Focus op manueel hanteren van lasten. Preventie en wetgeving 2011/3

Transcriptie

1 Focus op manueel hanteren van lasten Preventie en wetgeving 2011/3

2

3 Inhoud 1 Wettelijk kader Referentie Historiek Krachtlijnen Definities en begrippen Verplichtingen van de werkgever Bijkomende informatie Literatuurreferenties Interessante websites...15 Focus op manueel hanteren van lasten 3

4 1. Wettelijk kader 1.1 Referentie De belangrijkste bepalingen inzake het manueel hanteren van lasten zijn terug te vinden in het KB van 12 augustus 1993 betreffende het manueel hanteren van lasten (BS 29 september 1993) (KB Manueel hanteren van lasten). Deze bepalingen vormen hoofdstuk V Werknemers belast met het manueel hanteren van lasten van Titel VIII Bijzondere werknemerscategorieën en werksituaties van de Codex Welzijn op het werk. 1.2 Historiek Over het manueel hanteren van lasten waren reeds verscheidene bepalingen terug te vinden in de Belgische wetgeving alvorens de Europese wetgeving over deze problematiek haar intrede deed ARAB (1952) Het Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming (ARAB) bracht de verschillende bepalingen over veiligheid en gezondheid op het werk samen tussen 1947 en In 1952 werd aan het ARAB een artikel toegevoegd artikel 44 dat over het manueel hanteren van lasten van lasten handelt. Het artikel bepaalt dat er voor zover mogelijk een beroep moet gedaan worden op gepaste hulpmiddelen. Verder wordt het manueel hanteren van lasten dat een risico op ongevallen of extreme vermoeidheid kan veroorzaken verboden (kader 1). Kader 1 Manueel hanteren van lasten in het ARAB De grondstoffen, koopwaren, afgewerkte producten of andere voorwerpen welke tijdens hun behandeling of hun vervoer ongevallen kunnen veroorzaken, wegens hun gewicht, hun grote omvang, hun breekbaarheid of hun aard, worden voor zover mogelijk behandeld en vervoerd met daartoe bestemde toestellen, welke het gevaar uitsluiten. In elk geval vermijdt men de arbeiders hetzij krachtinspanningen, hetzij het dragen van pakken en voorwerpen op te leggen, waardoor lichamelijke letsels of overdreven vermoeidheid kunnen veroorzaakt worden. Titel II Algemene bepalingen betreffende de arbeidshygiëne alsmede de veiligheid en gezondheid van de arbeiders, Hoofdstuk 1 Bepalingen betreffende de veiligheid van de arbeiders Afdeling IV. Behandeling, vervoer en opslag van voorwerpen binnen de inrichting (art. 44) Verder waren er ook door het KB van 24 december 1968 betreffende de vrouwenarbeid een aantal beperkingen opgelegd voor vrouwen inzake het tillen van lasten. Deze artikelen zijn gedeeltelijk weer afgeschaft in 1984 en Internationale conventie (1967) Op internationaal niveau heeft de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) een aantal verdragen gesloten met betrekking tot aandoeningen aan het bewegingsapparaat. Dergelijke verdragen zijn niet meteen wetgeving. De landen moeten deze verdragen ratificeren en daarna toepassen in de eigen nationale wetgeving. Conventie C127 is het verdrag inzake maximumgewichten. De krachtlijnen van de Conventie zijn: - geen enkele werknemer mag een last dragen die vanwege het gewicht ervan zijn of haar gezondheid in het geding brengt; - iedere werknemer die zelf lasten moet transporteren, moet een adequate opleiding en/of instructies dienaangaande ontvangen; - indien mogelijk moeten geschikte technische hulpmiddelen worden gebruikt voor het handmatig verplaatsen van lasten. 4 Focus op manueel hanteren van lasten

5 1.2.3 Richtlijn Manueel hanteren van lasten (1990) De kaderrichtlijn 89/391/EEG van 12 juni 1989 betreffende de tenuitvoerlegging van maatregelen ter bevordering van de verbetering van de veiligheid en de gezondheid van de werknemers op het werk (PB van 29 juni 1989) legt de basisprincipes vast inzake veiligheid en gezondheid op het werk. Om uitvoering te geven aan deze kaderrichtlijn zijn een aantal bijzondere richtlijnen verschenen die de verschillende aspecten van veiligheid en gezondheid op het werk behandelen zoals arbeidsmiddelen, arbeidsplaatsen, beeldschermwerk, chemische en biologische risico s, persoonlijke bescherming,... Richtlijn 90/269/EEG van 29 mei 1990 betreffende de minimumveiligheids- en gezondheidsvoorschriften voor het manueel hanteren van lasten met gevaar voor met name rugletsel (PB 21 juni 1990) voor de werknemers is de vierde bijzondere richtlijn gebaseerd op de kaderrichtlijn 89/391/EEG. Manueel hanteren van lasten wordt in de richtlijn gedefinieerd als elke handeling waarbij een last door een of meer werknemers wordt vervoerd of ondersteund, zoals het optillen, neerzetten, duwen, trekken, dragen of verplaatsen van een last en die vanwege de kenmerken ervan of ergonomisch ongunstige omstandigheden, bij de werknemers met name rugletsel kan veroorzaken. Volgens de richtlijn moet de werkgever de nodige maatregelen nemen om manueel hanteren van lasten te voorkomen en het risico zoveel mogelijk te beperken met organisatorische maatregelen. De werknemers moeten de nodige informatie krijgen onder meer over het tilgewicht en een aangepaste opleiding om correct te tillen. De bijlagen handelen onder andere over de risicofactoren die te maken hebben met de karakteristieken van de last, de werkomgeving, de fysieke inspanning, de taakvereisten en de individuele risicofactoren KB Manueel hanteren van lasten (1993) Het KB van 12 augustus 1993 betreffende het manueel hanteren van lasten (BS van 29 september 1993) zet richtlijn 90/269/ EEG om in nationale wetgeving. Het KB zorgt er ook voor dat het thema van manueel hanteren van lasten op een meer uitgebreide manier een plaats krijgt in de regelgeving welzijn op het werk. Het korte artikel dat reeds bestond art. 44 van het ARAB wordt trouwens niet opgeheven door het KB Manueel hanteren van lasten. Het verdwijnt pas uit het ARAB door de verschijning van het KB Gebruik van arbeidsmiddelen (KB van 4 mei 1999, BS van 4 juni 1999). Het KB Manueel hanteren van lasten volgt de teksten van de Europese richtlijn. De bijlagen met de risicofactoren zijn wel opgenomen in de bepalingen zelf en dus niet ondergebracht in bijlagen bij het KB. Het KB maakt deel uit van de Codex welzijn op het werk en vormt hoofdstuk V Werknemers belast met het manueel hanteren van lasten van Titel VIII Bijzondere werknemerscategorieën en werksituaties van de Codex Welzijn op het werk. Focus op manueel hanteren van lasten 5

6 Tabel 1 Structuur en inhoud van het KB Manueel hanteren van lasten (Codex, titel VIII, hfst V) Artikel Inhoud 1 toepassingsgebied 2 definitie 3 risicofactoren 4 algemene preventiemaatregelen 5-6 risicoanalyse 7 maatregelen nemen 8 informatie van de werknemers 9-10 opleiding van de werknemers 11 gezondheidstoezicht Naast het hoofdstuk in de codex gebaseerd op het KB Manueel hanteren van lasten zijn er niet zoveel bepalingen over de problematiek terug te vinden in de regelgeving welzijn op het werk. Al kan er toch gewezen worden op de bepalingen over moederschapbescherming (KB van 2 mei 1995, BS van 18 mei 1995, Codex, titel VIII, hfst 1) waarin in bijlage II manueel hanteren van lasten vermeld staat in de lijst met de verboden agentia en arbeidsomstandigheden nl. voor zwangere werkneemsters: het manueel hanteren van lasten gedurende de laatste drie maanden van de zwangerschap; en voor werkneemsters tijdens de lactatie: het manueel hanteren van lasten gedurende de negende en de tiende week na de bevalling. 6 Focus op manueel hanteren van lasten

7 2. Krachtlijnen Net zoals de wet welzijn in algemene termen voorschrijft, volgen de bepalingen van het KB Manueel hanteren van lasten de preventieprincipes. De werkgever heeft de verplichting om alle nodige maatregelen te nemen om de werknemers te beschermen. De keuze van de preventiemaatregelen berust op een risicoanalyse. 2.1 Definities en begrippen Wat is Manueel hanteren van lasten? De bepalingen van het KB Manueel hanteren van lasten beogen alle activiteiten waarbij lasten manueel gehanteerd worden. Kader 2 Definitie Onder het manueel hanteren van lasten wordt elke handeling verstaan waarbij een last door één of meer werknemers wordt vervoerd of ondersteund, zoals het optillen, neerzetten, duwen, trekken, dragen of verplaatsen van een last, en die vanwege de kenmerken ervan of ergonomisch ongunstige omstandigheden voor de werknemers gevaren inhoudt, met name voor rugletsels. KB Manueel hanteren van lasten, art. 2 Hanteren Deze activiteiten omvatten zowel het vervoeren, tillen en neerzetten als het duwen, trekken en dragen van lasten. Manueel De term manueel veronderstelt dat er een fysieke inspanning nodig is om de last te verplaatsen. Last Een last kan zowel een verplaatsbaar object als een persoon zijn (bv. een bedlegerige patiënt in een ziekenhuis). Werktuigen zoals bijvoorbeeld een boormachine of een breekhamer worden niet beschouwd als een last. Wél vervat in deze definitie is het hanteren van lasten op de schouders Wat maakt het manueel hanteren van lasten gevaarlijk? Verschillende risicofactoren zorgen ervoor dat het manueel hanteren van lasten gevaarlijk is en waardoor de kans op letsel wordt vergroot. Rugletsels worden in het bijzonder in verband gebracht met de volgende vier aspecten (zie tabel 2). Focus op manueel hanteren van lasten 7

8 Tabel 2 Voorbeelden van risicofactoren bij het manueel hanteren van lasten Last Taak Werkomgeving te zwaar te groot moeilijk vast te pakken wankel of onstabiel moeilijk bereikbaar onhandig te veeleisend belastend repetitief onvoldoende ruimte vloer temperatuur verlichting er bestaat geen precies maximumgewicht dat veilig gehanteerd kan worden - een gewicht van kilo is voor de meeste mensen echter al te veel om te tillen bij een te grote last is het niet mogelijk om de basisregel voor tillen en dragen te volgen om de last zo dicht mogelijk bij het lichaam te houden; dat betekent dat de spieren sneller vermoeid raken dit kan ertoe leiden dat het object uit de handen glipt en een ongeval veroorzaakt; lasten met scherpe randen of gemaakt van gevaarlijke materialen kunnen letsels bij werknemers veroorzaken hierdoor worden de spieren ongelijkmatig belast en raken zij sneller vermoeid omdat het zwaartepunt van het object zich niet in het midden van het lichaam van de werknemer bevindt voor het reiken met uitgestrekte armen of voor het vooroverbuigen of verdraaien van de romp is meer spierkracht vereist de vorm of omvang beperkt het zicht van de werknemer waardoor het risico op uitglijden/struikelen, vallen of een botsing groter is bv. als deze te vaak of te lang achter elkaar wordt uitgevoerd vereist ongemakkelijke houdingen of bewegingen (bv. een voorovergebogen en/of verdraaide romp, omhoog geheven armen, gebogen polsen, overstrekken) vereist het herhaaldelijk dezelfde houding of dezelfde kracht onvoldoende ruimte voor het manueel hanteren van lasten kan tot ongemakkelijke houdingen en een onveilige verplaatsing van lasten leiden een oneffen, onstabiele of gladde vloer kan het risico op ongevallen vergroten - door te grote hitte voelen werknemers zich moe en met bezwete handen is het moeilijker om gereedschap vast te houden, wat betekent dat er meer kracht uitgeoefend moet worden; - overmatige kou kan handen gevoelloos maken waardoor het moeilijker is om objecten vast te pakken onvoldoende licht kan het risico op ongevallen vergroten of werknemers ertoe dwingen om ongemakkelijke houdingen aan te nemen om goed te kunnen zien wat ze aan het doen zijn 8 Focus op manueel hanteren van lasten

9 Individu competentie/kennis leeftijd lichamelijke kenmerken en gesteldheid gezondheidstoestand gebrek aan ervaring, opleiding of bekendheid met de werkzaamheden het risico op aandoeningen aan de onderrug neemt met de leeftijd en het aantal gewerkte jaren toe zoals lengte, gewicht en kracht bv. eerdere rugaandoeningen In het KB Manueel hanteren van lasten worden ook een aantal persoonlijke risicofactoren opgesomd die het risico op rugletsels in de hand werken, bv. middelmatige fysieke conditie, het dragen van kleding of schoeisel die ongeschikt zijn voor de taak, onvoldoende kennis, onaangepaste opleiding (art. 9) Wat is de invloed op de gezondheid? Het manueel hanteren van lasten kan leiden tot aandoeningen die het gevolg zijn van een geleidelijke en cumulatieve verslechtering van het bewegingsapparaat. Daarnaast kunnen er ook plots letsels optreden door het occasioneel manueel hanteren van lasten (piekbelasting). De letsels situeren zich vooral aan de rug maar ook de bovenste ledematen, de buikwand, het hart- en bloedvatenstelsel kunnen getroffen worden. Bovendien kan het manueel hanteren van lasten ook leiden tot acute trauma s zoals snijwonden of fracturen door het stoten tegen de last Wie is betrokken? Alle werkgevers vallen onder het toepassingsgebied van het KB Manueel hanteren van lasten, ongeacht of ze behoren tot activiteitensectoren waarin het hanteren algemeen voorkomt zoals de zorgsector, transport, de distributie, bouw, verhuissector, vuilnisomhaling, of niet. Ook de grootte van de onderneming speelt geen rol. Het KB is van toepassing op alle werkgevers. Dat geldt ook voor de werknemers. De bepalingen gelden voor de volledige groep van werknemers. Toch is het van belang om in de risicoanalyse extra aandacht te besteden aan risicogroepen zoals beginnende en oudere werknemers, stagiairs en zwangere of zogende werkneemsters. 2.2 Verplichtingen van de werkgever Het KB Manueel hanteren van lasten legt verschillende verplichten op aan de werkgever: - risico s identificeren (2.2.1); - manueel hanteren van lasten vermijden (2.2.2); - preventiemaatregelen nemen (2.2.3); - werknemers informeren (2.2.4); - werknemers opleiden (2.2.5); - gezondheidstoezicht organiseren (2.2.6) Risico s identificeren Het KB Manueel hanteren van lasten geeft een overzicht van de gevallen van manueel hanteren van lasten die een risico inhouden (art. 3). De gevallen worden in 4 categorieën opgedeeld: last, lichamelijke inspanning, taak, werkomgeving (zie kader 3). Deze lijst vormt de basis voor de identificatie van de risico s. Het is de leidraad om de risicofactoren in kaart te brengen van elke activiteit waar er manueel hanteren van lasten aan te pas komt. Focus op manueel hanteren van lasten 9

10 Kader 3 - Gevallen van manueel hanteren van lasten die een risico inhouden 1 wanneer de last: - te zwaar of te groot is; - onhandig of moeilijk vast te pakken is; - onstabiel is, of de inhoud ervan kan gaan schuiven; - zo ligt dat hij op een afstand van de romp of met voorovergebogen of verdraaide romp gehanteerd moet worden; - door zijn vorm en/of consistentie, met name in geval van stoten, voor de werknemer letsels kan veroorzaken; 2 wanneer de lichamelijke inspanning: - te groot is; - slechts mogelijk is door een draaiende beweging van de romp; - kan leiden tot een plotselinge beweging van de last; - wordt uitgevoerd met het lichaam in onstabiele positie; 3 wanneer de taak één of meer van de volgende factoren vereist: - er moeten lichamelijke inspanningen worden verricht die met name de wervelkolom te vaak of te langdurig belasten; - er zijn onvoldoende rust- of recuperatieperioden; - de lasten moeten over te grote afstanden worden opgetild, neergezet of gedragen; - het werktempo wordt bepaald door een proces dat door de werknemer niet kan worden aangepast; 4 wanneer de kenmerken van de arbeidsplaats en van de arbeidsomstandigheden het gevaar doen toenemen, d.w.z. wanneer: - er niet genoeg ruimte is, met name in verticale richting, om het werk te verrichten; - de bodem oneffen is, en dus gevaar oplevert voor struikelen, of glad is, zodat de werknemer erover kan struikelen of erop kan uitglijden met het schoeisel dat hij draagt; - de ruimte of de arbeidsplaats zodanig is dat de werknemer de lasten niet manueel kan hanteren op een veilige hoogte of in een gunstige houding; - de bodem of de werkplek hoogteverschillen vertoont, zodat de last op verschillende hoogten moet verhandeld worden; - de bodem of het steunpunt onstabiel is; - de temperatuur, de luchtvochtigheid of luchtcirculatie niet aangepast is. KB Manueel hanteren van lasten, art Manueel hanteren van lasten vermijden De werkgever moet de nodige organisatorische maatregelen nemen en/of passende middelen gebruiken of ter beschikking stellen van de werknemers om het manueel hanteren van lasten zoveel mogelijk te vermijden. KB Manueel hanteren van lasten, art. 4 Reorganisatie van het werk Om het risico van manueel hanteren van lasten te vermijden, kan er overgegaan worden naar een volledige mechanisatie of automatisering van de taak, bv. geautomatiseerd magazijn. Ook andere organisatorische maatregelen zijn mogelijk om het risico te vermijden. Dergelijke maatregelen grijpen in op het concept van de taak, de werkorganisatie en de werkplek. Vaak brengt het een grondige reorganisatie met zich mee waarbij niet één enkele werkpost apart kan aangepast worden, maar waarbij rekening gehouden moet worden met het hele arbeidsproces. Het doel daarbij is om onnodige manuele handelingen (manueel hanteren van lasten) zoveel mogelijk te vermijden. Volgende aspecten zijn bijvoorbeeld belangrijk: transportsysteem, laad- en loszones, aangepaste verpakkingen, Enkele voorbeelden van mogelijke maatregelen: - aantal overlaadpunten beperken; - machinebewerkingen uitvoeren zonder materialen te verplaatsen; - afstanden tussen werkposten verminderen. 10 Focus op manueel hanteren van lasten

11 Het is niet altijd mogelijk om op korte termijn een volledige reorganisatie van het arbeidsproces door te voeren. Daarom is het best om in een zo vroeg mogelijk stadium te interveniëren, d.w.z. bij de projectontwerpfase. Ook het spreiden in de tijd van dergelijke maatregelen kan een uitkomst bieden. Mechanische hulpmiddelen Door een beroep te doen op mechanische hulpmiddelen wordt het manueel hanteren van lasten lichter gemaakt. Hulpmiddelen kunnen ingezet worden om het risico te beperken of zelfs volledig uit te schakelen (zie tabel 3). Tabel 3 - Mechanische hulpmiddelen Mechanische hulpmiddelen om de last te grijpen te heffen horizontaal te verplaatsen manueel te verplaatsen Voorbeelden tangen, magneten, zuignappen vijzels, dommekrachten, hijssystemen, vacuümliften - een zware last kan verplaatst worden op ronde stalen buizen, op staven in hout of metaal of op rollers, - een vlak voorwerp (bv. platen, grote dozen) verplaatsen, is mogelijk met rollers - kruiwagen, platte kar, paletkar, - specifieke toepassingen: * karren om gasflessen te verplaatsen, vaten te vervoeren, * karren om trappen op en af te rijden * op hoogte te brengen hydraulische tafels, hoog-laag bedden, Risico s evalueren Indien het niet haalbaar is om het manueel hanteren van lasten te vermijden, dan moet de werkgever een evaluatie van de veiligheids- en gezondheidsomstandigheden uitvoeren. Die evaluatie houdt rekening met het soort werk, de omstandigheden waarbij het wordt uitgevoerd en de betrokken werknemers. De evaluatie heeft betrekking op de risicofactoren die aan het licht zijn gekomen bij de identificatie van de risico s (zie 2.2.1). Bij deze evaluatie, let de werkgever onder andere op de kenmerken van de last (te zwaar of te groot; onhandig of moeilijk vast te pakken; onstabiel; gehanteerd in een gevaarlijke, belastende houding; letsels in geval van stoten, ). KB Manueel hanteren van lasten, art. 5 Volgende stappen kunnen in een analyse aan bod komen: - risico s op letsel, ongevallen of voor de gezondheid vaststellen; - wie er schade zou kunnen ondervinden en op welke manieren dat zou kunnen gebeuren in kaart brengen; - evalueren of de bestaande voorzorgsmaatregelen afdoende zijn of dat bijkomende actie nodig is; - mogelijke preventiemaatregelen oplijsten. Om de risico s die te maken hebben met het manueel hanteren van lasten te evalueren, kunnen verschillende methodes gebruikt worden. De methodes bieden een ondersteuning om na te gaan - hoe groot het risico is (risiconiveau); - wat de bijdrage is van het risico door het manueel hanteren van lasten tot het totale risico van een bepaalde activiteit; - welke risicofactoren (vooral) van belang zijn. Vooral dit laatste aspect is belangrijk om na te gaan op welke manier het risico beperkt kan worden. Door in te spelen op specifieke risicofactoren door het aanpassen van het werk, kan het restrisico zo laag mogelijk gehouden worden. Focus op manueel hanteren van lasten 11

12 Objectieve methodes om de risico s in kaart te brengen zijn onder andere: de NIOSH methode, de KIM methode en de MAC methode. Ook de ISO Norm Ergonomics - Manual Handling geeft een evaluatiemethode voor het manueel hanteren van lasten en specifiek voor tillen en dragen (deel ). Voor het trekken en duwen kan deel 2 (2007) van de ISO Norm gebruikt worden als referentie voor de risico-inventarisatie en evaluatie. De werknemers kunnen bij de analyse betrokken worden via participatieve methodes zoals de Sobane methodes en de FIFARIM methode (via meta.fgov.be). Bij de risico-evaluatie, vraagt de werkgever het advies van: - de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer; - de preventieadviseur; - het comité PBW Preventiemaatregelen nemen Op basis van het resultaat van deze evaluatie, past de werkgever de werkposten aan. De preventiemaatregelen omhelzen zowel de organisatie van het werk (zoals bv. met meerdere personen de last tillen) als het gebruik van hulpmiddelen voor tillen en verplaatsen. De werkgever moet hierbij rekening houden met de eisen van de taak en de kenmerken van de arbeidsplaats en de arbeidsomstandigheden. Bij de keuze van de maatregelen is het belangrijk om de preventiehiërarchie te respecteren. Eerst het risico vermijden en pas dan maatregelen toepassen om het risico in te perken. Persoonlijke beschermingsmiddelen mogen pas in laatste instantie ingezet worden (zie tabel 4). Tabel 4 - Mogelijke preventiemaatregelen Type maatregel Wat? Hoe? Uitschakelen van het risico Manueel hanteren van lasten vermijden - Mechanisatie, volledige automatisering - Gebruik van elektrische of mechanische hulpmiddelen (transportbanden, vorkheftrucks, ) Beperken van het risico Technische maatregelen - Gebruik van ondersteunend materiaal: takelmechanismen, trolleys, vacuümhefapparatuur, Organisatorische maatregelen Persoonlijke beschermingsmiddelen Taakrotatie, pauzes Handschoenen, schoenen, De werkgever bepaalt de preventiemaatregelen na advies van: - de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer; - de preventieadviseur; - het comité PBW. KB Manueel hanteren van lasten, art. 6 en 7 12 Focus op manueel hanteren van lasten

13 2.2.5 De werknemers informeren De werkgever moet de werknemers informeren over alle maatregelen die genomen worden om het risico van het manueel hanteren van lasten aan te pakken: kenmerken van de last, organisatie van de werkpost, het creëren van ergonomisch gunstige omstandigheden,. Algemene informatie over methodes en organisatie van het werk De werknemers moeten onder andere informatie krijgen over: - de juiste manier waarop lasten gehanteerd moeten worden en de risico s die men loopt bij het onjuist manueel hanteren van lasten; - de risico s die worden gelopen ten gevolge van het dragen van verkeerde kleding, schoeisel of andere persoonlijke uitrusting; - het belang van een goede fysieke conditie; - het belang van voldoende kennis en een aangepaste opleiding. Nauwkeurige inlichtingen over de last Nauwkeurige inlichtingen moeten gegeven worden over de last zelf: gewicht van de last, zwaartepunt of de zwaarste kant wanneer het gewicht van de inhoud van een verpakking niet gelijk is verdeeld, hoe best hanteren,... KB Manueel hanteren van lasten, art De werknemers opleiden De werknemers die een manuele handeling van lasten uitvoeren, moeten een opleiding volgen met volgende aspecten: - het correct hanteren van lasten; - het gebruik van hulpmiddelen en rugsparende werktechnieken. Het moet gaan om een degelijke opleiding. Het kan niet volstaan om te leren door enkel toe te kijken (waarneming), te imiteren of te improviseren. Soms houdt een dergelijke manier van werktechnieken aanleren zelfs een bijkomende risicofactor in. Daarom is een grondige opleiding vereist waarbij de werknemers de juiste werktechnieken worden aangeleerd gebaseerd op inzichten in risicovolle houdingen en andere factoren. Het is ook belangrijk dat de opleiding rekening houdt met de specifieke omstandigheden van de verschillende werkposten en taken. KB Manueel hanteren van lasten, art.9 en Gezondheidstoezicht organiseren Een gezondheidsbeoordeling is verplicht voor alle werknemers die activiteiten met manueel hanteren van lasten uitvoeren en het risico lopen op rugletsel. Wanneer? De gezondheidsbeooordeling moet gebeuren voorafgaand het aanvatten van een dergelijke activiteit en ook bij een verandering van werkpost. Daarna geldt een periodiciteit die afhankelijk is van de leeftijd van de betrokken werknemer: - om de drie jaar voor de werknemers jonger dan 45; - elk jaar voor werknemers ouder dan 45. Wat? De voorafgaande gezondheidsbeoordeling omvat een onderzoek van het spierstelsel en beendergestel, en van de hart- en bloedvaten. De voorafgaande gezondheidsbeoordeling is gericht op het nagaan van de medische geschiktheid. Focus op manueel hanteren van lasten 13

14 Hoe organiseren? Voor de organisatie van het gezondheidstoezicht verwijst het KB Manueel hanteren van lasten naar het KB over het gezondheidstoezicht (KB van 28 mei 2003, BS 16 juni 2003, Codex, Titel I, hoofdstuk IV). Zo moet er voor de werknemers die blootgesteld zijn aan manueel hanteren van lasten en onderworpen zijn aan het gezondheidstoezicht ook een gezondheidsdossier bijgehouden worden. De bepalingen i.v.m. dit dossier zijn terug te vinden in art. 78 e.v. van het KB Gezondheidstoezicht en gaan over het opstellen, het bijhouden, het recht op inzage, de verwerking van de gegevens. KB Manueel hanteren van lasten, art. 11 Schema 1 - Gezondheidstoezicht Werknemer belast met manueel hanteren van lasten? - Voorafgaande gezondheidsbeoordeling - indiensttreding - verandering van werkpost - Periodieke gezondheidsbeoordeling - jaarlijks werknemers > 45 jaar - om de 3 jaar werknemers < 45 jaar 14 Focus op manueel hanteren van lasten

15 3. Bijkomende informatie Wie meer wil weten over dit onderwerp, vindt in onderstaande referenties verwijzingen naar artikelen die verschillende aspecten van de problematiek belichten. Het lijstje met websites biedt een overzicht van sites waar u terecht kan voor praktische ondersteuning. 3.1 Literatuurreferenties - Wetgeving in de praktijk, Manueel hanteren van lasten, Prevent - Musculoskeletale aandoeningen, Sobane reeks, Federale Overheidsdienst voor Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg 3.2 Interessante websites - Op de website van Beswic (Belgian Safe Work Information Center - BeSWIC) is een topic gewijd aan ergonomie. Binnen deze themapagina s krijgt het manueel hanteren van lasten de nodige aandacht: Beswic heeft ook een aantal korte filmpjes over musculoskeletale aandoeningen op het web gezet: - Op de website van het Europees Agentschap voor Veiligheid en Gezondheid op het Werk (Bilbao) is een webfeature gewijd aan musculoskeletale aandoeningen: is een website gewijd aan de Europese inspectie- en informatiecampagne SLIC over de handmatige verplaatsing van ladingen. SLIC staat voor Senior Labour Inspectors Committee en is dus een samenwerking van de arbeidsinspectie van de Europese lidstaten. De website biedt informatie en hulpmiddelen voor risicoanalyse. Focus op manueel hanteren van lasten 15

16 Focus op manueel hanteren van lasten is een gezamenlijke uitgave van : Gachardstraat 88 bus 4, 1050 Brussel Tel.: Fax: prevent@prevent.be en Uitgeverij : Stijn Streuvelslaan 73, 8501 Heule Tel. : Fax: abonn@uga.be Copyright Prevent - UGA