Toespraak dodenherdenking 2017

Transcriptie

1 Toespraak dodenherdenking 2017 Dames en Heren, Vandaag is het 72 jaar geleden dat de Tweede Wereldoorlog eindigde. Het is nauwelijks voor te stellen dat het al weer zo lang geleden is. Eigenlijk een heel mensenleven. Mijn gehele leven. Geboren in En het is nog altijd geen vrede op aarde. Ik denk aan wat er in Syrië gaande is, aan de oorlogsdreiging rondom Noord Korea. Oorlog lijkt soms te horen bij het leven op deze aarde. Een gegeven wat eigenlijk niet te accepteren is. En het is daarom, met alles wat in ons is, dat we ons moeten blijven inzetten voor de vrede, waar dan ook op deze aardbol. En het is merkwaardig dat het steeds opnieuw voorkomt, dat mensen opstaan, die niet het beste met de wereld voor hebben. Eigenbelang, macht, invloed, geldingsdrang., hoe je het maar wilt noemen. En het begint vaak de stelling dat zij het niet gehoorde geluid van de bevolking vertegenwoordigen. Kenmerkend is vervolgens een snelle opkomst met een eenvoudige boodschap in de trant van Stem op mij en ik zorg voor verandering en verbetering. Ik zal geen namen noemen maar U kunt ze ongetwijfeld zelf wel bedenken. Het worden ook wel populisten genoemd. Ik stel me zo voor, dat het zo ook moet zijn begonnen in de jaren dertig in Duitsland. Tamelijk onschuldig in het begin, een nieuwe partij met vrij snel een grote aanhang, een aansprekende leider met verbale capaciteiten uitmondend in de vernietigingskampen waarin duizenden onschuldigen de dood hebben gevonden. Laat dat een iets zijn wat we nooit, maar dan ook nooit moeten vergeten. 72 jaar geleden hebben we onze vrijheid terug gekregen na een verschrikkelijke periode van 5 jaar. En laten we met elkaar als bewoners van dit vrije land, waarin we o.a. kunnen zeggen wat we denken, er voor zorgen dat ook onze kinderen en kleinkinderen en zij die daarna komen ook

2 jaarlijks die vrijheid kunnen vieren en kunnen gedenken, met dank aan hen die daarvoor hun leven hebben gegeven. Dames en Heren, Na deze persoonlijke opvatting, die U wellicht met mij deelt aandacht voor het jaarthema 2017 van de dodenherdenking in Nederland. Het jaarthema is de kracht van het persoonlijke verhaal Persoonlijke verhalen met name over de Tweede Wereldoorlog zijn populair. Ik noem U de musical Soldaat van Oranje, Oorlogswinter van Jan Terlouw en Oeroeg van Hella Haasse. Deze verhalen ontroeren omdat ze de essentie van het leven heel natuurlijk beschrijven. Maar ook over de duistere kant van de mens. Over dood en de vernedering. Over verraad, leugens en lafheid. En over de geknakte levens van militairen van 19, 20, 21 lentes jong. Die nooit ouder zijn geworden. Die nooit de kans kregen hun eigen baby s te horen kraaien En over de miljoenen die zijn vermoord en niet eens een graf hebben Persoonlijke verhalen over de Tweede Wereldoorlog, over elke oorlog, zijn nooit zomaar verhalen. Er hangt een schaduw overheen van de wereldgeschiedenis. Eén seconde verder en je verkeert in het nog steeds onvoorstelbare verhaal van massamoord. Of in het verhaal over de oorlog in Nederlands Indië. Deze verhalen moeten worden verteld, ook 72 jaar na dato. Bij zo n verhaal wil ik kort stilstaan hier in de Groate Kerk van Sint Jacob. Het is het verhaal van Jan Kaper. Bij sommigen van u, wellicht bekend. Als zovele Bildtse jongens wordt Jan Kaper, die geboren werd in 1921, boerenknecht bij de familie Wassenaar in de Westhoek. Hij is ambitieus en doorloopt met goed gevolg de politieschool. Zijn eerste standplaats als marechaussee is Amsterdam, waar de bezetter het dan al voor het zeggen heeft. Jan is tot in de grond van zijn hart tegen elke vorm van onrecht. Vandaar dat hij al spoedig actief is in het bestrijden van de nazi ideologie. Wanneer hij opdracht krijgt de Joden uit hun huizen te halen is voor hem de maat vol. Hij duikt onder maar wordt gepakt en wordt veroordeeld tot werkstraf. Hij wordt daardoor dekknecht op een Duits binnenvaartschip wat goederen vervoert uit het toen nog relatief rijke Holland naar het arme Duitse Ruhrgebied. Hij weet te ontsnappen en komt vervolgens in Minnertsga terecht. Het wordt hem daar te gevaarlijk en zo belandt hij in Rinsumageest, alwaar hij zich aansluit, als Blonde Jan, bij de plaatselijke verzetsgroep. Het voert in dit verband te ver het gehele verhaal gedetailleerd naar voren te brengen. Daarvoor verwijs ik u naar het boek van Andries Bosma en Harrie Dijkstra Net ferjitte..niet vergete. Menadumadeel en het Bildt in de jaren

3 Maar de afloop wil ik u niet onthouden Vooral in de laatste weken voor de bevrijding heeft Jan het druk met het uitvoeren van sabotage opdrachten. In een moment van bedachtzaamheid spreekt Jan een bang vermoeden uit. Ik haal het einde niet. Het zijn ook deze bange vermoedens die hem ervan weerhouden aan een wapendropping mee te doen. Zijn tranen van blijdschap bij het zien van de binnentrekkende Canadezen op 14 april 1945 zijn dan ook begrijpelijk. En toch heeft Jan de daadwerkelijke bevrijding niet beleefd. Op zondag 15 april worden Jan en verzetsvriend Harmen Brouwer door 2 Duitsers doodgeschoten te Akkerwoude. Zij sterven op de dag van de bevrijding Zo Jan al bange voorgevoelens heeft gehad, zo ook zijn moeder in de Westhoek, die op die bewuste zondagmorgen vraagt zij aan haar zoon Cor om naar Akkerwoude te gaan en te informeren of het allemaal goed is met Jan In het vlakke landschap van het Bildt, hier op de begraafplaats van Sint Jabik is het graf van Jan Kaper, een herkenbaar grafmonument met een naar de hemel wijzende naald. Dames en Heren een verhaal, een Bildts verhaal. Een verhaal wat niet mag worden vergeten, symbool staand voor al die Bilkerts die waar dan ook ter wereld zijn gestorven voor onze vrijheid. Opdat wij niet vergeten. Na afloop van de kranslegging zullen we o.a. een moment stilstaan bij het graf van Jan Kaper. Dames en Heren ik kom tot een afronding van mijn toespraak: Dit was de laatste dodenherdenking in het kader van de gemeente het Bildt. Het Bildt wordt, zoals U ongetwijfeld allen weet, opgenomen in de nieuw te vormen gemeente Waadhoek per 1 jan. Komt er dan een einde deze jaarlijkse herdenking, zo wordt door vele inwoners van het Bildt vaak aan mij gevraagd. En mijn antwoord is nee, driemaal nee. Er komt geen einde aan deze jaarlijkse herdenking. Alleen de gemeentenaam veranderd en zolang de Bildtse gemeenschap staat achter deze herdenking blijft Sint Jabik wat mij betreft de plek waar iedereen hoort te zijn, jaarlijks op 4 mei. Het Bildt blijft immers het Bildt ook in een grotere gemeente. Net zoals deze herdenking. Ik sluit af met een tweetal gedichten

4 FLOOR GAUS, 17 jaar: In deze tijd van vrede In mijn leven, Is het lastig te bevatten Dat 73 jaar geleden, Op de plek waar ik nu zit Mensen stierven voor mijn vrijheid, En wat raar om te bedenken Dat op dit moment op deze aarde Er nog steeds mensen sterven Voor de vrede en de vrijheid Voor een meisje net als ik Over 73 jaar Mag klagen over school en huiswerk In plaats van bang te zijn Voor bommen en de dood. OORLOG/ NEE TOCH! Sicco Braaksma Het machtige Amerika Streeft rijkdom en invloed na. De russen hun stegenstrever Investeren in een sterk leger. China is een militaire macht Dat land heeft heel veel kracht.

5 Europa wil ook meedoen We hebben heus wel poen. Samen werken aan een betere wereld Kost lang niet zoveel geld, Als eenheid wordt bereikt Is geen van de vier verongelijkt. De wereld komt tot rust Als die agressie wordt geblust. Met een streven naar vrede Welvaart voor velen komt daar mede. Concurrentie en rivaliteit Raken we nooit kwijt. Maar steeds met wapens omgaan Is helemaal geen goed bestaan. Denk aan zieken, denk aan armen Men kan zich over hen ontfermen Vergeet toch die vijandschap Samenwerking en vrede zijn de beterschap. Ik dank u voor uw aandacht. Gerrit Krol, burgemeester van het Bildt 4 mei 2017.