Lichtplan Herentals April

Transcriptie

1 TECHN IISCHE ASPECTEN Lichtplan Herentals April

2 Het stadslicht ordent het nachtzicht en schept een verband tussen de ruimtes en hun omgeving. Het licht karakteriseert zich door: Haar functie Haar uitstraling (rechtsreeks, onrechtstreeks, gemengd, diffuus, gefilterd) Haar uitstralingsrichting Elke verlichting in een stad moet ontworpen worden in functie van de gewenste impact maar in samenhang met de verre en dichte nachtelijke omgeving zodanig dat de impressies, die het oog ontvangt, worden beheerst en geordend. Lichtplan Herentals April

3 De ff iin ii tt iies Luminantiemeting Uniformiteit Lichtstroom : totale hoeveelheid licht die een lichtbron per tijdseenheid uitzendt [lumen (lm)] Luminantie : maat voor de helderheid van een vlak of een lichtbron [candela per vierkante meter (cd/m²)] Verlichtingsterkte : maat voor de hoeveelheid licht die per vierkante meter op een vlak valt [lux (lx)] L m : de gemiddelde luminantie: het rekenkundige gemiddelde van de luminanties berekend op de snijpunten van een rechthoekig rooster dat bestaat uit minstens 5 (voor l 7 m) of 7 (voor l > 7 m) langse lijnen en minstens 9 dwarse lijnen op gelijke afstand op het beschouwde wegvak [cd/m2] U L,0 of U m : luminantie-uniformiteit: verhouding minimale op de gemiddelde luminantie [%] U L,1 of U L : longitudinale luminantie-uniformiteit: verhouding minimale luminantie op de maximale luminantie in de as van elk rijvak [%] U t : transversale luminantie-uniformiteit: verhouding minimale luminantie op de maximale luminantie dwars op het rijvak [%] e L : efficiëntiefactor van de luminantie: verhouding van de berekende, gemiddelde luminantie van het onderzochte wegvak en het totale vermogen W tot verbruikt door een verlichtingstoestel, vermenigvuldigd met de oppervlakte S van het stuk weg waarop deze luminantie gerealiseerd wordt e L = (L m /W tot ) x S De efficiëntiefactor van de luminantie bepaalt het globaal rendement aan de grond van het verlichtingstoestel bij een gegeven montage en geeft de luminantiehoeveelheid die gemiddeld wordt geproduceerd door 1 Watt systeem op een oppervlak van een vierkante meter. Dit rendement is gelijk aan het product van 3 basiscoëfficiënten: e L = (L m /W tot x S) = L/E x Φ / W tot x K waarin K staat voor de gebruikscoëfficiënt van het verlichtingstoestel, L/E voor het rendement van de installatie in cd/m² per lux aan de grond en Φ / W tot het lichtrendement van de lamp in lumen per Watt totaal. Lichtplan Herentals April

4 Eh m : de gemiddelde horizontale verlichtingssterkte zie gemiddelde luminantie [lx] E hm min : minimum gemiddelde horizontale verlichtingsterkte [lx] E hmin of E Hmin : minimum horizontale verlichtingsterkte [lx] E hmax of E Hmax :maximum horizontale verlichtingsterkte [lx] U Eh,0 : uniformiteit van de verlichtingssterkte: verhouding van de minimale tot de gemiddelde verlichtingssterkte [%] E sc : semi-cylindrische verlichtingssterkte (in een punt): De totale lichtstroom die op een gebogen vlak van een zeer kleine halve cilinder valt, gedeeld door het gebogen oppervlak van de halve cilinder. De richting van de normaal op de binnenzijde van de vlakke achterkant van de cilinder bepaalt de oriëntatie van de halve cilinder. [lx] E sc min : minimum semi-cylindrische verlichtingsterkte (op een vlak boven een wegdek): laagste semi-cilindrische verlichtingssterkte ter hoogte van 1,5 m boven het wegoppervlak, gemeten evenwijdig aan de as van de weg. [lx] e Eh : efficiëntiefactor van de verlichtingssterkte: verhouding van de berekende gemiddelde verlichtingssterkte van het onderzochte wegstuk tot het totale vermogen W tot verbruikt door een verlichtingstoestel, vermenigvuldigd met de oppervlakte S van het wegstuk waarop deze verlichting gerealiseerd wordt e Eh = (Eh m /W tot ) x S = K xφ / W tot de opmerkingen i.v.m. het luminantierendement gelden eveneens voor het verlichtingsrendement dat gelijk is aan het product van de gebruikscoëfficient K en het lichtrendement van de lamp in lumen per Watt totaal. SR : surround ratio: verhouding van de gemiddelde verlichtingssterkte op een oppervlak van 1,5 m breed, juist naast en evenwijdig met de rijweg tot de gemiddelde verlichtingssterkte van het even brede aangrenzende oppervlak van de rijweg. [%] G : komfortfactor, bepaalt volgens de formule van Boer Schreuder Adrian. De komfortfactor G is hoger naarmate de verblinding zwakker is. Lichtplan Herentals April

5 TI : treshold increment: relatieve verhoging van de luminantie-waarnemingsdrempel, te wijten aan de verblinding van verlichtingstoestellen zoals omschreven in de norm NBN L [vermeerdering met betrekking tot de waarnemingsdrempel om de fysiologische verblinding te kunnen berekenen.] [%] LA 0,25 : verblindingsgrens: voor de zones zonder luminantieeisen mogende traditionele berekeningsformules (G en TI) niet gebruikt worden. L [cd/m²] is de maximumwaarde van de luminantie in de richting tussen hoeken 85 en 90 ten opzichte van de verticale lijn en A [m²] is het uitstralingsoppervlak van het lichttoestel geprojecteerd op een verticaal vlak. [cd] IA -0,5 : verblindingsindex: voor de zones zonder luminantieeisen mogende traditionele berekeningsformules (G en TI) niet gebruikt worden. I [cd] is de lichtsterkte van het afgegeven licht in een richting van 85 tov de verticale, in gelijk welke waarnemingsrichting en A is de zichtbare oppervlakte van het verlichtingstoestel in de richting van Imax. [cd] I 0,80 : lichtsterkte op 80 in het vlak C=0: lichtsterkte (in cd/1000 lm) van het uitgestraalde licht in een richting van 80 ten opzichte van de verticale in de gebruikelijke waarnemingsrichting, waarvan de hoeken worden beschouwd als zijnde gelegen in het verticale vlak dat door het verlichtingstoestel gaat en evenwijdig loopt met de as van de weg. Het verlichtingstoestel bevindt zich in zijn normale gebruiksstand. De beperking van deze waarde is bedoeld om de verblinding te verminderen. [cd/1000 lm] UFF : upward flux fraction (opwaarts gerichte lichtstroom): verhouding van de lichtstroom uitgestraald door het verlichtingstoestel in de bovenste hemisfeer ten opzichte van het horizontaal vlak dat het fotometrische centrum van het verlichtingstoestel bevat, tot de totale lichtstroom uitgestraald door het verlichtingstoestel. Het verlichtingstoestel bevindt zich in zijn normale gebruiksstand. [%] CRI : colour rendering index: kleurweergave-index van de lichtbron in het verlichtingstoestel Lichtplan Herentals April

6 Normen en aanbeve ll iingen voor wegver ll ii ch tt iing De ffo tt ome ttr iische vere iis tten Huidi ige i Belgl ische i no rrmen voo rr de openba rre ve rr l ichi tt ing i De huidige normen zijn de NBN L en NBN L Deze normen zijn nog van toepassing maar verouderd en achterhaald op gebied van de indeling van de wegen. NBN L Leidraad voor verlichting van openbare wegen Deze norm is uitsluitend bedoeld voor verkeersgebieden of functionele verlichting. Type I II III Zeer belangrijk Belangrijk Middelmatig Beperkt Zeer beperkt Verkeerssnelheid ( km/uur) (> 90 km/u) (60-90 km/u) Voertuigverkeer ( voertuigen / uur) (> 1000 v./u) ( v/u) Voetgangersverkeer (subjectief) Herkenning kleuren (subjectief) Verkeerssnelheid (30-60 km/u) Voertuigverkeer Voetgangersverkeer Herkenning kleuren Verkeerssnelheid (10-30 km/u) Voertuigverkeer ( v/u) Voetgangersverkeer Herkenning kleuren Lichtplan Herentals April

7 Type IV V Zeer belangrijk Belangrijk Middelmatig Beperkt Zeer beperkt Verkeerssnelheid Voertuigverkeer (< 100 v./u) Voetgangersverkeer (subjectief) Herkenning kleuren (subjectief) Verkeerssnelheid (< 10 km/u) Voertuigverkeer Voetgangersverkeer Herkenning kleuren Ligging Aard van de weg Aanbevolen type verlichting Autosnelweg en toevoerwegen I Open veld Intercommunale weg I Secundaire weg IV Toegangsweg tot belangrijke agglomeratie I, II Toegangsweg of omleiding Toegangsstraat tot belangrijke agglomeratie II Omleiding of ringlaan I, II Belangrijke straat II Agglomeratie Handelsstraat II Secundaire straat III Dreven, woonwijken, openbare parken, enz. IV, V Lichtplan Herentals April

8 Type openbare weg I II III IV V Gemiddelde luminantie (L m ) [cd/m²] 2,0-2, ,5 0,6 - Gemiddelde gelijkmatigheid (U m ) [%] Langse gelijkmatigheid (U l ) [%] Dwarse gelijkmatigheid (U t ) [%] NBN L Aanbevelingen voor bijzondere gevallen van openbare verlichting Deze norm handelt zowel over verkeersgebieden als over verblijfsgebieden: woonwijken, industriezones, handelscentra, landelijke zones en andere gevallen. Type installatie WOONWIJKEN L m [cd/m²] Voorschriften bestuurder Voorschriften «voetganger» U m U l [%] [%] TI G [%] E hm [lx] E Hmin / E Hmax E Vm [lx] E min / E max [%] [%] E scmin LA 0,25 [lx] [cd] Verzamelstraten ,8 Residentieel 0, ,8 Woonerven Algemeen Bijzondere punten ,8 1 h<5m: 3000 h<6,3m: 4000 h>6,3m: 5000 Lichtplan Herentals April

9 Type installatie L m [cd/m²] Voorschriften bestuurder Voorschriften «voetganger» U m U l [%] [%] TI G [%] E hm [lx] E Hmin / E Hmax E Vm [lx] E min / E max [%] [%] E scmin LA 0,25 [lx] [cd] INDUSTRIEZONES ,8 HANDELSZONES Veel voetgangers h<5m: 3000 h<6,3m: 6000 Matig aantal voetgangers ,5 h>6,3m: 8000 LANDELIJKE ZONES Landbouwgebied Residentieel Secundaire weg Hoofdweg 0,3 0, DIVERSEN Voetgangers- en fietsersbruggen Onderdoorgangen Dag Avond / nacht Oversteekplaatsen voor voetgangers Hellingen en trappen Tegentreden Helling / treden Dreven voor voetgangers Stad / woonwijk Verdekte plaats ,8 5 Fietspaden 0, Lichtplan Herentals April

10 A lgemeen l ttypebes ttek 005 Deel I I-2 I :: he tt level rren van ve rr l ichi tt ingsi ttoes tte l len l ((BFE )) De beroepsfederatie van de producenten en verdelers van elektriciteit in België (BFE) stelde het lastenkohier 005 op waarin de hoger genoemde eisen omgezet zijn in technische omschrijvingen. Het doel van dit lastenkohier 005 is niet te bepalen hoe men de verlichtingstoestellen moet opstellen in een straat, maar om over mechanisch en fotometrisch goede toestellen te kunnen beschikken. Het beschrijft de technische specificaties voor verlichtingstoestellen volgens verschillende categorieën en onderverdelingen. Dit typebestek is voornamelijk bestemd voor verlichting van gemeentewegen, gewestwegen en provinciewegen (geen autosnelwegen). Het maakt deel uit van een programma van rationeel energie gebruik en beperking van de lichthinder. In het Vlaamse Gewest biedt de mobiliteitsconvenant en de bijhorende bijakten 4 en 17, aan de gemeenten de mogelijkheid tot ondersteuning bij het uitbouwen van een mobiliteitsbeleid waarin de verkeersveiligheid en de leefbaarheid centraal staan. Men voorziet de mogelijkheid van subsidiering van installaties uitgerust met 005 gekeurde armaturen. Categorie A Wegen met maximale toegelaten snelheid hoger dan 70 km/u Verlichtingstoestellen bedoeld om aan de verlichtingsbehoeften te voldoen op wegen die in hoofdzaak voorbehouden zijn voor motorvoertuigen. Toepassingsgebied: snelwegen, hoofdwegen of invalswegen, ringwegen, wegen buiten agglomeraties, landwegen, stadswegen met beperkt voetgangersverkeer. Lichtplan Herentals April

11 Kwaliteitscriteria A1 A2 A3 A4 A5 L m min [Cd/m²] 2 1,5 1 0,75 0,5 U L,O min L min /L m [%] U L,I min L min /L max [%] e L min L m /W tot /m² 2,5 2,3 2,0 1,9 1,6 TI max [%] UFF max [%] Categorie B Wegen met maximale toegelaten snelheid van 70 km/u Toestellen voornamelijk ontwikkeld voor de verlichting van drukke wegen met gemengd verkeer (auto s, fietsen, voetgangers) in stedelijke en residentiële gebieden. Deze wegen vormen dikwijls de aanloop naar de centra. Toepassingsgebied: stadswegen, winkelstraten, gemeentecentra, residentiële wijken. Kwaliteitscriteria B1 B2 B3 B4 B5 L m min [Cd/m²] 2 1,5 1 0,75 0,5 U L,O min L min /L m [%] U L,I min L min /L max [%] e L min L m /W tot /m² 2,2 1,9 1,7 1,5 1,3 SR min [%] E hm min [lx] ,5 U Eh,0 min E h min/e hm [%] I 0,80 max [cd/1000 lm] UFF max [%] CRI min Lichtplan Herentals April

12 Categorie C Wegen met maximale toegelaten snelheid van 50 km/u Toestellen ontwikkeld voor zones waar lokaal verkeer overheerst en voorrang wordt gegeven aan de voetgangers. Ze zijn bedoeld om visueel comfort te versterken en tevens de nodige veiligheid te garanderen. Denken we maar aan stads- en gemeentecentra, winkelstraten, voetgangerszones Uiteraard maakt een 30 km-zone -gebied ook hier deel van uit. Kwaliteitscriteria C1 C2 C3 E hm min [lx] E h min [lx] 5 2,5 1 e Eh min E hm /W tot /m² I 0,80 max [cd/1000 lm] UFF max [%] CRI min Categorie D Decoratieve verlichting Verlichtingstoestellen bedoeld voor sfeerverlichting. Toepassingsgebied: toeristische zones, voetgangerszones, parken, monumentverlichting Kwaliteitscriteria D1 D2 D3 Schijnwerpers IA 0,5 max [cd/m] UFF max [%] CRI min Lichtplan Herentals April

13 CEN-On ttwe rrpno rrmen De werkgroep CEN/TC 169 Light and Lighting telt 7 subwerkgroepen. Door de subwerkgroep wegverlichting (WG 5) werd een driedelig normontwerp voorgesteld: PrEN Road lighting Performances requirements PrEN Road lighting Calculation of performance PrEn Road lighting Methods of measuring lighting performance Deze documenten zullen een normatief statuut krijgen. Er bestaat nog een document onder de vorm van een technische draft Classification of roads. Deze documenten hebben op dit ogenblik nog steeds een statuut van definitief project dat ter finale stemming wordt voorgelegd aan de verschillende CEN leden. Vlaamse l Gewes tt Mobi l i tte i ttsconvenan tten Bi jjak tte 4 en bi jjak tte 17 Gemiddelde luminantie Toepassingsgebied 1,5 2 cd/m² Poorten, accenten 1 1,5 cd/m² Overgangsgebieden, hoofdstraten 1 1,5 cd/m² Centrumgebieden, winkelstraten 0,75 cd/m² Lage intensiteit, geleiding pleinvorming 0,5 cd/m² Voetgangersgebieden, pleinen Lichtplan Herentals April