Deel III Voorkomingsbeleid

Transcriptie

1 ARAD 06 Deel III Voorkomingsbeleid Titel III Voorkoming van de risico's verbonden aan lastenbehandeling Hoofdstuk I Manueel hanteren van lasten - Behandelen door middel van met de hand bediend materieel en van materieel op wielen 1. WETTELIJKE VOORSCHRIFTEN 401 De wetgeving over het manueel hanteren van lasten spruit voort uit de artikelen 44, 44ter, 124, 268, 269, 269bis, 275, 279 en 359 E van het ARAB en Titel VIII - Hoofdstuk V van de CODEX. 2. TOEPASSINGSGEBIED 2.1. Bedoelde personen (art. 1 van de CODEX-VIII-V) 402 Deze wetgeving is van toepassing op de werkgevers en werknemers bedoeld in randnummer 17 van ARAD Bedoelde handelingen (art. 2 van de CODEX-VIII-V) 403 Onder manueel hanteren van lasten wordt verstaan, elke handeling waarbij een last door één of meer werknemers wordt vervoerd of ondersteund, zoals het optillen, neerzetten, duwen, trekken, dragen of verplaatsen van een last, en die vanwege de kenmerken ervan of de ergonomisch ongunstige omstandigheden voor de werknemers gevaren inhoudt, met name voor rugletsels Bedoelde risico's (art. 3 van de CODEX-VIII-V) 404 Het manueel hanteren van een last kan gevaar opleveren, met name voor rugletsels, in de volgende gevallen : 1 wanneer de last : - te zwaar of te groot is; - onhandig of moeilijk vast te pakken is; - onstabiel is of de inhoud ervan kan gaan schuiven; - zo ligt dat hij op een afstand van de romp of met voorovergebogen of gedraaide romp gehanteerd moet worden; - door zijn vorm en/of consistentie, met name in geval van stoten, voor de werknemer letsels kan veroorzaken; 16 de bijvoegsel

2 Blz wanneer de lichamelijke inspanning : - te groot is; - slechts mogelijk is door een draaiende beweging van de romp; - kan leiden tot een plotselinge beweging van de last; - wordt uitgevoerd met het lichaam in onstabiele positie; 3 wanneer de taak één of meer van de volgende factoren vereist : - er moeten lichamelijke inspanningen worden verricht die met name de wervelkolom te vaak of te langdurig belasten; - er zijn onvoldoende rust- of recuperatieperioden; - de lasten moeten over te grote afstanden worden opgetild, neergezet of gedragen; - het werktempo wordt bepaald door een proces dat door de werknemer niet kan worden aangepast; 4 wanneer de kenmerken van de arbeidsplaats en van de arbeidsomstandigheden het gevaar doen toenemen, d.w.z. wanneer : - er niet genoeg ruimte is, met name in verticale richting, om het werk te verrichten; - de bodem oneffen is, en dus gevaar oplevert voor struikelen, of glad is, zodat de werknemer erop kan uitglijden met het schoeisel dat hij draagt; - de ruimte of de arbeidsplaats zodanig is dat de werknemer de lasten niet manueel kan hanteren op een veilige hoogte of in een gunstige houding; - de bodem of de werkplek hoogteverschillen vertoont, zoals de last op verschillende hoogten moet worden gehanteerd; - de bodem of het steunpunt onstabiel is; - de temperatuur, luchtvochtigheid of luchtcirculatie niet aangepast is. 3. VERPLICHTINGEN VAN DE WERKGEVER De verplichtingen van de werkgever staan in de artikelen 44 van het ARAB en 4 tot 11 van Hoofdstuk V, Titel VIII van de CODEX Organisatie van het werk (art. 4 van de CODEX-VIII-V en art. 44 van het ARAB) 405 1) "De werkgever is ertoe gehouden passende organisatorische maatregelen te nemen, passende middelen te gebruiken, of zulke middelen aan de werknemers te bezorgen, met name mechanische uitrustingen, om te voorkomen dat de werknemers lasten manueel moeten hanteren." 16 de bijvoegsel

3 Blz. 3. De bedoelde "aangepaste middelen" (met de hand bediend materieel en materieel op wielen) worden beschreven in punt 6 van dit hoofdstuk. De mechanische uitrustingen die bedoeld zijn, staan onder hoofdstuk II van deze titel. 2) "In elk geval vermijdt men de arbeiders hetzij krachtinspanningen, hetzij het dragen van pakken en voorwerpen op te leggen, waardoor lichamelijke letsels of overdreven vermoeidheid kunnen veroorzaakt worden." 3.2. Beoordeling van de werkomstandigheden (art. 5 tot 7 van de CODEX-VIII-V) 406 Wanneer niet kan worden vermeden dat de werknemers lasten manueel moeten hanteren, beoordeelt de werkgever, zo mogelijk vooraf, de veiligheids- en gezondheidsaspecten van het soort werk. De medewerking van de arbeidsgeneesheer en van de preventieadviseur mag gevraagd worden. Op grond van het resultaat van de beoordeling richt de werkgever de werkposten zodanig in dat het hanteren zo veilig en zo gezond mogelijk gebeurt en ziet hij erop toe dat het gevaar van met name rugletsels voor de werknemer door passende maatregelen wordt vermeden of verminderd. De werkgever stelt het resultaat van deze beoordeling en de daaruit voortvloeiende maatregelen vast na het advies te hebben gevraagd van de arbeidsgeneesheer, de preventieadviseur en het Comité PBW Informatie aan de werknemers (art. 8 en 9 van de CODEX-VIII-V) 407 De werknemers dienen in kennis te worden gesteld van alle maatregelen die inzake het manueel hanteren van lasten worden genomen. Zij dienen inzonderheid algemene aanwijzingen en, telkens wanneer het mogelijk is, nauwkeurige inlichtingen te krijgen betreffende het gewicht van de last en het zwaartepunt of de zwaarste kant wanneer het gewicht van de inhoud van een verpakking niet gelijk is verdeeld. De werknemers moeten ook nauwkeurige inlichtingen krijgen over : - de manier waarop lasten gehanteerd moeten worden; - de risico's die zij lopen wanneer de werkzaamheden technisch verkeerd worden uitgevoerd; - de risico's die zij lopen ten gevolge van hun fysieke conditie en het dragen van verkeerde kledij, schoeisel of andere persoonlijke uitrustingen en in geval van een onvoldoende of onaangepaste kennis of opleiding. Bij de NMBS worden deze inlichtingen verstrekt overeenkomstig de voorschriften van randnummer 117 van het ARAD de.bijvoegsel

4 Blz Opleiding van de werknemers (art. 10 van de CODEX-VIII-V) 408 Elke werknemer die een manuele handeling uitvoert, met risico op rugletsel, dient een adequate opleiding in het juist hanteren van lasten te krijgen. Bij de NMBS wordt deze opleiding verstrekt overeenkomstig de voorschriften van randnummer 115 van het ARAD Medische controle van de werknemers (art. 11 van de CODEX-VIII-V) 409 "Voor de werknemers belast met het manueel hanteren van lasten met gevaar voor met name rugletsel, dient de werkgever erop toe te zien dat de volgende maatregelen worden genomen : 1 vooraleer aangesteld te worden aan het werk, moet de betrokken werknemer beschikken over een evaluatie van zijn gezondheidstoestand. Deze evaluatie omvat een onderzoek van het spierstelsel en beendergestel, en van de hart- en bloedvaten; 2 een nieuwe evaluatie dient ten minste om de drie jaar te gebeuren en dit zolang de aanstelling duurt. Voor de werknemers die 45 jaar zijn of ouder, moet de evaluatie elk jaar worden hernieuwd. 3 een individueel medisch dossier wordt voor elke werknemer opgemaakt in overeenstemming met de bepalingen van artikel 146quinquies van het ARAB." Bij de NMBS wordt dit individueel medisch dossier (arbeidsgeneeskunde) opgesteld op basis van de gegevens die voorkomen op de "fiche voor gezondheidscontrole P43". 4. OPTIMALE BEHANDELINGSVOORWAARDEN 4.1. Hoe ontstaan aandoeningen aan de rug 410 Bovenop de inlichtingen omtrent de risico's die verbonden zijn aan behandeling en die hernomen zijn onder randnummer 404 hiervoor, is het passend eraan te herinneren dat elke persoon door onaangepaste lichaamshoudingen tijdens het uitvoeren van het werk, zijn wervelkolom kan beschadigen, hetzij bruusk, hetzij progressief. De aaneenschakeling van de wervels wordt immers gerealiseerd door middel van zogenaamde tussenwervelschijven die zich tussen elke wervel bevinden. Het is het geheel van deze tussenwervelschijven dat een zekere graad van beweeglijkheid verleent aan de wervelzuil bij een vrijwillige simultane ontspanning van de spieren die erop aangehecht zijn. 16 de bijvoegsel

5 Blz. 5. Het opspannen van deze spieren zal integendeel voor de stijfheid zorgen die onontbeerlijk is voor het opheffen van welk voorwerp ook. Tijdens zulke handeling heeft de wervelzuil er alle belang bij zo recht mogelijk gehouden te worden, want het werd aangetoond dat in die houding de spanning in de spieren en de druk op de tussenwervelschijven, het laagste zijn. Hoe meer de romp naar voren zal gebogen worden, des te groter wordt de spanning in de spieren en daardoor de druk op de tussenwervelschijven. Daar bij dergelijke lichaamshoudingen de betrokken spieren de wervels waaraan ze zijn vastgehecht niet dichter kunnen samenbrengen dan een zekere grens, zullen zich: - ofwel lokale spierpijnen voordoen door spiervermoeidheid (langzaam opkomend lumbago) - ofwel kan er een uitstoting van een deel van de tussenwervelschijf ontstaan, een "discushernia" genoemd. Indien deze zich centraal ontwikkelt, zal ze eveneens een lumbago tot gevolg hebben, maar dan plots en zeer pijnlijk en, indien deze zich lateraal ontwikkelt zal ze ischiaspijnen teweegbrengen die soms een verlamming kunnen veroorzaken Referentiepunten 411 Het maximumgewicht dat werknemers manueel mogen behandelen is niet wettelijk bepaald. Er bestaan echter verschillende methodes om de optimale behandelingsvoorwaarden te bepalen, waarbij geslacht, leeftijd van de betrokken persoon, evenals het gewicht, de vorm en de afmetingen van de te verplaatsen last, de af te leggen afstand, de hoogte en de frekwentie van het opheffen,...een rol spelen. In normale arbeidsomstandigheden en voor werknemers in goede fysieke conditie, mag men volgende grenswaarden voor te behandelen gewichten beschouwen : toevallig dragen herhaald dragen voor een man 50 kg 25 kg voor een vrouw 25 kg 10 kg Indien het noodzakelijk blijkt om deze voorwaarden regelmatig te overschrijden, dient de arbeidsgeneesheer geraadpleegd. 16 de.bijvoegsel

6 Blz Gemeenschappelijke voorschriften 412 1) Beschikt men over aangepast materieel voor bepaalde behandelingen (met de hand bediend materieel, mechanische uitrustingen, elektrische,...) dan moet dit gebruikt worden (zie punt 6 hierna en hoofdstuk II). Beschikt men niet over dergelijk materieel, dan moeten de lasten op een zo rationeel mogelijke wijze gedragen worden, rekening houdend met hun aard, vorm, gewicht en inhoud. 2) De lasten moeten steeds zo dicht mogelijk bij het lichaam gedragen worden; ze dienen opgenomen of neergezet te worden al hurkend, met rechte rug. 3) De werknemer die een moeilijk te behandelen voorwerp verplaatst, moet er voor zorgen dat hij een goed zicht heeft en hij moet bijzonder voorzichtig zijn in zijn bewegingen. 4) De lasten moeten voorzichtig neergezet worden opdat ze niet zouden opspringen of andere voorwerpen zouden doen opspringen. Het is verboden kisten of omvangrijke voorwerpen te laten kantelen op een draagvlak dat niet volkomen stabiel en stevig is. 5) Vóór elke behandeling moet worden nagegaan dat er geen gevaar voor verwondingen bestaat (spijkers, snijdende kanten, slechte bindingen, enz.). 6) De te behandelen voorwerpen verschillen zeer van aard, vorm en gewicht en het is derhalve niet mogelijk al de veiligheidsmaatregelen te voorzien die voor de behandeling moeten worden getroffen. De werknemers moeten blijk geven van gezond verstand en van initiatief. Zij moeten eventueel aan hun chef de nodige richtlijnen en raadgevingen vragen. Het toezichtspersoneel moet regelmatig de goede uitvoering controleren en desnoods ingrijpen. De werknemers kunnen inlichtingen en raadgevingen omtrent het behandelen van lasten bekomen bij hun onmiddellijke chef, de arbeidsgeneesheren of de tilinstructeurs die daartoe een speciale opleiding genoten. 7) Voor zware, omvangrijke, breekbare of hinderlijke voorwerpen die met de hand moeten worden behandeld, moet een voldoende aantal werknemers tewerkgesteld worden om elk gevaar voor ongevallen of verwondingen uit te schakelen. Hetzelfde geldt wanneer er bijzondere risico's bestaan, bij voorbeeld wegnemen of plaatsen van voorwerpen op moeilijk toegankelijke plaatsen, slechte verkeersvoorwaarden, enz... Een daartoe aangewezen werknemer die niet aan het werk deelneemt, moet de werkzaamheden leiden en voor de veiligheid van de werknemers zorgen. 16 de bijvoegsel

7 Blz BIJZONDERHEDEN IN DE BEHANDELING 5.1. Wegrollen 413 1) Cilindervormige voorwerpen die moeten weggerold worden, moeten door de werknemer voor zich uitgeduwd worden. Hij mag daarbij de handen niet op de randen leggen. 2) Zware colli die met een rol worden verplaatst, moeten door middel van een hefboom opgetild worden. Er moet voor worden gezorgd dat zij in evenwicht zijn. 3) Wanneer de grond onvoldoende stevig is moet hij bedekt worden met platen of houtstukken. 4) Vooraleer de bediening aan te vangen worden de doorgangswegen vrijgemaakt van elke hindernis. Op hellende vlakken moet de last tegengehouden worden met spiëen of pallen om een terugval tijdens het stijgen of een bruuske versnelling tijdens het dalen te vermijden Vervoer van lange stukken 414 1) Wanneer een lang stuk door twee of meer werknemers wordt gedragen, moeten ze zich volgens grootte opstellen, de kleinste vooraan en zo dicht mogelijk bij het uiteinde. De last moet op dezelfde schouder gelegd worden en de werknemers moeten in de pas lopen. 2) De werknemer of werknemers die een lang stuk dragen, moeten aan de hoeken van de gebouwen langzaam draaien en ervoor zorgen dat ze geen personen noch vaste of losse voorwerpen raken. 3) Een lang stuk dat door één persoon gedragen wordt moet met het vooreinde schuin naar omhoog gehouden worden om geen andere personen te raken. 4) Voor het vervoeren van lange stukken moeten alle voorzorgen genomen worden om te verhinderen dat zij met elektrische geleiders in contact zouden komen of in de nominale omtrek van het profiel van vrije ruimte binnendringen. 5) De bestuurder van een wegvoertuig dat lange voorwerpen vervoert die op reglementaire wijze achteraan buiten het voertuig uitsteken (max. 3 meter), moeten bij draaibewegingen bijzondere aandacht schenken dat bij het ver uitzwaaien van de lange stukken geen aanraking kan gebeuren met personen of andere voorwerpen. 16 de.bijvoegsel

8 Blz Stapelen 415 1) De stapels colli et materialen moeten zo opgericht worden dat ze niet kunnen uiteenvallen en dat er geen voorwerpen uit de stapels steken. De stapels worden ordelijk opgebouwd om de stabiliteit te waarborgen. Zij mogen niet te hoog zijn zodat achteraf geen problemen rijzen bij het wegnemen. 2) De wijze van stapelen moet worden gekozen volgens de vorm, de weerstand en de aard van de voorwerpen. 3) Stapels moeten steeds ver genoeg buiten de nominale omtrek van het profiel van vrije ruimte en buiten de dienstwegen en dienstovergangen opgericht worden ten einde geen hindernis of belemmering te vormen voor welk verkeer ook Behandeling van gasflessen onder druk 416 1) Voor het vervoer van gasflessen, moet zoveel mogelijk materieel op wielen gebruikt worden. 2) Gasflessen mogen maar behandeld worden wanneer zij voorzien zijn van een schutkap die de klep of het ventiel beschermt. Schokken dienen vermeden te worden en men moet er voor zorgen dat de gasflessen niet op de grond vallen. 3) Om de gasflessen af te laden moet een dikke schokdemper op de grond gelegd worden om er de flessen op hun voet, en nooit op de schutkap neer te laten Behandeling van staalplaten 417 1) De behandeling van staalplaten, voornamelijk dunne platen, is gevaarlijk en kan snijwonden teweegbrengen. Er moeten waar mogelijk behandelingstoestellen gebruikt worden, bijvoorbeeld tangen, zuignappen,... en tijdens de uitvoering van het werk moet men aangepaste handschoenen dragen. 2) Staalplaten moeten zorgvuldig en gelijkmatig opgestapeld worden, om te vermijden dat ze zouden uitsteken of wegschuiven. 16 de bijvoegsel

9 Blz Behandeling van glazen voorwerpen 418 1) Spiegelglas, vensterglas, korfflessen, flessen, enz., moeten voorzichtig behandeld worden om het breken te voorkomen en kwetsuren te vermijden, veroorzaakt door wegspringen van stukken of door aanraking van gebroken gedeelten. 2) Om niet verpakt spiegel- of vensterglas te behandelen moeten handschoenen gedragen worden, bij gebrek daaraan gebruikt men een doek om de handen te beschermen. Bij glasbreuk mogen de scherven niet met de hand opgeraapt worden, maar wel met een borstel op een schop, vuilblik,...geveegd worden. 6. BEHANDELEN DOOR MIDDEL VAN MET DE HAND BEDIEND MATERIEEL EN DOOR MIDDEL VAN MATERIEEL OP WIELEN 6.1. Algemene voorschriften 419 1) De identificatie, de immatriculatie, de technische keuring, de beproeving, de controles en de schouwing van de hijs- en behandelingstuigen alsmede van hun organen zijn opgenomen in het ARFM. 2) Met de hand bediend materieel en materieel op wielen dat gebruikt wordt voor de behandeling van lasten, moeten beschouwd worden als arbeidsmiddelen in de zin van randnummer 202 van het ARAD 06. In toepassing van de regels die het gebruik van arbeidsmiddelen beheersen en die voorkomen onder de randnummers 235 tot 240 ter van het ARAD 06, moeten de gebruikers van dit materieel en zijn toebehoren een specifieke aangepaste opleiding gekregen hebben en informatie door middel van schriftelijke onderrichtingen omtrent de werking, de gebruiksaanwijzing, het nazicht, het onderhoud en de veiligheidsvoorzieningen van dit materieel. Worden als met de hand bediend materieel beschouwd: handbediende kranen, zwenkkranen, windassen, toestellen van het genre "Tirfor", takels, hijsblokken, kabels, kettingen, krikken,... Worden als materieel op wielen beschouwd: de kruiwagens op één of twee wielen, rolbakken, karretjes, ste.bijvoegsel maart 2003

10 Blz ) Bij het gebruik van de met de hand bediende hijs- en behandelingstoestellen is het uitdrukkelijk verboden : - een toestel te gebruiken dat niet in uitstekende staat verkeert; hetzelfde geldt voor toebehoren; - een toestel boven de toegelaten maximumgrens te belasten; - een last te verplaatsen zonder na te gaan dat hij goed vast zit of bevestigd is, om elk risico van vallen of wegglijden te voorkomen; - de toestellen bruusk of brutaal te behandelen; - een ploeg van verscheidene werknemers samen een hijstoestel te laten bedienen zonder dat ze onder toezicht van een toezichtswerknemer of een ploegbaas staan; - de handen op een beweegbaar stuk te leggen dat niet het bedieningsorgaan van die toestellen is. 4) Het materieel op wielen dat voor de behandelingen wordt gebruikt moet zoveel mogelijk gekozen worden volgens de aard van de te verplaatsen lasten. Die lasten moeten zo geplaatst worden dat ze niet kunnen vallen, zelfs als er zich schokken voordoen bij het oversteken van sporen, sleuven, enz. De last mag niet te hoog zijn, zodat de bestuurder over een goede zichtbaarheid beschikt. 5) Het is verboden het voertuig te laten staan binnen de grenzen van de nominale omtrek van het profiel van vrije ruimte van de nevenliggende sporen of op de dienstwegen. Na gebruik moeten de voertuigen op de daartoe aangewezen plaatsen geparkeerd worden, met opgeheven tremen en dissels; de dissels moeten tevens vastgemaakt zijn Instructiebundels 420 Bij de NMBS worden het met de hand bediend materiaal en het materiaal op wielen die in het randnummer 419 hiervoor vermeld worden; opgenomen in een Gids voor Arbeidsmiddelen die geldt als instructiebundel zoals bedoeld in randnummer 206 van het ARAD ste bijvoegsel maart 2003