Bouwfysica. Verlichting. Onderwerpen. hoofdstuk 4 Bouwfysica. Begrippen. Kunstlicht. Daglicht. Straatverlichting. Cauberg-Huygen BV 1

Transcriptie

1 Bouwfysica Verlichting hoofdstuk 4 Bouwfysica 1 Onderwerpen Begrippen Kunstlicht Daglicht Straatverlichting Cauberg-Huygen BV 1

2 Begrippen zonlicht / daglicht 3 Begrippen kleuren zichtbaar licht 4 Cauberg-Huygen BV 2

3 Begrippen Lichtstroom [φ][ ] in lumen [cd sr sr] Lichthoeveelheid per tijdseenheid: elektromagnetische straling dat het menselijk oog als licht ervaart of wordt uitgezonden. Lichtsterkte [I] in candela lichtstroom per eenheid van ruimtehoek in een richting Verlichtingssterkte [E] in lux: lichtstroom per oppervlakeenheid (lm/m 2 ) 5 Begrippen Verlichtingssterkte [E] in lux lichtstroom per oppervlakte eenheid 6 Cauberg-Huygen BV 3

4 Formules Verlichtingsterkte [E] in lux Op een vlak: E = Φ / A [lumen/m ] ofwel [lux] In een punt: E = I / R 2 [lux] E Verlichtingssterkte [lux] Φ Lichtstroom [lumen] I lichtsterkte van de bron [candela[ candela] 7 Verlichtingssterkten Werkzaamheden Oriëntatieverlichting bijv gang en trappenhuis Grove details Kantoor, leslokaal Zeer fijne details Bijv tekenkamer operatietafel Gemiddelde verlichtingssterkte 100 lx 200 lx 400 lx 800 lx > 3200 lx 8 Cauberg-Huygen BV 4

5 Luminantie Helderheidsverhoudingen Afhankelijk van: Verlichtingssterkte van een vlak Reflectiefactor van een vlak 9 Begrippen Helderheid: subjectief Luminantie bij diffuse reflectie: r E L = π r= reflectiecoëffici fficiënt 10 Cauberg-Huygen BV 5

6 Luminantieverhoudingen Aanbevolen luminantieverhoudingen binnen gezichtsveld : Werkveld : directe omgeving : perifere omgeving 10 : 3 : 1 11 Kunstverlichting 12 Cauberg-Huygen BV 6

7 Kleurtemperatuur Lage temperatuur: warmtestraling/ infrarood; kleur: warm wit. rood Hoge temperatuur: / koel wit; blauw 13 Kleurtemperatuur 14 Cauberg-Huygen BV 7

8 Kleurtemperatuur Lichttype Kaars Gloeilamp Zonlicht Daglicht Kleurtemperatuur (K) Kleurweergave- index R a Geeft mate van kleurindrukken aan. Hoge R a : goede kleurweergave mogelijk Maximaal 100: voor thermische stralers zoals zon, gloeilamp, halogeenlamp. 16 Cauberg-Huygen BV 8

9 Kleurweergave- index R a Resultaat van een meting waarbij met 14 kleuren wordt vergeleken. 17 Zonlicht: R a = Cauberg-Huygen BV 9

10 Gloeilamp: R a = Natriumlamp: R a = 0 20 Cauberg-Huygen BV 10

11 Trifosfor TL-lamp. rood, groen en blauw. R a = Second-sun Ra= Cauberg-Huygen BV 11

12 Second-sun Ra= 92 Vermogen: 25W Lichtopbrengst: 1400 lumen Levensduur: 8000 uur Rendement: 56 lm/w 23 Lichtbronnen (Ra minimaal 80) (tabel 7) Rendement Type lamp Gloeilamp lichtopbrengst levensduur 6-19 lm/w u Halogeen lm/w u TL lampen lm/w u Compacte fluorescentielampen lm/w u 24 Cauberg-Huygen BV 12

13 Overzicht lichtbronnenontwikkelingen rendement 25 Overzicht lichtbronnen 26 Cauberg-Huygen BV 13

14 LED 27 LED Kostbaar Zeer lange levensduur R a : Hoog rendement: >50 lm/w 28 Cauberg-Huygen BV 14

15 Kunstverlichting Resultaat kunstverlichting bepaald door geometrie ruimte vermogen, type en aantal lampen soort armaturen poetsregime (vervuilingsgraad) luminantieverhoudingen 29 Armaturen voor TL lampen Armaturen zonder reflector: Dicht: prismakap / opalen kap Open: lamellenrooster / mazenrooster Armaturen met reflector: Open: rechte lamellen (verspiegeld( lamellenrooster) Open: gebogen lamellen ( spiegeloptiekrooster) 30 Cauberg-Huygen BV 15

16 31 32 Cauberg-Huygen BV 16

17 armaturen 33 Aandachtspunten bij keuze armaturen Armatuurrendement Voorkomen van verblinding 34 Cauberg-Huygen BV 17

18 35 36 Cauberg-Huygen BV 18

19 Invloed daglichttoetreding op Gebouwen Daglichttoetreding heeft invloed op gebouwontwerp raamoppervlakten, overstekken waardering / beleving gebouw atria, lichtstraten energiebesparing gebouw HR ++ glas Zon georiënteerd 37 Daglichttoetreding Gezondheid gebruikers uitzicht naar buiten dag/nachtritme weersomstandigheden beleving gebouw Bouwbesluiteisen eisen aan de grootte v/d daglichtopening geen eis aan de verlichtingssterkte in woningen 38 Cauberg-Huygen BV 19

20 Zomer - wintersituatie Seizoens afhankelijk lichtinval warmtestraling 39 Eisen daglichttoetreding Bouwbesluit artikel 3.20 (nieuwbouw) Equivalent daglichtoppervlak (NEN 2057) 10% vloeroppervlak verblijfsgebied 0,5 m 2 per verblijfsruimte Belemmeringen op ander perceel buiten beschouwing 40 Cauberg-Huygen BV 20

21 Bepaling daglichtoppervlakten NEN 2057 Bepalingsmethode van toepassing op woningen n.t.b.b.g. (utiliteit) A e = A d x C b x C u 41 NEN 2057 Bepaling A d A d? 42 Cauberg-Huygen BV 21

22 NEN 2057 Bepaling A d geprojecteerde overstek Bovenkant doorlaat Ad 0,6 meter boven vloer Onderkant doorlaat 43 NEN 2057 Bepaling C b C b : belemmeringsfactor aflezen na bepaling α en β α belemmeringshoek (minstens 25 ) β overstekhoek 44 Cauberg-Huygen BV 22

23 NEN 2057 Belemmering op eigen terrein H Bepaling α H/B = tan (α)( B α = invtan (H/B) Verticale doorsnede Belemmering ten opzichte van onderkant doorlaat 45 α bepalen (conform NEN 2057) belemmeringen binnen 60º hoek Horizontale doorsnede 46 Cauberg-Huygen BV 23

24 NEN 2057 Bepaling α bij niet constante belemmeringen α = (α( 1 + α 2 + α 3 + α 4 + α 5 + α 6 )/6 waarbij α ten minste 25º! 47 NEN 2057 H B Belemmeringshoek β B/H = tan (β( ) β = invtan (B/H) Verticale doorsnede Overstek ten opzichte van midden doorlaat 48 Cauberg-Huygen BV 24

25 Tabel voor bepaling C b Bijvoorbeeld C b = 0,86 bij α = 25º en β = 0º 0 49 NEN 2057 Bepaling C u correctie factor voor de lichtdoorlatendheid van het glas (vergelijk LTA factor) C u =0,8 * (A( netto /A bruto ) C u =1 bij geen scheidingsconstructie voor daglichtopening C u = 0,8 als scheidingsconstructie meer dan 80% uit lichtdoorlatende delen bestaat C u =? berekenen A netto / A bruto als scheidingsconstructie minder dan 80% uit lichtdoorlatende delen bestaat 50 Cauberg-Huygen BV 25

26 NEN 2057 vertikaal horizontaal 51 NEN 2057 geprojecteerde overstek β Ad Ad α 45 o 0,6 meter boven vloer Uitgangspunt glazen serre: C u = 0,8 bij meer dan 80% glas binnen rode rechthoek 52 Cauberg-Huygen BV 26

27 NEN 2057 A bruto β Ad A netto α 45 o Uitgangspunt serre met dichte delen: C u =0,8 * (A netto /A bruto ) 53 NEN 2057 opmerkingen NEN 2057 is een EENVOUDIGE bepalingsmethode A e = A d x C b x C u NEN 2057 houdt geen rekening met: zijdelingse afscherming reflecties van oppervlakken diepe raamnissen afscherming buiten het perceel 54 Cauberg-Huygen BV 27

28 Openbare verlichting Richtlijn voor verlichtingsklassen 55 Hoofdcriterium Indeling in verlichtingsklasse gericht op visuele behoefte van een groep weggebuikers op een bepaald wegtype in een bepaalde omgeving. Uitgedrukt in: Horizontale verlichtingssterkte; Gemiddelde wegdekluminantie 56 Cauberg-Huygen BV 28

29 Aanvullende critera (1) Storende verblinding Milieucriteria: aanzien van een weg overdag en s s avonds en licht uitgestraald in ongewenste richting. Kleurweergave, afhankelijk van situatie: Het vinden van de weg voor autobestuurders; Zich orienteren voor voetgangers; Identificatie van personen. 57 Aanvullende critera (2) Visuele geleiding: een apart lichtpunt of een klein aantal lichtpunten. 58 Cauberg-Huygen BV 29

30 S verlichtingsklassen ME CE ES Voor bestuurders van motorvoertuigen, van toepassing op wegen voor middelhoge tot hoge snelheid Voor bestuurders van motorvoertuigen voor conflictgevoelige situaties: kruispunten, rotondes, filegevoelige plaatsen Voor voetgangers en fietsers: voet- en fietspaden, vluchtstroken, straat in woonwijk, parkeerterrein, schoolplein Aanvulling op S-klasse.. Herkennen van personen en openbare ruimten met verhoogd 59 misdaadrisico Groepering van verlichtingssituaties 60 Cauberg-Huygen BV 30

31 S-reeks verlichtingsklassen (voetgangers) 61 S-reeks verlichtingsklassen (voetgangers) 62 Cauberg-Huygen BV 31

32 63 64 Cauberg-Huygen BV 32