Acta. Bijlage X - IV. van de Generale Synode Amersfoort-Centrum 2005 van de Gereformeerde Kerken in Nederland

Transcriptie

1 Acta van de Generale Synode Amersfoort-Centrum 2005 van de Gereformeerde Kerken in Nederland Bijlage X - IV Aanvullend rapport Deputaten Kerkelijke Eenheid

2 Het auteursrecht van deze tekst berust hetzij bij de auteur, hetzij bij de Gereformeerde Kerken in Nederland. Voor alle zaken het auteursrecht betreffend kan contact opgenomen worden met het deputaatschap Generaal-synodale publicaties via: Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in wat voor vorm of op wat voor manier dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de rechthebbende, behoudens de uitzonderingen bij de wet gesteld. 2 ACTA GENERALE SYNODE AMERSFOORT-CENTRUM 2005

3 INHOUDSOPGAVE 1 CONTACTEN MET DE CHRISTELIJKE GEREFORMEERDE KERKEN 1.1 Besluit van de CGK-synode (2004) m.b.t. GKV 1.2 De synodezitting 1.3 Liturgische overeenkomsten en verschillen 1.4 Gasten aan het avondmaal 1.5 Assen Wijzigingen in de conceptbesluiten 1.7 Conceptbesluiten 2 CONTACTEN MET DE NEDERLANDS GEREFORMEERDE KERKEN 2.1 Voortgezette zitting van de Landelijke Vergadering 2.2 Ontmoetingen met de CCS van de NGK na de Landelijke Vergadering Inventarisatie na de Landelijke Vergadering Vrouwelijke ouderlingen en predikanten 2.3 Gesprek met Zaandam 3 DE ALGEMENE OPDRACHTEN 3.1 Overleg met koploperkerken CGK en GKV 3.2 Overleg met kerken over gemeentestichting in samenwerking met andere kerken 3.3 Overleg met Voortgezette Gereformeerde Kerken in Nederland 3.4 Conceptbesluiten GEREFORMEERDE KERKEN IN NEDERLAND 3

4 1 CONTACTEN MET DE CHRISTELIJKE GEREFORMEERDE KERKEN Onderstaand treft u eerst de tekst aan van het besluit dat de Generale Synode van de CGK 2004 nam m.b.t. de contacten met de GKV (1.1). Vervolgens geven we een verslag van de zitting van de synode waarin de relatie met de GKV werd besproken (1.2). Daarna maken we melding van de besluiten die de synode van de CGK nam m.b.t. de liturgie (1.3) en de toelating van gasten aan het Heilig Avondmaal (1.4). In het daarop volgende onderdeel (1.5) rapporteren we over de functionering van de uitspraak van Assen 1926 in de samensprekingen met de CGK. Daarna (1.6 en 1.7) vermelden we de gewijzigde voorstellen aan de Generale Synode van Amersfoort-C Besluit van de CGK-synode (2004) m.b.t. GKV: De generale synode, kennis genomen hebbend 1 van het rapport van deputaten voor de eenheid van de gereformeerde belijders in Nederland inzake de verhouding tot de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt); 2 van het rapport van de door haar ingestelde commissie; gehoord hebbend de bespreking op de vergadering; constaterend 1 dat de plaatselijke kerken geraadpleegd zijn over de wenselijkheid van en de mogelijkheden tot invoering van het `federatieve groeimodel` en dat hierop in vrijwel gelijke verhouding uit de kerken zowel positieve als negatieve reacties zijn ontvangen; 2 dat een aantal kerkenraden zich met betrekking tot het `federatieve groeimodel` (nog) geen oordeel heeft gevormd; 3 dat het aantal kerken dat op aanbeveling van de generale synode met de plaatselijke GKv in gesprek is gegaan, evenzeer als het aantal kerken dat met de GKv tot enige vorm van samenwerking is gekomen, toegenomen is; 4 dat een aantal kerken om uiteenlopende redenen bezwaren heeft tegen een verdergaande toenadering tot de GKv; overwegend 1 dat het middel van een enquête niet overschat moet worden, maar dat er tegelijk aan de resultaten ervan niet voorbijgegaan kan worden en dat een zekere weging daarvan noodzakelijk is; 2 dat het feit dat een aantal kerken zich met betrekking tot het `federatieve groeimodel` (nog) geen oordeel heeft gevormd te maken kan hebben met onvoldoende inzicht in de bedoeling van het `federatieve groeimodel`; 3 dat de kerken die contact zochten of tot samenwerking kwamen met de plaatselijke GKv dat deden ingevolge de oproepen van de generale synode; 4 a. dat de landelijk geconstateerde overeenstemming inzake `de toe-eigening van het heil` niet wegneemt dat er in het algemeen gesproken in de praktijk van de prediking nog steeds wezenlijke verschillen tussen GKv en CGK worden geconstateerd; b. dat de genoemde verschillen ook binnen het eigen kerkverband worden geconstateerd; 4 ACTA GENERALE SYNODE AMERSFOORT-CENTRUM 2005

5 5 dat het van het grootste belang is dat de op wezenlijke punten verkregen overeenstemming ook werkelijk functioneert in de praktijk van de prediking en dat men er wederzijds op aanspreekbaar dient te zijn; 6 dat verdergaande toenadering tot de GKv binnen de kerken verschillend getaxeerd wordt; 7 dat de opkomst bij de regionale bijeenkomsten tegenvalt; van oordeel 1 a. dat er enerzijds reacties vanuit de kerken ten aanzien van het `federatieve groeimodel` zijn die te weinig verdisconteren wat er in de loop van de jaren bij de landelijke samensprekingen is bereikt; b. dat er anderzijds reacties zijn die onvoldoende rekening houden met de route die door de generale synode 2001 is gewezen; c. dat er ook reacties zijn die getuigen van terechte zorg over de prediking in de GKv; 2 dat het noodzakelijk is de kerkenraden opnieuw te benaderen om de bedoeling van het federatieve groeimodel uit te leggen, omdat een aantal kerkenraden zich over het federatieve groeimodel (nog) geen oordeel heeft gevormd of de bedoeling ervan niet goed begrepen heeft; 3 dat het positief te duiden is dat de contacten met kerken van de GKv op plaatselijk niveau zijn toegenomen; 4 dat wat bereikt is niet verloren mag gaan; 5 a. dat het zorg geeft dat de landelijk geconstateerde overeenstemming inzake `de toeeigening van het heil` te weinig is terug te vinden in de prediking van de GKv; b. dat er op dit punt ook reden is de prediking in eigen kerken kritisch door te lichten; 6 dat de eenheid die er in Christus is en de opdracht die daaruit voortvloeit om te zoeken naar eenheid in waarheid de kerken ertoe dringt om het gesprek met de GKv voort te zetten over de vraag hoe we in prediking en pastoraat recht doen aan de wijze waarop onze belijdenisgeschriften spreken over de toe-eigening van het heil; 7 dat zorgvuldig dient te worden omgegaan met de verschillen binnen het kerkverband; 8 dat betwijfeld moet worden of nieuwe regionale bijeenkomsten het gewenste effect zullen hebben; 9 dat de classes geroepen zijn om de mogelijkheden om op plaatselijk niveau tot nauwer samenleven te komen uitsluitend te toetsen aan de hand van bijlage 6 K.O., zonder dat persoonlijke opvattingen een besluit over die samenwerking belemmeren; besluit 1 te blijven bij de uitspraak van de generale synode 2001 dat het `federatieve groeimodel` een goede vorm is om aan de gevonden eenheid in een proces van geleidelijkheid verder gestalte te geven; 2 a. het `federatieve groeimodel` vooralsnog niet in te voeren, omdat noch de naam, noch de bedoeling van dit model aan alle kerken duidelijk is en de noodzakelijke eenparigheid daarvoor op dit moment ontbreekt; b. dat het onder a gestelde te meer een appèl betekent aan de kerken om indien mogelijk plaatselijk contact te zoeken dan wel bestaande contacten uit te breiden; 3 deputaten op te dragen de kerken opnieuw te benaderen om de bedoeling van het federatieve groeimodel uit te leggen; 4 deputaten op te dragen de kerken opnieuw een oordeel over het federatieve groeimodel te vragen, voorzover de toelichting van deputaten hun daar aanleiding toe geeft; 5 deputaten op te dragen alle reacties uit de kerken inzake het federatieve groeimodel geestelijk te wegen en de generale synode 2007 met de uitkomst van die weging te dienen met het oog op een verantwoorde besluitvorming; 6 deputaten de opdracht te geven in de komende periode met deputaten GKv vanuit de bereikte principiële overeenstemming nadrukkelijk door te spreken over het door velen GEREFORMEERDE KERKEN IN NEDERLAND 5

6 opgemerkte verschil tussen die overeenstemming en de praktijk, vooral ten aanzien van de prediking; 7 deputaten op te dragen samen met deputaten GKv materiaal te ontwikkelen en nieuwe wegen te zoeken om a. het gesprek over en het ambtelijk toezicht op de prediking binnen de eigen kerkgemeenschap en tussen de kerken op plaatselijk vlak te dienen, om zo geestelijk leiding te geven aan deze gesprekken; b. thema s aan te reiken die de contacten tussen beide kerken kunnen bevorderen, zoals: het werk van de Heilige Geest, zowel in de persoonlijke beleving als in de heiliging, de relatie kerk en Israël, de houding tegenover de andere wereldgodsdiensten, met name de islam, en andere hedendaagse godsdienstige stromingen, in een nauwgezet luisteren naar de Schrift en met het oog op de praktijk van de prediking en het gemeenteleven; 8 deputaten geen nieuwe opdracht te geven om regionale conferenties te beleggen; 9 de classes op te roepen de mogelijkheden om op plaatselijk niveau tot nauwer samenleven te komen uitsluitend te toetsen aan de hand van bijlage 6 K.O.; 10 de GKv te verzoeken opnieuw deputaten te benoemen en via parallelle besluitvorming mee te werken aan wat is opgemerkt onder de besluiten 6 en De synodezitting Deputaten zijn uitgenodigd door het moderamen van de CGK-synode om de zitting bij te wonen tijdens welke gesproken werd over de relatie met de GKV. De leden van de sectie CGK waren alle aanwezig. Namens onze deputaten heeft de voorzitter van ons deputaatschap, ds. A.J. van Zuijlekom, een indringende toespraak gehouden. De toespraak werd beantwoord door de preses van de synode. In bijlage 1 vindt u de toespraak van ds. Van Zuijlekom. Dankbaarheid Het stemt deputaten dankbaar dat de synode van de Christelijke Gereformeerde Kerken 2004 besloten heeft de gesprekken voort te zetten. Dat geeft aan dat het steeds opnieuw uitgesproken vertrouwen aanwezig blijft. Het stemt deputaten ook dankbaar dat de synode aan de deputaten eenheid van de CGK heeft opgedragen door te spreken over de doorwerking in de prediking van de overeenstemming met betrekking tot de toe-eigening van het heil en daarbij niet alleen te kijken naar preken van GKV-predikanten, maar ook naar die van CGK-predikanten. Deze opdracht impliceert dat de synode van de CGK zich ook zorgen maakt over de prediking in eigen kring. Expliciet wordt uitgesproken dat op dit punt de hand ook in eigen boezem gestoken dient te worden. Uw deputaten stellen aan de synode voor aan nieuw te benoemen deputaten op te dragen het gesprek over de prediking in beide kerken te voeren met deputaten eenheid van de CGK. Eveneens zijn deputaten dankbaar voor de herhaalde uitspraak dat het federatief groeimodel een hanteerbaar model is om verdere gestalte te geven aan het zoeken en vinden van elkaar als kerken. Tenslotte wijzen deputaten met dankbaarheid op het feit dat de synode van de CGK een aantal thema s heeft genoemd die kunnen dienen om de contacten tussen de beide kerken en de plaatselijke gemeenten kunnen bevorderen (besluit 7b). Teleurstelling Aansluitend aan het laatstgenoemde: op dit punt zijn deputaten ook teleurgesteld. Opnieuw is besloten het federatieve groeimodel (nog) niet in te voeren. Dat betekent dat de CGKkerken die samenspreken met de GKV-kerken, de oude weg moeten gaan om tot erkenning van elkaar te komen. 6 ACTA GENERALE SYNODE AMERSFOORT-CENTRUM 2005

7 Als uw vergadering onze voorstellen overneemt, zullen de GKV wel gaan handelen in de geest van het federatieve groeimodel; dat vergemakkelijkt de weg om tot erkenning van de plaatselijke CGK als ware kerk te komen. Deputaten hopen dat de geestelijke weging van de door de plaatselijke CGK-kerken aangevoerde argumenten pro of contra invoering van het federatieve groeimodel (waartoe de synode van de CGK haar deputaten opdracht gaf) mag leiden tot invoering van het groeimodel door de volgende generale synode van de CGK. 1.3 Liturgische overeenkomsten en verschillen In ons eerste rapport maakten we melding van overeenkomsten en verschillen in liturgische aangelegenheden van GKV en CGK. De laatst gehouden CGK-synode heeft een besluit genomen met betrekking tot het kerkboek. Het lijkt deputaten goed dit besluit als bijlage 2 bij dit rapport op te nemen. Het heeft geen invloed op de in ons eerste rapport opgenomen concept-besluittekst. 1.4 Gasten aan het avondmaal In ons eerste rapport is ook melding gemaakt van de verschillen in toelating van gasten aan het avondmaal. Ook ten aanzien van deze zaak nam de laatstgehouden CGK-synode een besluit. Dat besluit is opgenomen als bijlage 3 bij dit rapport. 1.5 Assen-1926 Aan de hand van een notitie van prof. B. Kamphuis hebben deputaten gesproken over Assen Zij komen tot de conclusie dat de uitspraak van Assen-1926 geen belemmering vormt om de weg naar kerkelijke eenheid met de CGK te vervolgen. De GKV zullen de CGK niet binden aan die uitspraak. De argumenten daarvoor zijn neergelegd in de notitie-kamphuis, die als bijlage bij dit rapport is opgenomen (bijlage 4). Deputaten gaan ervan uit dat de synode met deze conclusie kan instemmen en dat doet door het beleid van deputaten goed te keuren. 1.6 Wijzigingen in de conceptbesluiten Mede op basis van de besluiten van de synode van de CGK met betrekking tot de GKV stellen deputaten u voor onderstaande besluiten te nemen. De verschillen met de in ons eerste rapport geformuleerde voorstellen zijn: de grond onder besluit 2a is aangepast; besluit 4a.2 is iets gewijzigd (deputaten CGK hebben geen expliciete opdracht meer ontvangen om dit soort conferenties te organiseren); besluit 4a wordt besluit 4; besluit 4b kan vervallen, omdat de CGK-synode besloten heeft het federatieve groeimodel nog niet in te voeren; besluit 4.3 is vervangen door een nieuw besluit 4c en 4d; de tekst van dit besluit is aangepast aan de tekst van het besluit van de CGK-synode. GEREFORMEERDE KERKEN IN NEDERLAND 7

8 1.7 Conceptbesluiten [onderstaande besluittekst komt i.p.v. de besluittekst in het eerste rapport sub 4.13, p. 14, 15 en 16] Besluit 1 dankbaar voor de groeiende toenadering tot de Christelijke Gereformeerde Kerken de weg naar kerkelijke eenheid te vervolgen. Grond: op basis van de groeiende toenadering kunnen vervolgstappen gezet worden in het zoeken naar kerkelijke eenheid. Besluit 2a het door de Generale Synode van Zuidhorn 2002 goedgekeurde federatieve groeimodel te gebruiken als uitgangspunt van handelen en een plaats te geven in een nieuw vast te stellen kader voor samensprekingen. Grond: ondanks het feit dat de CGK-synode besloten heeft nog niet tot invoering van het federatieve groeimodel over te gaan, is het goed mogelijk dat de GKV de regels van het groeimodel hanteren. Besluit 2b de kerken op een inzichtelijke manier te informeren over het federatieve groeimodel en de kerken - gevraagd of ongevraagd - van advies te dienen inzake het groeimodel. Grond: om verwarring te voorkomen, is een goede voorlichting over de nieuwe situatie gewenst. Besluit 3a t.a.v. de confessie a in te stemmen met het oordeel van deputaten dat er geen inhoudelijke verschillen bestaan in de teksten van de belijdenisgeschriften, zoals die gebruikt worden in de CGK en in de GKV; b in te stemmen met het oordeel van deputaten dat er geen inhoudelijke verschillen bestaan ten aanzien van art. 4 NGB (auteurschap brief aan de Hebreeën) en art. 9 NGB (1 Joh. 5,7b als bewijsplaats van de Drie-eenheid); c in te stemmen met het advies van deputaten de door de synode van 1905 geschrapte 21 woorden in art. 36 NGB te lezen in het licht van de nadere verklaring die daaraan is gegeven door de Generale Synode Hilversum 1968 van de CGK. Deze verklaring luidt: En aldus geroepen bij te dragen tot de opbouw van een Gode welgevallige samenleving der mensen, heeft de overheid, in onderwerping aan de Wet Gods, zich verre houdende van alle volstrekte machtsoefening, op het aan haar zorg toevertrouwde terrein en met de haar toekomende middelen te bevorderen dat het volk leeft naar de eis van Gods Wet, en voorts iedere belemmering voor de prediking van het evangelie en voor geheel de heilige dienst van God weg te nemen. Zij heeft deze roeping te volbrengen, opdat het Woord des Heren zijn loop hebbe, het koninkrijk van Jezus Christus voortgang vinde, en alle antichristelijke macht worde tegengestaan. Gronden: ad a 8 ACTA GENERALE SYNODE AMERSFOORT-CENTRUM 2005

9 studie door deputaten brengt tot de conclusie dat in de in gebruik zijnde teksten van de belijdenisgeschriften in CGK en GKV inhoudelijk hetzelfde wordt beleden; ad b ook de CGK erkennen dat het auteurschap van Paulus van de brief aan de Hebreeën omstreden is en dat 1 Joh. 5,7 als bewijsplaats voor de Drie-eenheid beter niet gebruikt kan worden, omdat deze tekstkritisch omstreden is; ad c door aan te sluiten bij de nadere verklaring die de CGK gegeven hebben van de 21 woorden, is er geen sprake meer van enig verschil in belijden. Besluit 3b t.a.v. de liturgie a in te stemmen met het oordeel van deputaten dat de lijnen die door de synodes van CGK en GKV worden uitgezet inzake liturgie (zoals gebruik van bijbelvertalingen, te zingen liederen) niet veel van elkaar verschillen. b deputaten op te dragen te onderzoeken - eventueel in overleg met de betreffende deputaatschappen - op welke wijze de bestaande verschillen inzake liturgische aangelegenheden kunnen worden opgelost bij verdergaande plaatselijke (en landelijke) eenwording en hierover voorstellen te doen aan de volgende generale synode. Gronden ad a zowel in de CGK als in de GKV worden door de synode lijnen met betrekking tot liturgische aangelegenheden uitgezet; plaatselijke kerken zijn geroepen deze uitgezette lijnen te volgen. ad b bij groeiende eenwording zal het nodig zijn dat er meer eenheid ontstaat in gebruik van liturgische formulieren, bijbelvertaling, te zingen liederen etc.; het verdient aanbeveling, dat de landelijke deputaten daarvoor richtlijnen opstellen. Besluit 4 daarnaast de volgende vervolgopdrachten aan deputaten te geven a. het - zo nodig - wederzijds elkaar bevragen over zorg gevende ontwikkelingen in beide kerken; b. het - eventueel gezamenlijk - (doen) organiseren van plaatselijke en/of regionale en/of landelijke conferenties voor ambtsdragers en/of niet-ambtsdragers; c het gezamenlijk doorspreken over de doorwerking van de bereikte overeenstemming over de toe-eigening van het heil in de prediking in beide kerken; d het gezamenlijk ontwikkelen van materiaal en het zoeken van nieuwe wegen om 1 het gesprek over en het ambtelijk toezicht op de prediking binnen de eigen kerkgemeenschap en tussen de kerken op plaatselijk vlak te dienen om zo geestelijk leiding te geven aan deze gesprekken; 2 thema s aan te reiken die de contacten tussen beide kerken kunnen bevorderen; e het gezamenlijk (doen) organiseren van overlegsamenkomsten van kerken die kanselruil hebben; f het - eventueel - gezamenlijk doen van publicaties. GEREFORMEERDE KERKEN IN NEDERLAND 9

10 Bijlage 1 Toespraak ds. A.J. van Zuijlekom op de Generale Synode van de Christelijke Gereformeerde Kerken 30 september 2004 Broeders, Dankbaar voor de gelegenheid hier het woord te mogen voeren, wil ik beginnen met een wat lastige vraag: heeft het zin werk te maken van de agenda van deze morgen? Om onze tijd te spenderen aan de zaak van de kerkelijke eenheid. Die vraag kun je stellen, omdat er in deze wereld wel belangrijker zaken lijken te zijn. Als kerken spelen we voor het besef van velen hooguit een marginale rol in de samenleving. Ja, zelfs kerkleden, eigen kerkleden begrijpen soms niet waarom wij hier nog energie in steken. Voorgangers begrijpen het soms niet meer, en stellen voor de energie aan wezenlijker dingen te besteden. De laatste maanden is er weer een gesprek over het zijn van een aantrekkelijke kerk. Dan kun je het hebben over de vraag: voor wie zullen wij aantrekkelijk zijn. Voor mensen? Voor onze eigen mensen? Voor de wereld? Of voor de Heer van de kerk? Velen gaan aan die discussie voorbij. In zo n wereld zal het weinig opzien baren als er vandaag een besluit genomen wordt door deze vergadering met als strekking dat er over bepaalde zaken nog maar eens doorgepraat moet worden. Een enkel rimpeltje in de kerkelijke vijver. En er verandert niets. De wereld verandert niet. De kerken veranderen niet. En misschien worden wij er ook wel niet zoveel anders van. Broeders, ik kan mij ook een opgewektere insteek indenken. Op uw schooldag was het thema: leve de kerk! Er wordt wat afgetobd binnen kerken, over de kerk. Maar vanuit het Woord van de Here is er ook zoveel goeds over de kerk te zeggen. In de aanloop naar deze vergadering heb ik opnieuw nagedacht over een Psalm die spreekt over de kerk. Over de broederlijke eenheid binnen die kerk. Psalm 133. Ik heb tegelijk met mijn mededeputaten nagedacht over voorstellen die vanmorgen aan de orde van behandeling zijn. Ik zou dan kunnen beginnen met het uiten van een zekere teleurstelling over die voorstellen (al hoop ik niet dat de krant dat er gelijk maar uitpikt voor haar verhaal). Teleurstelling. Ik zou daar uiting aan kunnen geven, en ik doe dat ook wel, omdat voorstellen zo op het eerste gezicht iets hebben van: we komen niet echt verder met elkaar. Teleurstelling over het feit dat er weer gerept wordt over wezenlijke verschillen in de prediking waar over doorgesproken moet worden. Omdat er een oordeel wordt uitgesproken over de vrijgemaakte prediking. Terwijl u tegelijk aangeeft en dat is ook onze indruk wel eens dat de verschillen in prediking die er bij ons zijn, ook bij u voorkomen. Maar bij u wordt ondanks dat de eenheid wel onderhouden, terwijl wij dan min of meer buiten die eenheid worden gehouden. In onze sombere momenten hebben we dan wel eens het idee dat er wat met twee maten gemeten wordt. Teleurstelling ook omdat het federatief groeimodel nog niet ingevoerd kan worden. Teleurstelling om uitspraken die je via de enquête-uitslagen ontmoet: dat er soms maar gepleit wordt voor een algehele verbreking van het contact met de GKV. Als ik deze dingen zo opsom, dan besef ik tegelijk dat er niet alleen bij ons sprake van teleurstelling is. Er zijn in uw vergadering en zeker in uw kerken broeders die verder zouden willen gaan dan de nu voorliggende voorstellen. Ik denk ook aan wat er bij uw deputaten 10 ACTA GENERALE SYNODE AMERSFOORT-CENTRUM 2005

11 leeft: deputaten ondervonden hoe de zaak van de eenheid spanning geeft binnen de kerken, en zij stuitten op barrières. Ook in het rapport van de commissie geeft u eerlijk aan op te lopen tegen binnenkerkelijke moeiten. Deputaten en commissie spreken beide uit dat hier verootmoediging tegenover de Here past en bescheidenheid tegenover de kerken waarmee u in gesprek bent. De commissie spreekt uit dat het noodzakelijk is de hand in eigen boezem te steken. Broeders, dat zijn ook dingen waar we blij mee zijn. Nee, niet in de eerste plaats die bescheidenheid ook tegenover ons. Maar wel die ootmoed tegenover de Heer van de kerk. Juist als wij ons klein maken voor Hem, onze harten en onze handen laten vullen door Hem, met zijn genade, met zijn wijsheid, dan komt er ruimte voor wonderen. Dan hoeven we niet te berusten in een machteloze berusting, of een kleingelovig steunen van het wordt toch nooit wat. Waarbij we de ander op afstand houden. Nee: dan mogen we verwachtingsvol in het spoor van onze Heiland elkaar ontmoeten, naderen. In de verwachting dat Hij ons zal verhogen. Ons kerkelijk leven en denken op een hoger niveau brengt ook. Broeders, uw commissie zei en dat stemt ons dankbaar -: er dienen besluiten te worden genomen waardoor plaatselijke vooruitgang kan worden geboekt waarbij de interne kerkelijke problematiek geen belemmering mag zijn. Wij zijn blij met die uitspraak. Per slot van rekening: er zijn in de verhoudingen tussen onze kerken heel goede dingen te zeggen. De overeenstemming op GS-niveau is om dankbaar voor te blijven. Daar hebben we mooie documenten aan overgehouden. Deputaten die nu aan uw vergadering rapporteren hebben mogen ontdekken dat er geen kerkscheidende verschillen zijn als het gaat om liturgie, Schriftgezag, de tekst van de belijdenis. Gaat het bij die dingen alleen maar om eenheid en overeenstemming op papier? Nou, in elk geval op papier. In deze heidense samenleving is dat al heel wat. Want zo n overeenstemming als wij op papier hebben, die vind je verder niet in deze samenleving. Maar het is niet enkel op papier. Er is ook het elkaar vinden in de samenwerking op universitair niveau: Apeldoorn en Kampen. Op plaatselijk niveau mocht in veel gemeenten veel worden bereikt. Ouders komen elkaar tegen op gereformeerde scholen. Geref scholen zijn opengesteld voor Chr. Geref. leerkrachten. Omdat Geref schoolverenigingen hebben erkend: als CGK en GKV we elkaar immers als kerken van Christus erkend. Daar trekken we consequenties uit Er is dus niet enkel overeenstemming op papier. Er is al veel meer. Tegelijk kunnen we nog niet zo hard door. U erkent zelf dat de vertraging mee veroorzaakt wordt door een intern gebrek aan eenheid. U kijkt naar binnen, en zegt: niet alleen vrijgemaakte preken zijn nogal eens onder de maat. Ook onze eigen preken voldoen niet altijd aan wat we met onze vrijgemaakte broeders over goede prediking hebben vastgelegd in documenten over de toe-eigening van het heil. Ja, en dan komt de vraag op: zouden we verder kunnen komen? De commissie zegt: de synode dient er ook voor te waken dat plaatselijke kerken die zwaarwegende bezwaren hebben tegen verdergaande toenadering, niet worden meegenomen in een proces waarmee zij niet kunnen instemmen. Daar zit een moeite. En toch. Als wij de blik op de toekomst richten, en alleen kijken naar wat haalbaar is, broeders, dan komen we niet ver. Maar als we eerst omhoog zien, en in ootmoed vragen: Here, wat wilt U? Dan konden er wel eens nieuwe openingen komen. Ik zei u al: ik heb voor deze vergadering Ps 133 overwogen. Een verrassend opgewekte Psalm. Zie! Moet je kijken! Een Psalm die begint met enthousiasme en verbazing. GEREFORMEERDE KERKEN IN NEDERLAND 11

12 Hoe goed, hoe lieflijk is het als broeders samen wónen. Samen wónen. Er is hier niet slechts sprake van het uitwisselen van beleefdheden. Of van vluchtige contacten gelardeerd met wat mooie woorden. Terwijl je je vervolgens weer kunt terugtrekken achter je eigen muren. Nee: Psalm 133 spreekt over het samen wónen van broeders als een zichtbare aangelegenheid. Samen wónen: dat wijst op intense gemeenschap. Op duurzame gemeenschap. Hoe góed is dat, zingt deze Psalm. Goed. Dat wil zeggen: goed in de ogen van de Here. Daarom bad de Here Jezus ook voor die eenheid. Het is lieflijk. Werkelijk een aantrekkelijke kerk. Niet in de eerste plaats voor de wereld. Nee: hier verheugt de Here Zich in zijn bruid. En als we dat beseffen: dat er blijdschap is in de hemel over eenheid op aarde, zal dat de vreugde hier niet verdiepen? De inspanning om tot eenheid te komen motiveren? Ik besef heel goed: dan mag het geen goedkope eenheid zijn. Die eenheid is niet los te maken van zuivere gehoorzaamheid. Ze wordt immers vergeleken met de zalfolie waarmee de hogepriester werd gezalfd. Hij werd daardoor geheiligd. Terwijl wij vandaag geheiligd worden door het Woord van God. Dat betekent: de sterk geurende waarheid van het evangelie moet smaak en inhoud zijn van onze eenheid. Niet onze nestgeur, niet ons jargon, niet onze items, maar de geur van het Woord van God bindt ons samen. Met dat Woord mag niet geëxperimenteerd. Evenmin als dat vroeger mocht met die heilige zalfolie. Tegelijk: we moeten niet doen alsof alleen de wijze waarop wij preken de enig ware is. De spiritualiteit om dat woord maar even te gebruiken is in Afrika en Korea en India weer heel anders dan bij ons. Daarom: alleen samen met alle heiligen zijn wij in staat te vatten hoe groot de breedte en lengte en diepte en hoogte is, en te kennen de liefde van Christus die de kennis te boven gaat, opdat gij vervuld wordt tot alle volheid Gods (Ef. 3:18-19). Nu kun je zeggen: ja, maar Ps. 133 schildert een onhaalbaar ideaalbeeld. Ik zou haast zeggen: voor wie dat tegenwerpt, heeft Ps. 133 een weerwoord. We lezen dat samenwonen van broeders ook is als de dauw van de Hermon die neerdaalt op de bergen van Sion. Daar zijn verschillende verklaringen voor. Maar ik leer hier in elk geval dit: de Hermon was een berg zo n 150 km ten Noorden van Jeruzalem. Een berg met sneeuw in de winter. Sneeuw die smolt, verdampte. Die damp ziet Ps. 133 in Jeruzalem neerkomen als dauw. Ondanks de afstand van 150 km. Het lijkt niet voor te stellen. Toch gebeurt het. De Here deed het. Hij deed de dauw van de Hermon op Sion neerdalen. Het is een wonder van de Here, net als dat samenwonen van die broeders. En dan gebiedt de Here op Sion zijn zegen. Daar waar het altaar staat. Waar de verkondiging van het evangelie klinkt. Waar je ziet wat een wonder jouw redding is. Waar het appél klinkt: laat u nu ook met God verzoenen! Broeders, de eenheid die er is, die we op papier hebben, en in andere opzichten, die is van de Here. Die zullen we ook verder hebben te benutten. De overeenstemming in 1998 en 1999 was geen eindpunt, zeggen uw deputaten. Maar uitgangspunt voor een minder vrijblijvend traject. U spreekt over binnenkerkelijke eenheid. U wilt daar zuinig op zijn. Terecht. Want die eenheid ziet u als iets dat u van de Here ontvangt. Zo gelooft u dat. En daarom bent u er zuinig op. Terecht. Maar binnen onze kerken geloven wij ook dat wij elkaar, geleid door de Geest van Christus ontvangen hebben uit de hand van de Here. Wij geloven dat wij de overeenstemming met u ontvangen hebben. Wij beseffen: wat op papier staat, werkt nog niet in alles door. Bij u niet. Bij ons niet. 12 ACTA GENERALE SYNODE AMERSFOORT-CENTRUM 2005

13 Daarin zien we ook iets van de werkelijkheid van zondag 44: zelfs de allerheiligsten komen in dit leven niet verder dan een klein begin van de volmaakte gehoorzaamheid. Dat geldt ook voor predikers. Daar kunnen we terecht zorg om hebben. Daarom zullen wij uw probleem met de prediking binnen uw en onze kerken serieus moeten nemen. Maar dan is het ook zaak dat we elkaar niet slechts de maat nemen of afschrijven. Elkaar op afstand houden. Maar dat we elkaar vermanen en bemoedigen. Elkaar dienen met wat we samen, maar ook ieder in eigen huis van de Here gekregen hebben. Dat is wel eens moeilijk. Het is goed dat moeilijke wel op te pakken. Als we voor het aangezicht van de Here die uitdaging aangaan, in ootmoed en nederigheid, in liefde voor en vertrouwen in de waarheid, dan zullen we daarin ook veel bevinding mogen opdoen. Wij leven in een tijd van veel beleving. Mensen willen beleven wat ze geloven. Maar er zit ook een gevaar in: je gelooft alleen wat je beleeft. En alleen als je ook echt iets goeds bij je broeders beleeft, geloof je het. Dan kan het ook iets werelds krijgen. Ware bevinding gaat dieper. In gehoorzaamheid aan de Here ga je de weg die zijn Geest je wijst. De weg van het Woord ook. Een weg waarbij je ook elkaar diepgaand hebt te dienen. Waar je dan ook in onderworpenheid aan dat Woord samen veel mag vinden. Waar je je door de Geest laat brengen waar je in eigen kracht niet komen kon. Broeders, ik vraag u een weg te gaan waar wij als kerken samen bereid zijn in de kracht van de Geest ons toe te eigenen wat we aan overeenstemming op papier ontvangen hebben. Om te bidden dat de Here ons toeeigent wat Hij aan trouw en gehoorzaamheid van broeders vraagt. Niet slechts een vrijblijvend traject. Vanwege de overeenstemming in belijdenis en verklaringen over ondermeer de toe-eigening van het heil kunnen we niet vrijblijvend met elkaar omgaan. We zullen wel een lange adem nodig hebben, schreven uw deputaten. Die hebben wij niet van onszelf. Laten we daarom blijven bidden om de adem van de Geest. Voor een gesprek waarbij we elkaar niet op afstand houden. Of slechts beoordelen. Maar dienen en bevruchten. GEREFORMEERDE KERKEN IN NEDERLAND 13

14 Bijlage 2 Besluit van de Generale Synode van de Christelijke Gereformeerde Kerken 2004 inzake het kerkboek besluit 1 De tekst van art. 69 K.O. als volgt te wijzigen: In de eredienst zullen in principe de Psalmen gezongen worden, alsmede de berijmde schriftgedeelten door de generale synode vastgesteld. a Onder een berijmd schriftgedeelte wordt verstaan de berijming van een aaneengesloten passage uit de Heilige Schrift. Tot de bedoelde berijmde schriftgedeelten behoren de door de synoden van 1959, 1974 en 1989 vastgestelde liederen: 1 De Lofzang der engelen (1959); 2 Uit het Liedboek voor de kerken de nummers: 8, 13b, 14, 21, 25:1-8, 26, 27, 43, 65, 66, 67, 68, 78, 89, 90, 96, 107, 114 en 115 (1974); 3 De liederen in de bundel Schriftberijmingen. Proefbundel voor de Christelijke Gereformeerde Kerken, Buijten & Schipperheijn 1987 (1989); 4 De door deputaten aangeboden nieuwe liederen naar Genesis 17:7 en Lucas 22:15-20 (1989). b Voor andere liederen gelden de volgende criteria: 1 de liederen moeten het heilshandelen van God zodanig vertolken dat zij met het geheel van Gods heilsopenbaring in overeenstemming zijn en van de Geest der Schriften doordrenkt zijn; 2 de liederen moeten confessioneel verantwoord zijn; 3 de liederen moeten liturgisch verantwoord zijn; 4 de liederen moeten literair en muzikaal op niveau zijn. (vgl. Acta 1983, bijlage 46, p.211); 2 deputaten op te dragen zich met behulp van het gestelde in punt 7 bijlage 46 Acta 1983 en m.b.v. de door de synodale commissie gegeven aanzet - verder te bezinnen op nadere concretisering van criteria waaraan een kerkelijk lied in het licht van Schrift en belijdenis dient te voldoen om zo een handreiking te bieden ter beoordeling van liederen, en daarvan verslag te doen aan de generale synode 2007; 3 in het reglement voor de kerkvisitatie (bijlage 25 K.O., onder I vraag 13) op te nemen dat ook over het kerklied gesproken dient te worden in het licht van de onder 1. en 2. genoemde besluiten, en wel als volgt: a Indien u in de eredienst andere liederen zingt dan alleen Psalmen en berijmde schriftgedeelten,vindt er dan regelmatig toetsing plaats van bestaande en nieuwe liederen aan de hand van de in art. 69 K.O. genoemde criteria. b Hoe waakt u erover dat in de eredienst het principe tot uitdrukking komt dat de Psalmen en berijmde Schriftgedeelten prioriteit hebben boven andere liederen? 14 ACTA GENERALE SYNODE AMERSFOORT-CENTRUM 2005

15 Bijlage 3 Besluit van de Generale Synode van de Christelijke Gereformeerde Kerken 2004 inzake toelating van gasten tot de viering van het Heilig Avondmaal art. 63 K.O. sub 5 aldus aan te passen: Een kerkenraad kan gasten die geen lid zijn van de Christelijke Gereformeerde Kerken, tot een viering van het avondmaal toelaten wanneer zij: a b c belijdenis des geloofs hebben afgelegd en derhalve gerechtigd zijn in de eigen gemeente avondmaal te vieren; in de eigen gemeente niet onder kerkelijke tucht staan; bij de kerkenraad vooraf de wens te kennen geven van het gastrecht gebruik te maken. Hierbij geldt dat de eigenlijke toetsing en afweging van de situatie waarin en de omstandigheden waaronder een gast om toegang tot het avondmaal vraagt, aan de betreffende kerkenraad blijft. GEREFORMEERDE KERKEN IN NEDERLAND 15

16 Bijlage 4 Hoe moet de uitspraak van Assen 1926 functioneren in de samensprekingen met de Christelijke Gereformeerde Kerken? Notitie van Deputaten Kerkelijke Eenheid van de GKv Bovenstaande vraag is op de tafel van deputaten gelegd via het boek van ds. P. Niemeijer, Bewaard en voortgegaan, maar speelt uiteraard al langere tijd, vanwege de uiteenlopende beoordeling van Assen 1926 aan beide zijden. Van Christelijke Gereformeerde zijde is herhaaldelijk kritiek geuit op de uitspraak van deze synode in het geding met dr. J.G. Geelkerken (zie b.v. J.W. Maris, Geloof en schriftgezag), van Gereformeerd vrijgemaakte zijde is de uitspraak verdedigd (zie b.v. C. Trimp, Om de klaarheid der waarheid en weer Niemeijer). De uitspraak is nog altijd geldig in de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt. De visie van de GKv deputaten op deze problematiek is de volgende: 1. De synode van Assen 1926 wilde in haar uitspraak (Acta art. 149) over de zintuiglijk waarneembare werkelijkheden waarover in Gen. 2 en 3 wordt bericht de wacht betrekken bij het gezag van de Heilige Schrift, zoals dat beleden wordt in art. 7 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis, concreet bij het gezag dat de Schrift heeft over haar eigen uitleg. Er was in de toenmalige omstandigheden een reële dreiging van het loslaten van het schriftgezag, zoals in de verdere geschiedenis van de Gereformeerde Kerken in Hersteld Verband, die de uitspraak van Assen 1926 niet wilden aanvaarden, ook gebleken is, onder andere in hun uiteindelijke terugkeer naar de Nederlandse Hervormde Kerk, waarin het schriftgezag niet veilig was. 2. De erkenning van de goede confessionele motieven achter deze uitspraak betekent niet dat er geen kritiek mogelijk is op de formulering ervan, van de aangevoerde gronden, van de wijze waarop de synode tot haar uitspraak gekomen is of van de wijze waarop ze deze uitspraak geëffectueerd heeft. Ook bij andere synodes waarmee wij ons confessioneel verbonden weten en waarvan de uitspraken geldigheid bezitten, is zulke kritiek mogelijk. Zelfs de grote synode van Dordrecht is niet boven kritiek verheven. Juist in de verbondenheid aan het centrale motief van Assen 1926, de erkenning van het unieke gezag van de Schrift, is er ruimte voor zulke kritiek, omdat men geen geschriften van mensen op één lijn (mag) stellen met de goddelijke Schriften (art. 7 NGB). Kritiek van Christelijke Gereformeerde zijde heeft daarom ook het recht gehoord te worden. Ook als wij die kritiek eventueel niet delen, vervreemdt ons dat niet bij voorbaat van elkaar. 3. De geldigheid van de uitspraak van Assen 1926 betekent niet dat deze uitspraak nu een confessionele status heeft. In principe was het denkbaar geweest dat de synode over het onderhavige onderwerp een belijdenisuitspraak had gedaan en ondertekening daarvan gevraagd had in het ondertekeningsformulier. Dat is niet gebeurd. Dat betekent dat de uitspraak van Assen gelezen moet worden als een kerkelijk geldige uitspraak in een concreet geding en niet als een confessie over de geschiedenis van paradijs en zondeval. In dat opzicht zijn wij slechts gebonden aan wat de drie Formulieren van Eenheid daarover belijden en uiteraard ten diepste aan de Heilige Schrift zelf. Natuurlijk heeft de uitspraak wel een confessionele achtergrond: het unieke gezag van de Schrift. Maar daarmee heeft de uitspraak zelf nog geen confessionele status gekregen. 4. Assen 1926 heeft ook niet exegese van Gen. 2 en 3 willen of kunnen vastleggen. De synode zelf heeft uitdrukkelijk gezegd dat niet in geding is een of andere exegese van Genesis 2 en 3 (zie b.v. Acta art. 229). Een synode kán ook nooit een exegese van een bijbelgedeelte dwingend opleggen. Zelfs de wijze waarop de confessie teksten exegetiseert 16 ACTA GENERALE SYNODE AMERSFOORT-CENTRUM 2005

17 legt de exegese van zulke teksten niet vast (er is om, maar één voorbeeld te noemen, alle ruimte om je exegetisch af te vragen of in Tit. 3,5 werkelijk de doop wordt aangeduid met het bad der wedergeboorte, zoals zondag 26 HC stelt), want de waarheid gaat boven alles (art. 7 NGB) en het Woord van God is niet geboeid (2 Tim. 2,9). Er behoort alle ruimte te blijven om in eerbied voor de Schrift exegetisch onderzoek te doen naar de betekenis van wat ons in de eerste hoofdstukken van Genesis geopenbaard is. 5. De Christelijke Gereformeerde Kerken de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt hebben elkaar gevonden in de gemeenschappelijke aanvaarding van de gereformeerde belijdenis in de drie Formulieren van Eenheid, ook van wat in die belijdenis wordt gezegd ten aanzien van het gezag van de Heilige Schrift. Daarop zijn de kerken wederzijds aanspreekbaar en daarop hebben zij elkaar in de voorbije jaren ook aangesproken. Mocht het tot verdergaande kerkelijke eenheid komen, dan zal deze belijdenis ook centraal dienen te staan. De kerken kunnen elkaar dan niet binden aan uitspraken die in het verleden in een concreet geding gedaan zijn, zoals Assen Omdat de belijdenis voldoende is, is een beding mbt Assen 1926, zoals Niemeijer voorstelt (Bewaard en voortgegaan, 109v.), niet nodig voor verdergaande contactoefening tussen onze beide kerkverbanden. 6. De gezamenlijke aanvaarding van de belijdenis betekent niet dat verdere discussie over het gezag van de Schrift overbodig is, integendeel, ze schept juist ruimte daarvoor. Die discussie zal ook altijd noodzakelijk blijven. Redenen daarvoor zijn onder andere de rijkdom van de Schrift, de beperktheid van ons verstand, nieuwe ontwikkelingen in de theologie en in andere wetenschappen. Om met Bavinck te spreken: er blijft steeds ruimte voor onderzoekingen (Gereformeerde Dogmatiek 1, 419). Die ruimte mogen we elkaar geven in wederzijds vertrouwen vanwege de gemeenschappelijke belijdenis en in geloof in de kracht van de waarheid van het evangelie van Jezus Christus. Het is een uitdaging voor onze beide kerkgemeenschappen om met vereende krachten steeds opnieuw de Schriften te onderzoeken en hun gezag te belijden en te ervaren. GEREFORMEERDE KERKEN IN NEDERLAND 17

18 2 CONTACTEN MET DE NEDERLANDS GEREFORMEERDE KERKEN 2.1 Voortgezette zitting van de Landelijke Vergadering De Landelijke Vergadering van de Nederlands Gereformeerde Kerken kwam op 8 januari 2005 in voortgezette zitting bijeen. Op die vergadering werd definitief uitgesproken dat het bijbels verantwoord is om de ambten van ouderling en predikant open te stellen voor vrouwen. Van de 83 afgevaardigden van plaatselijke kerken stemden 59 voor, 17 tegen en onthielden 7 zich. Sommigen verwierpen het voorstel op inhoudelijke gronden, anderen stemden tegen vanwege mogelijke consequenties voor het contact met GKV en CGK. Een en ander betekende dat het ambt van ouderling met onmiddellijke ingang werd opengesteld voor vrouwen. Voor de openstelling van het ambt van predikant doet een commissie eerst onderzoek naar de praktische gevolgen. Zo moet er antwoord komen op de vraag of kerken die principiële bezwaren hebben tegen de vrouw in het ambt, binnen een regio medeverantwoordelijk zijn voor het beroepbaar stellen van vrouwelijke predikanten. Overigens is het in de vrijheid van de kerken gelaten of men het ambt al dan niet zal openstellen voor vrouwen. Tijdens de Landelijke Vergadering gaf een aantal kerken aan vooralsnog niet over te gaan tot openstelling, dit (mede) in verband met de goede plaatselijke contacten met een GKV of een CGK. 2.2 Ontmoetingen met de CCS van de NGK na de Landelijke Vergadering INVENTARISATIE NA DE LANDELIJKE VERGADERING Op 26 januari 2005 hadden deputaten een ontmoeting met de Commissie voor Contact en Samenspreking (CCS). Doel daarvan was om te inventariseren wat door de Landelijke Vergadering (LV) van de Nederlands Gereformeerde Kerken was besloten, met name waar dat relevant is voor onze gesprekken. Tot samenroeper van de CCS is nu benoemd A.P. de Boer uit Nijkerk. Bij monde van De Boer werden deputaten geïnformeerd over de nieuwe plannen voor de predikantsopleiding van de NGK, die tegen Apeldoorn gaat aanleunen. Er komt in de NGK meer eenheid in het onderzoek van a.s. predikanten. Op het terrein van de zending komt er meer samenwerking en het jeugdwerk krijgt een kerkelijke inbedding. De CCS ziet daarin een tendens naar een meer gezamenlijke aanpak van diverse activiteiten binnen het kerkverband en wat minder nadruk op de zelfstandigheid van de plaatselijke kerk. Van de zijde van DKE werd aangegeven dat de besluiten van de LV inzake het contact met onze kerken goede aanknopingspunten bieden voor een voortgaand gesprek. Tegelijk spraken deputaten hun teleurstelling uit dat niet die betekenisvolle signalen kwamen op het punt van binding aan Schrift en belijdenis waarop deputaten hadden gehoopt. Zo hadden deputaten graag gezien, dat de LV zich duidelijk had uitgesproken over haar intentie zich aan Schrift en belijdenis te willen binden. De CCS benadrukte dat er aan Nederlands gereformeerde zijde een wil is om kerkelijk door te spreken over onderwerpen inzake leer en leven. DKE vindt het belangrijk, dat gesprekspartners in zulke gesprekken voorgesorteerd staan vanuit de gereformeerde belijdenis. We kunnen elkaar juist verder helpen, wanneer we in discussies over gemeenschappelijke, actuele problemen elkaar ook kunnen aanspreken op Schrift en belijdenis. Daarover zal het in het voortgaande gesprek tussen DKE en CCS ook moeten gaan VROUWELIJKE OUDERLINGEN EN PREDIKANTEN Op 9 februari 2005 hadden deputaten opnieuw een ontmoeting met de CCS, ditmaal speciaal over het besluit van de LV tot openstelling van de ambten van ouderling en predikant voor vrouwen. De bedoeling van deze ontmoeting was globaal na te gaan op welke punten het betreffende besluit vraagt om een doorgaand gesprek, en wat de consequenties kunnen zijn voor het contact tussen GKV en NGK. Een inhoudelijke gedachtewisseling had 18 ACTA GENERALE SYNODE AMERSFOORT-CENTRUM 2005

19 al plaatsgevonden via het rapport VOP van de NGK, de reactie van DKE daarop en het antwoord van de commissie VOP op die reactie (zie van ons eerste rapport). Van de kant van de CCS werd opgemerkt, dat tegenstemmers van het besluit tot openstelling van de ambten verschillende motieven hadden: inhoudelijk, maar ook overwegingen in verband met de moeite van tegenstanders van openstelling. Door DKE werd sterk de teleurstelling benadrukt die aan onze kant bestaat over het feit, dat de NGK hebben gekozen voor zelfstandige besluitvorming zonder zich hierover met GKV (en CGK) te bezinnen. Zeker nu ook binnen de GKV de positie van de vrouw in de kerk om nadere bezinning vraagt, ware het veruit te verkiezen geweest wanneer van dit onderwerp een gezamenlijk thema was gemaakt. Bij de CCS bestaat begrip voor onze teleurstelling. De NGK achtte besluitvorming hierover echter noodzakelijk omdat binnen de eigen kerkgemeenschap de tijd daarvoor rijp was: er was al vele jaren van bezinning geweest en plaatselijke kerken wilden duidelijkheid. In de discussie merkten vertegenwoordigers van de CCS op, dat van de zaak van de vrouw in het ambt niet te veel een sjibbolet moet worden gemaakt. Al heel lang heeft de vrouw in allerlei verbanden (in het huwelijk, maatschappelijk) een positie gekregen die niet meer ondergeschikt is aan die van de man. Van het opheffen van die ondergeschiktheid in de kerk moet dan niet teveel een apart thema worden gemaakt, aldus de CCS. Van de zijde van DKE werd gesteld, dat hier niet de kern van de problematiek ligt. De grote vraag is, hoe wij omgaan met het spreken van de Schrift over deze zaken. Een moeite daarbij kan zijn, dat wij de ene keer bepaalde Schriftgegevens wel rechtstreeks toepassen (over de positie van de vrouw in de kerk) maar een andere keer niet omdat ze duidelijk contextbepaald zijn. Ons probleem met de besluitvorming van de NGK is echter, dat men zich niet voldoende rekenschap heeft gegeven van bepaalde bijbelse gegevens. Dat heeft ertoe geleid, dat exegetische vragen niet beantwoord zijn en men vanuit de hermeneutiek bepaalde beslissingen heeft genomen. (Deze kritiek op het rapport aan de LV is breder verwoord in ons schriftelijke commentaar daarop.) DKE vinden dat de commissie van de NGK in haar reactie op onze kritiek een te grote plaats toekent aan wat men noemt een geloofwaardig Bijbelgebruik. Daarmee wordt bedoeld dat men in de huidige cultuur een geloofwaardige, concrete invulling aan bijbelse gegevens wil kunnen geven. DKE namen ook met teleurstelling kennis van een zekere relativering van het besluit van de LV door sommige leden van de CCS. Daarmee wordt volgens ons geen recht gedaan aan het ingrijpende karakter van de hermeneutische beslissing die de achtergrond vormt van dit besluit. DKE spraken dan ook de hoop uit dat in een mogelijk vervolg van onze gesprekken er ruimte zal zijn voor bezinning op de nadere verwerking van bijbelse gegevens en op hermeneutische vragen. Op dat punt is er bij GKV en NGK zeker sprake van een gezamenlijke verlegenheid. Ook zou nadere bezinning op de ambten zeker wenselijk zijn. De vraag bij DKE is nog wel, wie precies dat mogelijke gesprek met de NGK moet voeren indien de synode van Amersfoort besluit tot de benoeming van een studiecommissie voor vragen rond de positie van de vrouw in de kerk. 2.3 Gesprek met Zaandam Op verzoek van de kerkenraad van de GKV te Zaandam heeft op 21 januari 2005 een gesprek plaatsgevonden van afgevaardigden van de kerkenraden van de GKV en de NGK te Zaandam met een delegatie van DKE. Ook de gezamenlijke predikant, ds. E.J. van den Bos, was aanwezig. GKV (130 leden) en NGK (100 leden) erkenden elkaar, onder goedkeuring van de classis, in 2002 en er is een beleidsplan opgesteld. De erkenning vond plaats voordat de GS Zuidhorn 2002 besloot tot opheffing van de zgn. uitzonderingsclausule. Daardoor was het voor Zaandam mogelijk door te gaan met kanselruil en ook verdere stappen te zetten op weg naar plaatselijke eenheid. Vanaf januari 2005 wordt de helft van alle erediensten gemeenschappelijk gehouden. De classis Alkmaar-Haarlem verleende hiervoor GEREFORMEERDE KERKEN IN NEDERLAND 19

20 toestemming. Met toestemming van de classis is er sinds het najaar van 2004 een gemeenschappelijke predikant. Vanaf 2006 hoopt men in Zaandam alle erediensten gemeenschappelijk te houden. Omdat de kerkenraad voortdurend de classis heeft betrokken bij de toenadering tot de NGK, heeft DKE positief gestaan tegenover de ontwikkelingen in Zaandam. Eind 2003 hebben deputaten op enkele punten advies uitgebracht, onder meer inzake het beroepen van een gezamenlijke predikant. De kerkenraad van de GKV te Zaandam zendt een brief naar de GS Amersfoort 2005, waarin hij vraagt om een zodanig kader voor plaatselijke contacten vast te stellen, dat de goede plaatselijke samenwerking met de NGK, die er onder de zegen van de Here en met goedkeuring van het kerkverband tot stand is gekomen, kan worden voortgezet en uitgebreid. Vanaf 2006 hoopt men in Zaandam een samenwerkingsgemeente GKV/NGK te hebben. Zaandam wil de gegeven eenheid binnen de eigen kerkverbanden niet kwijtraken ten koste van de plaatselijke eenheid. Er is voortgaande kerkrechtelijke bezinning nodig over de relatie van een federatieve gemeente (samenwerkingsgemeente) tot de beide kerkverbanden. Er werd ook gesproken over kanselruil met andere dan plaatselijke predikanten en over de communicatie met de gemeente. Daarover moeten goede afspraken worden gemaakt. DKE is van plan om na de GS van Amersfoort een conferentie te beleggen met kerken (GKV en NGK) die ver gevorderd zijn op de weg naar plaatselijke kerkelijke eenheid. 20 ACTA GENERALE SYNODE AMERSFOORT-CENTRUM 2005