1. Toespraak burgemeester Dodenherdenking 4 mei 2017

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "1. Toespraak burgemeester Dodenherdenking 4 mei 2017"

Nina van Wijk
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 1. Ik zou lang willen leven, om het later alles tòch nog eens te kunnen uitleggen en als me dat niet vergund is, welnu, dan zal een ander het doen en dan zal een ander mijn leven verder leven, daar waar het mijne is afgebroken en daarom moet ik het zo goed en zo volledig en zo overtuigd mogelijk leven tot de laatste ademtocht, zodat diegene, die na mij komt, niet helemaal opnieuw hoeft te beginnen en het niet meer zo moeilijk heeft. Dames en heren, jongens en meisjes, Dit was een citaat uit één van de dagboeken van Etty Hillesum. Een Joods meisje dat in 1914 in Middelburg geboren werd. Etty Hillesum hield van het leven. Ondanks de verschrikkelijke omstandigheden van oorlog en bezetting vond zij het leven de moeite waard. Het was Etty s diepste wens om lang te leven en om haar gedachtengoed te delen. Maar naar mate de oorlog zich verder voltrok, wist zij dat de kans daarop klein was. Zij begreep dat de nazi s de Joden wilden vernietigen.

2 2. Etty Hillesum stierf op 29 jarige leeftijd in Auschwitz-Birkenau. Haar hoop - dat een ander haar leven verder zou leven, waar het hare is afgebroken - is niet voor niets geweest. Etty s leven wordt verder geleefd. Inmiddels zijn er vele boeken verschenen met haar gedachtengoed, dat wereldwijd wordt bestudeerd. Het Etty Hillesum Onderzoekscentrum zit sinds 2015 in Middelburg. Het belang van Etty s dagboeken en brieven voor mensen nu - is groot - want ze gaan niet alleen over de oorlog. Etty was vooral bezig met de onderliggende vragen die de oorlog bij haar opriep. Waarom deden mensen dit elkaar aan? Wat lag hieraan ten grondslag? Was zij zelf zo veel beter dan een Duitse soldaat? Welke bijdrage konden mensen zélf leveren aan een betere en mooiere wereld? En juist omdat zij fundamentele vragen als uitgangspunt nam - is haar werk nog steeds actueel. Misschien nu wel actueler dan ooit.

3 3. Vandaag herdenken we op de eerste plaats de Nederlandse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Dit jaar is het 72 jaar geleden dat er een einde kwam aan deze verschrikkelijke oorlog. Een oorlog waarbij tussen de 50 en 70 miljoen mensen de dood vonden. Ongeveer twee derde van alle slachtoffers was burger. Etty Hillesum was één van de 6 miljoen Joden, die systematisch zijn uitgemoord. Een ongekende zwarte bladzijde in onze geschiedenis. Vanavond herdenken we ook alle Nederlanders die sinds de Tweede Wereldoorlog op zoveel plaatsen in de wereld zijn gestorven, in oorlogssituaties en bij vredesoperaties. Helaas is er wereldwijd nog geen dag zonder oorlog voorbij gegaan. Ook op dit moment kijken mensen in landen als Syrië en Soedan nog dagelijks de dood in de ogen. De opkomst van extremistische stromingen baart ons grote zorgen. Het raakt namelijk niet alleen onze veiligheid. Het zet onze samenleving onder druk. Het is een groot gevaar voor de sociale cohesie. Een voedingsbodem voor polarisatie, onderling wantrouwen en een voedingsbodem voor haat.

4 4. Etty schreef in haar dagboeken veel over haat. In het lozen van haat zag zij niets. Zij is van mening dat haat - jezelf aantast. En zolang je zelf haat, draag je bij aan de haat in de wereld. Laten we ervan doordrongen zijn dat ieder atoompje haat, dat wij aan deze wereld toevoegen, haar onherbergzamer maakt dan ze al is. Etty zei: als je haat in de wereld wilt bestrijden, moet je bij jezelf beginnen. Laten we dankbaar zijn met de vrede die wij hebben in Nederland én deze koesteren. Laten we ons blijven inzetten voor verdraagzaamheid, tolerantie en een rechtvaardige samenleving - waarin mensen kunnen zijn - wie zij zijn. Laten we samen blijven werken aan onze vrijheid. Met in onze gedachten de verhalen en herinneringen - van hen die het leed van oorlogsgeweld niet bespaard zijn gebleven.

5 5. Vanavond, bij deze herdenking, zijn ook ouderen aanwezig die de Tweede Wereldoorlog hebben meegemaakt. Ikzelf - en velen van u hier vanavond kent de Tweede Wereldoorlog alleen maar uit geschiedenisboeken en van verhalen. Verhalen van vaders en moeders, van opa s en oma s of ooms en tantes. Verhalen - die van groot belang zijn. Want alleen door deze verhalen met elkaar te delen, kunnen we ons een voorstelling maken - van hoe het geweest moet zijn. En begrip opbrengen voor de oorlogsslachtoffers en stil staan bij het vele menselijk leed als gevolg van de oorlog. Vorig jaar vertelde ik u twee persoonlijke verhalen van de oorlog. De herinneringen van oma Bea, mijn moeder die toen in Nederlands- Indië woonde. En die van opa Freek, mijn schoonvader die de oorlogsjaren in het Groningse Appingedam doorbracht. Na afloop kwamen verschillende mensen naar mij toe om te zeggen dat ze deze persoonlijke verhalen waardeerden en zich herkenden in deze verhalen. Eén van deze mensen, meneer Jan Steenaard, die hier ieder jaar ook een krans legt, stuurde me daarna zijn eigen persoonlijke verhaal toe. Een indrukwekkend verhaal van hoe hij de oorlog als 15-jarige jongen beleefd heeft en hoe dit de rest van zijn leven heeft beïnvloed. Meer - dan wij in ons dagelijks leven bij stil staan.

6 6. Een citaat uit zijn verhaal over de bevrijding van Walcheren: De bevrijding was nu heel dichtbij. In de nacht van de tweede op de derde dag verlegde men het vuur naar onze buurt. We hadden ons in de keuken beschermd met over ons getrokken dekens en matrassen. De beschieting werd steeds heviger. We lagen onder trommelvuur. De inslagen kwamen nu eens dichtbij, dan weer verder af. Soms was het even stil. Een stilte, die vreemd onderbroken werd door het geluid van neervallend glas, puin en scherven. Daar lig je dan in al je eenzaamheid, wachtend op de klap, die voor jou het einde kan zijn. Denkt vader aan ons, moeder aan haar kinderen en mijn veel jongere broer...? Je wacht als voor een vuurpeloton op die onherroepelĳke inslag. En die kwam dan ook. Net voordat het vuren zou ophouden was hij daar, oorverdovend, voorafgegaan door een kort sissend geluid en een stille vreemde suizeling daarna... Langzaam drong het kreunen van mijn vader tot mij door. In de stinkende kruitdamp en neerdwarrelend kalkstof zag ik vaag mijn moeder boven mij staan met haar hand voor het gezicht. In het licht van een piepend knijplampje zag ik haar gehavend gelaat. Een granaatscherf was net onder haar rechter oog in haar jukbeen geslagen en had daar zijn vernielend werk gedaan... De vertrouwde omgeving van zorgzame volwassenen veranderde ineens in een chaotische wereld. Een wereld met diezelfde grote mensen, die elkaar naar het leven staan.

7 7. Net als bij velen, maakte de oorlog diepe indruk op Jan Steenaard en liet deze zijn wonden na. Hij zegt daarbij: In een voor ons zo ogenschijnlijk normale wereld is oorlogsverleden een afgrond, waar je bij ieder woord zo in kunt vallen. Dames en heren, jongens en meisjes, Laten we vanavond stil staan bij al deze mensen. Bij alle slachtoffers die de oorlog overleefd hebben, maar die de oorlog nog dagelijks bij zich dragen. Laten we in de jaren die zij nog voor zich hebben, met aandacht naar hen luisteren. Naar hen luisteren en hen helpen hun wonden te helen. En naar hen luisteren, zodat hun verhalen doorgegeven worden. Juist in deze tijd - een tijd waarin steeds minder ooggetuigen in leven zijn - is dat van groot belang. Want alleen door persoonlijke verhalen - kunnen herinneringen levendig blijven - en kan de herdenking blijven bestaan.

8 8. Zo meteen zijn we twee minuten stil - en herdenken we de Nederlandse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog én Nederlandse militairen die zijn omgekomen tijdens oorlogssituaties en vredesmissies nadien. Ik ben dankbaar dat ik hier vanavond in vrijheid kan staan, samen met u. De vrijheid van vandaag - maar ook die van de toekomst. Opdat alles niet voor niets is geweest ---EINDE---

Vergelijkbare documenten

4 mei 2014. Dodenherdenking. Wij zijn hier bijeen gekomen om doden te herdenken. Geschaard rondom het oorlogsmonument. Een monument ter herinnering.

Hardinxveld-Giessendam, 4 mei 2014 Dodenherdenking Theo Boerman, loco-burgemeester 1: 4 mei 2014. Dodenherdenking. Wij zijn hier bijeen gekomen om doden te herdenken. Geschaard rondom het oorlogsmonument.