Actua-les. De Kerk kiest een nieuwe paus.

Transcriptie

1 Actua-les De Kerk kiest een nieuwe paus.

2 Les 1 De paus treedt af. Leerplandoelen De leerlingen ontdekken dat christelijke geloofsgemeenschappen al tweeduizend jaar lang mensen samenbrengen en hen de kans geven ten volle te leven. Dat houdt in dat ze de structuur van de parochie, het bisdom, de wereldkerk verkennen. (K) (Specifiek doel) De leerlingen ontdekken wat de rol van de paus is in de katholieke kerk en waar de functie vandaan komt. (Specifiek doel) De leerlingen verzamelen informatie over de functies van de paus. Materialen voor de leerlingen voor de leerkracht voor de klas online www. verschillende kleuren bordkrijt of stiften kopieerbladen 1, 2 en 3 (op leerlingenaantal) kopieerbladen 4 t.e.m. 10: zeven foto's (1 exemplaar) Tips In les 2 ga je dieper in op de persoon van paus Benedictus XVI. Sta daar in deze les dus niet te lang bij stil. Als je deze les aanschouwelijk wilt voorstellen, hang dan een paar krantenartikels en foto s op in de godsdiensthoek. Je vindt heel wat materiaal op het internet. Vooraf Download vooraf de filmpjes van Karrewiet en deredactie.be. Of bekijk ze online via: en Kopieer kopieerbladen 1 t.e.m. 3 op leerlingenaantal. Print kopieerbladen 4 t.e.m. 10 allemaal 1 keer. Zinvolle achtergrondinformatie vind je op: daar vind je een In de kijker over paus Johannes Paulus II, de voorganger van Benedictis XVI. Onder meer onder paragraaf 3 vind je achtergrondinformatie over het verloop van de pauskeuze: klik door naar het dossier pauskeuze. Les 1 - De paus treedt af. 1

3 Lesverloop Heet van de naald: de paus treedt af. Je hoorde het misschien al (of misschien ook niet?). Binnen het grote instituut dat Kerk heet, is er groot nieuws. Is er iemand die weet welk nieuws dat is? de paus is afgetreden / er komt een nieuwe paus. Dat nieuws kon je vernemen via nieuwsuitzendingen over de hele wereld. Het werd ook verteld bij Karrewiet. We zullen daar eens naar kijken. filmpje kopieerblad 1 Bekijk samen met de leerlingen het filmpje van Karrewiet over het aftreden van de paus. Bespreek het filmpje nog niet, maar deel de kopieerbladen uit. De leerlingen schrijven individueel op wat ze gezien hebben. Op die manier tast je de voorkennis van de leerlingen af. Schrijf rond de foto alles wat je gezien hebt en wat je weet over deze man. Je krijgt één minuut de tijd en je werkt alleen. Na één minuut overleggen de leerlingen met hun buur. Ze vullen hun eigen associaties aan met de bevindingen van hun buur. Die schrijven ze in een andere kleur. Ze krijgen daar twee minuten de tijd voor. verschillende kleuren bordkrijt of stiften Schrijf alle associaties die de leerlingen gemaakt hebben op het bord. Tot slot kun je de volgende vragen stellen: - Weet je in welke taal de paus zijn aftreden aankondigde? Latijn - Ken je de naam van de paus die je gezien hebt? Benedictus XVI / Jozeph Ratzinger - Waarom wil de paus aftreden? hij vindt zichzelf te oud / te ziek en te zwak - Is het normaal dat een paus zijn aftreden aankondigt? neen, dat is uitzonderlijk - Wat moet er nu gebeuren? er moet een nieuwe paus gekozen worden - Wie zal dat doen? kardinalen die nog geen tachtig jaar zijn, vanuit de hele wereld Dit is de paus. We weten nu al dat de vorige paus is afgetreden. Maar kennen we de paus eigenlijk? Weten we wat hij doet? Waarom is er eigenlijk een paus? We zoeken samen eerst een antwoord op al die vragen en op andere vragen. kopieerblad 2 Deel kopieerblad 2 uit en lees de tekst hardop voor. De leerlingen volgen mee. Bespreek aan de hand van de volgende vragen de inhoud van de tekst met de leerlingen kopieerblad 3 - Waarover gaat de tekst? de paus / zijn naam / wat hij doet / - Waarom is er een verband tussen de paus en Petrus? de paus wordt de opvolger van Petrus genoemd - Waarom is de paus de opvolger van Petrus? Petrus was eerste bisschop / bisschop van Rome kreeg groot gezag binnen de Kerk - Welke opdracht gaf Jezus aan Petrus? volgelingen leiden - Wat voor iemand was Petrus? maakte fouten / trouw / ijverig - Wat betekenen de twee sleutels waar Petrus mee wordt afgebeeld? hemel / wereld - Wat is daar de betekenis van, denk je? paus heeft te maken met de wereld en met wat in de maatschappij gebeurt, maar heeft ook te maken met God en het hemelse - Waarom zou Jezus voor Petrus gekozen hebben als opvolger? trouw / ijverig maar niet perfect als mens / goede leidersfiguur - Wat betekent het woord paus? vader - Waarom zou het woord paus of vader gekozen worden? een paus moet goed zorgen voor de christenen / zorgen als een vader / Jezus vertelde dat God is als een Vader - Wat is Vaticaanstad? een piepklein landje / paus als leider - Welke taken heeft de paus? herder / audiënties / encyclieken - Wie kiest de nieuwe paus? kardinalen / jonger dan tachtig Neem de tijd om met de leerlingen te bespreken wat de functie van de paus is binnen de katholieke Kerk. Leg uitdrukkelijk de link naar Petrus, het herderschap en het leiderschap. De leerlingen maken individueel opdracht 1 op het kopieerblad. Verbeter de oefening klassikaal. 2 Les 1 - De paus treedt af.

4 En nu? We weten nu al veel. We weten dat de paus is afgetreden. En we weten wat de taak van de paus is voor de Kerk. Maar wat moet er nu gebeuren? kopieerbladen 4 t.e.m. 10 filmpje Hang de foto s op in de klas en bekijk samen met de leerlingen het filmpje van deredactie.be. Vraag vervolgens aan de leerlingen of ze kunnen vertellen hoe de keuze van een nieuwe paus verloopt. De leerlingen mogen vrijuit vertellen. Schrijf alles op wat ze aanbrengen, ook al geven ze hun ideeën niet meteen in de juiste volgorde. Schrijf de ideeën wel zo veel mogelijk in de juiste volgorde op het bord. Kom zo tot de volgende fasen: 1 cum clave (achter slot) 2 voor het eerst sinds Sixtijnse Kapel 4 geheime stemming 5 ik kies tot paus 6 stembus = kelk 7 witte rook = nieuwe paus (als er geen meerderheid is voor één persoon: zwarte rook en opnieuw geheime stemming) kopieerblad 3 Eindig de les met opdracht 2 op kopieerblad 3. Les 1 - De paus treedt af. 3

5 1 1 Wat leerde je in het filmpje over de paus? Schrijf die woorden rond de foto. Je mag aanvullen met dingen die je eerder al wist. Jeffrey Bruno / Shutterstock.com 2 Ik vind mijn weg! Overleg nu met je buur. Vul jouw ideeën aan met de woorden die je buur opschreef. Gebruik een andere kleur. Ik kan in mijn eigen woorden vertellen wat een paus is en wat hij doet. Ik kan vertellen waarom de paus de opvolger van Petrus wordt genoemd. 4 Les 1 - De paus treedt af.

6 2 Dit is de paus! De man met de sleutel De paus is de opvolger van Petrus. Jezus gaf aan Petrus de opdracht om de groep met zijn volgelingen te leiden na zijn dood en verrijzenis. In de evangeliën leren we Petrus kennen als een man met menselijke gebreken: hij twijfelt wel eens, hij valt in slaap wanneer Jezus hem nodig heeft, hij zegt dat hij Jezus niet kent. Maar hij is ook altijd ijverig en trouw: hij stapt uit de boot om over het water naar Jezus toe te lopen, hij hakt het oor van een soldaat af wanneer ze Jezus komen arresteren. Later sticht hij de Kerk van Rome en wordt hij de eerste bisschop. Al heel gauw krijgt de bisschop van Rome een groot gezag wanneer er dingen geregeld of beslist moeten worden voor alle christenen. Petrus wordt afgebeeld met twee sleutels: die van de hemel en die van de wereld. Die sleutels staan nog steeds in het wapenschild van de paus. De Sint-Pietersbasiliek in Rome is waarschijnlijk gebouwd op het graf van Petrus uit de 1ste eeuw. Benedictus XVI, die in 2013 afstand doet van zijn pausambt, is de 265ste opvolger van Petrus. Papa De titel van de paus was oorspronkelijk het Griekse woord pappa, in het Latijn papa. Het betekende vader. Ons woord paus komt daarvandaan. De paus is de vader van alle katholieke christenen. In de loop van de eeuwen groeide de Kerk uit van een klein groepje volgelingen van Jezus tot een grote en machtige organisatie met afdelingen over de hele wereld. De paus staat aan het hoofd van die organisatie, de katholieke Kerk. In bepaalde tijden raakte de paus verstrikt in politieke macht en belangenspelletjes van rijkdom en invloed. Dat was niet goed voor het geloof. Om politiek onafhankelijker te kunnen zijn, kreeg de Kerk een eigen grondgebied: Vaticaanstad. De paus is ook het staatshoofd van dat piepkleine landje. Tegelijk is hij bisschop van Rome. Heel wat geleerde mannen in raden en adviesorganen helpen de paus bij het uitoefenen van zijn taken. De Romeinse Curie is een verzameling van een aantal van die raden. Taken van de paus De paus moet als een soort herder, samen met de bisschoppen overal ter wereld, voor 1,2 miljard katholieken zorgen. Dat is ongeveer 17 procent van de wereldbevolking. Hij geeft leiding en hakt knopen door als dat nodig is. Hij schrijft encyclieken waarin hij de standpunten van de Kerk over een bepaald onderwerp uitlegt. Hij probeert de katholieken van overal bij elkaar te houden. Hij spreekt zich uit over grote wereldproblemen, zoals armoede en ongelijkheid, milieuvervuiling, seksualiteit en relaties. En hij probeert de christelijke waarden te vertalen naar onze tijd. Hij brengt bezoeken aan christenen over de hele wereld en roept jongeren tijdens de Wereldjongerendagen op om uit te komen voor hun geloof. De paus spreekt met allerlei mensen tijdens audiënties (ontmoetingen) en zegent op zondag de menigte op het plein voor de Sint-Pietersbasiliek in Rome. Een nieuwe paus Als de paus sterft of aftreedt, kiezen de kardinalen die nog geen tachtig jaar oud zijn samen een nieuwe paus. De nieuwe paus zal hoe dan ook een man en een kardinaal zijn. Het kan iemand zijn uit Europa, zoals nu meestal het geval is, of uit een ander werelddeel. De meeste katholieken wonen tegenwoordig in Latijns-Amerika, Afrika en Azië. Ze hebben andere problemen dan katholieken uit het Westen. Een paus uit een derdewereldland zou zeker andere accenten leggen. Maar de hoofdzaak blijft hetzelfde: de paus houdt alle katholieken bij elkaar. (Kolet Janssen) Les 1 - De paus treedt af. 5

7 3 1 Maak de zin af. Hulp nodig? Zoek naar de foto die bij elke zin past. Verbind de zin ook met de foto die erbij hoort. De paus woont in. In het wapenschild van de paus staan. De paus is de opvolger van. De paus is de van alle katholieken. 2 Zet de begrippen in de juiste volgorde. Nummer ze van 1 tot 5. geheime stemming cum clave (achter slot) zwarte rook witte rook habemus papam 6 Les 1 - De paus treedt af.

8 Voor het eerst sinds 1216 Les 1 - De paus treedt af. 7

9 5 Geheime stemming 8 Les 1 - De paus treedt af.

10 6 Ik kies tot paus. Les 1 - De paus treedt af. 9

11 7 De stembus... een kelk 10 Les 1 - De paus treedt af.

12 8 Witte rook: een nieuwe paus! Les 1 - De paus treedt af. 11

13 9 12 Sixtijnse kapel Les 1 - De paus treedt af.

14 10 Cum clave Les 1 - De paus treedt af. 13

15

16 Les 2 Wie was paus Benedictus XVI? Leerplandoelen De leerlingen ontdekken dat christelijke geloofsgemeenschappen al tweeduizend jaar lang mensen samenbrengen en hun de kans geven ten volle te leven. Dat houdt in dat ze kennismaken met mensen en groepen die een trekkersrol spelen in de geloofsgemeenschappen. (K) (Specifiek doel) De leerlingen maken kennis met paus Benedictus XVI. Materialen voor de leerlingen voor de leerkracht voor de klas online www. schrijf- en tekengerei eventueel een of meer computers achtergrondinformatie kopieerbladen 1, 2 en 3 (1 voor elke groep) krantenartikels Tips In deze les maken de leerlingen de identiteitskaart van paus Benedictus XVI. Ze schrijven vervolgens een verslag (van de aankondiging) van het aftreden van de paus. Ze hebben daarvoor hun schrijf- en tekengerei nodig. Of misschien mogen ze op de computer werken? Vooraf Verzamel vooraf zeker voldoende krantenartikels die vertellen over de persoon en het leven van Benedictus XVI en over (de aankondiging van) zijn aftreden. Zoek eventueel online naar artikels. Alle kranten hebben dossiers aangelegd over het aftreden van de paus. Als je een computer met een internetaansluiting in je klaslokaal hebt, dan kunnen de leerlingen zelf vooraf extra informatie opzoeken. Op vind je ook heel wat achtergrondinformatie. Alle leerlingen moeten over minstens één krantenartikel kunnen beschikken om de opdracht te maken. Als je onvoldoende artikels hebt, kun je natuurlijk ook een paar keer hetzelfde artikel kopiëren. Les 2 - Wie was paus Benedictus XVI? 15

17 Lesverloop Van Petrus tot Benedictus Herhaal samen met de leerlingen kort de inhoud van de vorige les. De vorige les ging over de paus. Wie vertelt kort wat we zeker uit die les moeten onthouden? zijn aftreden / naam / taken / Weten jullie nog hoe de eerste paus heette? Petrus Wie was hij? apostel van Jezus / bisschop van Rome / eerste paus Hoe heet de aftredende paus? Benedictus XVI In deze les leren we paus Benedictus XVI beter kennen. We gaan na wat er over hem in de kranten is verschenen. Het paspoort van Benedictus XVI kopieerbladen 1 en 2 Deel de kopieerbladen uit. Lees de opdracht voor. Zet de leerlingen per twee aan het werk. De leerlingen maken gebruik van de informatie die in de vorige les aan bod kwam. Deel ook de krantenartikels uit die je verzamelde. Zorg dat elk duo een aantal artikels heeft. Begin met het groepswerk. Spreek af hoeveel tijd de leerlingen krijgen. Tot slot Wanneer alle groepjes klaar zijn, beëindig je de les met een aantal vragen. Pols zo naar de mening van de leerlingen. Maak tijd vrij om iedereen te laten spreken. - Wat is volgens jullie de belangrijkste reden dat de paus zijn aftreden heeft aangekondigd? - Heb je al andere mensen horen praten over het aftreden van de paus? Wat zeiden ze? Heb jij dezelfde mening? Hang de identiteitskaarten en de verslagen die de leerlingen gemaakt hebben op in de klas. 16 Les 2 - Wie was paus Benedictus XVI?

18 1 Duo-opdracht Wat moet je doen? 1 Maak een identiteitskaart van paus Benedictus XVI. 2 Schrijf zelf een verslag over zijn aftreden. Hoe pak je het aan? 1 Maak de identiteitskaart van paus Benedictus XVI. - Kijk op het invuldocument (kopieerblad 2) welke gegevens je nodig hebt voor de identiteitskaart. - Ga in de krantenartikels op zoek naar die gegevens. Tip: denk ook aan wat je geleerd hebt in de vorige les. - Knip een aantal foto s van de paus uit en kleef ze op de identiteitskaart. Opgelet: knip voorzichtig, want je hebt de artikels nog nodig. Misschien mag je ze van je juf of meester ook op het internet zoeken en uitprinten. - Schrijf de naam van de paus in mooie letters bovenaan de identiteitskaart. 2 Schrijf zelf een verslag over zijn aftreden. - Lees elk één artikel. - Schrijf op een kladblaadje wat je gelezen hebt in de krantenartikels over waarom hij aftreedt. over hoe hij zijn aftreden aangekondigd heeft. over hoe zijn aftreden verloopt. over wat de paus na zijn aftreden gaat doen. - Breng de informatie die je gevonden hebt samen. - Schrijf alles op in een tekst (op kopieerblad 3): Over het aftreden van de paus: een verslag. Tip: denk ook aan wat je geleerd hebt in de vorige les. - Zoek in de krant of op het internet een passende foto bij je artikel en kleef hem op. Je mag ook een tekening maken. Les 2 - Wie was paus Benedictus XVI? 17

19 2 Paus naam: pausnaam: geboren op: / / in: (land) paus sinds: / / afgetreden op: / / 18 Les 2 - Wie was paus Benedictus XVI?

20 3 Over het aftreden van de paus: een verslag Illustreer je verslag met een passende foto of tekening. Les 2 - Wie was paus Benedictus XVI? 19

21 Achtergrondinformatie Jonge jaren Kardinaal Joseph Ratzinger of paus Benedictus XVI werd geboren op 16 april 1927 in Marktl am Inn. Dat is een dorpje in het bisdom Passau in Duitsland. Hij bracht zijn jeugd door in Traunstein, een klein dorpje in de buurt van de Oostenrijkse grens, op dertig kilometer van Salzburg. De jonge jaren van Joseph Ratzinger waren niet eenvoudig. Zijn geloof en de opvoeding die hij thuis kreeg, bereidden hem voor op de harde ervaring tijdens de jaren waarin het naziregime een vijandige houding had tegenover de katholieke Kerk. De jonge Joseph zag hoe sommige nazi s de pastoor sloegen. Tijdens de laatste maanden van de Tweede Wereldoorlog werd hij ingelijfd in een luchtafweerkorps. Verdere leven Van 1946 tot 1951 studeerde hij filosofie en theologie aan de Hogere School voor Filosofie en Theologie van Freising en aan de Universiteit van München. Hij kreeg zijn priesterwijding op 29 juni Van 1962 tot 1965 leverde hij een opmerkelijke bijdrage aan het Tweede Vaticaans Concilie als theologisch adviseur van kardinaal Joseph Frings, aartsbisschop van Keulen. Op 25 maart 1977 benoemde paus Paulus VI hem tot aartsbisschop van München en Freising. Op 28 mei van datzelfde jaar kreeg hij de bisschopswijding. Tijdens het Consistorie van 27 juni 1977 benoemde Paulus VI hem tot kardinaal. In 1978 nam hij deel aan het conclaaf van 25 en 26 augustus waarbij Johannes Paulus I tot paus werd verkozen. In oktober van datzelfde jaar nam hij deel aan het conclaaf waarbij paus Johannes Paulus II tot paus werd verkozen. Johannes Paulus II benoemde hem in 1981 tot prefect van de Congregatie voor de Doctrine van het Geloof en voorzitter van de Pauselijke Bijbelcommissie en van de Internationale Theologische Commissie. Ratzinger was voorzitter van de Voorbereidende Commissie voor de Catechismus van de Katholieke Kerk, die na zes jaar werken ( ) de nieuwe Catechismus presenteerde aan paus Johannes Paulus II. Een heleboel taken In de Romeinse Curie is hij lid van de Raad van het Staatssecretariaat voor de betrekkingen met de Staten, van de Congregaties van de Oosterse Kerken, voor de Goddelijke Eredienst en de Discipline van de Sacramenten, voor de Bisschoppen, voor de Evangelisatie van de Volkeren, voor Katholiek Onderwijs, voor Clerus en voor de Oorzaken van de Heiligen, van de Pauselijke Raden voor de Bevordering van de Eenheid der Christenen en voor Cultuur, van de Hoge Rechtbank van de Apostolische Signatuur en van de Pauselijke Commissies voor Latijns-Amerika, Ecclesia Dei, voor de authentieke interpretatie van het Wetboek van Canoniek Recht en voor de herziening van het Wetboek van Canoniek Recht van de Oosterse Kerken. Op 19 april 2005 werd Ratzinger door het conclaaf tot paus verkozen. (Vertaald en samengevat uit: short-biography_en.html) 20 Les 2 - Wie was paus Benedictus XVI?