Ambassadeur van Al Gore

Transcriptie

1 MAANDBLAD VAN DE VLAAMSE INGENIEURSKAMER INGENIEURSMAGAZINE Ambassadeur van Al Gore Ing. Bruno Segers herpositioneert RealDolmen Studeren in Zuid-Afrika Ing. Lieven Carron leidt PreBes VIK, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem jaargang 48, nummer 03, maart 2010 maandelijks tijdschrift, verschijnt niet in juli en augustus afgiftekantoor ANTWERPEN X- P2A8632

2 VIK Vorming VIK Vorming 2de editie van de VIK Industrial practice days Van ERP naar shopfloor op donderdag 22 april en donderdag 29 april in Ter Elst, Edegem In deze editie van de VIK Industrial practice (VIP) days wordt de link gelegd tussen processcontrol enerzijds en bedrijfsadministratiesystemen anderzijds. Zijn in de meeste ondernemingen de beide uitersten ERP en processcontrol - al wel aanwezig, dan is in vele gevallen de communicatie tussen beide nog gering of onbestaande. Het symposium Van ERP naar shopfloor wil daarop een antwoord, een methode van aanpak, een bestpracticewerkwijze geven. Programma - donderdag 22 april van 8.30 tot 17 uur ISA 95 als communicatienorm tussen uw ERP en de shopfloor - Drs. Bianca Scholten, TASK24 lid ISA 95-commissie Kanttekeningen bij de levels van ISA 95 - Ing. Hendrik Loobuyck, consultant, Adentra vof Standaardsoftware of maatsoftware? - ir. Wim De Bruyn, R&D MES Departement Bedrijfsinformatie & ICT, Hogeschool Gent Case: Brouwerij Martens: van sensor tot boardroom - Paul Bloemen, ICT-manager brouwerij MartensBrouwerij Martens Scheduling in MES-systemen - Paul Verstraeten, systeemarchitect MESware nv Case: Scheduling in een farmaomgeving - Ing. Connie Vanhoof, Janssen Pharmaceutica Case: Logistiek - Gerard Paulussen, managing director Intrion Netwerkdrink Programma - donderdag 29 april van 8.30 tot 17 uur Opstellen van MES-gebruikerseisen met behulp van ISA 95 en selectie van MES-leverancier(s) - dr. ir. Erna Noordkamp, MES-consultant, Task 24 Werkmethode met betrekking tot de toepassing van een MES-traject - Bart Demaegdt, MES/DCS technologymanager, Siemens Receptmanagement: hoe recepten en andere masterdata beheren in een farmaceutische omgeving? - Annouck Aenspeck, Janssen Pharmaceutica Case: Productie en magazijn integreren in uw IT-omgeving - Jurgen Gouwy, business development manager, De Clercq Solutions Case: Smart dashboards voor procesmonitoring en procesoptimalisatie - Ing. Filip Bruggeman, consultant, Novotek Case: MES toegepast in de tankterminalwereld - Wim Tindemans, Egemin Automation Wat na de afwerking van een MES-project? - Ing. Hendrik Loobuyck, consultant, Adentra vof Netwerkdrink Doelgroep Ingenieurs, ICT-medewerkers, Systeemintegrators, Projectleiders, Studiebureaus automatisering, Technische managers en plantmanagers Parallel met de lezingen vindt er een minibeurs plaats waar leveranciers hun producten en diensten op het vlak van MES-automatisering tonen. Meer informatie of inschrijven? Kijk op de website: Neem contact op met VIK Vorming: vikvorming@vik.be Herentalsebaan Wommelgem

3 Commentaar I-mag Ingenieursmagazine is een uitgave van de Vlaamse Ingenieurskamer vzw Lid van World Federation of Engineering Organisations (WFEO) van de UNESCO. Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers (U.P.P.) VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Ing. Bart Demol MSc, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem HOOFDREDACTEUR Ing. Noël Lagast MSc EINDREDACTIE Luc Vander Elst REDACTIERAAD Ing. I. Born MSc - Ing. B. Demol MSc Ing. H. Derycke MSc - Ing. K. De Wever MSc Ing. N. Lagast MSc - Ing. G. Roymans MSc Ing. W. Samyn MSc - Ing. L. Wezenbeek MSc REDACTIESECRETARIAAT Francine Demaret SECRETARIAAT VIK Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem Tel Fax Website: ing@vik.be Doorlopend open van uur tot uur LIDMAATSCHAPSBIJDRAGEN rek.nr.: ,00 voor technisch en industrieel ingenieurs, die meer dan drie jaar gediplomeerd zijn; voor geassocieerde leden 34,00 voor hen, die 3 jaar of minder dan drie jaar gediplomeerd zijn; voor een samenwonend lid; voor gepensioneerden 17,00 voor studenten-industrieel ingenieur 78,00 voor leden woonachtig in het buitenland 580,00 voor bedrijven, scholen, instellingen, enz. met meer dan 250 werknemers 280,00 voor bedrijven, scholen, instellingen, enz. met minder dan 250 werknemers DRUKKERIJ & LAY-OUT Drukkerij SLEURS nv, Overpelt Tel Fax Voor de ondertekende artikels zijn alleen de auteurs aansprakelijk. COVER Al Gore en Ing. Serge de Gheldere MSc Futurproof/ED Ingenieursopleidingen doorstaan de kwaliteitstoets Met de invoering van de bachelor-masterstructuur in het hoger onderwijs heeft Vlaanderen met het decreet van 2003 het voortouw genomen in de Bologna-hervormingen. Door leerlijnen uit te bouwen door het volledige curriculum wordt ervoor gezorgd dat al de vereiste academische competenties aangereikt worden, maar ook dat ze objectief geëvalueerd worden. In het licht van de internationale dimensie is dat geen evidentie. De tijd van louter kennisoverdracht is voltooid verleden tijd in het hoger onderwijs. Vandaag moeten de studenten kennis, vaardigheden en attitudes, kortom volwaardige competenties verwerven. Het omvormen van het volledige curriculum met oog voor al die vernieuwende onderwijsconcepten dwingt veel respect af voor het onderwijzend personeel in al die instellingen. Maar na de omvorming is het werk niet af. Om het accreditatiekeurmerk te kunnen verwerven moet elke opleiding een zelfevaluatierapport een ZER opstellen, waarin men aantoont hoe men scoort op de 6 facetten van het visitatieprotocol: doelstellingen, programma, personeel, voorzieningen, kwaliteitszorg en resultaten. Daarna komt een visitatiecommissie gedurende drie dagen on site de opleiding doorlichten. Verscheidene VIK-leden werden en zijn nog steeds actief betrokken als voorzitter of domeindeskundige in verschillende visitatiecommissies. Op die manier participeert de VIK actief in het doorlichtingsproces van de ingenieursopleidingen aan de hogescholen. Na een doorlichtingsproces dat ruim twee jaar in beslag nam, mocht ik als commissievoorzitter op 7 december 2009 het visitatierapport van de masters EM/ET plechtig overhandigen aan de Vlhora-voorzitter in de Bozar in Brussel. Samen met de master EL/ICT de eerste twee academiserende opleidingen die hun accreditatie mogen aanvragen. De andere opleidingen volgen nu stelselmatig. Na positieve evaluatie van het visitatierapport erkent de NVAO de opleiding voor de volgende 8 jaar: de kroon op het werk. In zijn beleidsbrief kondigt de minister van onderwijs, Pascal Smet, aan dat dit voorjaar een maatschappelijk debat over de integratie van de academiserende opleidingen in de universiteiten plaatsvindt. De VIK zal ook nu wegen op het debat zodat de industrieel ingenieurs na 33 jaar uiteindelijk ook de academische graad zullen verwerven, die hoort bij hun opleiding, die al sinds 1977 van academisch niveau is. Ing. Paul BERTELS MSc Gedelegeerd bestuurder VIK VIK-EVENT rond KLIMAAT EN KUNST Exclusief: Dixie Dansercoer geeft lezing voor VIK Zaterdag 8 mei 2010 Meer info pagina 33 in deze I-mag 3 I-mag maart 2010

4 Inhoud Commentaar Ingenieursopleidingen doorstaan de kwaliteitstoets Inhoudstafel Umicore Solar Team: droom spat uiteen in Australië Technologie RealDolmen moet de Belgische referentie worden in IT Technologie Ratten als technologie Samenleving Naar drastische oplossingen voor de CO2-uitstoot Samenleving Studeren in Zuid-Afrika Centrum Onderwijs In de kijker: Aquafin Afdeling Kempen Nieuws van de afdelingen Qua preventie en bescherming is Vlaanderen top Netwerk VIK koos projectmanager van het jaarl Netwerk Nationaal VIK-event: Het klimaat verandert Netwerk Ruim euro voor goede doel Netwerk Puzzelaar 95 en oplossing 93 Denken & doen Activiteiten van de studiegroepen Studiegroepen VIP-days 2010: Van ERP naar shopfloor Vik Vorming Praktische invulling van EC7 Vik Vorming Stoom in mijn bedrijfsomgeving Vik Vorming Bedrijfsmanagement Vik Vorming Probleemoplossende technieken Vik Vorming Focusmanagement Vik Vorming Chemische procesengineering Vik Vorming Cursusagenda Vik Vorming I-mag maart

5 technologie TECHNOLOGIE Droom spat uiteen in Australië Umicore Solar Team crasht al tijdens eerste racedag LEUVEN. Het Umicore Solar Team van Groep T in Leuven was in september 2009 vol goede moed naar Australië afgereisd. Alles was klaar voor het grote avontuur, waar twee jaar aan was voorbereid. Veertien jonge ingenieurs in spe waren vastbesloten om beter te doen dan het vorige Solar Team en met de zege op zak naar Vlaanderen terug te keren. Jammer genoeg bleef het team niet gespaard van ellende en moest het na amper enkele honderden kilometers de zonnerace noodgedwongen staken. We praatten na met Kevin Vangrunderbeeck. Het begon al fout te lopen tijdens de eerste hotlap van de kwalificatieritten op het racecircuit van Hidden Valley in Darwin. Vangrunderbeeck: Onze Umicar Inspire stond honderd procent perfect. We hadden daar anderhalve maand voorbereiding in gestoken om die zo perfect te krijgen. Er geraakten maar twee wagens van de eerste keer door de scrutineering en de Umicar was daar bij. Maar tijdens de kwalificatie liep het een eerste keer fout. Normaal mogen er geen tragere voertuigen op het track zitten, zodat de snellere voertuigen hun hotlap volledig kunnen uitrijden. Maar nu zat er wel een trager voertuig voor ons. Ik kon nog net op tijd stoppen en we moesten dus opnieuw beginnen. Tijdens de tweede hotlap schoot in een van de laatste bochten de ophanging los, waardoor het rechterwiel onder de zonnewagen klapte. Na heel wat oplapwerk mochten we nog een derde hotlap rijden. Toen liep het bij een remtest mis aan de linkerkant van de wagen. De schade was aanzienlijker en het was tien uur s avonds, vooraleer we een vierde, voorzichtige hotlap reden, zelfs zonder zonnepaneel. Hoewel we voorzichtig reden, eindigden we toch nog negende van de 32 teams. s Anderendaags verscheen de Umicar Inspire als negende aan de start op State Square in Darwin. Na twee uur race was het team al van de negende naar de tweede plaats opgeklommen. De Leuvenaars hadden zelfs de Japanners, die aan de leiding reden, al in het vizier, toen het onwaarschijnlijke gebeurde: een zware zijwind pakte de wagen op en katapulteerde hem tegen een boom. Chauffeur Koen Pieters bleef gelukkig ongedeerd. Crash We hebben maximaal vierhonderd kilometer gereden. De Japanners hebben de race uiteindelijk gewonnen. Maar na de avonturen tijdens de kwalificatie hebben we de Umicar nooit meer gekregen zoals voor de kwalificatie. De ophanging gaf een heel ander gevoel over de wagen dan voordien. De crash is een combinatie van allerhande factoren geweest: de problemen tijdens de kwalificatie, de wind, het andere stuurgevoel, enz. Na de crash heeft de kist met het wrak van de zonnewagen de 3010 kilometer van de race afgelegd op een trailer. Het wrak werd in Adelaide tentoongesteld en dat kon op veel belangstelling rekenen, maar tegelijk ook op heel wat vragen over hoe de chauffeur heelhuids uit de klap is gekomen. Iedereen van het team was wel down. We hadden het al zo moeilijk gehad bij de kwalificaties en we waren heel blij dat we de auto toch nog rijdend hadden gekregen. Daarna was er die snelle remonte naar een tweede plaats: dat gaf een euforisch gevoel. En dan crash je tegen die boom en dan is iedereen gebroken en kapot van de stress. We zijn zo goed mogelijk als team blijven samenhangen De plaats van het onheil. Het team is met het vliegtuig naar Adelaide gevlogen en vier teamleden brachten de wagen naar Adelaide. Zo wilden we aan iedereen laten zien wat er was gebeurd. Toen we het wrak tentoonstelden, kregen we ook heel veel steun van toeschouwers en andere teams. De crash is een combinatie van allerhande factoren geweest: de problemen tijdens de kwalificatie, de wind, het andere stuurgevoel, enz. Er zijn wel meer crashes en problemen met zonnewagens geweest tijdens deze World Solar Challenge. Zoeken naar de oorzaken zal elk team voor zich moeten doen, maar mogelijk zit de competitiespirit en het al te lichte materiaal er ook voor iets tussen? 5 I-mag maart 2010

6 TECHNOLOGIE De Umicar Inspire stond perfect afgesteld voor de race, maar eindigde als wrak in een kist op weg naar Adelaide. Je bent natuurlijk met een soort topsport bezig en je doet er alles aan om voor de overwinning te gaan. Misschien zijn we ook te snel voor die eerste plaats willen gaan? Wie zal het zeggen? We zaten wat in de euforie en misschien hebben we iets te fel gepusht? Maar tijdens de testraces kon de wagen die snelheden aan. Hij is getest tegen kilometer per uur op nog bochtigere wegen dan in Australië. Normaal had dat dus geen probleem mogen opleveren. Sponsors De wagen zijn we nu natuurlijk kwijt voor beurzen en shows. We hebben op ware grootte nu twee replicamodellen laten maken, die we zullen gebruiken voor beurzen. Zo kunnen de mensen toch nog zien welke wagen we hadden gemaakt. Eén replicamodel gaat naar de Wereldtentoon - stelling in China. Het andere wordt hier in België gebruikt voor beurzen en sponsors. In de zomer zou er opnieuw een Solar Tour komen door heel België, maar daarvoor zullen we dan de wagen van het vorige team gebruiken. De meeste sponsors begrijpen ons en blijven ons steunen. Ze hebben kunnen vaststellen onder andere tijdens de voorstelling in Zolder dat wij over een heel goeie wagen beschikten. En ze appreciëren ook dat we ambitieus waren en voor de overwinning wilden gaan. Ondertussen staat ook al vast dat er ook volgend jaar een nieuw Solar Team komt. De rekrutering vindt plaats in april-mei. Enkele mensen van ons team zullen ook in het volgende team stappen om hen te adviseren. Zo kunnen zij snel van start gaan met de bouw van een nieuwe zonnewagen. Iedereen van het team wil ook nog het laatste deel van het project tot een goed einde brengen en het project mooi afsluiten. De crash was natuurlijk een domper, maar iedereen wou winnen en iedereen kende het potentieel van onze wagen. We konden concurreren met de Japanners en zeker met Nuon. We kunnen ons optrekken aan het gegeven dat we ons best hebben gedaan om een goede wagen te bouwen. Na de race heeft het Solar Team in groepjes rondgetrokken door Australië. Iedereen had dat echt wel nodig om terug wat tot zichzelf te kunnen komen. Dat was wel een heel toffe periode. De eerste dagen dachten we heel veel terug aan de wagen. Vooral spijt en mijmeringen over gemiste kansen: wat zou er gebeurd zijn, als we niet waren gecrasht? Maar ons We hebben er zoveel van geleerd, ook vrienden mee gemaakt. Het blijft een unieke ervaring om als student met zo n project bezig te zijn. doel was in feite bereikt: we hadden een goede wagen gebouwd. Alleen de fini - shing touch ontbrak. Daarna rondtrekken in Australië heeft ons heel veel deugd gedaan. We zijn rondgetrokken in groepjes van vier om dan in Sydney allemaal terug samen te komen en naar België terug te keren. Die trip was van tevoren gepland, maar dat kwam nu heel goed uit. Als we vlak na de crash allemaal terug naar België waren gegaan, dan zou dat toch veel moeilijker geweest zijn. We kunnen de zaken al veel beter relativeren. We hebben een hele mooie ervaring gehad met het project zelf: het bouwen, alles errond, de sponsors, enz. Ons doel is nu om het volgende team zo goed mogelijk te ondersteunen om opnieuw een zo goed mogelijke wagen te bouwen. Canvas Canvas maakte een reportage over het avontuur down under in twee afleveringen van elk vijftig minuten. We hadden verwacht dat ze er een tragedie van zouden maken, maar ze hebben het heel goed gebracht. Het eerste deel speelde zich af in Darwin: hoe we daar de wagen opbouwden en afstelden voor de race. Met flashbacks naar de maanden voordien, toen we nog in België zaten. Dat was wetenschappelijk opgebouwd, maar toch begrijpelijk voor een breed publiek. In dat eerste deel zat ook de kwalificatie, die ze heel mooi hebben in beeld gebracht. Zonder tragiek. Het tweede deel was de race en wat daarna is gebeurd. Dat hebben ze ook vanuit een wetenschappelijke hoek beschouwd. Daar kwam bijvoorbeeld naar voren dat zulke dingen kunnen gebeuren, als je met vrij lichte materialen werkt, enz. Ze hebben natuurlijk ook de crash in beeld gebracht, maar wel op een serene manier. Mocht je opnieuw beginnen, zou je het nog doen? Ik denk het wel. We hebben er zoveel van geleerd, ook vrienden mee gemaakt. Het blijft een unieke ervaring om als student met zo n project bezig te zijn. Je doet als student dingen die je anders nooit zou doen: naar bedrijven stappen voor sponsoring bijvoorbeeld. Het was heel plezierig en een nuttige ervaring qua netwerking. En het staat natuurlijk ook mooi op je cv, al is er niemand die het daarvoor heeft gedaan. Het Solar Team bleef een team, ook in moeilijke omstandigheden. Tekst: Luc VANDER ELST Foto s: UMICORE SOLAR TEAM I-mag maart

7 technologie TECHNOLOGIE RealDolmen moet het Belgisch referentiebedrijf worden in IT Ing. Bruno Segers MSc wendt jarenlange ervaring in software aan om fusiebedrijf te herpositioneren in de markt BRUSSEL. Familiaal was hij voorbestemd om in den elentriek te gaan tot het einde van zijn carrière, maar Ing. Bruno Segers MSc nam zijn carrièreverloop zelf in handen en trok onder de kerktoren weg. Twintig jaar leidde hij voor Amerikaanse softwarebedrijven teams in West-, Oost- en Noord-Europa. In 2005 werd hij consultant bij het toenmalige Real Software, sinds drie jaar probeert hij als CEO de fusie van dat bedrijf met Dolmen om te zetten in een succesvol nieuw industrieel project. Zijn doel: dé referentie in België worden op het vlak van IT-services. Ik had 25 jaar ervaring in software toen ik werd gevraagd als consultant bij Real Software, dat aan een herstructurering bezig was. Ik mocht uitzoeken hoe het bedrijf zijn portfolio kon organiseren om een doorstart te maken. Als consultant vond ik Real Software niet levensvatbaar, maar met de fusie met Dolmen startte in 2007 een nieuw industrieel project en daar ben ik graag ingestapt. Ik hoop dat we het bedrijf in België kunnen houden en een schaal kunnen creëren als systeemintegrator om een uithangbord in IT te worden. Vandaag zijn we dat zeker niet, maar we mogen onze ambities koesteren. Waarom lopen IT-projecten zo vaak fout? In een fusieverhaal wordt te veel nadruk gelegd op de verschillen. De kunst is in te zoomen op de complementariteit van beide partners en de gemeenschappelijke visie. Met Real Software en Dolmen hebben we twee totaal andere culturen samengebracht. Real stond bekend als flamboyante big spender. Dolmen was robuust, down to earth. Toch zijn we erin geslaagd de complementariteit te benadrukken. Dat uit zich ook in de nieuwe naamgeving en in het logo. Iedereen herkent zich in de nieuwe eigenheid. De teams zijn nu gemengd, het oude gevoel zit wel nog in de stenen. In Huizingen staat het oude Dolmen-hoofdkwartier, in Kontich zit je bij Real. De grootste verproces. Er is een heel grote digitale kloof tussen de IT en de business. De business moet leren begrijpen wat IT kan en IT moet begrijpen waar de business naartoe wil. Daar is vaak nog een hele weg te gaan. Wat wij als RealDolmen willen doen, over enkele jaren, is onze projecten binnen de tijd en budget te doen, binnen de specs, en dat we dat doen van Nederland tot Noord- Frankrijk. We willen een Belgisch referentiebedrijf neerzetten dat doet wat het zegt en zegt wat het doet. Wij willen een totaaloplossing aanbieden aan onze klanten. Hoe is de fusie tussen Real Software en Dolmen verlopen? Projecten lopen fout door de manke interactie tussen opdrachtgever en -nemer, bijna nooit door de technologie. IT is een jonge industrie, helemaal niet rijp. Als je in IT een project wil doen binnen de specificaties, binnen het tijdsbestek, binnen het budget en zonder bugs, dan word je voor gek verklaard. Maar waarom zou dat niet mogelijk zijn? In IT is een foutloos project de uitzondering, maar er loopt heel veel mis in de interactie tussen de opdrachtgever en de opdrachtnemer. De kwestie is aan een opdracht te beginnen met 100% klare specificaties; anders krijg je gegarandeerd ellende. Als een project misgaat, heeft de klant ook boter op het hoofd. Het is een gemeenschappelijk Informaticus is maar een katalysator Ik heb iets tegen het woord informaticus, zegt Bruno Segers. Ik ben nog altijd ingenieur, maar doordat ik al 25 jaar in de software zit, ga ik door voor een informaticus. Agoria zegt dat er informatici te kort zijn. Dat is niet waar. Er zijn niet de juiste informaticavaardigheden bij de juiste mensen. We moeten meer de nadruk leggen op vaardigheden in de opleidingen. Een informaticus is maar een katalysator. Op termijn zal het beroep van informaticus verdwijnen. Dat zal opgaan in een ander proces, een andere manier van werken. De IT-kennis zal meer ingebed zijn in nieuwe processen. Handelsingenieurs die projecten coachen, moeten weten wat de IT voor hun business kan doen, maar zijn nog geen informatici. Hun IT-kennis ligt ingebed in hun projectmatige aanpak. DVE 7 I-mag maart 2010

8 TECHNOLOGIE schillen zitten nog in de oude fysieke verschijnselen, maar die zullen mettertijd slijten. We werken nu aan een gemeenschappelijk project waar we nog wat tijd voor nodig hebben, maar we moeten onze ambities durven hoog te stellen. Wat is jullie sterkte? Als je de competenties bij elkaar optelt, heb je een gigantisch kenniscentrum bij elkaar. Onze kennis is nog te weinig geregistreerd, maar daarom zijn we nu bezig met gestructureerd kennisbeheer. Wie heeft welke projecten al achter de rug, heeft ervaring waarin, enzovoort? Dat zorgt soms voor verrassende resultaten. Wij staan niet bekend om onze expertise in de gezondheidssector, maar als je navraag doet, blijkt 25 procent van onze mensen al projecten te hebben uitgevoerd in de gezondheidssector. Een kwestie van perceptie dus. Daar moeten we aan werken. Wat is jullie voornaamste doelstelling? We moeten de referentie worden. We hebben de schaalgrootte, we moeten nu inspelen op de consolidatie. Over enkele jaren moet dat beginnen te renderen. Wij moeten in staat zijn om de grootste projecten aan te pakken, doordat wij zoveel competentie vergaren in één bedrijf. Wij zijn een kennisbedrijf. Alles bij elkaar geteld zit hier manjaar ervaring. Informatie- en technologiediensten zullen in de toekomst in the cloud worden aangeboden, zoals een aannemer sleutel op de deur komt bouwen. De klant maakt een lastenboek op, de aannemer voert uit. Zo ook moet het met Software as a service gaan. Die structuur moeten wij met RealDolmen kunnen aanbieden aan iedere speler in de markt. Wij bieden alle gebruiksdiensten aan en de klant betaalt ons voor alle gebruikte software die wij ter beschikking stellen. Daar gaan we zeker naartoe. RealDolmen moet op termijn de globale pakketbeheerder worden voor voldoende grote bedrijven in een straal van zowat 400 km rond Brussel. Hoe stimuleer je engagement in je bedrijf? Dat is heel moeilijk, ik heb er nog altijd geen toverformule voor. Ik probeer een cultuur te creëren die mensen stimuleert om tegendruk naar boven toe te geven. Ik rekruteer op basis van vijf criteria: er moet passie zijn, een positieve energie, een zekere assertiviteit die de kandidaat in staat stelt een goede open discussie te Tachtig kwartalen voor Amerikanen Bruno Segers ( 1958) is afgestudeerd als industrieel ingenieur sterkstroom aan de industriële hogeschool Iham, nu de Hogeschool Antwerpen (Artesis), maar had voordien ook drie jaar burgerlijk ingenieur gestudeerd, zij het zonder resultaat. Ik heb grote bewondering voor mensen die techniek en theorie bundelen, maar burgerlijk was niets voor mij. Ik ben een doener, geen denker. En familiaal was ik voorbestemd om een vlakke carrière door te maken in de kaderpool van Ebes, maar na acht maanden ging ik er weg. Ik verhuisde naar Agfa, later naar Digital, EDS, Oracle, Lotus en ten slotte Microsoft. Twintig jaar werkte ik voor Amerikaanse bedrijven. Eigenlijk zijn dat tachtig kwartalen, want elke drie maanden opnieuw moeten je resultaatscijfers er keer op keer liggen. Al die jaren in de software heb ik midden in het werkveld gestaan, internationale ervaring opgedaan en uiteindelijk kan je één en één wel optellen. Ik hou niet van headquarter s people die geen binding hebben met de werkrealiteit en ik mag zeggen dat ik zelf ruimschoots kan terugvallen op ervaring in the field. Na Microsoft ging ik me bezighouden met Belgische start-ups en kwam ik als consultant bij Real Software terecht. Enkele jaren later stapte ik als CEO in het nieuwe project van dit fusiebedrijf. DVE voeren op een constructieve manier, een goed evenwicht tussen IQ en EQ, en zeker belangrijk is dat de kandidaat structuur heeft, geen chaoot is. Zuiver op cv rekruteer ik niet, maar vroeger kon je in een handgeschreven cv wel zien hoe iemand structureert. De chaoten haalde ik er zo al uit, maar tegenwoordig worden cv s door websites gefabriceerd. Een factor als jeugdbeweging, sportclub of presidium in de studententijd speelt altijd mee in mijn oordeel. Teamplay is belangrijk. Ook belangrijk is de werkomgeving te kunnen kaderen in een internationale context of toch minstens een idee daarvan hebben. Te veel mensen blijven helaas te lang onder de kerktoren wonen. Waarom bevindt uw bureau zich op de begane vloer vlak naast de centrale inkomhal, met een grote glazen wand? Ik wil dicht in de buurt van de werkvloer zitten. Ik verfoei algemeen directeurs die blijven praten over veranderingen en vernieuwingen, maar wel al tien jaar in hetzelfde bureau op de hoogste verdieping van het gebouw zitten. Die signaalfunctie is belangrijk. Hier zie ik een beetje het komen en gaan van de mensen, ik kan meteen ook wat indrukken opdoen. Zo kan ik ook meteen wat drive inschatten aan hun lichaamstaal. Tekst: Dirk VANDER ELST Foto s: REALDOLMEN Eiland in het midden van de Semois Als 20-jarige zat ik op een eiland in het midden van de Semois met een scoutsleidersgroepje van zes jonge gasten, zegt Segers. Zeer divers, de ene kon dit, de andere dat. Ik had het geluk dat ik die gasten kon meetrekken, dat was eigenlijk de eerste keer dat ik een team leidde. We hebben 28 jongverkenners een schitterend kamp bezorgd. We hebben daar iets neergezet, de omstandigheden zaten mee. Later heb ik beseft dat dat professioneel ook moet kunnen: met een team iets moois neerzetten vanuit het niets. Vandaag heet dat waardecreatie. Daarom blijf ik teamplay vandaag zo belangrijk vinden. Eigenlijk ben ik constant voor mezelf op zoek geweest naar het juiste project en het juiste team. Bij de Amerikaanse bedrijven heb ik tot mijn scha en schande moeten ondervinden dat dat niet werkt. Elke drie jaar verandert je team. Ik heb jaren geleden besloten om niet meer voor een Amerikaanse multinational te gaan werken. DVE I-mag maart

9 samenleving SAMENLEVING Ratten als technologie Scherpe reukzin van ratten biedt nog veel meer commerciële mogelijkheden ANTWERPEN. De mislukte aanslag van een Nigeriaan op kerstdag op de vlucht Amsterdam-Detroit leidde tot verstrengde veiligheidscontroles en -procedures. De Amerikaanse president Obama gaf meteen opdracht om te investeren in nieuwe apparatuur en controlemechanismen op luchthavens en aan de grenzen. Onze ratjes hadden die jongen er zo uitgehaald. Wat die allemaal aan springstof bij zich had! Het is onwaarschijnlijk, stelt Mic Billet. Hij is 'mzee Apopo', de man die de ontmijningsorganisatie mee oprichtte. De AntiPersoonsmijnen Ontmijnende ProductOntwikkeling klinkt ietwat ongemakkelijk. Apopo bekt beter. Toch is de kerntaak van de vzw inderdaad om antipersoonsmijnen na een conflict op te sporen en te neutraliseren. Zodat de velden in de betrokken landen weer vrijkomen voor landbouw, voetbal of gewoon om er zorgeloos te kunnen wonen. Want dat is vaak de oorzaak van een haperende wederopbouw, zo vertelt professor Billet, verbonden aan de Universiteit Antwerpen. Mijnen blij- ven decennia na een conflict liggen. Geen enkel leger haalt ze uit de grond, als de oorlog gedaan is. Maar de burgers blijven zitten met het permanente risico dat ze voor hun leven worden verminkt, als zo n mijn afgaat. Logisch dus, dat ze verhuizen: ze gaan op de vlucht, maar komen vaak terecht in vluchtelingenkampen, in prostitutie of in terroristenlegers. Dan is er geen sprake meer van hun normale gemeenschapsstructuur, die veiligheid en autoriteit biedt. Het is meteen ook een verwijzing naar de vluchtelingenproblematiek in Europa. Die mensen komen dan terecht in de migratiestromen naar het Westen, met alle gevolgen vandien, zucht hij. Wij 9 I-mag maart 2010

10 Rat in de semi-automatische cirkel in het laboratorium. proberen het fundament van het probleem aan te pakken, zodat ze hun leven opnieuw kunnen opbouwen in hun eigen land. Herorats Apopo gebruikt ratten voor die ontmijningstaak. Dat zijn géén kamikazeratten, die zoals honden ingezet worden om als kwaliteitscontrole over het veld te lopen met de kans dat ze in de lucht vliegen. De ratten zijn helden, die het eigenlijke ontmijningswerk zelf doen, samen met hun trainervrienden. Eigenlijk is het een samenwerking van drie capaciteiten. De mechanische capaciteit: terreinbereidende machines, zoals een bushcutter, halen de storende plantengroei uit de grond. Maar dat kan enkel nadat de mensen van de ontmijningscapaciteit, nog altijd met hun metaaldetector, eerst een veiligheidslijn maakten. Vaak op hun knieën halen ze minutieus elke mijn of kogelhuls die op de lijn ligt, uit de grond. Vandaaruit kan de bushcutter zijn arm in het veld steken. Of kunnen de ratjes, de detectiecapaciteit, hun werk doen. De ratten lopen in feite heen en weer tussen twee veiligheidslijnen. Vastgebonden aan een koord, loopt elke rat tussen twee trainers op de veiligheidslijn. Die lijnen zorgen ervoor dat elke centimeter van het veld besnuffeld wordt. Ze noteren daarbij het gedrag van de rat. De ene rat drentelt liever wat rond een mijn in plaats van echt duidelijk te krabben. Met ratten ontmijnen we tweeduizend tot drieduizend vierkante meter per dag tegen de luttele prijs van één dollar per vierkante meter. De internationaal aanvaarde prijs ligt op drie dollar. Krabben is het teken dat ze TNT ruiken, verklaart Billet. Dat betekent nog niet dat de mijn daar effectief ligt. We nemen een marge van zo'n vier vierkante meter. De ontmijners komen erbij, analyseren die paar vierkante meters en brengen de mijn meestal tot ontploffing. Want het gebeurt maar al te vaak dat mijnen uit de buurt afgaan, op het moment dat de ontsteking van eentje onschadelijk wordt gemaakt. Antipersoonsmijnen zijn criminele wapens, ze dienen niet om te doden, maar om zoveel mogelijk mensen te verminken. Op die manier ontmijnen de teams tot tweeduizend vierkante meter per dag. Drieduizend vierkante meter kan ook. En dat tegen de luttele prijs van één dollar per vierkante meter. De internationaal aanvaarde prijs ligt op drie dollar. Ratten zijn de efficiëntste en goedkoopste ontmijningsmethode, waarvoor de plaatselijke bevolking zelf kan worden opgeleid. Wij stellen zestig mensen tewerk in Tanzania. In Mozambique plande de vzw om vier miljoen vierkante meter te ontmijnen op zes jaar. De kans is groot dat ze een jaar eerder klaar zijn door de zogenaamde landrelease. Op basis van een grondige studie met interviews over waar ongelukken gebeuren, hoe en wanneer, lokaliseren ze veel preciezer waar militairen de mijnen I-mag maart

11 SAMENLEVING TBC kun je ruiken Tuberculose is een zeer besmettelijke ziekte die veroorzaakt wordt door de bacterie mycobacterium tuberculosis (of kochbacil). Verrassend maar waar: de ratten ruiken die bacterie, zonder dat ze er zelf ziek van worden. In de meest effectieve lijnopstelling snuiven ze aan honderden fluimen van tbc-patiënten. Per week halen de dieren er tien tot soms vijfentwintig stalen op vijfhonderd uit, die besmet zijn met tbc terwijl de ziekenhuislaboratoria ze als negatief analyseerden. Bedenk daarbij dat elke tbc-lijder op zijn beurt vijftien nieuwe patiënten besmet per jaar en je weet welk effect hun werk heeft op mensenlevens, benadrukt professor Billet van de vzw Apopo. En ze zijn bijna twintig keer zo snel. Op vijfentwintig minuten doen ze het werk waar een labo van acht hooggespecialiseerde onderzoekers een volledige werkdag van acht uur mee bezig is. LJ hebben gelegd. Zo wordt een groot deel van verondersteld gevaarlijk gebied vrijgegeven. In principe neem je dan een groter risico, maar de resultaten zijn er én je bespaart weer heel wat kosten. Voor landen als Mozambique, die voor het betalen van de ontmijning volledig terugvallen op steun van buitenlandse overheden, zoals onze Vlaamse en federale overheid, betekent dat een groot verschil. Geurenboeket De verschillen in geur op een mijnenveld zijn even groot als complex. Van een bordje groenten dampen al tot duizend geuren, laat staan wat je terugvindt op een mijnenveld. Maar onze ratten halen de explosieve stof TNT uit dat bord vol lekkers. Tot een nanogram aan TNT ruiken ze erdoor. Dat komt omdat de molecule haar weg vindt door welke stof ook. Of je het nu inpakt in ijzer, hout of plastic, het zal toch vrijkomen en de omgeving na drie maanden al contamineren, aldus de professor. Het is die vervuiling in de omgeving rond de mijn, die de rat opspoort. En hij doet dat ook alleen maar in ruil voor een mals stukje banaan. De dieren worden in pure Pavlov-stijl getraind voor hun job. Elke keer dat ze krabben en er zit dan inderdaad TNT in het testcontainertje, worden ze beloond met een klikgeluid en een portie eten. Als ze fouten maken, negeren de trainers dat. In het laboratorium krijgen de leerlingen de samples in een aantal opstellingen gepresenteerd. In de gewone lijnopstelling zit om de dertig centimeter een gat, waaronder de geurcontainertjes zitten die in een batterij getest worden. Een opstelling aan de muur opent de gaatjes een voor een, zodat er misschien minder vermenging van geuren is, maar de trainers moeten meer de omgeving aanraken. Recent ontwikkelde de organisatie nog een semiautomatische cirkel, waar de rat zelf het mechanisme van beloning activeert. Maar de cirkel is te duur en geeft nog steeds niet dezelfde goede resultaten als de lijnopstelling. De resultaten van de ratten worden vergeleken met die van de gaschromatograaf. Die geeft nanogrammen van de stof aan, al kan de rat nog veel kleinere moleculen ruiken. De dieren worden in pure Pavlov-stijl getraind voor hun job. Elke keer dat ze krabben en er zit dan inderdaad TNT in het testcontainertje, worden ze beloond met een klikgeluid en een portie eten. De toestellen staan in het uitgebreide laboratorium aan de Tanzaniaanse universiteit van Mgorogoro. Microwave extraction setups, gaschromatograaf-nitrogen Phosphorusdetectoren of massaspectrometers helpen niet alleen bij het wetenschappelijk onderzoek naar olfactorische parameters, ze controleren ook de ruimten en dieren waarmee gewerkt wordt. En dat is nodig, lacht Billet. We maakten het mee dat de ratten bijna feilloos alle TNT uit de teststalen haalden, terwijl dat normaal gezien rond de achtenzeventig procent ligt. Ze haalden er gewoon de geur uit van de man die de containers klaarmaakte: die raakte alleen de stalen met TNT aan! Gaandeweg evolueren de dieren dan naar testvelden, waarvan maar één man weet waar de mijnen verborgen liggen om te eindigen bij het echte werk. Voor elke opdracht moeten de ratten officiële examens afleggen, afgenomen door de ont- mijningsautoriteiten van het land. Het feit dat een rat niet alle mijnen opspoort, is geen probleem. Twee dieren samen ruiken wel voor 100% en bij twijfel wordt er een derde rat bijgehaald. Dat alles is nog steeds goedkoper en efficiënter dan vele andere methodes. Dat goedkoop is ook belangrijk voor alle producenten van hightech opsporingsmateriaal. De subsidiëring van ontmijningswerk door internationale actoren valt sterk terug. Infrarood, beeldvorming, laser, eender wat, de hype is voorbij. En landen die het vaakst met mijnen te maken krijgen, kunnen zoiets zeker niet betalen. Er zijn veel mogelijkheden in de commerciële sector maar niemand wil de nodige investeringen doen Commerce De sterke neus van de ratten kan niet alleen ingezet worden in de ontmijningswereld. Er ligt een heel scala aan mogelijkheden in de commerciële sector. De beveiliging van luchthavens door de controle van individuen op de risicolijst. Of gewoon door hen langs de koffers op de band te laten lopen, op zoek naar de geur van springstoffen. De dieren kunnen getraind worden op andere geuren. Denk aan tabak en hoeveel miljarden euro's aan taksen de staat jaarlijks misloopt door smokkel. Tabak en cannabis zijn dan nog de gemakkelijkste geuren, iedereen kan ze ruiken. Terwijl Apopo bewezen heeft dat de voor ons geurloze nanomolecules geen probleem zijn voor de rat. Maar we vinden nog geen bedrijven die de nodige investeringen willen doen. We moeten ons laboratorium wel even laten uitdenken op welke manier we de bestaande procedures en opleidingsmethoden aanpassen aan de respectievelijke toepassing. Ik begrijp die desinteresse totaal niet. Het kan dat de idee om ratten in te zetten als technologie nog te revolutionair is. Of dat de sectoren nog wat onzeker zijn over de wetenschappelijke verklaring van de voorbeelden uit de praktijk. Maar de eis van Apopo, dat de organisatie met de nieuwe researchresultaten zelf opnieuw geld kan verdienen om het vervolgens in het ontmijningsgebeuren te investeren, kan ook wel eens een brug te ver zijn voor de commerce. Tekst: Lisbeth JASPERS Foto s: APOPO 11 I-mag maart 2010

12 samenleving Naar drastische oplossingen voor de CO2-uitstoot Ing. Serge de Gheldere gaf al 200 presentaties als ambassadeur van Al Gore BRUSSEL. Serge de Gheldere (42) is als industrieel ingenieur zeer actief op drie fronten. Hij is gastprofessor aan Groep T in Leuven. Sinds 2006 is hij de Vlaamse klimaatambassadeur van Al Gore: Serge heeft er al meer dan tweehonderd presentaties op zitten, die gebaseerd zijn op Gores film An Inconvenient Truth. Maar zijn echte job is zaakvoerder van Futureproofed, een bedrijf waarmee de Gheldere en vier collega-ingenieurs een totaaloplossing bieden voor ondernemingen die hun CO2-uitstoot drastisch willen verminderen. Duurzaamheid en ecodesign zijn de rode draad. Het unieke aan de aanpak van Futureproofed is dat het bedrijf geen doemscenario s ophangt, maar erop wijst dat duurzaam ondernemen geen geld kost, maar opbrengt. Het is dan wel vijf voor twaalf voor ons klimaat, maar juist omdat er tot nu toe zo weinig structurele maatregelen zijn genomen, zijn de mogelijkheden voor verbetering legio. En ook voor ingenieurs ziet de Gheldere een zeer belangrijke rol weggelegd. Tegen 2040 of 2050 moet ons doel inzake duurzaamheid met factor 10 verbeteren, op het vlak van gebouwen, transport, voeding en andere industriële activiteiten, beweert hij. Dat vraagt om meer uitleg. Zijn verhaal begint in 1992, het jaar waarin hij bij Groep T afstudeert als industrieel ingenieur elektromechanica. Ecodesign Na mijn Wetenschappelijke B in Kortrijk ben ik naar Groep T in Leuven gegaan, hoewel het PIH (het huidige HOWEST, nvdr.) op twintig meter van mijn deur lag. Ik was onder de indruk van een reclamebrochure van Groep T. Ik vond dat hun studieaanbod afweek van de klassieke ingenieursopleidingen, met een mix van 70 procent pure ingenieursstudie, 10 procent communicatie en 20 procent management. En dat heeft me overtuigd: als je ooit in een bedrijf komt, krijg je met management te maken. Toen ik afgestudeerd was, heb ik aan de K.U.Leuven nog een master Polymer and composites engineering behaald, toen nog een postacademische opleiding, nu een master. Je gaat dan zeven jaar aan de slag bij Baxter in Nijvel. Dat stond ver af van je huidige professionele activiteiten? Klopt. Ik werkte er op de afdeling onderzoek en ontwikkeling. Een heel boeiende periode. Ik heb mee aan de wieg gestaan van een systeem dat ervoor zorgt dat bij bloedtransfusies de patiënt niet besmet kan worden door een bloedziekte van een donor. Dat waren de tijden van aids, hepatitis C en de ziekte van Creutzfeldt-Jakob. Tijdens mijn zeven jaar bij Baxter heb ik ook anderhalf jaar in Chicago gewerkt en gewoond. We moesten het concept uittekenen voor bloedzakjes op een bepaalde schaal en we produceerden ze in een prototypefase. Zodra ze produceerbaar waren, moesten we die technologie naar Europa overbrengen, om ze hier dan klinisch uit te testen. Wanneer ben je dan op het idee gekomen om met ecodesign te beginnen? Ik ben bij Baxter in de beste verstandhouding weggegaan. Maar het ging er traag, men gaat er terecht zeer voorzichtig te werk. Ik had het hele proces meegemaakt en was stilaan geïnteresseerd in een job waarbij het allemaal wat sneller gaat en waarbij ik ook meer het effect van mijn eigen inspanningen kon zien. In 2000 raakte ik op een feestje met een vriend van mijn broer aan de praat: je zou iets met ecodesign kunnen doen, zei hij. Ik vond het, zeker voor een ingenieur, een cool idee. Een doodgewone stoel kun je ergonomisch, ecologisch én aantrekkelijk maken. Reduceer de productie-energie met vijftig procent en gebruik voor zeventig procent gerecycleerd materiaal. In 2000 is het dan zo ver. Je start met Futureproofed in Leuven. Merkwaardig I-mag maart

13 SAMENLEVING De musts van Serge de Gheldere Wie als ingenieur geïnteresseerd is in duurzaam ondernemen en in het terugdringen van de CO2-uitstoot, krijgt van Ing. de Gheldere drie leestips mee. Een website over een jaarlijkse conferentie in Californië, waar meer dan duizend sprekers een speech van achttien minuten houden. Niet om hun boek te promoten, maar om hun eigenzinnige visie te geven op onder meer global issues, zoals de klimaatproblematiek. Onze keuze, het nieuwe boek van Al Gore, Uitgeverij J.M. Meulen - hoff. Thinking in systems, Donella Meadows, Uitgeverij Chelsea Green, Een geweldig breed, levendig, boeiend, visionair klein boekje over het systeemdenken en het oplossen van problemen, van mondiale tot persoonlijke. WVB Ing. Serge de Gheldere MSc. is dat er geen link is met het soort werk dat je bij Baxter deed. Dat klopt. De enige link is dat ik geleerd heb om het ontwikkelingsproces en de fabricage van een product van a tot z te voltooien. Ik heb er leren werken met een gecompliceerde logistieke keten: ik moest componenten gaan halen in Californië, Arkansas, Frankrijk, Italië, België. Die internationale ervaring gebruik ik nu nog. Businessplan Toch lijkt het niet makkelijk: je bent 33, je stapt in een nieuwe, vermoedelijk aantrekkelijke business, zonder ervaring. Ga je dan met een businessplan en een kloppend hart naar de bank? Neen, ik heb alles zelf gefinancierd, maar ik had wel de steun van mijn vrouw die toen een goedbetaalde job had. Want herinner je de tijdsgeest in Je hebt een cool concept, je maakt een keynote presentatie, je zet je producten op een website, het wonder van de e-commerce doet de Eigenlijk niet, we hebben een heel goed jaar achter de rug. We zitten in de luxeporest! Niemand stelde die revolutie in vraag. Een jaar later barstte de zeepbel. Als nog één procent van de bedrijven bestaat, zal dat veel zijn. Ook ik zat midden in die recessie en zonder de hulp van mijn vrouw Marie, ook industrieel ingenieur van Groep T, en mijn moeder had ik de crisis financieel niet overleefd. Ik kom niet uit een ondernemersnest, maar plotseling moest ik alles zelf runnen: huur betalen, afspreken met leveranciers, klanten vinden. Ik had mijn huiswerk veel beter moeten maken. Ik dacht mijn producten via de website te verkopen. Maar wat bleek? De klanten moeten je product fysiek kunnen zien. Ik realiseerde me dat het verkoops- We zitten in de luxepositie om te werken met ondernemingen met een, zeg maar, visionair management, dat onder meer de CO2-uitstoot wil reduceren om de juiste redenen. aspect van zakendoen me eigenlijk niet interesseerde. Ik wou meedenken in hoe dingen verbeterd kunnen worden. Dat is eigenlijk altijd mijn grote drive geweest: zorgen dat de zaken beter werken. Ik maakte ook de klassieke beginnersfouten: één groot project is binnen, maar waar blijft het tweede? Ik nam te snel mensen in dienst, maar dan was er geen geld meer voor mij. We hebben het drie, vier jaar moeilijk gehad. Wanneer is dan de kentering gekomen? Toen ik niet alleen energiezuinige verlichting en ecodesigninrichtingen moest verkopen, maar kon meedenken met de klant: hoe kunnen we zijn kantoor of bedrijf op alle vlakken beter doen draaien, hoe kan hij geld en energie besparen, en hoe kunnen we en passant de klimaatproblematiek helpen oplossen? Hoe hard voel je nu de crisis? 13 I-mag maart 2010

14 sitie om te werken met ondernemingen met een, zeg maar, visionair management, dat onder meer de CO2-uitstoot wil reduceren om de juiste redenen. Nogal wat bedrijven springen op de ecotrein. Als we voelen dat er bij de baas of de CEO of de commerciële dienst weerstand is bijvoorbeeld tegen het feit dat er een klimaatprobleem is, dan gaan we hen niet proberen te overtuigen. Er zijn genoeg wachtenden na hen die het wel om de juiste redenen willen doen. Onlangs kregen we bij een nieuwe klant de vraag: doen jullie het ook om andere redenen dan om geld te besparen voor de onderneming? Wow! Te cool: als we met onze klanten de visie delen dat we een verantwoordelijkheid hebben inzake duurzaamheid en toekomst, dan is dat een prettig gevoel. Zij zijn de mensen die hopelijk, beetje bij beetje, de ondernemingen, maar ook de maatschappij gaan veranderen én verbeteren. Ik heb het hier over klanten als Colruyt, Nike, Torfs, Bayer, VMMa, Machiels,Van Marcke, Ecover,... We geven onze klanten een soort framework waarbinnen zij strategisch kunnen plannen welke maatregelen ze wanneer willen uitvoeren om op die manier het grootste financieel en carbonrendement te kunnen halen. Negawatt Kun je een van jullie realisaties wat meer in detail uitleggen? Neem het project van het Europees Parlement, dat nu in uitvoering is. Dat is een wedstrijd waar Deloitte ons voor had gevraagd. We hebben die gewonnen tegen grote spelers, zoals Tractebel en PriceWaterhouse Coopers. Opdracht was: verminder de uitstoot van broeikasgassen met dertig procent tegen Eerst stellen we de diagnose van de carbon footprint, gebaseerd op de methode van het Frans Agentschap van Milieu die we intussen zelf verfijnd hebben. We brengen met een boekhoudkundige methode in kaart waar bij de klant de stromen van broeikasgassen zitten. Dat geeft al verrassende resultaten. Dat energie de grote slokop is, kun je verwachten. Maar in het Europees Parlement bleek dat zogenaamd ingebedde energie onder meer in pc s, beton, inrichting,... goed is voor bijna Dat had hij ideaal gevonden, ja, omdat hij al zo lang en nog constant bezig is met de vraag: hoe werkt dit het best: I wish I could find a way, to better reach people. Maar op een reünie in Amsterdam anderhalf jaar geleden met tachtig collega s bleek dat iedereen zo stilaan zijn eigen aanpassingen had gedaan. Ik heb zelfs een staande ovatie gekregen na mijn pretwintig procent van de uitstoot. En het hergebruiken van papier bijvoorbeeld, waar het Parlement dan zelf veel aandacht aan besteedt, is zo goed als onzichtbaar. In een tweede fase passen we de drie stappen van het whole system design toe. Hoe kunnen we de energie verminderen? Energie-efficiëntie, ook negawatts genaamd, is altijd de allereerste stap. Natuurlijk kunnen we spaarlampen gebruiken, maar kunnen we geen gebruik maken van daglicht? Je kunt daglicht omzetten in spotjes, zonder dat er elektriciteit aan te pas komt. Tweede stap: hoe kunnen we kunstlicht zo efficiënt mogelijk maken? Die negawatts hebben op hun beurt een synergetisch effect op andere systemen: zo is er bijvoorbeeld minder warmteproductie in de kantoren en wordt de aircofactuur kleiner. Zo kan de aircoinstallatie ook kleiner gedimensioneerd worden. En dan volgt stap drie: hoe kunnen we de verminderde vraag naar energie op een duurzame manier invullen? Het gemakkelijkste is alleen de derde stap zetten: plaats overal zonnepanelen op de daken en klaar is kees. Maar er is zoveel meer te doen in stap één en twee. Dan brengen we alles in kaart. We visualiseren alles met drie parameters. Zo veel procent van de uitstoot kan verminderd worden. Dit is het kostenplaatje: zo veel honderd euro per ton gespaarde energie én we geven een eigen parameter die aangeeft hoe haalbaar de maatregelen zijn. Dat geeft aan onze klanten een soort framework waarbinnen zij strategisch kunnen plannen welke maatregelen ze wanneer willen uitvoeren om op die manier het grootste financieel en carbonrendement te kunnen halen. Al Gore Je hebt er sinds 2006 nog een tweede job bij. Je bent ambassadeur van Al Gore en zijn Inconvenient Truth? Mijn interesse voor de problematiek was aangewakkerd door de conferentie Doors of perception in Amsterdam over design, internet en nieuwe creatieve bewegingen. Dat was in november van het jaar Nadien heb ik via een webcast een lezing van Gore van anderhalf uur gezien. Dat was een kantelmoment. Ik kreeg de beelden van de gletsjers te zien, maar ook de grafieken van de CO2-uitstoot over de laatste jaar en hoe we daar nu meer dan dertig procent boven geraakt zijn. Via zijn website liet Al Gore weten dat hij duizend mensen wereldwijd wou opleiden om zijn ideeën te verspreiden. Ik Zo zien de aanwezigen dat het mogelijk is om tegen 2020 een teruggang van meer dan dertig procent emissie te realiseren. En vooral: dat ze er méér geld mee kunnen verdienen dan door helemaal niets te doen. De slides van Al Gore focussen nog altijd op het probleem. Ik focus op de oplossingen. ben twee, drie dagen met het invullen van de sollicitatie bezig geweest. Bij de eerst selectie was ik er niet bij. Ik heb me dan opnieuw kandidaat gesteld met de melding dat ik Al Gore wou ontmoeten. Ik had net een boekje over passiefhuizen gemaakt en wou hem daarover een en ander uitleggen. Toen kreeg ik bericht dat ik aanvaard was, achteraf bleek uit een selectie van een achtduizend aanvragen. Alle 150 ambassadeurs hebben toen drie dagen training gekregen van Al Gore zelf, bijgestaan door een wetenschapper, in het Hilton Hotel in Nashville. Bedoeling was om ons, slide per slide, de presentatie van Al Gore eigen te maken. Ondertussen hebben meer dan drieduizend mensen de trainingen gevolgd. Hadden of hebben jullie een contract om zoveel mogelijk presentaties te geven? Van ons werd verwacht dat we tien presentaties per jaar zouden geven. Ik dacht: hoe ga ik dat klaarkrijgen? Uiteindelijk heb ik dankzij de media-aandacht niet zelf moeten rondbellen. Ik heb er al wellicht meer dan tweehonderd op zitten. Ik heb onlangs vernomen dat dit veruit het meeste aantal is van al mijn collega s van The climate project. Ik wil het in de nabije toekomst ook rustiger gaan doen, omdat voor het ogenblik mijn leven niet meer in balans is. Ik heb deze week bijvoorbeeld weer vier presentaties gegeven. Moeten jullie de inhoud van Al Gore minutieus volgen? I-mag maart

15 SAMENLEVING sentatie. Ik heb accenten gelegd op de kans die de klimaatcrisis ons biedt om de fundamenten te leggen van de volgende industriële revolutie. Ik toon veel voorbeelden van oplossingen en eigen projecten en ervaringen. Zo zien de aanwezigen dat het mogelijk is om tegen 2020 een teruggang van meer dan dertig procent emissie te realiseren. En vooral: dat ze er méér geld mee kunnen verdienen dan door helemaal niets te doen. De regelmatig geüpdatete slides van Al Gore focussen nog altijd op het probleem. Ik focus op de oplossingen. En dat is nu net de missing link in het hele ecoverhaal. Het is een huizenhoog cliché dat economie en ecologie hand in hand gaan. Maar als je kunt aantonen wat je zelf hebt kunnen Store voor energievriendelijke oplossingen voor warmte en water. Voor Van Marcke in Zaventem werkte Ing. de Gheldere het project Big Blue uit: een soort Apple realiseren en zelf becijferd hebt, dan kan het debat een nieuwe wending krijgen. Ingenieurs Hoe zie je de rol van de ingenieurs in dat hele verhaal? Historisch gezien brengt een ingenieur incrementele of bijkomende veranderingen aan bestaande dingen aan. Neem een motor. De ingenieur wil die vijf tot tien procent beter maken. Over tien jaar zal de volgende ingenieur zeggen: wat kan ik er nog aan verbeteren? Op den duur krijg je een opeenvolging van kleine incrementele verbeteringen, maar het geheel waarbinnen die motor moet functioneren, wordt uit het oog verloren. Als je een echte doorbraak naar duurzaamheid, efficiëntie en rendabiliteit wilt bereiken, moet je je durven afvragen: is dit nog een geldig model? Twee ingenieurs, de Koreaan Eng Lock Lee en de Nederlander Jan Schilham, zijn zo tewerk gegaan voor de Amerikaanse tapijtenmaker Interface, op alle vlakken de spits in duurzaam ondernemen. Ze moesten een fabriek bouwen Als je een echte doorbraak naar duurzaamheid, efficiëntie en rendabiliteit wilt bereiken, moet je je durven afvragen: is dit nog een geldig model? met een groot aantal leidingen voor transport van viskeuze vloeistoffen en gassen. Door de diameter van de leidingen groter te maken dan de conventionele en door de leidingen rechter te maken met minder bochten, kwam er minder wrijving vrij om die vloeistoffen en gassen te verpompen. Daardoor nam het aantal pompen en motoren drastisch af. Ze hebben als het ware het gebouw daarrond ontworpen. Ze hebben het geheel durven bekijken, met als resultaat dat de bouwkosten van de plant vanaf dag 1 lager waren dan voor een conventionele plant. Bovendien realiseerden ze een energiebesparing van 93 procent. Ze zijn dus beter gaan produceren met een factor 10. Ons doel voor verbetering naar duurzaamheid moet tegen 2040 of 2050 een factor 10 zijn voor gebouwen, transport, voeding en andere industriële producten. Dat lijkt gigantisch, want we hebben zoveel moeite gehad om de Kyoto-norm te halen. Maar het is zo traag gegaan, omdat we veel te lang met incrementele verbeteringen bezig zijn geweest. Er is nog oneindig veel marge om te gaan verbeteren, als we de systemen in zijn geheel durven bekijken. Tekst: Wilfried VANDEN BOSSCHE Foto s: FUTUREPROOF/ED - Michel WIEGANDT De ecologische voetafdruk van Serge de Gheldere De vijf ingenieurs van Future - proofed verplaatsen zich met een Brompton plooifiets en met het openbaar vervoer of met een Toyota Prius. Pseudo -vegetariër Groene stroom vanaf dag 1. Momenteel huisisolatie met coating die ook afwerking is. Energie - monitor, energievriendelijke verwarming, verlichting en toestellen, ecologische materialen, zonneboiler, zonnepanelen. In bestelling: Tesla Model S. elektrische auto, prijscategorie Re - nault Espace. Range: 480 kilometer. Plaats voor 5 volwassenen en 2 kinderen. WVB 15 I-mag maart 2010

16 centra Studeren in Zuid-Afrika Grootste universiteit ter wereld telt ruim studenten De hoofdcampus in Pretoria van Unisa, de Universiteit van Suid-Afrika. BRUSSEL. Sinds het einde van de Apartheid in 1994 is de instroom aan het Zuid-Afrikaans hoger onderwijs flink toegenomen. Er schreven zich ook veel meer buitenlandse studenten in. Bij de aanvang van het huidig academiejaar waren het er ruim Onder hen ook Vlamingen. Vlaamse studenten industrieel ingenieur gingen tot voor kort eerder met mondjesmaat in Zuid-Afrika studeren. Maar ook dat behoort tot het verleden. De belangstelling gaat in stijgende lijn. Al twijfelen sommigen nog uit angst voor het onbekende. De komende maanden staat Zuid-Afrika volop in de belangstelling, want van 11 juni tot 11 juli vindt er het wereldkampioenschap voetbal plaats, waarvoor 32 landen zich kwalificeerden. De openingswedstrijd en de finale vinden plaats in het reusachtige stadion van Johannesburg. Multicultureel Zuid-Afrika is op weg om een van de toplanden te worden, als het erover gaat buitenlandse studenten aan te trekken. Dat is een van de besluiten na een gesprek met Ph. D. Van Zyl de Villiers, general mana-! Van onze hoofdredacteur ger research and development van Necsa (South-African nuclear energy corporation) in Pretoria. Het eerste deel van het interview met hem verscheen in I-mag oktober Na jaren van strijd kon Zuid-Afrika zich in 1994 bevrijden van het Apartheidsregime en kreeg het de kans een grote rol te spelen in de rest van Afrika en de wereld. Het heeft immers zeer veel te bieden. Het is zo groot als Spanje en Frankrijk samen, of zeventien keer België én Nederland. Het telt 49 miljoen inwoners (79% zwarten, 9% I-mag maart

17 ONDERWIJS Het onderwijs onder de zwarte bevolking had sterk te lijden onder de Apartheid. De Bantu Education Act van 1953 beperkte drastisch hun onderwijs. Studenten mochten enkel naar een universiteit van hun eigen kleur. blanken en 12% kleurlingen en Indiërs). De nieuwe grondwet, van kracht sinds april 1994, verdeelt het land in negen provincies. Voordien waren het er vier. De elf officiële talen zijn naast het Engels en het Afrikaans negen Bantoetalen. Dertien procent van de bevolking spreekt Afri - kaans. Op mijn vraag vindt het gesprek ook hoofdzakelijk in het Afrikaans plaats. Als ik aan de uitspraak van sommige woorden twijfel, antwoordt Van Zyl doodreg, wat zoveel betekent als heel goed. Rond 1700 werd voor het eerst het woord Afrikaner in de mond genomen, zegt Van Zyl. Het verwees naar een in Zuid- Afrika geboren blanke persoon. Zuid-Afrika heeft een scala aan culturen en religies. Vaak komen die tradities van slaven uit India, Madagaskar, Indonesië, Maleisië en West- en Oost-Afrika. De minerale rijkdommen trokken duizenden migranten aan uit andere delen van Afrika, Azië, Amerika en Europa. De West-Kaap was destijds het gebied van de grote slavenbezitters. De voorouders van de Indiërs werkten er op de suikerplantages in Natal aan de Oostkust van Zuid-Afrika. VOC Zuid-Afrika, is samen met Oost-Afrika, de wieg van de mensheid. De oudste menselijke fossielen dateren van ruim 2,5 miljoen jaren geleden. De bosjesmensen waren jagers in bergachtige gebieden (de San) en veedrijvers in de Zuidelijke Kaap (de Khoikhoi). De Portugezen waren de eerste Europe - anen die rond 1485 voet zetten op de Zuid- Afrikaanse bodem. Tien jaar later ontdekte Vasco da Gama de route naar Indië via Kaap de Goede Hoop. Rond 1600 werden diverse handelsondernemingen samengevoegd tot de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC), die in de 17de en 18de eeuw uitgroeide tot een succesvol Nederlands handelsbedrijf. De Hollanders bemachtigden in die tijd voedsel via ruilhandel met de Khoina. In 1652 bouwde de Hollander Jan Van Riebeeck op de Kaap een tussenstation (verversingsstation) voor de VOC. De inheemse Khoina, die aanvankelijk blij waren met de nieuwe handelsmogelijkheden, telden al vlug niet meer mee. Sommigen gingen voor de blanken werken, anderen sloegen op de vlucht voor de ingeweken Hollanders. De oorspronkelijke Kapen - aren werden door de kolonisten Hotten - totten (stotteraars) genoemd. Steeds meer kolonisten trokken in de loop der jaren naar het binnenland. Ze lieten de plaatselijke bevolking op hun uitgestrekte boerderijen als slaaf werken. De VOC was inmiddels zo machtig geworden dat ze verdragen mocht sluiten en er een eigen leger en vloot mocht op na houden. In 1798 hield ze feitelijk op te bestaan. Een van de redenen was de toenemende Engelse en Franse concurrentie, maar ook wanbeleid en corruptie. Hugenoten In 1688 kwamen de eerste Franse hugenoten (protestanten) op Kaap de Goede Hoop aan. Lodewijk XIV had de Franse aanhangers van Calvijn definitief tot ongewenste persoon verklaard. Zuid- Afrika heeft het ontstaan van de wijncultuur in grote mate aan de aldaar gevestigde hugenoten te danken. Veel Afrikaners stammen van de hugenoten af met bekende achternamen als De Klerck, Du Toit, Malherbe, de Villiers, enz. Onze gesprekspartner Van Zyl (spreek uit van Zijl) de Villiers is een verre nazaat van de hugenotenfamilie en de wijnboer Jan de Villiers die 300 jaar geleden landgoedeigenaar was in Zuid-Afrika. Over Zuid-Afrikaanse wijnen weet Van Zyl heel wat te vertellen. Dat ze lekker zijn staat vast. Maar de geschiedenis van de Zuid-Afrikaanse wijnen ligt hem evenzeer na aan het hart. Zoals die van de pinotagewijnen, die rond 1925 werden ontwikkeld door Abraham Perold, een Duitse ingenieur chemie, die in Stellenbosch, Zuid-Afrika, was komen wonen en daar aan de universiteit uit een kruising van de pinot noir uit de Bourgogne en de cinsaut een unieke Zuid-Afrikaanse druivensoort ontwikkelde die de naam pinotage meekreeg. Pas begin de jaren 1960 werd de eerste commercieel vervaardigde pinotagewijn op de markt gebracht. Pinotage groeit maar op beperkte schaal in Zuid-Afrika, namelijk rond Stellen - bosch. In 1795, na de Franse Revolutie, bezetten Britse troepen de Kaap. Met financiële steun van de Britse overheid kregen ze land toegewezen. Duizenden Britten, de meesten zonder agrarische ervaring, vestigden zich met hun gezinnen als boer aan de zuidoostkust. Maar velen gaven de voorkeur aan het stadsleven en stichtten er bloeiende handelscentra, zoals in Grahamstown, dat een grote concentratie aan ambachtslui heeft. De stad heeft een vijftigtal kerken, historische musea en een universiteit. Apartheid Tussen 1948 en 1990 werd het sociale en politieke systeem van rassenscheiding ingevoerd. De huidskleur bepaalde waar men mocht wonen en werken. Mensen van verschillend ras mochten niet met elkaar huwen of seksuele relaties hebben. In de zogenaamde blanke leefgebieden kregen de zwarte Zuid-Afrikanen de status van gastarbeider. In 1961 werd het land uitgeroepen tot Republiek van Zuid- Afrika. De Apartheid bepaalde ook waar en op welk niveau kinderen onderwijs mochten krijgen. Antiapartheidsactivisten, onder wie Nelson Mandela, werden op Robbe - neiland levenslang opgesloten. In 1990 werd hij vrijgelaten. In 1991 kondigde pre- 17 I-mag maart 2010

18 ONDERWIJS Vlaamse studenten industrieel ingenieur die in Zuid-Afrika enkele maanden willen studeren, zijn zeker welkom. Jaren geleden kwam ik als Zuid-Afrikaan in Vlaanderen studeren. Ik leerde een continent kennen met een hoger onderwijs, dat van honkvaste structuren houdt. Ing. Noël Lagast MSc en Ph. D. Van Zyl De Villiers. sident De Klerk aan dat de apartheidsbeweging zou worden afgeschaft. Na de eerste democratische verkiezingen van april 1994 werd Nelson Mandela de nieuwe president van Zuid-Afrika. In 1999 volgde Mbeki hem op en nu is Zuma president van Zuid-Afrika. Onderwijs Van Zyl de Villiers beaamt dat de economische crisis ook in Zuid-Afrika heeft toegeslagen. Armoedebestrijding is een van de prioriteiten van de regering. An - dere prioriteiten zijn behuizing, gezondheid, onderwijs, milieu en diversificatie van de energie. Armoedebestrijding is een van de prioriteiten van de regering. Andere prioriteiten zijn behuizing, gezondheid, onderwijs, milieu en diversificatie van de energie. Laat ons even verder inzoomen op het onderwijs, dat ook in Zuid-Afrika verschillende niveaus heeft: kleuter, lager, middelbaar en hoger onderwijs. Dat laatste kan men aan een universiteit of een hogeschool volgen en het werd bij het begin van de jaren 70 grondig hervormd in Zuid-Afrika. De hervorming hield een fusie in en een herschikking van universiteiten en hogescholen. Zo gingen sommige hogescholen in een universiteit op of werden ze omgevormd tot een universiteit. In 1976 werd er een wet gestemd die hogescholen tot Technikons omvormde. Sinds 1994 bieden ze de graden aan van bachelor, master en doctor, net zoals aan de universiteiten. Technikons die omgevormd werden tot universiteit, kregen de status van een technische universiteit. Ze bieden academische programma s in de ingenieurswetenschappen (2+3) aan. Met inbegrip van de TU s telt Zuid-Afrika 21 universiteiten. De grootste universiteit ter wereld bevindt zich in Zuid- Afrika. Haar hoofdcampus, ook bekend als Unisa, ligt in Pretoria. Ze telt ruim studenten waaronder duizenden studenten die uitsluitend schriftelijk onderwijs volgen. Stellenbosch is niet enkel het hart van het wijnland, maar ook de wieg van de Zuid- Afrikaanse cultuur. De universiteit van Stellenbosch dateert van 1918 en is ontstaan uit een Nederlands-hervormd theologisch seminarie uit Ze geniet internationale bekendheid. Het is een van de weinige universiteiten waar op bachelorniveau les in het Afrikaans wordt gegeven. Op masterniveau krijgen de studenten les in het Engels en dat geldt doorgaans ook voor de studies in de bachelorfase. Apartheid Van Zyl de Villiers: Het onderwijs onder de zwarte bevolking had sterk te lijden onder de Apartheid. De Bantu Education Act van 1953 beperkte drastisch hun onderwijs. Studenten mochten enkel naar een universiteit van hun eigen kleur. Studeren aan grote universiteiten, zoals die van bijvoorbeeld Kaapstad, was uitgesloten voor zwarten en kleurlingen. Pas in 1986 werden alle rassen in principe tot de universiteiten toegelaten. Voor blanken gold de leerplicht vanaf 1953, voor Aziaten vanaf 1979 en voor kleurlingen vanaf In 1985 kon 68% van de zwarte bevolking niet lezen en schrijven, tegenover 7% bij de blanken. De scholen voor de zwarten waren vaak in slechte toestand: te grote klassen, slechte leermiddelen en te lage onderwijsbudgetten. In 1990 hadden nog geen 40% van de zwarte leerlingen een diploma. Sinds het opheffen van de Apartheid subsidieert de overheid alle universiteiten. Op alle onderwijsniveaus is er nu een geïntegreerd schoolsysteem of gemengd onderwijs: zwarten en blanken samen. De regering past een positieve discriminatie toe. Leidinggevende functies gaan nu meer naar zwarten. Dat geldt zowel voor het privébedrijfsleven als voor openbare instellingen. De nieuwe rectoren van de universiteiten zijn vaak zwarten. Zo is de rector van de universiteit van Pretoria een zwarte dame. De universiteit is een grote bezigheid en daar is een goede manager voor nodig. Huidskleur speelt helemaal geen rol. Het secundair technisch onderwijs geniet geen grote belangstellig. Ingenieurs stu - dies en geneeskunde zitten daarentegen in de lift. Ingenieursstudies duren er vijf jaar. Er is natuurlijk nog veel te doen op onderwijsvlak, vooral in de gebieden die ver van dorpen en steden liggen. We hebben vele oude en verkeerde gewoonten goed te maken. Tijdens de Apartheid was men immers niet verplicht om naar school te gaan. Stokjes draaien (spijbelen) was de gewoonste zaak. Maar dat is allemaal achter de rug. De regering geeft veel geld aan onderzoek en ontwikkeling. Zuid- Afrika is een wonderbaar land dat in alle opzichten zijn weg heeft gevonden, sinds Jan van Riebeeck in 1652 de Kaappro - vincie heeft aangelegd. Vlaamse studenten industrieel ingenieur die in Zuid-Afrika enkele maanden willen studeren, zijn zeker welkom. Jaren geleden kwam ik als Zuid-Afrikaan in Vlaan - deren studeren. Ik leerde een continent kennen met een hoger onderwijs, dat van honkvaste structuren houdt. Tekst: Ing. Noël LAGAST MSc Foto s: Ing. Noël LAGAST MSc en Van Zyl DE VILLIERS I-mag maart

19 afdelingen ACTIVITEIT IN DE KIJKER > KEMPEN WATER ZUIVEREN: DE NATUUR KAN HET NIET MEER ALLEEN woensdag 24 maart 2010 Dagelijks verbruikt de gemiddelde Vlaming thuis zowat 120 liter water. Daar sta je niet onmiddellijk bij stil, als je de kraan opendraait voor een verkwikkende douche, de afwas of de was. Na gebruik is dat water in grote of minder grote mate vervuild met voornamelijk zuurstofbindende stoffen, organische verbindingen, zoals eiwitten, koolhydraten en vetten, nutriënten, zware metalen en organische microverontreinigingen of schadelijke producten, zoals het spoelwater van verf. Elke waterloop heeft van nature een zelfreinigend vermogen. Miljoenen microscopisch kleine bacteriën en waterplanten vormen samen een grote schoonmaakploeg. Bacteriën nemen de zuurstofbindende stoffen als voedsel op. Met behulp van zuurstof verbranden ze deze stoffen tot water (H2O), stikstofgas (N2) en koolzuurgas (koolstofdioxide of CO2). Water - planten nemen de nutriënten nitraat en fosfaat als voedsel op. Maar dat zelfreinigend vermogen is niet eindeloos. Het kan een beperkte hoeveelheid aan en bovendien kan het niet elke verontreiniging aan. Zware metalen en organische microverontreinigingen zijn moeilijk afbreekbaar en bijgevolg nefast voor het natuurlijke waterleven. De totale huishoudelijke vuilvracht in het dichtbevolkte Vlaanderen overschrijdt ruimschoots de grenzen van het natuurlijk zelfreinigend vermogen van de waterlopen, zowel qua hoeveelheid als qua samenstelling. Zuiveren is de oplossing! De enige manier om onze waterlopen te redden van een gewisse dood, is de zuivering van al het rioolwater in een rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI), alvorens het te lozen in de beken of rivieren. Dat vraagt een hele organisatie, want het afvalwater moet uiteraard ook nog eens vanuit de woningen op zijn zuiveringsbestemming geraken, vandaag liefst via een gescheiden stelsel, dwz. regen- en oppervlaktewater gescheiden van het afvalwater. Om het afvalwater zo efficiënt mogelijk te kunnen zuiveren moet het goed geconcentreerd zijn. Een rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) bootst in grote mate het natuurlijk proces na dat zich afspeelt in elke waterloop. Het instromend rioolwater (influent) komt op een aanzienlijke diepte in de influentput van de RWZI toe. Wanneer het water in de put een bepaald niveau haalt, wordt het eenmalig opgepompt, waarna het zuiveringsproces gravitair voortgaat. Eerst worden grof vuil en andere onoplosbare stoffen uit het water gehaald via roosters, vetvang, zandvang en voorbezinktank. Daarna blijven heel fijne of opgeloste deeltjes over, die vragen om een aerobe afbraak. Het rioolwater wordt in een selectortank gemengd met miljoenen bacteriën en andere piepkleine diertjes die wemelen in een actieve slibmassa. De bacteriën in het slib krijgen extra zuurstof die ze nodig hebben om het organisch materiaal in het rioolwater af te breken tot koolstofdioxide (CO2), stikstofgas (N2) en water (H2O). De beluchting verloopt in een RWZI sneller dan in de natuur. De laatste stap in het zuiveringsproces is de nabezinking in grote ronde nabezinktanks. Daar zakt het slib naar de bodem van de tank en het gezuiverde water (effluent) stroomt zachtjes via een overstort en een meetinstallatie naar een nabije waterloop. Het slib van de nabezinktank keert grotendeels terug naar het begin van de biologische zuivering. Er ontstaat evenwel een overschot aan slib (spuislib), waarvoor een afzet moet worden gevonden. Aquafin hanteert voor de verwerking van het overschot een strikte ecologische hiërarchie: preventie, hergebruik, coverbranding en verbranding met energierecuperatie genieten de voorkeur. Met dank aan Aquafin! Plaats: Aquafin, Rollekens 4, Hoogstraten (Minderhout). Datum: woensdag 24 maart 2010 om 14 uur stipt! Kostprijs: gratis voor VIK-leden en partner; niet-leden betalen 5 euro. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: BBKPN I-mag maart 2010

20 afdelingen ANTWERPEN 20-mrt-10 Bezoek Filliers Graanstokerij, Bachte-Maria-Leerne, 14 uur 29-apr-10 Bezoek Vondelmolen, Lebbeke, 16 uur 30-mei-10 Bezoek stad Lier, 14 uur 30-mei-10 De VIK fietst en Wommelgem fietst mee, VIK-huis, 9 uur 11-jun-10 Regionale ledenvergadering Inschrijven voor alle activiteiten: Filliers zaterdag 20 maart 2010 In 1880 kreeg Kamiel Filliers een vergunning voor een graanjeneverstokerij in Bachte-Maria-Leerne. Ambacht, traditie en vakmanschap zijn er nu in handen van de vijfde generatie. Het stokerijproces begint bij de ongemalen granen en eindigt in de fles: van korrel tot borrel. Naast de klassieke graanjenever is er een ruim assortiment fruit- en creamjenevers, likeuren en wodka. In het voorjaar van 2009 heeft Filliers zijn bekende sectorgenoot Wortegemsen overgenomen, met daarbij de distributie van kwalitatieve wijnen en spirits. Op de website vindt u een kleurrijke en uitvoerige beschrijving van het productieproces: vanaf de grondstoffen (maïs, mout, rogge, tarwe), het koken (omzetting in maltosesuiker), de gisting (alcohol en CO2), het distilleren (in distilleerkolom en alambiek). Daar worden ook al de eindproducten voorgesteld. De productie voldoet aan alle kwaliteitsnormen. Groepsrondleiding met gids met achteraf een degustatie. Plaats: Graanstokerij Filliers, Leernsesteenweg 5, Deinze (Bachte-Maria-Leerne). Datum: zaterdag 20 maart 2010 om 14 uur stipt. Kostprijs: 5 euro per persoon voor VIK-leden en niet-leden. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat, daarna betalen op rekeningnummer van VIK-afdeling Antwerpen met de vermelding Filliers en aantal deelnemers. Inschrijven en betalen vóór 10 maart Referte: BBAWN Vondelmolen donderdag 29 april 2010 In 1867 kocht de familie Borms de Vondelmolen, een windmolen aan de Vondelbeek in Lebbeke. Na de Eerste Wereld - oorlog begon men er met de industriële vervaardiging van beschuit, peperkoek en speculaas. In 1964 nam J. Borms de taken van zijn moeder over en hij zette de groei voort. Het marktaandeel, de omzet en de export van Vondelmolen stegen gestaag. Door de overname van Couque Dinant in 1984 en Smets-Lido werd Vondelmolen de grootste producent van peperkoek in België en een top-vijfspeler in Europa, met ongeveer 50% export. Onder leiding van L. Borms, de vijfde generatie, maakt Vondelmolen zich op voor de toekomst. Vondelmolen leverde grote inspanningen voor het milieu: het plaatst zonnepanelen, selecteert doorgedreven zijn afval en schakelt over op aardgas.productieproces en voedselveiligheid zijn HACCP-, IFS- en GMP-gecertificeerd. Een gids leidt ons rond. Volledige tekst in I-mag februari en op Plaats:Vondelmolen, Dendermondsesteenweg 208, Lebbeke. Datum: donderdag 29 april 2010 om 16 uur stipt. Kostprijs: 3 euro per persoon, voor VIK-leden en niet-leden; kinderen vanaf 12 jaar welkom. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat vóór 19 april Eerst inschrijven, daarna betaling doen op rekening nummer van de VIK-afdeling Antwerpen, met de vermelding Vondelmolen. Referte: BBAWN De VIK fietst! zondag 30 mei 2010 De VIK-afdeling Antwerpen, de gemeente Wommelgem en de familiale fietsclub vzw De Wommeltjes, slaan op zondag 30 mei 2010 de handen in elkaar en organiseren een fietstocht voor het hele gezin. Hebt u een fiets? Bent u een beetje sportief? Kom dan met het hele gezin en verken Wommelgem en omstreken. Geniet van het vele groen en de rustige wegen in de buurt. U kunt kiezen uit 3 verschillende routes met afstanden van (bij benadering) 20, 40 of 60 km. U kunt starten tussen 9 en 14 uur. NIEUW: Fietstocht 20 km wordt een fietszoektocht met talrijke prijzen voor de winnaars. Prijsuitreiking om uur in het VIK-huis. Voor het inschrijvingsgeld krijgt u een sportverzekering van vertrek tot aankomst, een versnapering voor onderweg en een fietskaart met de aangegeven route. Bij aankomst biedt de gemeente Wommelgem een gratis drankje aan en de plaatselijke sponsor zorgt voor een dessert. Vorig jaar noteerden we 248 deelnemers! Plaats: vertrek en aankomst aan het VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem. Datum: zondag 30 mei Inschrijven ter plaatste tussen 9 en 14 uur. Kostprijs: 2 euro per persoon, kinderen jonger dan 16 jaar gratis (ter plaatse te betalen). Referte: SAAWN Lier zondag 30 mei 2010 Lier, sympathieke en schilderachtige stad aan de Nete, is een bezoek waard. Lier heeft vandaag heel wat te bieden, maar het kan ook prat gaan op een rijke geschiedenis met als I-mag maart