8.1.1 Arbeidsmiddelen (K.B. 12/08/93, B.S. 28/09/93) - synthese

Transcriptie

1 8.1.1 Arbeidsmiddelen (K.B. 12/08/93, B.S. 28/09/93) - synthese Toepassingsgebied (art. 1) Op de werkgevers en werknemers en op de daarmee gelijkgestelde personen. Definitie van arbeidsmiddelen (art. 2.1) Alle op de arbeidsplaats gebruikte machines, apparaten, gereedschappen en installaties (dit komt overeen met alle materieel, gebruikt op de arbeidsplaats). Definitie van 'gebruik van arbeidsmiddelen' (art. 2.2) Elke activiteit met betrekking tot een arbeidsmiddel, zoals ingebruikneming of buitengebruikstelling, aanwending, vervoer, reparatie, ombouwing, onderhoud, verzorging (ook reiniging). Preventieprincipe (art. 3) De werkgever treft de nodige maatregelen om ervoor te zorgen dat de arbeidsmiddelen geschikt zijn voor het uit te voeren werk of daartoe zijn aangepast zodat de veiligheid en de gezondheid van de werknemers tijdens het gebruik van deze arbeidsmiddelen gewaarborgd blijven. Keuzeprincipe (art. 3) De werkgever houdt rekening met: - de arbeidsomstandigheden; - de eigen kenmerken van het werk; - de bestaande veiligheids- en gezondheidsrisico's op de werkplaats of met risico's verbonden aan het gebruik van de arbeidsmiddelen. Principe van de risicobeperking (art. 3) Bij onvolledige waarborging van de veiligheids- en gezondheidsrisico's, treft de werkgever passende maatregelen om de risico's tot een minimum te beperken. Pagina 1 van 8

2 Bescherming tegen specifieke gevaren (art. 5 en 6) Wanneer het gebruik een specifiek gevaar kan opleveren voor de veiligheid of de gezondheid van de werknemers, neemt de werkgever maatregelen opdat: - het gebruik van het arbeidsmiddel aan werknemers voorbehouden blijft die met dat gebruik belast zijn; - deze werknemers in geval van herstelling, ombouwing, onderhoud of verzorging een specifieke bekwaamheid bezitten; - deze werknemers buiten de algemene opleiding in geval van herstelling, onderhoud of verzorging een aangepaste specifieke opleiding krijgen. Informatieprincipe (art. 7) 1) De werkgever zorgt er voor dat de werknemers over voldoende informatie beschikken inzake de gebruikte arbeidsmiddelen. In voorkomend geval beschikken zij over gebruiksaanwijzingen. 2) Inhoud: - de gebruiksomstandigheden; - de voorziene abnormale situaties; - de conclusies als gevolg van opgedane ervaring. 3) Wijze: - op begrijpelijke wijze voor de werknemers Deze 3 zaken gelden voor alle arbeidsmiddelen. Bijkomende bepalingen voor installaties, machines en gemechaniseerde werktuigen: Schriftelijke instructies: - over hun werking, gebruikswijze, inspectie en onderhoud - ook over de veiligheidstoestellen Visering: - de instructies worden door de preventieadviseur en de arbeidsgeneesheer geviseerd en desnoods aangevuld. Voor een deel van de arbeidsmiddelen, namelijk de installaties, machines en gemechaniseerde werktuigen werd de bestaande procedure bij de bestelling (de 3 stappen) overgenomen uit art. 54quater van het ARAB (voorkomingsbeleid): - eisen op te nemen in de bestelbon (8.1.) - attest van de leverancier (8.2.) - indienststellingsverslag (8.3.) Verplichtingen inzake de bestelbon of het lastencohier van installaties, machines en gemechaniseerde werktuigen (art. 8.1) 1) Eisen inzake veiligheid en hygiëne in de bestelbon of het lastencohier: a/ de eis tot naleving van de van kracht zijnde wetten en reglementen inzake veiligheid en hygiëne; b/ de eis tot naleving van de voorwaarden inzake veiligheid en hygiëne, andere dan vervat in punt a/, maar onontbeerlijk om het algemeen preventieprincipe te realiseren (risicobeveiliging en ergonomische maatregelen). Pagina 2 van 8

3 2) Medewerking aan het opstellen van de bestelbon of het lastencohier: hieraan werken de preventieadviseur en de arbeidsgeneesheer mee. 3) Toevoegen van aanvullende vereisten: de bestelbon wordt aangevuld met bijkomende eisen inzake veiligheid en hygiëne door de preventieadviseur en de arbeidsgeneesheer desnoods na raadpleging van andere bevoegde personen. 4) Visering van de bestelbon: deze wordt geviseerd door de preventieadviseur. Verplichtingen inzake het leveranciersattest (art. 8.2 en 8.5) 1) Vereist document: de leverancier geeft bij de levering aan de klant een attest, waarin vermeld staat dat aan de bij de bestelling gestelde eisen inzake veiligheid en hygiëne voldaan is. 2) Mogelijke uitzonderingen (art. 8.5): het leveranciersattest is niet vereist voor: a/ machines, gemechaniseerde werktuigen, machine- en installatieonderdelen voorzien van een keuringsmerk volgens een uitvoeringsbesluit van de wet van 11/07/1961 (bv. CE-markering); b/ machines, toestellen, installaties en hun onderdelen, gecontroleerd door een erkend organisme volgens een ARAB-eis; c/ voor identieke voorwerpen, die reeds aan de vereisten van art voldoen. Dit attest is wel verplicht voor aanvullende eisen of voor aspecten die niet gedekt worden door het keurmerk. Verplichtingen inzake het indienststellingsverslag (art. 8.3, 8.4 en 8.5) 1) Vereist document: vooraleer de indienststelling gebeurt, moet de werkgever in het bezit zijn van het indienststellingsverslag. Nota: voor oude installaties, machines en gemechaniseerde werktuigen, reeds in dienst op 25/07/1975 en waarover geen indienststellingsverslag bestaat, wordt een gelijkaardig indienststellingsverslag opgesteld. 2) Inhoud: a/ stelt de naleving vast van de van kracht zijnde wetten en reglementen inzake veiligheid en hygiëne; b/ stelt de naleving vast van de voorwaarden inzake veiligheid en hygiëne, andere dan vervat in punt a/, maar onontbeerlijk om het algemene preventieprincipe te realiseren (risicobeveiliging en ergonomische maatregelen); c/ het bevat het advies van de arbeidsgeneesheer (desnoods bijgevoegd bij zijn eerstkomend bezoek in de onderneming). 3) Opsteller: wordt opgesteld door de preventieadviseur na raadpleging van andere bevoegde personen; deze bevoegde personen moeten aan bepaalde kwaliteitseisen voldoen (vorming, ervaring); werkgever controleert de raadpleging van deze bevoegde personen uitgaande van de preventieadviseur. 4) Mogelijke uitzonderingen (art. 8.5.): het indienststellingsverslag is niet vereist voor: Pagina 3 van 8

4 a/ machines, gemechaniseerde werktuigen, machine- en installatieonderdelen voorzien van een keuringsmerk volgens een uitvoeringsbesluit van de wet van 11/07/1961 (bv. CE-markering); b/ machines, toestellen, installaties en hun onderdelen, gecontroleerd door een externe dienst voor technische controles op de werkplaats volgens een ARAB-eis; c/ voor identieke voorwerpen, die reeds aan de vereisten van art 8.3 voldoen. Dit verslag is wel verplicht voor aanvullende eisen of voor aspecten die niet gedekt worden door het keurmerk. Inzagerecht van documenten en attesten (art. 8.6.) 1/ de documenten en attesten die verband houden met bestelling, levering en indienststelling volgens art. 8 worden ter beschikking gehouden van de toezichthoudende ambtenaar. 2/ de documenten vermeld in art. 8 worden medegedeeld aan het comité P.B.W. of bij ontstentenis ervan aan de syndicale afvaardiging. Nieuwe arbeidsmiddelen na 8/10/1993 in dienst gesteld (art. 9) Moeten voldoen aan de richtlijnen die op die arbeidsmiddelen van toepassing zijn. Zijn die niet of slechts ten dele van toepassing, dan moeten deze arbeidsmiddelen voldoen aan de minimumvoorschriften, opgenomen in Bijlage I van dit K.B., tenzij het ARAB in specifieke bepalingen voorziet. Arbeidsmiddelen voor 8/10/1993 in dienst gesteld (art. 10) Deze moeten ten laatste op 31/12/1996 voldoen aan de minimumvoorschriften opgenomen in Bijlage I van dit K.B., tenzij het ARAB in specifieke bepalingen voorziet. Onderhoudsprincipe (art. 11) De werkgever treft de nodige maatregelen om ervoor te zorgen dat de arbeidsmiddelen tijdens hun ganse gebruiksduur door een aangepast onderhoud aan de voorschriften van art. 9 of 10 voldoen. Pagina 4 van 8

5 BIJLAGE K.B. ARBEIDSMIDDELEN Minimumvoorschriften bedoeld in art. 9 en Bedieningssystemen: 1. a/ duidelijk zichtbaar, herkenbaar en zonodig passend gemerkt; 1. b/ buiten de gevaarlijke zones; 1. c/ geen bijkomende gevaren bij bediening; 1. d/ bij onopzettelijke handelingen geen gevaar opleveren; 1. e/ mogelijkheid tot vaststelling van personen in gevaarlijke zones vanuit de hoofdbedieningspost door de bedienaar; 1. f/ indien dit onmogelijk is, moet vooraf bij elke inschakeling automatisch een veiligheidssysteem in werking gesteld worden, zoals een waarschuwend signaal; 1. g/ de blootgestelde werknemer moet de tijd of de middelen hebben om het gevaar dat ontstaat door het starten of stoppen van het arbeidsmiddel snel te ontlopen; 1. h/ moeten veilig zijn; 1. i/ een storing of beschadiging van het bedieningssysteem geeft geen aanleiding tot een gevaarlijke situatie. 2. Starten van een arbeidsmiddel: (met uitzondering van het normale programma van een automatische cyclus): 2. a/ enkel mogelijk door een opzettelijk verrichte handeling met een hiervoor bestemd bedieningssysteem; 2. b/ idem voor het opnieuw starten na stilstand, onafhankelijk van de oorzaak, tenzij dit geen risico inhoudt; 2. c/ idem voor het uitvoeren van een belangrijke wijziging in werking (bv. snelheid, druk, enz.), tenzij dit geen risico inhoudt. 3. Veilig stopsysteem: 3. a/ elk arbeidsmiddel te voorzien van een bedieningssysteem waarmee het in de kortst mogelijke tijd op veilige wijze kan worden stopgezet; 3. b/ dit bedieningssysteem bevindt zich binnen handbereik van de bediener; 3. c/ volgens het risico legt het bedieningssysteem op iedere werkpost het gehele arbeidsmiddel of een deel ervan stil met als resultaat een veilige toestand; 3. d/ de stopopdracht heeft voorrang op de startopdrachten; Pagina 5 van 8

6 3. e/ bij stilstand van het arbeidsmiddel of van een gevaarlijk onderdeel moet de energievoorziening van de betrokken aandrijfmechanismen onderbroken zijn; 4. Noodstop: indien nodig volgens de gevaren van het arbeidsmiddel en zijn normale uitschakeltijd. 5. Afscherming tegen vallende of wegschietende voorwerpen en tegen gas-, damp- of stofontwikkeling: 5. a/ arbeidsmiddelen met gevaarlijke vallende of wegschietende voorwerpen moeten voorzien zijn van een geschikte veiligheidsinrichting; 5. b/ arbeidsmiddelen die gevaar opleveren voor gas-, damp- of stofontwikkeling of voor het vrijkomen van vloeistoffen moeten voorzien zijn van geschikte opvang- of afvoerinrichtingen nabij de bron. 6. Vastzetting: arbeidsmiddelen en hun onderdelen moeten door bevestiging of met andere middelen gestabiliseerd zijn volgens hun risico's. 7. Risico's van uiteenspringen of breken: de arbeidsmiddelen en hun onderdelen moeten hiervoor passende beveiligingsmiddelen hebben; gereedschappen onderworpen aan middelpuntvliedende kracht moeten zo bevestigd zijn dat zij niet uitgeslingerd kunnen worden. 8. Afscherming tegen mechanisch contact: 8. a/ bij bewegende delen moeten schermen of hindernissen de gevaarlijke zone beveiligen ofwel moet de beweging van de gevaarlijke delen tijdig stilgelegd worden voordat de gevaarlijke zones worden bereikt; 8. b/ deze schermen en beveiligingsinrichtingen - moeten stevig uitgevoerd zijn; - mogen geen bijkomende gevaren veroorzaken; - mogen niet op eenvoudige wijze gesaboteerd worden; - moeten voldoende ver van de gevaarlijke zone verwijderd zijn; - moeten zo weinig mogelijk het zicht op het werk belemmeren; - moeten voor het onderhoud zo weinig mogelijk hinderlijk zijn (gedeeltelijke toegang tot de werkzone zonder demontage). 9. Verlichting: voldoende verlichting voor werk- en onderhoudspunten. 10. Afscherming tegen hoge en lage temperaturen: delen met extreme temperaturen beveiligd tegen aanraking. Pagina 6 van 8

7 11. Alarmsignalen: de alarmsignalen zijn gemakkelijk waarneembaar en te begrijpen. 12. Gebruik: een arbeidsmiddel mag niet gebruikt worden voor bewerkingen en omstandigheden waarvoor het niet geschikt is. 13. Onderhoud: 13.a/ dit moet kunnen gebeuren als het arbeidsmiddel uitgeschakeld is; 13.b/ bij onmogelijkheid hiervan, worden er passende veiligheidsmaatregelen getroffen of moet het onderhoud buiten de gevaarlijke zones kunnen gebeuren; 13.c/ reinigen of herstellen bij bewegende werktuigen of toestellen is verboden; 13.d/ het is verboden wiggen, bouten of dergelijke stukken vast te draaien als deze handelingen ongevallen kunnen veroorzaken of indien dit bij gevaarlijke bewegende delen moet geschieden; 13.e/ het is verboden in werking zijnde gevaarlijke delen te smeren, tenzij het procédé voldoende veiligheidswaarborgen biedt; 13.f/ de onderhoudsboekjes van arbeidsmiddelen moeten stipt bijgehouden worden. 14. Loskoppelen en herverbinden krachtbronnen: elk arbeidsmiddel moet voorzien zijn van duidelijk identificeerbare inrichtingen waarmee het van zijn krachtbronnen kan worden losgekoppeld; de veerverbinding mag geen gevaren opleveren. 15. Waarschuwing en signalering: waarschuwingen en signaleringen, noodzakelijk voor de veiligheid van de werknemers zijn aanwezig. 16. Bereikbaarheid: bereikbaarheid voor de werknemers onder voortdurend veilige omstandigheden van alle nodige punten voor productie-, afstel- en onderhoudswerkzaamheden. 17. Bescherming tegen brand, verhitting, gas-, stof- of dampontwikkeling: bescherming van de werknemers tegen brand, verhitting, gas-, stof- of dampontwikkeling alsook tegen het vrijkomen van vloeistoffen of andere stoffen en tegen schadelijke stralingen. Pagina 7 van 8

8 18. Voorkoming van ontploffing: ontploffingsrisico's voorkomen van het arbeidsmiddel alsook van vrijkomende, gebruikte of opgeslagen stoffen. 19. Afscherming tegen elektrisch contact: bescherming tegen het gevaar van rechtstreeks of onrechtstreekse aanraking van elektriciteit. Pagina 8 van 8