEREFORMEERDE KERKEN IN NEDERLAND 3

4 Gesprekken Waarnemerschap Verdere werkzaamheden 6.3. Conclusie deputaten 6.4. Concept-besluit 7. DE ALGEMENE OPDRACHTEN 7.1. Instructie 7.2. Algemeen 7.3. Voorbeden in de kerken 7.4. Informatie naar de kerken 7.5. Informatie uit de kerken: de enquête 7.6. Contacten met individuele plaatselijke kerken 7.7. Bezinning op de verhouding plaatselijk-landelijk 7.8. Gewenste herziening van de regels voor plaatselijke samensprekingen Kader voor plaatselijke contacten met andere kerken (voorstel 1) Bijlage: Kader voor plaatselijke samensprekingen en contacten met andere kerken (voorstel 2) 7.9. Communicatieplan De regionale ambtsdragersconferenties Werken aan eenheid III Concept-besluiten 8. BIJLAGEN Bijlagen bij hoofdstuk 4, Contacten met de Christelijke Gereformeerde Kerken: Bijlage 1 Verschil in belijden? Bijlage 2 Liturgische overeenkomsten en verschillen Bijlagen bij hoofdstuk 5, Contacten met de Nederlands Gereformeerde Kerken: Bijlage 3 Commentaar van DKE op rapport Vrouwelijke ouderlingen en predikanten Bijlage 4 Toespraak ds. H. ten Brinke op Landelijke Vergadering 2004 Bijlage 5 Besluiten LV 2004 van de NGK m.b.t. de GKV Bijlagen bij hoofdstuk 7, De algemene opdrachten: Bijlage 6 Eindverslag enquête 2003 Bijlage 7 Enquête naar alle plaatselijke kerken, 1 maart 2003 Bijlage 8 Enquêteresultaten, cijfermatig overzicht Bijlage 9 Verslag ambtsdragersconferenties Werken aan eenheid III 4 ACTA GENERALE SYNODE AMERSFOORT-CENTRUM 2005

5 1 SAMENVATTING Met Christelijke Gereformeerde Kerken zijn de gesprekken voortgezet, onder meer over de uitvoering van het federatieve groeimodel. Er zijn gezamenlijke regionale ambtsdragersconferenties gehouden, waar gesproken is over de functionering van de toe-eigening van het heil in de prediking in beide kerken. Ook heeft een overlegsamenkomst plaatsgevonden van kerken die kanselruil hebben Het is gewenst meer plaatselijke en regionale ontmoetingen te organiseren, waarbij ook niet-ambtsdragers worden betrokken. Met de Nederlands Gereformeerde Kerken zijn de gesprekken over de binding aan de Schrift en de belijdenis voortgezet. Voortzetting van deze gesprekken is belangrijk met het oog op herstel van de kerkelijke eenheid. Enkele gesprekken over de leer van de uitverkiezing waren bedoeld om de kerkelijke omgang met afwijkingen van de belijdenis verder te brengen. Op verzoek van de Nederlands Gereformeerde Kerken hebben deputaten commentaar geleverd op het rapport Vrouwelijke ouderlingen en predikanten. Deputaten hebben meegewerkt aan een tweetal door de kerk van Barneveld- Voorthuizen georganiseerde bijeenkomsten met afgevaardigden van kerken die samensprekingen hebben met plaatselijke Nederlands Gereformeerde Kerken. Veel kerken hebben moeite met de opheffing van de zogenaamde uitzonderingsclausule door GS Zuidhorn en ook met de thans geldende synodale regels voor plaatselijke kerkelijke contacten. Met het bestuur van het Contactorgaan voor de Gereformeerde Gezindte zijn goede gesprekken gevoerd. Deputaten hebben als waarnemers namens de Gereformeerde Kerken geparticipeerd in het COGG. Omdat de doelen die GS Zuidhorn heeft gesteld voldoende kunnen worden nagestreefd binnen het kader van het COGG, stellen deputaten voor dat de Gereformeerde Kerken gaan participeren in het COGG. Via een uitgebreide enquête zijn veel gegevens verkregen over plaatselijke kerkelijke contacten. In dit rapport worden de resultaten vermeld en wordt tevens aangegeven wat deputaten ermee hebben gedaan en wat ze er nog meer mee gaan doen. In maart 2004 zijn een drietal regionale ambtsdragersconferenties gehouden waarin gesproken is over de contacten met de CGK en de NGK en over de verhouding tussen de plaatselijke en de landelijke samensprekingen. Deputaten hebben zich uitvoerig bezonnen op de spanning die er is tussen landelijke en plaatselijke kerkelijke eenheid. Ze hebben veel aandacht gegeven aan de regels voor plaatselijke contacten en de problemen die plaatselijke kerken daarmee hebben en komen in dit rapport met een voorstel tot herziening van de regelgeving. GEREFORMEERDE KERKEN IN NEDERLAND 5

6 2 SAMENSTELLING DEPUTAATSCHAP naam adres sectie jaar aftreden ds. H. ten Brinke Cortenhoeve JM Bodegraven henktenbrinke@hetnet.nl II 2008 ds. T. Dijkema Fivelingo BE Zoetermeer ds. P. Lijsterlaan 14 Groenenberg 3853 TC Ermelo ds. K. Harmannij Marleseweg PH Den Ham ds. H. Hoksbergen Ongerweges DP Spakenburg ds. A. van Houdt Jan de Oudelaan AK Vlaardingen prof. dr. B. Kamphuis A. Joh. Kisjes Velduil SC Bunschoten Zilverschoon HA Kampen ds. A.J. Minnema Meppelerweg CM Balkbrug ir. K. Mulder De Meesterproef 22 secretaris 3813 GL Amersfoort L.C. Scholtus Woltingepad EE Meppel ds. G. Zomer Jzn Tolick HH Hoogland ds. A.J. van Burg.De Raadtsingel Zuijlekom 43 voorzitter 3311 JG Dordrecht t.dijkema@hccnet.nl I IV 2011 pgroenenberg@hetnet.nl I 2005 k.harmannij@home.nl IV 2011 h.hoksbergen@freeler.nl II 2011 dsavanhoudt@hetnet.nl I II 2011 bkamphuis@tukampen.nl I 2005 ajohkisjes@hetnet.nl II 2011 a.j.minnema@filternet.nl III IV 2011 mulderk@hetnet.nl II IV 2008 rinus@scholtus.net IV 2011 gzomerjzn@gkv.nl III IV 2011 a.zuijlekom@chello.nl I 2005 Hierboven is de samenstelling aangegeven zoals deze is tijdens het afronden van dit rapport. In het voor jaar van 2003 is primus-deputaat ds. P. Houtman, wegens vertrek naar het buitenland, vervangen door ds. K. Harmannij. In november 2003 moest ds. R. van der Wolf, wegens andere drukke werkzaamheden, zijn werk in het deputaatschap beëindigen. Het bleek niet mogelijk hem te vervangen door een secundus. 6 ACTA GENERALE SYNODE AMERSFOORT-CENTRUM 2005

7 3 WERKWIJZE Gelet op de verkregen opdrachten van de generale synode zijn binnen het deputaatschap vier secties of werkgroepen ingesteld. Sectie I voert de samensprekingen met de Christelijke Gereformeerde Kerken. Sectie II is verantwoordelijk voor de contacten met de Nederlands Gereformeerde Kerken. Sectie III voert de gesprekken met het Contactorgaan voor de Gereformeerde Gezindte. Sectie IV draagt zorg voor de contacten met de plaatselijke kerken en de algemene taken. In de secties worden genomen besluiten uitgevoerd en te nemen besluiten voorbereid. De besluitvorming vindt plaats in de algemene vergaderingen van het gehele deputaatschap. Sectie I heeft echter ruimte (met verantwoording achteraf aan DKE) om met deputaten Eenheid van de CGK gezamenlijke brieven te doen uitgaan of eventueel een gezamenlijke publicatie op te stellen. In de verslagperiode (november 2002 tot juni 2004) zijn 9 algemene deputatenvergaderingen gehouden. In de eerste algemene deputatenvergadering werden ds. A.J. van Zuijlekom als voorzitter en br. K. Mulder als secretaris van het deputaatschap aangewezen. De voorzitter en de secretaris hebben samen een stimulerende en bewakende taak m.b.t. de goede voortgang van alle werkzaamheden binnen DKE. Laatstgenoemde werd ook aangewezen om de communicatie te verzorgen en daarvoor contact te onderhouden met deputaten GSP. Samenstelling van de secties: Sectie I contacten met CGK Kamphuis (s) Dijkema, Groenenberg, Van Houdt Van Zuijlekom Sectie II contacten met NGK Ten Brinke (s) Hoksbergen Van Houdt Kisjes Mulder Sectie III waarnemers COGG Minnema (s) Zomer Sectie IV plaatselijk/algemeen Dijkema (s) Harmannij Minnema Mulder Scholtus Zomer s = samenroeper en voorzitter In de volgende vier hoofdstukken worden per sectie de van GS Zuidhorn verkregen opdrachten vermeld en wordt verslag gedaan van de manier waarop ze zijn uitgevoerd. GEREFORMEERDE KERKEN IN NEDERLAND 7

8 4 CONTACTEN MET DE CHRISTELIJKE GEREFORMEERDE KERKEN 4.1 Instructie De Generale Synode van Zuidhorn 2002 benoemde deputaten Kerkelijke Eenheid; binnen dat deputaatschap fungeerde een sectie voor gesprek met de Christelijke Gereformeerde Kerken. De volgende broeders maakten van die sectie deel uit: ds. T. Dijkema, ds. P. Groenenberg (secretaris), prof. dr. B. Kamphuis (voorzitter), ds. R. van der Wolf en ds. A.J. van Zuijlekom. In het eerste jaar van hun werkzaamheden nam ds. A.J. van Zuijlekom de secretariaatswerkzaamheden op zich vanwege ziekte van ds. Groenenberg. In het najaar van 2003 meldde ds. Van der Wolf dat hij - vanwege drukke werkzaamheden - niet meer kon deelnemen aan het werk van deputaten. Hij is vervangen door ds. A. van Houdt. De synode gaf deputaten GKV de volgende instructie mee: deputaten met het oog op de uitvoering van het federatieve groeimodel op te dragen - op een nader te bepalen tijdstip - samen met de deputaten van de Christelijke Gereformeerde Kerken studie te maken van de volgende zaken en - zo mogelijk - de volgende synode te dienen met voorstellen daarover: a. de regelingen voor samenspreking, met speciale aandacht voor de taak van de classis In dezen; b. De tekst van de belijdenisgeschriften in het algemeen en van art. 9 en 36 NGB in het bijzonder; inzake kerkrecht en kerkorde; inzake liturgie, waarbij te denken is aan de vrijheid daarin, het gebruik van verschillende bijbelvertalingen, psalmen en gezangen, aangepaste kerkdiensten e.d.; inzake de vragen die zich voordoen rondom samenwerkingsgemeenten en de positie van de Nederlands Gereformeerde Kerken; c. Deputaten verder op te dragen: 1. gezamenlijk aandacht te geven aan de verandering van situaties en gewoonten in beide kerken en het kerkelijk omgaan met publicaties die het Schriftgezag raken; 2. gezamenlijk aandacht geven aan de problematiek van de relaties die er in plaatselijke kerken zijn met een plaatselijke Nederlands Gereformeerde Kerk; 3. gezamenlijk regionale en/of landelijke conferenties van ambtsdragers te (doen) organiseren; 4. gezamenlijk overlegsamenkomsten van kerken die toestemming hebben tot kanselruil of om die toestemming gevraagd hebben te (doen) organiseren; 5. gezamenlijk verder door te spreken over uitbreiding van gezamenlijke activiteiten en daarover gezamenlijk te rapporteren aan de volgende generale synode van beide kerken; 6. indien nodig naar het oordeel van deputaten gezamenlijk publicaties te doen verschijnen met betrekking tot kerkelijke eenheid; 7. gezamenlijk plaatselijke processen van eenwording begeleiden en aan de volgende generale synode concrete voorstellen te doen over plaatselijke kerkelijke eenheid; 8. gezamenlijk aandacht te schenken aan de perforatie van kerkgrenzen. 4.2 Algemeen Deputaten GKV en Deputaten voor de Eenheid van de Gereformeerde Belijders in Nederland van de Christelijke Gereformeerde Kerken (hierna te noemen: deputaten CGK) hebben in totaal 9 keer gezamenlijk vergaderd. De gesprekken hadden steeds een open karakter en er kon opbouwend gesproken worden. Allerlei activiteiten die gepland zijn, konden onder de zegen van de Here voortgang hebben. Daarbij denken 8 ACTA GENERALE SYNODE AMERSFOORT-CENTRUM 2005

9 we aan een vergadering met de zgn. kanselruilgemeenten en de regionale ambtsdragersconferenties. In het vervolg van dit rapport krijgen deze activiteiten nadere aandacht. Ter voorbereiding op de gezamenlijke vergaderingen, hebben deputaten een aantal keren afzonderlijk vergaderd; zij deden dit ter bespreking van de opdrachten die hen door de synode van Zuidhorn gegeven zijn; verder ter bespreking van hun standpunt inzake art. 36 NGB en de toelating van gasten aan het avondmaal (zie onder). 4.3 Instructie ad a Er is met name gesproken over de rol van de classis binnen het federatieve groeimodel. Tot nu toe moest de classis instemmen met het besluit van een plaatselijke kerk de plaatselijke CGK-gemeente als ware kerk te erkennen. Ook andere beleidsbeslissingen hadden instemming van de classis nodig. In alle gevallen moesten ook deputaten ad art. 49 van de particuliere synode hun fiat geven. De rol van de classis kan naar het oordeel van deputaten minder groot worden. Deputaten van de particuliere synode hebben binnen het federatieve groeimodel geen taak meer. Deputaten stellen u voor als volgt te handelen. Kerkvisitatoren spreken met de betreffende kerkenraad over de plaatselijk bereikte overeenstemming. Zij rapporteren daarover aan de classis en doen hun rapport vergezeld gaan van een advies. In hun rapport geven ze met name aan of gehandeld is overeenkomstig afgesproken regels. De classis beoordeelt de rapportage en neemt een besluit. Deputaten stellen u voor deze nieuwe gedragslijn vast te leggen in het vast te stellen aangepaste kader voor plaatselijke samensprekingen (zie voorgesteld kader). 4.4 Instructie ad b TEKST BELIJDENISGESCHRIFTEN ALGEMEEN EN ART. 9 EN 36 NGB IN HET BIJZONDER Deputaten hebben uitgebreid doorgesproken over de verschillende teksten van de belijdenisgeschriften, zoals die worden gebruikt in beide kerken. Zij zijn tot de conclusie gekomen dat de verschillende teksten geen afbreuk doen aan de eenheid in belijden. Verder is het feit dat in de tekst van art. 9 NGB, zoals die gebruikt wordt in de GKV, geen verwijzing meer plaatsvindt naar 1 Joh. 5,7, geen essentieel verschil, naar het oordeel van beide deputaatschappen. Ten aanzien van het verschil in de tekst van art. 36 NGB is een nadere uitspraak nodig van de synode van de GKV, naar het oordeel van deputaten. Bovengenoemde drie zaken blijken uit een notitie die door deputaten gezamenlijk is vastgesteld (zie bijlage 1) KERKRECHT EN KERKORDE Deputaten hebben zich met deze zaak niet bezig gehouden vanuit de wetenschap dat er intensief overleg is tussen deputaten kerkrecht en kerkorde van beide kerken LITURGISCHE ZAKEN Deputaten hebben de verschillende praktijk naast elkaar gelegd. Zij beseffen dat er bij verdergaande toenadering keuzes moeten worden gemaakt ten aanzien van bijv. liturgische formulieren. Het is ook mogelijk de in gebruik zijnde formulieren in beide kerken vrij te geven voor gebruik. Het is deputaten bekend dat er overleg is tussen deputaten liturgie van beide kerken over de gezamenlijke tekst van o.m. het doopformulier. GEREFORMEERDE KERKEN IN NEDERLAND 9

10 In bijlage 2 zijn de overeenkomsten en verschillen te zien met betrekking tot liturgische aangelegenheden. Deputaten concludeerden dat de lijn die de synodes van beide kerken uitzetten met betrekking tot liturgische zaken, niet veel verschillen van elkaar. Wel wordt er in de CGK vrijer met die uitgezette lijn omgegaan dan in de GKV. Maar de verwachting is dat in het licht van de door de synode van Zuidhorn vastgestelde koersbepaling ook binnen de GKV de verschillen met betrekking tot liturgische zaken groter worden. Bij verdergaande toenadering zullen liturgische zaken nog nadere aandacht vragen. Deputaten stellen aan uw vergadering voor deputaten op te dragen verder na te denken en voorstellen te doen over gebruik van liturgische formulieren, bijbelvertaling, te zingen liederen etc, als het federatieve groeimodel verder gestalte krijgt SAMENWERKINGSGEMEENTEN EN POSITIE NGK Deputaten CGK hebben over dit punt informatie gegeven. De ontwikkelingen in de NGK hebben ertoe geleid dat sinds 1998 de bijlage bij art. 6 KO niet meer van toepassing is op de NGK. Tegelijk werd in 1998 door de synode uitgesproken dat de tot stand gekomen samenwerking niet hoeft te worden ontbonden. Nieuwe situaties zijn echter niet meer toegestaan. Sinds 2001 is het wel weer mogelijk te komen tot samenwerking(sgemeente) in situaties waar het voortbestaan van gemeenten in geding is. Uit gesprekken met bestaande samenwerkingsgemeenten bleek dat men doorgaans blij is met de samenwerking. Wel worden grenzen getrokken, bijv. ten aanzien van de vrouw in het ambt. Kerken die vrouwelijke ambtsdragers toelaten blokkeren nauwer kerkelijk samenleven. In de verslagperiode is volstaan met het horen van deze informatie. Over de positie van de samenwerkingsgemeenten binnen een federatief groeimodel zal verder moeten worden nagedacht. Deputaten GKV stellen aan de synode voor ten aanzien van dit punt een nieuwe opdracht te verstrekken. 4.5 Instructie ad c.1 Deputaten hebben met elkaar doorgesproken over de verschillende gewoonte inzake het toelaten van gasten aan de avondmaalstafel. In beide kerken wordt daar zorgvuldig mee omgegaan. Op verzoek van deputaten CGK hebben uw deputaten de broeders geïnformeerd over de nieuwe vrijmaking binnen onze kerken. Deputaten hebben in de verslagperiode met elkaar gesproken over het kerkelijk omgaan met publicaties die het Schriftgezag raken. In dat kader is gesproken over de handelwijze met betrekking tot dr. B. Loonstra en is gesproken over de status van de uitspraak van Assen-1926 inzake dr. Geelkerken (dit laatste op verzoek van de deputaten van de CGK naar aanleiding van de publicatie van. Ds. P. Niemeijer, Bewaard en voortgegaan. 1926' en jaren zestig : om de helderheid van de Schrift en de binding aan de belijdenis). Ten aanzien van de publicaties van dr. B. Loonstra: hij heeft op verzoek van zijn kerkenraad een nadere verklaring gegeven van zijn gevoelen ten aanzien van zijn publicaties De geloofwaardigheid van de bijbel en De Bijbel recht doen. Een populaire versie van die nadere verklaring is in De Wekker gepubliceerd. De synode van de CGK concludeerde dat door de nadere verklaring de wezenlijke aanleiding tot verontrusting is weggenomen. Wel dient opgemerkt te worden dat de synode juridisch geen uitspraken deed over Loonstra, impliciet wel. Deputaten geven aan dankbaar te zijn dat met de publicaties van Loonstra kerkelijk is omgegaan. Ook zijn zij dankbaar dat er erkenning is van de historische werkelijkheid van de heilsfeiten van hemelvaart en pinksteren. 10 ACTA GENERALE SYNODE AMERSFOORT-CENTRUM 2005

11 Conclusie van deputaten is dat hier geen onderwerp van gesprek meer ligt voor deputaten. De manier van omgaan met zaken als deze is naar het oordeel van deputaten binnen de beide kerken niet echt verschillend. Ten aanzien van Assen-1926 is nog geen afgerond oordeel gegeven. Dat komt vooral doordat prof. B. Kamphuis voor enige tijd niet kon deelnemen aan het werk van deputaten. Hij had op zich genomen daarover een notitie te schrijven. Het is mogelijk dat deze zaak in een aanvullend rapport nog aan de orde komt. In een korte brainstormende ronde zijn de gezamenlijke deputaten tot de conclusie gekomen dat een synode nooit een bindende uitspraak kan doen over de exegese van bepaalde bijbelgedeelten. Ook concludeerden deputaten dat bij een federatie tussen beide kerken je elkaar niet mag binden aan synode-uitspraken in concrete gedingen Instructie ad c.2 Hierover is niet verder doorgesproken. Het lijkt deputaten goed dat de synode nieuw te benoemen deputaten opdraagt de positie van de samenwerkingsgemeenten te bezien in het licht van het federatieve groeimodel: welke plaats nemen zij daarin in? Geldt wat het voorgaan in elkaars diensten betreft, hetzelfde voor een NGK-predikant van een samenwerkingsgemeente? 4.7. Instructie ad c.3 In het najaar van oktober en november - hebben deputaten regionale ambtsdragersconferenties belegd. Daarbij is uitgegaan van de indeling in particuliersynodale ressorten, zoals die functioneren binnen de CGK. Het onderwerp was de functionering van de toe-eigening van het heil in de prediking in beide kerken. De leiding berustte als regel telkens bij de predikant van de kerk waar de conferentie werd gehouden. In regio zuid zijn de conferenties gehouden in Dordrecht (plm. 60 aanwezigen), Rotterdam-O (plm. 60 aanwezigen) en Goes (plm. 40 aanwezigen). Van deputaten waren daar aanwezig: ds. J.M.J. Kieviet en ds. A. J. van Zuijlekom. In regio Oost zijn de conferenties gehouden in Apeldoorn (21 aanwezigen), Bunschoten (27 aanwezigen) en Zeist ( 25 aanwezigen). Van deputaten waren daar aanwezig prof. B. Kamphuis en prof. J.W. Maris. In regio West zijn de conferenties gehouden in Alkmaar (plm. 25 aanwezigen), Mijdrecht (plm. 10 aanwezigen) en Zoetermeer (plm. 35 aanwezigen). Van deputaten waren daar aanwezig ds. C.D. Affourtit en ds. T. Dijkema. In de regio Noord zijn de conferenties wat later gehouden vanwege het feit dat ds. R. van der Wolf aangaf geen werkzaamheden meer te kunnen verrichten voor het deputaatschap. In het voorjaar van 2004 zijn daar conferenties gehouden in Groningen (50 aanwezigen), Zwolle (plm. 35 aanwezigen) en Hoogeveen (33 aanwezigen). Van deputaten waren daar aanwezig resp. prof B. Kamhuis en prof. J.W. Maris, ds. J.M.J. Kieviet en ds. A.J. van Zuijlekom, ds. C.D. Affourtit en ds. T. Dijkema. Samenvattend verslag van deze conferenties: in het algemeen was er geen sprake van een grote opkomst. In de wandelgangen wordt gehoord dat het spreken over toe-eigening van het heil al zo vaak en zo lang heeft plaatsgevonden. Dat kan de lage opkomst verklaren. Tijdens een enkele bijeenkomst kwamen behoorlijke verschillen naar voren inzake de toe-eigening van het heil. Op basis van reacties van kerken en personen heeft dit een aantal keren geleid tot minder plezierige momenten tijdens bijeenkomsten. Deputaten hebben zich beraden over de vraag op welke manier (regionale) conferenties meer tot hun recht komen. Mogelijk is het centraal stellen van een thema GEREFORMEERDE KERKEN IN NEDERLAND 11

12 dat in beide kerkgemeenschappen, leeft, een idee. Mogelijk is ook dat - na een landelijke predikantenconferentie en na regionale ambtsdragersconferenties - het accent verlegd moet worden naar plaatselijke gemeenten. Dan kunnen ook nietambtsdragers betrokken worden bij contacten. Het aanbieden van Schriftstudiemateriaal over een bepaald thema (bijv. rond het thema de Heilige Geest ) behoort ook tot de mogelijkheden. Deputaten willen graag van de synode een algemene uitspraak waarin zij de opdracht krijgen conferenties te (laten) organiseren van ambtsdragers en/of niet ambtsdragers. Dit kunnen plaatselijke, regionale of landelijke ontmoetingen zijn. Het kan aan nieuw te benoemen deputaten overgelaten worden op welke manier zij aan deze opdracht gestalte geven Instructie ad c.4 Op 23 mei 2003 is in het kerkgebouw van de CGK te Hilversum-C een vergadering gehouden met gemeenten die toestemming hebben voor kanselruil en gemeenten die een verzoek daartoe hebben ingediend. Van de CGK waren 12 kerken vertegenwoordigd, van de GKV 13 kerken. Het onderwerp was: Sturen of stimuleren? Dit onderwerp was aangegeven door de kerken te Deventer die ook een gespreksnotitie hadden ontworpen. Met elkaar wordt doorgesproken over de volgende stellingen: Het vooroplopen van een GKV-kerkenraad en het meelopen van een CGK-kerkenraad worden bepaald door de geschiedenis die beide kerken achter zich hebben liggen; De sturende houding van de ene kerkenraad en de afwachtende houding van de andere kerkenraad komen voort uit angst: beide houdingen zijn ongeestelijk; Een sturende houding van de kerkenraad doet tekort aan de mondigheid die Christus gemeente door de komst van de Heilige Geest kent; Als een kerkenraad het laat gebeuren dat (een groep in) de gemeente verder is dan hij, geeft zo n kerkenraad geen leiding; hij is ongeestelijk bezig; Sturen of stimuleren moet een bewuste en te verantwoorden keus zijn; een gesprek daarover is oppervlakkig als er geen overeenstemming is over de betekenis van het niet door kracht, noch door geweld, maar door mijn Geest, zegt de Here der heerscharen, Zach. 4,6. De voorzitter van die avond, prof. J.W. Maris, merkt na de discussie op dat de discussie zinvol is geweest met behulp van goede stellingen. De vraag is of dit soort vergaderingen ook niet regionaal georganiseerd moeten worden. In elk geval zal nagedacht moeten worden over de wijze waarop de discussie tijdens zo n vergadering plaatsvindt (in groepen bijv.). Deputaten vragen toestemming samen met de CGK-deputaten dergelijke vergaderingen te blijven beleggen Instructie ad c.5 Zolang het federatief groeimodel niet is ingevoerd, heeft het geen zin te praten over groei binnen dat model. Daarom is over dit punt niet nader gesproken Instructie ad c.6 In de verslagperiode zijn geen gezamenlijke publicaties verschenen Instructie ad c.7 Er is niet direct sprake geweest van het begeleiden van processen van kerkelijke eenheid. Deputaten hebben wel de vraag gehad om met afgevaardigden van de kerken te IJmuiden en Enkhuizen door te praten over mogelijkheden tot fusie. Daar is het echter 12 ACTA GENERALE SYNODE AMERSFOORT-CENTRUM 2005

13 tot nu toe niet van gekomen. Er zijn wel plannen. Deputaten zullen daarover eventueel rapporteren in een aanvullend rapport. Volgens de huidige regelgeving binnen de GKV is fusie niet mogelijk. Op dit punt belemmert tot nu toe de landelijke regelgeving de eenwording van plaatselijke kerken. Zie hierover verder in dit rapport, hfdst Instructie ad c.8 Deputaten CGK deelden ons mee dat er op dit punt sinds de laatstgehouden synode niets is veranderd, voorzover hen bekend Concept-besluiten Besluit 1 dankbaar voor de groeiende toenadering tot de Christelijke Gereformeerde Kerken de weg naar kerkelijke eenheid te vervolgen. Grond: op basis van de groeiende toenadering kunnen vervolgstappen gezet worden in het zoeken naar kerkelijke eenheid. Besluit 2a het door de Generale Synode van Zuidhorn 2002 goedgekeurde federatieve groeimodel te gebruiken als uitgangspunt van handelen en een plaats te geven in een nieuw vast te stellen kader voor samensprekingen. Grond: ongeacht de vraag of de synode van de CGK zal besluiten tot invoering, is het goed mogelijk dat de GKV de regels van het groeimodel hanteren. Besluit 2b de kerken op een inzichtelijke manier te informeren over het federatieve groeimodel en de kerken - gevraagd of ongevraagd - van advies te dienen inzake het groeimodel. Grond: om verwarring te voorkomen, is een goede voorlichting over de nieuwe situatie gewenst. Besluit 3a t.a.v. de confessie a. in te stemmen met het oordeel van deputaten dat er geen inhoudelijke verschillen bestaan in de teksten van de belijdenisgeschriften, zoals die gebruikt worden in de CGK en in de GKV; b. in te stemmen met het oordeel van deputaten dat er geen inhoudelijke verschillen bestaan ten aanzien van art. 4 NGB (auteurschap brief aan de Hebreeën) en art. 9 NGB (1 Joh. 5,7b als bewijsplaats van de Drieëenheid); c. in te stemmen met het advies van deputaten de door de synode van 1905 geschrapte 21 woorden in art. 36 NGB te lezen in het licht van de nadere verklaring die daaraan is gegeven door de Generale Synode Hilversum 1968 van de CGK. Deze verklaring luidt: En aldus geroepen bij te dragen tot de opbouw van een Gode welgevallige samenleving der mensen, heeft de overheid, in onderwerping aan de Wet Gods, zich verre houdende van alle volstrekte machtsoefening, GEREFORMEERDE KERKEN IN NEDERLAND 13

14 op het aan haar zorg toevertrouwde terrein en met de haar toekomende middelen te bevorderen dat het volk leeft naar de eis van Gods Wet, en voorts iedere belemmering voor de prediking van het evangelie en voor geheel de heilige dienst van God weg te nemen. Zij heeft deze roeping te volbrengen, opdat het Woord des Heren zijn loop hebbe, het koninkrijk van Jezus Christus voortgang vinde, en alle antichristelijke macht worde tegengestaan. Gronden: ad a studie door deputaten brengt tot de conclusie dat in de in gebruik zijnde teksten van de belijdenisgeschriften in CGK en GKV inhoudelijk hetzelfde wordt beleden; ad b ook de CGK erkennen dat het auteurschap van Paulus van de brief aan de Hebreeën omstreden is en dat 1 Joh. 5,7 als bewijsplaats voor de Drieëenheid beter niet gebruikt kan worden, omdat deze tekstkritisch omstreden is; ad c door aan te sluiten bij de nadere verklaring die de CGK gegeven hebben van de 21 woorden, is er geen sprake meer van enig verschil in belijden. Besluit 3b t.a.v. de liturgie a. in te stemmen met het oordeel van deputaten dat de lijnen die door de synodes van CGK en GKV worden uitgezet inzake liturgie (zoals gebruik van bijbelvertalingen, te zingen liederen) niet veel van elkaar verschillen. b. deputaten op te dragen te onderzoeken - eventueel in overleg met de betreffende deputaatschappen - op welke wijze de bestaande verschillen inzake liturgische aangelegenheden kunnen worden opgelost bij verdergaande plaatselijke (en landelijke) eenwording en hierover voorstellen te doen aan de volgende generale synode. Gronden ad a zowel in de CGK als in de GKV worden door de synode lijnen met betrekking tot liturgische aangelegenheden uitgezet; plaatselijke kerken zijn geroepen deze uitgezette lijnen te volgen. ad b bij groeiende eenwording zal het nodig zijn dat er meer eenheid ontstaat in gebruik van liturgische formulieren, bijbelvertaling, te zingen liederen etc.; het verdient aanbeveling, dat de landelijke deputaten daarvoor richtlijnen opstellen. Besluit 4a daarnaast de volgende vervolgopdrachten aan deputaten te geven 1. het - zo nodig - wederzijds elkaar bevragen over zorg gevende ontwikkelingen in beide kerken; 2. het gezamenlijk (doen) organiseren van plaatselijke en/of regionale en/of landelijke conferenties voor ambtsdragers en/of niet-ambtsdragers; 3. het gezamenlijk stimuleren van plaatselijke kerken om te spreken over de wijze waarop de bereikte overeenstemming over de toe-eigening van het heil in de praktijk gestalte krijgt en/of over een ander door deputaten vast te stellen thema; 4. het gezamenlijk (doen) organiseren van overlegsamenkomsten van kerken die kanselruil hebben; 14 ACTA GENERALE SYNODE AMERSFOORT-CENTRUM 2005

15 5. het - eventueel - gezamenlijk doen van publicaties; Besluit 4b (bij wederzijdse invoering van het groeimodel) 6. het gezamenlijk verder doordenken over uitbreiding van gemeenschappelijke activiteiten; 7. het gezamenlijk zich bezinnen op de positie van de samenwerkingsgemeenten (CGK en NGK) 8. het gezamenlijk doordenken over de wijze waarop classes en PS en over en weer een afvaardiging naar elkaars vergaderingen kunnen zenden met het recht te mogen deelnemen aan de discussies en beraadslagingen. Nadat de generale synode van de Christelijke Gereformeerde Kerken in het najaar van 2004 besluiten heeft genomen over de betrekkingen tot de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) zullen deputaten zonodig met een aanvullend rapport komen en aanvullende voorstellen doen aan de generale synode. GEREFORMEERDE KERKEN IN NEDERLAND 15

16 5 CONTACTEN MET DE NEDERLANDS GEREFORMEERDE KERKEN 5.1 Inleiding OPDRACHT De Generale Synode van Zuidhorn 2002 besloot ten aanzien van de contacten met de Nederlands Gereformeerde Kerken het volgende: Besluit 1: met dankbaarheid uit te spreken dat de ontmoeting tussen deputaten en de Commissie voor Contact en Samenspreking (CCS) van de Nederlands Gereformeerde Kerken, waartoe de Generale Synode Leusden 1999 opdracht gaf, een zinvol gesprek heeft opgeleverd over de vraag hoe de Nederlands Gereformeerde kerken het bedoelen, wanneer ze zeggen dat ze elkaar onderling voldoende kunnen aanspreken op de grondslag van Gods Woord en de belijdenis, en op welke manier daaraan invulling gegeven wordt. Besluit 2: met dankbaarheid kennis te nemen van het besluit van de Landelijke Vergadering te Amersfoort 2001 om de CCS opdracht te geven een gesprek aan te gaan met de kerken, ter bezinning op de omgang met Gods Woord en de belijdenis, waarin in elk geval aan de orde komt o.a. de vraag hoe de kerken kunnen zorg dragen voor de benodigde eenheid in de leer. Besluit 3: aan deputaten Kerkelijke Eenheid opdracht te geven: a. de vertegenwoordiging van de Nederlands Gereformeerde Kerken uit te nodigen voor een ontmoeting, en tijdens die ontmoeting het gesprek voort te zetten in de lijn van de vragen die de GS Berkel en Rodenrijs 1996 en Leusden 1999 aan de Nederlands Gereformeerde Kerken stelden, namelijk: 1. Waarin binden de Gereformeerde Kerken bóven Schrift en belijdenis, en bieden zij dus minder ruimte dan in een gereformeerde kerk verwacht mag worden? en 2. Hoe spreekt u elkaar aan op de grondslag van Gods Woord en de belijdenis en slaagt u erin door middel van onderlinge afspraken afwijkingen van de Schrift en de belijdenis te weerstaan? In het kader van deze ontmoeting kunnen onderwerpen aan de orde komen als bij voorbeeld: het beleid wat betreft de uitnodiging om deel te nemen aan het avondmaal; de vraag hoe er een plek kan zijn binnen de kerk om vragen te bespreken die kunnen opkomen betreffende onderdelen van de belijdenis; de vraag welke ruimte er binnen de kerk mag zijn voor verschillen; b. in deze gesprekken na te gaan, of er een basis is voor samensprekingen met het oog op herstel van de kerkelijke eenheid; c. daarbij eventueel al bekend geworden resultaten van de interne bezinning binnen de Nederlands Gereformeerde Kerken op de omgang met Gods Woord en de belijdenis mee te wegen; d. in hun contacten met de Deputaten voor de eenheid van de gereformeerde belijders in Nederland van de Christelijke Gereformeerde Kerken de relaties van de Gereformeerde Kerken en die van de Christelijke Gereformeerde Kerken met de Nederlands Gereformeerde Kerken te bespreken, en die relaties voorzover nodig en voor zover mogelijk op elkaar af te stemmen; e. van hun bevindingen aan de volgende generale synode rapport uit te brengen en dit rapport een half jaar tevoren aan de kerken toe te (laten) zenden. Besluit 4: 16 ACTA GENERALE SYNODE AMERSFOORT-CENTRUM 2005

17 aan de eerstkomende Landelijke Vergadering van de Nederlands Gereformeerde Kerken antwoord te geven op het schrijven van de Landelijke Vergadering van 2001, waarin: a. dankbaarheid wordt uitgesproken voor het feit dat de ontmoeting na de Generale Synode van Leusden tot goede gesprekken geleid heeft, waarin vooruitgang is geboekt in het begrijpen van elkaar (zie besluit 1); b. dankbaarheid wordt uitgesproken voor het besluit van de Landelijke Vergadering Amersfoort 2001 om een interne bezinning te starten over de omgang met Gods Woord en de belijdenis, waarin in elk geval aan de orde komt o.a. de vraag hoe de kerken kunnen zorg dragen voor de benodigde eenheid in de leer (zie besluit 2); c. de Nederlands Gereformeerde Kerken bemoedigd worden in het streven om in voortgaande gesprekken tussen haar vertegenwoordiging en de deputaten duidelijkheid te geven over de vraag of er een basis is voor gesprekken, gericht op herstel van de kerkelijke eenheid (zie besluit 3a-c); d. wordt uitgelegd dat en waarom de deputaten de opdracht hebben gekregen om met de Deputaten voor de eenheid van de gereformeerde belijders in Nederland van de Christelijke Gereformeerde Kerken de relaties van de Gereformeerde Kerken en die van de Christelijke Gereformeerde Kerken met de Nederlands Gereformeerde Kerken te bespreken, en die relaties voor zover nodig en voor zover mogelijk op elkaar af te stemmen (zie besluit 3d) Uitvoering De uitvoering van de opdracht van de synode vroeg om verschillende ontmoetingen tussen DKE (werkgroep NGK) en de Commissie voor Contact en Samenspreking (CCS). In de afgelopen periode kwam het tot drie gesprekken: op 19 maart 2003, 3 juni 2003 en 29 oktober In het voorjaar van 2004 besprak de Landelijke Vergadering van de Nederlands Gereformeerde Kerken onze contacten. Werkgroep 2 van DKE was bij de beide besprekingen van dit onderwerp op de Landelijke Vergadering ruim vertegenwoordigd. Een korte weergave van de besluitvorming en een evaluatie treft u verderop in het rapport aan. Naast de gesprekken met CCS had de werkgroep NGK verschillende interne besprekingen, om zich te beraden op de contacten met de CCS en om ideeën te ontwikkelen voor het verdere verloop daarvan RAPPORTAGE In dit rapport doen we verslag van de wijze waarop deputaten uitvoering hebben gegeven aan de opdracht van de Generale Synode van Zuidhorn. Daarbij gaat het met name om een weergave van de gesprekken die zijn gevoerd over de binding aan de belijdenis. Naast de gesprekken over de binding aan de belijdenis kwamen in het contact met de CCS nog enkele zaken aan de orde, waarvan we verslag doen. 5.2 Gesprekken over de binding aan de belijdenis AANPAK: EEN CASUS UIT DE BELIJDENIS Wat betreft het gesprek over de binding aan de belijdenis werd samen met de CCS besloten een inhoudelijk gesprek te voeren met een positieve insteek over een wezenlijk onderwerp, namelijk de leer van Gods verkiezing. Het gesprek zou gaan over de vraag: Hoe verwoorden we het evangelie van Gods verkiezing voor de kerk van nu, tegen de achtergrond van de gereformeerde belijdenis en het denken van de tegenwoordige tijd. In vervolg op dat gesprek zou dan doorgesproken moeten worden over de omgang met de belijdenis door GKV en NGK en over het wegen van mogelijke verschillen. Van GKV-zijde werd prof. B. Kamphuis bereid gevonden een inleiding te verzorgen en aan het gesprek deel te nemen. Van NGK-zijde was ds. H. de Jong aanwezig; hij werd uitgenodigd in verband met zijn publicatie Van oud naar nieuw, waarin belangrijke passages over de uitverkiezing staan. GEREFORMEERDE KERKEN IN NEDERLAND 17

18 5.2.2 INHOUDELIJKE OVEREENSTEMMING OVER DE VERKIEZING In twee ontmoetingen tussen onze sectie en de CCS werd samen met prof. Kamphuis en ds. De Jong over de zaak van de uitverkiezing doorgesproken. Kamphuis benaderde het onderwerp vanuit de noodzaak van een gezonde binding aan de belijdenis. Er moet altijd rekening gehouden worden met de tijd waarin de belijdenis werd opgesteld. Waar dat op een goede manier gebeurt, is de binding aan de belijdenis een belangrijke zekerheid in onze tijd. Wel had hij kritische vragen bij de insteek van de Dordtse Leerregels over het eeuwige besluit van God. God heeft ons tevoren uitgekozen, maar het gaat bij die voortijdigheid niet om heel lang geleden. Verwezen werd naar de uitspraak van Noordmans: God neemt zijn eeuwige besluiten op het laatste moment (de bijdrage van prof. Kamphuis verscheen in De Reformatie 78 ( ), blz ). De Jong vond dat in het gereformeerde denken de verkiezing in tijd en in eeuwigheid teveel is geïdentificeerd. De verkiezing in eeuwigheid is de verkiezing van Christus, die door het geloof in Christus onze verkiezing wordt. De verkiezing in de tijd heeft volgens De Jong te maken met de openheid van mensen voor het geloof dat van Christus vervuld is. Ook meende De Jong dat gelovige mensen niet kunnen zeggen dat zij persoonlijk van eeuwigheid zijn uitgekozen. Op deze twee punten spitste de discussie zich toe. Van GKV-zijde werd gewezen op het gevaar van de gedachte, dat er bij mensen toch iets is om op te roemen, en dat mensen worden teruggeworpen op hun eigen geloof. De Jong benadrukte het belang van het eigen geloof, dat zich er overigens in de woorden van De Jong - naar zijn eigen aard tegen verzet dat het als een prestatie wordt gezien. In de loop van het gesprek bleken de standpunten van de verschillende gesprekspartners nauw bij elkaar aan te sluiten. Ds. De Jong geeft aan dat wanneer mensen meer open staan voor het geloof, dit door God wordt bewerkt. Hij ziet ook ruimte om te spreken over een persoonlijke verkiezing. Van de kant van DKE werd erop gewezen, dat er verschil blijkt te zijn tussen bepaalde passages uit het boek van De Jong en zijn inbreng in het gesprek. In het boek blijven bepaalde uitspraken staan, die in het licht van de belijdenis sterke vragen oproepen. Bij de CCS was er waardering voor de benadering van Kamphuis, die bepaalde dingen anders wil zeggen dan de Dordtse Leerregels. Daarbij gaat het wat hem betreft om meer dan een cosmetische verandering. De Jong was Kamphuis erkentelijk dat deze hem had geholpen niet in zijn eigen boek verstrikt te raken. Ieder kon zich vinden in de gedachte dat de voorbeschikking hoort bij de nabeschouwing; over de persoonlijke verkiezing valt alleen achteraf te spreken. Het geloof is een voorwaarde om te kunnen spreken over de eigen verkiezing. De Dordtse Leerregels ontkennen dat niet, maar deze gedachte raakt door de opbouw van dit belijdenisgeschrift wel wat op de achtergrond DE BINDING AAN DE BELIJDENIS Nu bleek dat er een grote mate van overeenstemming is over het spreken over de uitverkiezing, was de vraag wat dit betekent voor de visie op de binding aan de belijdenis. De ietwat paradoxale situatie deed zich voor, dat door de inhoudelijke overeenstemming over de verkiezing eventueel verschil over de binding aan de belijdenis niet nadrukkelijk aan de orde kwam. Daarover is doorgesproken tijdens een ontmoeting met de CCS in oktober Evaluerend hebben DKE de conclusie getrokken, dat er ruimte zit tussen de inhoud van het boek van De Jong en zijn mening zoals hij die verwoordde in de gesprekken daarover. Daarom is van de kant van DKE ook aangedrongen op duidelijkheid, waar het gaat om de vraag hoe wordt omgegaan met publicaties die openlijk de belijdenis weerspreken. In de gesprekken met Kamphuis en De Jong werd dit punt overigens zijdelings wel besproken. Van GKV-zijde werd enerzijds benadrukt dat een puur formele binding aan de belijdenis niet goed is, terwijl anderzijds de binding aan de belijdenis wel uitgangspunt is in gesprekken over inhoudelijke zaken. Daarom is het ook belangrijk, 18 ACTA GENERALE SYNODE AMERSFOORT-CENTRUM 2005

19 dat over afwijkingen van de belijdenis in kerkelijke kaders wordt gesproken. De NGKgesprekspartners benadrukten juist het belang van een open discussie over dergelijke zaken, een discussie die bijvoorbeeld via boek en blad gevoerd kan worden. Zij vonden de GKV-benadering op dat punt te voorzichtig, ook al omdat zich daardoor onderhuids verkeerde opvattingen kunnen ontwikkelen, zonder dat veel mensen dat merken. GKV-deputaten merkten echter op, dat het niet goed is om mensen op het verkeerde been te zetten, zonder dat er in kerkelijke kaders gesproken wordt over de desbetreffende kwestie. Iets dergelijks doet zich naar onze mening wel voor in het geval van de publicatie van ds. De Jong. Van NGK-zijde werd opgemerkt, dat een echt kerkelijk gesprek over de leer in de NGK niet zo gauw zal plaatsvinden, wat overigens niet wil zeggen dat dit nooit gebeurt. Wel werd erkend, dat het goed is om ook in kerkelijke kaders meer te spreken over (de binding aan) de christelijke leer. Het gesprek over deze zaken werd afgerond met de vraag van DKE of het niet goed zou zijn wanneer ook de Landelijke Vergadering van de Nederlands Gereformeerde Kerken zich over de wenselijkheid van kerkelijke verantwoording van bepaalde opvattingen, die niet stroken met de belijdenis, zou uitspreken. De CCS had daarbij haar vragen, maar zegde toe te zullen proberen een voorstel over deze zaken aan de Landelijke Vergadering te formuleren. Na de laatste ontmoeting is er nog correspondentie geweest tussen DKE en CCS n.a.v. de verslaglegging door de CCS aan de Landelijke Vergadering van de NGK. DKE hebben in dat verband hun teleurstelling erover uitgesproken dat daarin niet duidelijk het verschil in visie op de binding aan de belijdenis is verwoord. Voor ons bleef de vraag hoe je er als kerken mee om gaat, wanneer in een publicatie de belijdenis van de kerk wordt weersproken. Moet dat niet kerkelijk besproken en verantwoord worden? Richting Landelijke Vergadering werd helaas volstaan met verslagen van de gesprekken over de verkiezing, waardoor de achterliggende problematiek (de binding aan de belijdenis) onvoldoende in beeld kwam GESPREKKEN IN DE NED. GEREFORMEERDE REGIOVERGADERINGEN In de marge van onze gesprekken met de CCS over de binding aan de belijdenis werd ook aandacht gegeven aan gesprekken die in de Nederlands Gereformeerde regionale vergaderingen over dit onderwerp werden gevoerd. Dat was het uitvloeisel van een opdracht van de Landelijke Vergadering 2001 aan de CCS om met de regiovergaderingen hierover in gesprek te gaan (zie ook besluit 2 van de synode van Zuidhorn). Deze opdracht werd mede ingegeven door de zorg van de Gereformeerde Kerken (Vrijgemaakt) en de Christelijke Gereformeerde Kerken over de vraag hoe in de Nederlands Gereformeerde Kerken de eenheid in de leer wordt gewaarborgd. De CCS stuurde alle regiovergaderingen een kort document, met daarin een aantal vragen over de binding aan de belijdenis. Lopende de gesprekken van DKE met de CCS bleek, dat de reacties vanuit de regiovergaderingen zeer divers zijn. Soms was er irritatie over de vragen uit de zusterkerken, soms was men ook zelf van mening dat de binding aan de belijdenis in de Nederlands Gereformeerde Kerken duidelijker gestalte moet krijgen. Van de zijde van de CCS werd gezegd, dat men de evaluatie van de regiogesprekken voor de Landelijke Vergadering wil aangrijpen om te proberen voorstellen te doen tot het zetten van betekenisvolle stappen in de richting van de Gereformeerde Kerken (Vrijgemaakt). 5.3 Overige gespreksonderwerpen HET INTREKKEN VAN DE UITZONDERINGSREGEL VAN LEUSDEN De synode van Zuidhorn besloot tot intrekking van de uitzonderingsclausule waartoe de GS Leusden 1999 had besloten. Deze was bedoeld om in incidentele gevallen plaatselijke kerken toe te staan met een plaatselijke Nederlands Gereformeerde Kerk te komen tot kanselruil en toelating tot elkaars avondmaal. In een schrijven van het moderamen van de GS van Zuidhorn aan de eerstvolgende Landelijke Vergadering van de Nederlands Gereformeerde Kerken wordt uitgelegd, dat dit besluit nadrukkelijk GEREFORMEERDE KERKEN IN NEDERLAND 19

20 niet is bedoeld als een negatief signaal in de richting van de NGK. Het ging de synode er juist om het belang van eenheid op landelijk niveau te benadrukken. In het eerste gesprek na de synode tussen DKE en CCS bleek evenwel nog de pijn die dit besluit aan Nederlands-gereformeerde zijde heeft veroorzaakt. Men is bang dat dit besluit het werken aan eenheid op plaatselijk niveau zal frustreren. DKE erkenden, dat het nemen van dit besluit een pijnlijke situatie gaf; het ging erom een inconsequentie in de besluitvorming van de synode van Leusden recht te zetten. Niet voor niets heeft de GS van Zuidhorn in het besluit spijt betuigd over de hierin gevolgde onvaste koers. Verder is nog eens benadrukt, dat er geen sprake is van het terugdraaien van bepaalde vormen van eenheid die al bereikt zijn BEZINNING OP DE VERHOUDING LANDELIJK-PLAATSELIJK Mede naar aanleiding van het intrekken van de uitzonderingsclausule door de synode van Zuidhorn had binnen DKE de verhouding tussen plaatselijk en landelijk streven naar eenheid de aandacht. Daarover ging ook een bijeenkomst, op 12 april 2003, met afgevaardigden van plaatselijke kerken, waartoe het initiatief was genomen door de kerk van Barneveld-Voorthuizen. Afgevaardigden van plaatselijke kerken informeerden elkaar over hun samensprekingen met de Nederlands Gereformeerde Kerken in hun plaats. Namens DKE voerde ds. H. ten Brinke het woord. Hij legde uit waarom de synode van Zuidhorn had besloten de zogenoemde uitzonderingsclausule van de synode van Leusden in te trekken. Ds. Ten Brinke moedigde de plaatselijke kerken aan om het gesprek met de plaatselijke Nederlands Gereformeerde Kerken voort te zetten. Het gesprek op landelijk niveau heeft er baat bij wanneer de plaatselijke kerken aandrang uitoefenen om tot goede afspraken te komen. Ook wees hij op de vele mogelijkheden die er zijn om plaatselijk de contacten met de Nederlands Gereformeerde Kerken meer inhoud te geven HET RAPPORT VROUWELIJKE OUDERLINGEN EN PREDIKANTEN In maart 2003 verscheen de concept-versie van het rapport van de Nederlandsgereformeerde Commissie Vrouwelijke Ouderlingen en Predikanten (VOP). Daarin wordt verdedigd dat er schriftuurlijke gronden zijn om de ambten van ouderling en predikant open te stellen voor zusters in de gemeente. Het rapport werd DKE toegezonden met het verzoek het te bestuderen en eventueel commentaar te leveren. Hoewel deputaten beseften dat een en ander niet rechtstreeks voortvloeit uit de opdracht van de GS, meenden zij toch te moeten reageren op de vraag van Nederlands-gereformeerde zijde. Werkgroep 2 van DKE kwam met een uitvoerige, door ds. H. ten Brinke geschreven beschouwing n.a.v. het rapport (zie bijlage 3). Daarin stelden wij, dat het rapport een belangrijke bijdrage kan leveren aan de bezinning op dit onderwerp. Zo zouden diverse uitspraken van Paulus meer contextbepaald kunnen zijn, dan in de gereformeerde traditie erkend is. Maar in onze reactie moesten we wel concluderen, dat het rapport een onvoldoende basis vormt voor de stelling dat de ambten van ouderling en predikant ook voor zusters kunnen worden opengesteld. Werkgroep 2 signaleerde met name een manco wat betreft de verwerking van Schriftgegevens uit Genesis 1-2 en te weinig aandacht voor de vraag in hoeverre uitspraken van Paulus, die dan misschien wel contextbepaald zijn, toch ook richtinggevend kunnen en moeten zijn voor onze context. Binnen de kring van DKE bestond brede instemming met en waardering voor deze reactie. Deze werd dan ook aan de commissie VOP toegezonden, waarbij van de kant van deze commissie werd aangegeven dat ons commentaar zou worden doorgestuurd naar de Landelijke Vergadering. In een eerste reactie in de richting van DKE meldde de commissie VOP dat zij zich niet kon vinden in de conclusie van ons commentaar en verdedigde zij de inhoud van haar rapport. Ds. Ten Brinke verwoordde het commentaar van DKE op het rapport op een bijeenkomst die op 14 februari 2004 werd belegd in Barneveld. De kerkenraad van de GKV Barneveld-Voorthuizen had het initiatief genomen tot een bezinningsbijeenkomst over de consequenties van dit rapport voor de (plaatselijke) samensprekingen. De vergadering werd ook bijgewoond door enkele leden van de commissie VOP. 20 ACTA GENERALE SYNODE AMERSFOORT-CENTRUM 2005