Datum : 13 februari 2008

Transcriptie

1 Intergemeentelijk Samenwerkingsverband Goeree-Overflakkee (ISGO) Gemeente Dirksland Gemeente Goedereede Gemeente Middelharnis Gemeente Oostflakkee Waterschap Hollandse Delta Opgesteld door 13 februari 2008

2 Opdrachtgever: Intergemeentelijk Samenwerkingsverband Goeree- Overflakkee (ISGO) Postbus AH Middelharnis Gemeente Dirksland Gemeente Goedereede Gemeente Middelharnis Gemeente Oostflakkee Waterschap Hollandse Delta Nelen & Schuurmans Postbus BE Utrecht Project: Waterplan Goeree-Overflakkee Projectgegevens: Dossier : H0021 Datum : 13 februari 2008 Niets uit deze rapportage mag worden verveelvoudigd of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande toestemming van de opdrachtgever. Noch mag het zonder dergelijke toestemming worden gebruikt voor enig ander werk dan waarvoor het is vervaardigd.

3 Samenvatting Aanleiding Een goed functionerend waterhuishoudkundig systeem is essentieel voor onze leefomgeving, waarin het aangenaam wonen, werken en recreëren is. Bij de zorg voor een goede waterhuishouding op Goeree-Overflakkee zijn diverse partijen betrokken. De gemeenten zorgen voor een doelmatige inzameling en transport van het afvalwater en het overtollige hemelwater, door middel van riolering en eventuele andere voorzieningen. Sinds kort hebben zij ook een formele taak bij het voorkomen van mogelijke grondwaterproblemen. De gemeenten voeren ook het onderhoud uit van een deel van het watersysteem in bebouwd gebied. Naast deze watertaken, zijn de gemeenten primair verantwoordelijk voor de ruimtelijke ordening en het milieubeleid, twee beleidsvelden die van groot belang zijn bij de realisatie van een goede waterinrichting en waterkwaliteit. De zorg voor het oppervlaktewatersysteem (waterkwantiteit en waterkwaliteit) is de primaire taak van het waterschap Hollandse Delta. Het waterschap zorgt daarnaast voor veilige dijken en de behandeling van het afvalwater op RWZI s. Goede afstemming en samenwerking zijn een eerste vereiste voor een goed en kosteneffectief waterbeheer. Daarbij komt dat er momenteel diverse ontwikkelingen gaande zijn op het gebied van water en ruimte, die vragen om een gemeenschappelijke visie van betrokken partijen op de gewenste koers. Om deze gemeenschappelijke visie en samenhangende aanpak vorm te geven hebben de vier regiogemeenten, Dirksland, Goedereede, Middelharnis en Oostflakkee, het Intergemeentelijke Samenwerkingsverband Goeree-Overflakkee (ISGO) en het waterschap Hollandse Delta een gezamenlijk waterplan ontwikkeld. Het voorliggende plan is het resultaat van 1,5 jaar intensief samenwerken tussen genoemde partijen. Dit plan, dat is opgesteld door de gezamenlijke projectgroep van gemeenten, ISGO en waterschap, wordt de komende maanden door betrokken gemeentebesturen en het bestuur van het waterschap besproken. Het plan is dus nog niet bestuurlijk vastgesteld. Natuurlijk houdt de samenwerking niet op na de bestuurlijke vaststelling. Sterker, het plan kan ook worden gezien als de start van een nieuwe fase, waarin partijen samen zullen werken aan de realisatie van het voorgestelde maatregelenprogramma. Doel van het waterplan Het hoofddoel van het waterplan is het opstellen van een gezamenlijke koers van de gemeenten en het waterschap voor de realisatie van een veilig, schoon, aantrekkelijk en een goed beheerd watersysteem in de stedelijke kernen op Goeree-Overflakkee. In het waterplan zijn de volgende drie punten geregeld: - De inrichting van het gebied en de afstemming tussen de ruimtelijke ordening (RO) en het waterbeheer. Het gaat daarbij niet alleen om de hoeveelheid water die nodig is voor het realiseren van een bepaald beschermingsniveau tegen wateroverlast, maar nadrukkelijk ook om de beleving van het water binnen de kernen; - Het gebruik en het beheer en onderhoud van oppervlaktewater. Hierbij horen afspraken over de beheergrenzen en wie wat doet. Het waterplan zal daarnaast helpen bij de verankering van de waterzaken binnen de organisaties; 13 februari 2008 i

4 Waterplan Goeree-Overflakkee - De omgang met afvalwater en regenwater in het gebied. Hierbij speelt onder andere de relatie tussen de afvalwaterketen en de kwaliteits- en kwantiteitsaspecten van het oppervlaktewatersysteem. Relatie met overige plannen De focus van dit waterplan is gericht op het water in en rond de kernen op Goeree- Overflakkee. Het vormt een uitwerking van de eilandbrede plannen, zoals o.a. het waterstructuurplan Goeree-Overflakkee. Hierbij is rekening gehouden met de resultaten van andere studies naar de inrichting en het beheer van het water op het eiland. Voorbeelden hiervan zijn: de visie voor de havenkanalen, het krekenplan Goeree- Overflakkee, het Deltanatuurproject Zuiderdiep, de Regionale Contourenvisie, en de regionale uitwerking van de Europee Kaderrichtlijn Water (KRW). Het waterplan is een overkoepelend plan, waarin alle maatregelen op het gebied van waterbeheer in de stedelijke kernen opgenomen zijn. Om deze reden zijn - naast de verbeteringsmaatregelen voor de inrichting en het beheer van het watersysteem - ook een aantal maatregelen uit de Gemeentelijke Rioleringsplannen (GRP s) en STIWAS (Stimulering waterkwaliteit) studies opgenomen. Van visie naar maatregelen Gezamenlijk hebben het waterschap, gemeenten en het ISGO streefbeelden en doelen voor het water in de kernen opgesteld. Voor het realiseren van streefbeelden en doelen zijn maatregelenpakketten opgesteld. Een aantal maatregelen is van toepassing op alle gemeenten op Goeree-Overflakkee. Het betreft maatregelen zoals onderzoek, beheer en onderhoud, organisatie en communicatie. Deze maatregelen worden gezamenlijk uitgevoerd en eilandbreed opgepakt. Daarnaast zijn ook per kern maatregelen opgesteld. Hiervoor zijn met de beheerders en met de bewoners tijdens bewonersavonden alle kansen en knelpunten in beeld gebracht. Waar mogelijk zijn voor de kansen en knelpunten maatregelen opgesteld. Het resultaat is per kern een overzichtskaart van de maatregelen die tot 2015 uitgevoerd gaan worden. Het betreft concrete inrichting- en beheersmaatregelen die nodig zijn om de gezamenlijk vastgestelde doelen - op het gebied van waterkwantiteit, waterkwaliteit, ecologie en ruimtelijke kwaliteit te realiseren. De maatregelen zijn voorzien van een kostenraming, kostenverdeling en planning. De totale kosten van het uitvoeringsprogramma bedragen tot 2015 in totaal ruim 5,5 miljoen euro (voor alle 4 gemeenten, ISGO en waterschap Hollandse Delta samen). Hiervan is 1 miljoen euro bestaand beleid; d.w.z. deze kosten zijn al in de begrotingen van betrokken partijen opgenomen. De realisatie van het uitvoeringsprogramma is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van gemeenten en het waterschap. Voor een succesvolle uitvoering van het waterplan wordt voorgesteld om de huidige projectgroep in stand te houden, voor de coördinatie en onderlinge afstemming, als ook voor de bewaking van de planning van het voorgestelde programma. In 2011 zal het maatregelenplan worden geactualiseerd en voor 2015 zal het waterplan worden herzien. ii 13 februari 2008

5 Inhoudsopgave Samenvatting Inhoudsopgave i iii 1 Inleiding Aanleiding Doel van het waterplan Totstandkoming Status Organisatie Plangebied Leeswijzer 6 2 Beleidskaders Kader Richtlijn Water Nationaal Bestuursakkoord Water Wet gemeentelijke watertaken 10 3 Visie Uitgangspunten Streefbeelden en doelen Oppervlaktewater Grondwater Afvalwaterketen en -beheer Ruimtelijke kwaliteit Beheer en onderhoud oppervlaktewater Organisatie en communicatie Van doelen naar maatregelen 18 4 Eilandbrede maatregelen Oppervlaktewater Grondwater Afvalwaterketen en -beheer Beheer en onderhoud oppervlaktewater Organisatie en communicatie Uitvoeringsprogramma eilandbrede maatregelen februari 2008 iii

6 Waterplan Goeree-Overflakkee 5 Gemeente Goedereede Huidige situatie gemeentebreed Kern Ouddorp Systeembeschrijving Uitvoeringsprogramma Kern Goedereede Systeembeschrijving Kansen, knelpunten en maatregelen Uitvoeringsprogramma Kern Stellendam Systeembeschrijving Kansen, knelpunten en maatregelen Uitvoeringsprogramma 43 6 Gemeente Dirksland Huidige situatie gemeentebreed Kern Dirksland Systeembeschrijving Kansen, knelpunten en maatregelen Uitvoeringsprogramma Kern Melissant Systeembeschrijving Kansen, knelpunten en maatregelen Uitvoeringsprogramma Kern Herkingen Systeembeschrijving Uitvoeringsprogramma 64 7 Gemeente Middelharnis Huidige situatie gemeentebreed Kern Middelharnis Systeembeschrijving Kansen, knelpunten en maatregelen Uitvoeringsprogramma Kern Stad aan t Haringvliet Systeembeschrijving Kansen, knelpunten en maatregelen Uitvoeringsprogramma Kern Nieuwe-Tonge Systeembeschrijving Kansen, knelpunten en maatregelen Uitvoeringsprogramma 84 iv 13 februari 2008

7 8 Gemeente Oostflakkee Huidige situatie gemeentebreed Kern Achthuizen Systeembeschrijving Kansen, knelpunten en maatregelen Uitvoeringsprogramma Kern Den Bommel Systeembeschrijving Kansen, knelpunten en maatregelen Uitvoeringsprogramma Kern Ooltgensplaat Systeembeschrijving Kansen, knelpunten en maatregelen Uitvoeringsprogramma Kern Oude-Tonge Systeembeschrijving Kansen, knelpunten en maatregelen Uitvoeringsprogramma Samenvatting uitvoeringsprogramma Projectorganisatie voor uitvoering waterplan Kader Richtlijn Water maatregelen Kostenraming en planning 112 Literatuurlijst 115 I Samenvatting waterstructuurvisie 117 II Mogelijke aanvoertracé s Oostflakkee en Middelharnis 131 III Oevertypen februari 2008 v

8 Waterplan Goeree-Overflakkee vi 13 februari 2008

9 1 Inleiding 1.1 Aanleiding Bij de waterhuishouding in en rond de kernen op Goeree-Overflakkee zijn diverse partijen betrokken. Dat zijn de vier regiogemeenten: Goedereede, Dirksland, Middelharnis en Oostflakkee, het waterschap Hollandse Delta en het Intergemeentelijke Samenwerkingsverband Goeree-Overflakkee (ISGO). De gemeenten zorgen voor een doelmatige inzameling en transport van het afvalwater en het overtollige hemelwater, door middel van riolering en eventuele andere voorzieningen. Ook het onderhoud van een aantal waterlopen wordt door hen uitgevoerd. Daarbij zijn de gemeenten primair verantwoordelijk voor de ruimtelijke ordening en het milieubeleid, twee beleidsvelden die van groot belang zijn bij de realisatie van een goede waterinrichting en waterkwaliteit. De zorg voor het oppervlaktewatersysteem (waterkwantiteit en waterkwaliteit) is de primaire taak van het waterschap Hollandse Delta. Het waterschap zorgt daarnaast voor veilige dijken, voor wegen en voor de behandeling van het afvalwater op de rwzi s (rioolwaterzuiveringsinstallaties). Bij het ISGO zijn de uitvoering van het Beleidsplan Milieu en Water, het Regionaal Servicepunt Handhaving (SEPH), Gebiedsgerichte Aanpak en de Kader Richtlijn Water ondergebracht, en participeert daarom ook in het waterplan. Bovenstaande opsomming van taken en verantwoordelijkheden is niet uitputtend, maar het moge duidelijk zijn dat er vele raakvlakken (en soms ook overlappen) bestaan tussen de taken en verantwoordelijkheden van de vier gemeenten op Goeree-Overflakkee en waterschap Hollandse Delta. Goede afstemming en samenwerking zijn derhalve een eerste vereiste voor een goed en kosteneffectief waterbeheer. Daarbij komt dat er momenteel diverse ontwikkelingen gaande zijn op het gebied van water en ruimte, die vragen om een gemeenschappelijke visie van betrokken partijen op de gewenste koers. Om deze reden hebben de zes partijen besloten om gezamenlijk een waterplan te ontwikkelen voor Goeree-Overflakkee. 1.2 Doel van het waterplan Het doel van het waterplan is het opstellen van een gezamenlijke koers van de gemeenten en het waterschap voor de realisatie van een veilig, schoon, aantrekkelijk en een goed beheerd watersysteem in en rond de stedelijke kernen op Goeree-Overflakkee. De gezamenlijke koers is vertaald in een visie en nader uitgewerkt per kern in een concreet maatregelenprogramma. 1.3 Totstandkoming Het waterplan is opgesteld in de periode juni 2006 januari Hierbij is onderscheid gemaakt naar de volgende fasen:: 1. Inventarisatiefase De huidige situatie en de kansen en knelpunten zijn vastgesteld. Hierbij is onderscheid gemaakt naar de technische (waterhuishoudkundige) aspecten, het vigerend beleid op gebied van water, milieu en RO en de organisatorische aspecten van het beheer. 2. Visievorming Tijdens de visievorming is begonnen met het bepalen van de gewenste toestand in Deze lange termijn visie is opgesteld in nauw overleg met de projectgroep, en medewerkers van de vier gemeenten en het waterschap, die actief zijn op het beleid 13 februari

10 Waterplan Goeree-Overflakkee van de ruimtelijke inrichting en het milieu. Hiertoe is op 15 december 2006 een bijeenkomst gehouden. Hierna is de lange termijn visie vertaald in doelen (per thema en deelgebied), op basis waarvan de benodigde maatregelen kunnen worden bepaald. De lange termijn visie is hiervoor geconcretiseerd, door op kern en wijkniveau concrete doelen te formuleren voor de middellange termijn (2015). Het gaat daarbij om concrete zaken zoals de minimale diepte, doorstroming, oeverinrichting, beheer en onderhoud en de benodigde berging. Bij het vaststellen van de streefbeelden en de doelen is rekening gehouden met de werknormen voor de bescherming tegen wateroverlast van het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) en de doelstellingen voor waterkwaliteit en ecologie vanuit de Kader Richtlijn Water (KRW). De streefbeelden en doelen dragen in meer of mindere mate bij aan de doelen vanuit NBW en KRW. 3. Uitvoeringsprogramma In de laatste fase is de visie vertaald naar concrete maatregelen en een gemeenschappelijk uitvoeringsprogramma. Naast een geïntegreerd maatregelenplan is een kostenoverzicht, kostenverdeling en planning opgesteld. In onderstaand figuur zijn de drie fasen weergegeven, welke bouwstenen zijn gebruikt en welke stappen zijn genomen om de lange termijn visie te vertalen in maatregelen. lange termijn visie streefbeeld (KT en LT) doelen 2015 bouwstenen - beleidsplannen gemeenten en ws HD - waterstructuurvisie Goeree-Overflakkee - landschapsvisie, streekplan - WB21, KRW inventarisatie: Fase 1 - inventarisatie rapport Waterplan - belevingswaarde onderzoek lange termijn visie vertalen in streefbeelden vertaling streefbeelden naar concrete doelen: Fase 2 maatregelen uitwerking naar concrete maatregelen: Fase 3 Figuur 1.1 Aanpak ontwikkeling gemeenschappelijk waterplan Goeree-Overflakkee 2 13 februari 2008

11 1.4 Status Het waterplan vormt voor het water in en rond de kern een uitwerking van de eilandbrede plannen, zoals o.a. het waterstructuurplan. Voor het overige water op het eiland worden de plannen in diverse andere studies uitgewerkt (Figuur 1.2). Het gaat om de studies: visie voor de havenkanalen, het krekenplan Goeree-Overflakkee, Deltanatuurproject Zuiderdiep en de Regionale Contourenvisie. Parallel aan de projectgroep Waterplan is een werkverband opgericht die de KRW doelen heeft uitgewerkt en haalbare en betaalbare maatregelen heeft geformuleerd. In dit werkverband waren de projectgroepleden van de gemeenten, het ISGO en de projectleider van het waterplan vertegenwoordigd. Hierdoor heeft een goede afstemming plaatsgevonden tussen het waterplan en de detailanalyse ten behoeve van de uitvoering van de KRW. De maatregelen die voortvloeien uit de KRW detailanalyse worden gerapporteerd in dit waterplan. Hierdoor wordt inzichtelijk gemaakt welke maatregelen zijn opgenomen in het KRW-Stroomgebiedsbeheersplan en waarvoor een resultaatverplichting geldt. Met de vaststelling van het waterplan worden de KRWmaatregelen vastgesteld waarvoor gemeenten een belangrijke rol hebben. Nationale beleidsontwikkelingen Eilandbrede plannen Waterstructuurplan Landschapsvisie Streekplan Waterkwaliteit Zuiderdiep Kreken Havenkanalen Stedelijke kernen Thematische projecten Werkgroep KRW Herinrichting plangebied Zuiderdiep Regionale Contouren visie Krekenplan Goeree- Overflakkee Visie voor de havenkanalen Waterplan GRP Waterkwaliteitspoor STIWAS Baggerplan Beheer en onderhoud Watertoets Figuur 1.2 Plaats van het waterplan t.o.v. de overige plannen op het eiland Goeree-Overflakkee Het waterplan is het overkoepelende plan, waarin alle maatregelen op het gebied van waterbeheer in de stedelijke kernen opgenomen zijn. Zo zijn in het waterplan de maatregelen uit Gemeentelijke Rioleringsplannen (GRP s) en STIWAS (Stimulering waterkwaliteit) studies etc. opgenomen. Het waterplan heeft een grote interactie met de overige plannen op het eiland (zoals o.a. de KRW en de visie voor de havenkanalen). De knelpunten, kansen en maatregelen die in dit waterplan zijn opgenomen, zijn daarom met deze plannen afgestemd. In het waterplan zijn de volgende drie punten geregeld: 1. De inrichting van het gebied en de afstemming tussen de ruimtelijke ordening (RO) en het waterbeheer. Het gaat daarbij niet alleen om de hoeveelheid water die nodig is voor het realiseren van een bepaald beschermingsniveau tegen wateroverlast, maar nadrukkelijk ook om de beleving van het water binnen de kernen; 13 februari

12 Waterplan Goeree-Overflakkee 2. Het gebruik en het beheer en onderhoud van oppervlaktewater. Hierbij horen afspraken over de beheergrenzen en wie wat doet. Het waterplan zal daarnaast helpen bij de verankering van de waterzaken binnen de organisaties; 3. De omgang met afvalwater en regenwater in het gebied. Hierbij speelt onder andere de relatie tussen de afvalwaterketen en de kwaliteits- en kwantiteitsaspecten van het oppervlaktewatersysteem. Het waterplan Goeree-Overflakkee is een strategisch beleidsplan met een concreet uitvoeringsprogramma per gemeente voor de stedelijke kernen. De gemaakte inhoudelijke, organisatorische en financiële afspraken binnen het waterplan zullen bestuurlijk worden bekrachtigd door gemeenten en het waterschap. 1.5 Organisatie Voor het opstellen van het waterplan is een projectorganisatie ingericht, bestaande uit een projectgroep, stuurgroep, ambtelijke werkgroepen en klankbordgroep. Het project is aangestuurd door een stuurgroep. De (inhoudelijke) uitwerking van het waterplan is verzorgd door de gemeenschappelijke projectgroep van gemeenten, ISGO en wshd, die daarbij is ondersteund door het projectteam van Nelen & Schuurmans. stuurgroep (PAC VRO-EZ) gemeenschappelijke projectgroep adviseur Nelen & Schuurmans eilandelijke klankbordgroep bewonersavonden gemeentelijke werkgroepen procesbegeleider & team van inhoudelijke vakspecialisten Figuur 1.3 Organisatie van het project De stuurgroep werd gevormd door de portefeuillehouders adviescommissie (PAC) Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Economische Zaken van het ISGO, aangevuld met een vertegenwoordiger van het waterschap. De stuurgroep is aan het eind van elke fase bijeen gekomen. In de stuurgroep heeft de bestuurlijke afstemming tussen partijen plaatsgevonden en is de uiteindelijke besluitvorming over het Waterplan voorbereid. Voor een nadere uitwerking van specifieke onderdelen zijn door de projectgroep werkgroepen ingesteld per gemeente. De werkgroepen beschikten over multidisciplinaire expertise, inhoudelijke kennis en vooral ook gebiedskennis. Door middel van een aantal workshops is hun expertise meegenomen in het opstellen van het waterplan. Bewoners van Goeree-Overflakkee zijn uitgenodigd om mee te denken over de streefbeelden en wensen voor water in de kernen. Hiervoor zijn in fase 2 en 3 bewonersavonden per gemeente georganiseerd. Tijdens de visiefase is een externe klankbordgroep met belanghebbende partijen uit het plangebied ingesteld februari 2008

13 De projectgroep was als volgt samengesteld: - Jos de Nooijer (Gemeente Goedereede) - Aad van der Linde (Gemeente Dirksland) - Diederik Duijser (Gemeente Middelharnis) - Pieter Lak (Gemeente Oostflakkee) - Gerrit Slijkhuis (Waterschap Hollandse Delta; projectleider namens opdrachtgever) - Philip Wolfert (Waterschap Hollandse Delta) - Cees Jongejan (Waterschap Hollandse Delta) - Astrid Bleijenberg (ISGO) - Johan van de Minkelis (Qside; communicatie adviseur namens ws HD) 1.6 Plangebied Het plangebied is het eiland Goeree-Overflakkee. Op Goeree-Overflakkee liggen 13 kernen, verdeeld over vier gemeenten, zie Figuur 1.4. Het eiland telt circa inwoners. Figuur 1.4 Kernen en gemeentegrenzen Het grondgebruik op Goeree-Overflakkee (Figuur 1.5), heeft voornamelijk een agrarische functie, bestaande uit akkerbouw (83%), weidegrond (8%) tuinbouw (1%) en boomgaarden (1%). Daarnaast zijn er, vooral aan de randen van het eiland, een aantal natuurgebieden (3%). Buitendijks is veel meer natuur aanwezig. De bebouwing en recreatiegebieden nemen elk 2% van het eiland in. 13 februari

14 Waterplan Goeree-Overflakkee Figuur 1.5 Landgebruik op Goeree-Overflakkee De kop van Goeree kenmerkt zich door een kleinschalig zandwallenlandschap met een landschappelijk en recreatief aantrekkelijke afwisseling tussen duinen, kleinschalige akkers tussen grondwalletjes (schurvelingen), natuurgebieden en kreken. De hals bij Stellendam is een passeerlandschap. Verschillende infrastructurele lijnen komen hier bij elkaar. In de huidige situatie heeft het geen verblijfskwaliteiten. De Polderstructuur is sterk oost-west gericht met krachtige boombeplantingen die de ontstaansgeschiedenis verduidelijken. De romp van Flakkee wordt gekenmerkt door grootschalig polderlandschap. Dit is het landschap van rust en ruimte met de kenmerkende afwisseling van ringpolders en aandijkingen. 1.7 Leeswijzer Voor de komende jaren geeft dit waterplan een overzicht van visie en maatregelen voor water in en rondom de stedelijke kernen op Goeree-Overflakkee. De waterstructuurvisie voor Goeree-Overflakkee uit 2003 vormde een belangrijk uitgangspunt voor dit waterplan. Ook de detailanalyse van de KRW die parallel aan het opstellen van het waterplan is uitgevoerd geeft belangrijke informatie wat er tot 2015 te doen is met water in en rond de stedelijke kernen. Ten behoeve van de leesbaarheid is er voor gekozen om deze beide pijlers in dit rapport samen te vatten en niet uitgebreid te herhalen. Van de waterstructuurvisie is een samenvatting weergegeven in bijlage I, dit geeft een overzicht van de huidige situatie. Van de KRW is in het uitvoeringsprogramma aangegeven welke maatregelen zullen worden gerapporteerd in het stroomgebiedbeheersplan. De beleidskaders waarbinnen dit waterplan is opgesteld zijn beschreven in hoofdstuk 2. De Kader Richtlijn Water (KRW), het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) en de wet gemeentelijke watertaken en hun relatie met het waterplan worden toegelicht februari 2008

15 De visie op het water is concreet gemaakt door het opstellen van streefbeelden voor de lange termijn (2050) en doelen voor De visie is thematisch ingedeeld en behandelt technische, organisatorische, ruimtelijke en beheer- en onderhoudsaspecten. De visie is beschreven in hoofdstuk 3. Voor de uitwerking van de doelen naar kansen en knelpunten en maatregelen is onderscheid gemaakt naar algemene onderwerpen die alle gemeenten betreffen en gemeente specifieke maatregelen. De algemene maatregelen zijn eerst beschreven in het hoofdstuk eilandbrede maatregelen (hoofdstuk 4). Daarna volgt per gemeente een beschrijving van de huidige situatie van het watersysteem in de afzonderlijke kernen, de kansen en knelpunten en maatregelen. Hieraan zullen nog de uitvoeringsprogramma s worden toegevoegd. Het uitvoeringsprogramma is samengevat in hoofdstuk 9. Hierin zijn de kosten, verdeling tussen gemeenten en waterschap en de planning opgenomen. En is een voorstel opgenomen voor het inrichten van een projectorganisatie voor de uitvoering van het waterplan. 13 februari

16 Waterplan Goeree-Overflakkee 8 13 februari 2008

17 2 Beleidskaders Een aantal recente beleidsontwikkelingen was sturend bij het opstellen van het waterplan. In dit hoofdstuk worden drie beleidskaders kort toegelicht en hun relatie met het waterplan: de Kader Richtlijn Water, het Nationaal Bestuursakkoord Water en de Wet verbrede gemeentelijke watertaken. 2.1 Kader Richtlijn Water De Kader Richtlijn Water (KRW) heeft als doel de ecologie en waterkwaliteit in oppervlaktewater en grondwater te beschermen en waar nodig te verbeteren. De uitvoering van de KRW is georganiseerd in internationale stroomgebieden, Goeree- Overflakkee is onderdeel van het stroomgebied Maas. Ecologie staat centraal in de KRW. De doelen voor ecologie zijn bepaald voor natuurlijke wateren en zijn voor kunstmatige en sterk veranderde watergangen, waar op Goeree-Overflakkee vooral sprake van is, daarvan afgeleid. In de maatlatten voor ecologie worden algen, waterplanten, macrofauna en vissen meegenomen. Dit sluit nauw aan op de reeds bestaande ecologische beoordelingssystemen (bijv. van Stowa). Op Goeree-Overflakkee zijn 14 kunstmatige waterlichamen benoemd (Figuur 3.3). De meeste zijn getypeerd als zwak brakke kanalen, enkele als grote, ondiepe kanalen en gebufferde regionale kanalen. Voor het behalen van de doelen geldt een resultaatverplichting, in plaats van een inspanningsverplichting, zoals dat nu voor waterkwaliteitsdoelen in Nederland geldt. In het eerste stroomgebiedbeheersplan moeten de waterbeheerders in 2009 aangeven met welke maatregelen de doelen gerealiseerd gaan worden in Een stroomgebiedbeheersplan moet bij voorkeur op internationaal niveau worden vastgesteld. Het 'nationale deel' van de internationale stroomgebiedbeheersplannen wordt door het Rijk samengesteld uit alle KRW-maatregelen die de diverse overheden in hun eigen plannen opnemen. Het Rijk zelf doet dat in de Nota waterhuishouding, de provincies in hun provinciale waterhuishoudingsplannen, de waterschappen in hun Waterbeheersplannen. De gemeenten kunnen KRW-maatregelen opnemen in een GRP, waterplan en/of in een apart raadsbesluit. Beheerders van stedelijk water moeten het realiseren van maatregelen ondersteunen waar het binnen hun verantwoordelijkheid ligt. Het type maatregelen wordt niet voorgeschreven door de KRW. Maatregelen waaraan gedacht kan worden zijn het aanpassen van de waterinrichting, wijzigingen in beheer en onderhoud, beperken van de emissie van diffuse bronnen en puntbronnen. KRW en relatie met het waterplan De uitwerking van de KRW op Goeree-Overflakkee is parallel aan het waterplan gebeurd in een aparte werkgroep in het kader van de detailanalyse. Hierin is ondermeer gekeken naar waterkwaliteitsdoelen en de regionaal te nemen maatregelen om het verschil tussen huidige situatie en waterkwaliteitsdoel te overbruggen. De kennis en maatregelen uit het waterplan zijn in de KRW detailanalyse ook betrokken. De lokale maatregelen uit het waterplan die de regionale doelstellingen ondersteunen zijn geselecteerd. Deze maatregelen zullen worden meegenomen in de eerste cyclus stroomgebiedbeheersplannen (planperiode De maatregelen in de stedelijke kernen waarbij de gemeenten op Goeree-Overflakkee betrokken zijn, worden vastgelegd in onderliggend Waterplan. Voor deze maatregelen geldt dan naast de verplichting die de gemeenten en het waterschap met elkaar aangaan 13 februari

18 Waterplan Goeree-Overflakkee met het vaststellen van het waterplan, ook een resultaatverplichting vanuit de KRW. De KRW maatregelen op Goeree-Overflakkee die alleen betrekking hebben op waterschap Hollandse Delta zullen door het waterschap in het waterhuishoudingsplan worden opgenomen. 2.2 Nationaal Bestuursakkoord Water In het Nationaal Bestuursakkkoord Water (NBW) hebben rijk, provincies, waterschappen en gemeenten gekozen voor een gemeenschappelijke aanpak om watersystemen in 2015 op orde te hebben voor verwachte klimaatverandering, bodemdaling e.d. Onderdeel hiervan vormt het bepalen van de stedelijke wateropgave: maatregelen die nodig zijn om het watersysteem op orde te brengen, vertaald in de ruimteclaim voor water in stedelijk gebied. Deze opgave wordt vervolgens in ruimtelijke plannen van gemeenten geïmplementeerd. Uitgangspunt voor het maatregelenpakket is een integrale aanpak, waar mogelijk meeliften met andere projecten, toetsen van watertekort problematiek, waterkwaliteit en ecologische kwaliteit aan de werknormen op basis van stroomgebiedvisie en het invoeren van de watertoets. Nationaal Bestuursakkoord Water en relatie met het waterplan Voor Goeree-Overflakkee hebben waterschap en gemeenten de wateropgave bepaald, deze was bekend bij het starten van het waterplan. Om de benodigde extra bescherming tegen wateroverlast te realiseren is gekozen voor drie sporen: water vasthouden, bergen en afvoeren. Voor het water vasthouden zijn zogenaamde slimme stuwen geplaatst. Voor water afvoeren zijn o.a. diverse opstellocaties voor noodpompen gemaakt. In het waterplan is gekeken naar mogelijkheden voor water bergen in of nabij stedelijk gebied: binnen de kernen en in uitbreidingsplannen van gemeenten is gezocht naar ruimte voor extra open water in peilgebieden waar nog een wateropgave is. 2.3 Wet gemeentelijke watertaken Het wet gemeentelijke watertaken is tijdens de totstandkoming van het waterplan vastgesteld. In deze wet staat doelmatigheid centraal. Gemeenten hebben naast de zorgplicht voor afvalwater, ook de zorgplicht voor (overtollig) grondwater en hemelwater gekregen. De wetgever stelt kaders, maar geeft veel beleidsruimte aan de lokale beheerders om te komen tot doelmatige keuzes, die aansluiten op de lokale wensen en mogelijkheden. Gemeenten hebben de verplichting om een Gemeentelijk Riolerings Plan (GRP) op te stellen. Een plan waarin, in samenspraak met andere beheerders, bewuste keuzes worden gemaakt m.b.t. afvalwater, regenwater, grondwater en oppervlaktewater (als elementen van de leefomgeving). Wet gemeentelijke watertaken en relatie met het waterplan In het waterplan is rekening gehouden met de nieuwe wetgeving m.b.t. de gemeentelijke watertaken door de huidige grondwaterproblemen in beeld te brengen. Tevens is geanalyseerd wat de mogelijke oorzaken zijn van de huidige grondwaterproblemen (bijvoorbeeld lekkende riolering, slechte drainage, lokale onttrekkingen, overmatige kwel, streefpeil open water) februari 2008

19 3 Visie Over de visie op het watersysteem van Goeree-Overflakkee is op regionale schaal voor de lange termijn al eerder nagedacht in onder meer de waterstructuurvisie, het streekplan en de landschapsvisie. Om in het waterplan te komen tot een concreet maatregelenprogramma is de lange termijn visie vertaald in streefbeelden voor de lange termijn (2050) en doelen voor de korte termijn (2015). De visie en de streefbeelden zijn thematisch ingedeeld. Deze thema s komen weer terug bij de maatregelen in latere hoofdstukken. Het hoofdstuk begint met de uitgangspunten. 3.1 Uitgangspunten De visie en de streefbeelden hebben een gemeenschappelijk uitgangspunt ten aanzien van de waterhuishoudkundige en ruimtelijke ontwikkelingen. Deze ontwikkelingen worden in het waterplan als autonoom verondersteld. Het gaat daarbij om ruimtelijke ontwikkelingen binnen de gemeenten en waterhuishoudkundige ontwikkelingen, zoals: - Kierstand Haringvliet + zoetwaterkanaal; - Deltanatuurproject Zuiderdiep; - Besluit Volkerak-Zoommeer; - WB21 wateropgave; - Klimatologische wijzigingen en zeespiegelstijging; - Provinciale ecologische hoofdstructuur (PEHS). Deze ontwikkelingen hebben direct gevolg voor het water(beheer) in en rond de kernen. De ontwikkelingen hebben consequenties voor de zoet/zout verdeling op het eiland, voor de noodzaak tot maatregelen ter bevordering van de vismigratie, etc. De ontwikkelingen zullen leiden tot een beperking van de zoetwaterbron voor het eiland. De buitenwaterstanden zullen hoger zijn. In combinatie met een dalende bodem op het eiland leidt dit tot een hogere kweldruk en dus meer zoute kwel. In onderstaande figuren worden enkele belangrijke bouwstenen voor de visie en de streefbeelden schematisch weergegeven: - Waterstreefbeeld voor 2050 (conform het waterstructuurplan); - Poldergrenzen; - Wateropgave maatregelen fase 2; - Waterlichamen en waterparels voor de Kader Richtlijn Water. 13 februari

20 Waterplan Goeree-Overflakkee poldergrenzen Figuur 3.1 Waterstreefbeeld voor 2050 (uit het waterstructuurplan) Figuur 3.2 Wateropgave februari 2008

21 Figuur 3.3 Waterlichamen en waterparels 3.2 Streefbeelden en doelen Oppervlaktewater Het watersysteem op Goeree-Overflakkee wordt zo ingericht dat de risico s voor wateroverlast tot een acceptabel niveau zijn teruggedrongen. Hiertoe zijn voor 2015 maatregelen getroffen in het kader van WB21, zoals slimme stuwen, het aanleggen van extra waterberging en maken van opstellocaties voor noodpompen. De ecologische ontwikkeling in het oppervlaktewater wordt momenteel op veel plaatsen beperkt door grote verschillen tussen zomer- en winterpeil en een sterke schommeling door het jaar heen van het chloridegehalte. Om goede kansen voor ecologie te creëren wordt het verschil tussen zomer- en winterpeil opgeheven. (Goeree-Overflakkee is één van de weinige gebieden binnen het beheersgebied van waterschap Hollandse Delta waar in de huidige situatie een zomer- en winterpeil wordt gehanteerd. In de meeste andere gebieden wordt al een continu peil gebruikt). Waar mogelijk zal natuurlijk peilbeheer worden gerealiseerd. Het handhaven van zoet water op het hele eiland gedurende de zomer is op lange termijn niet mogelijk. Door bodemdaling en zeespiegelrijzing zal de kweldruk toenemen, door de hoge zoutgehalten in het kwelwater is het in diepere polders onmogelijk om de chloridegehalten onder 300 mg/l te houden. Bovendien is het eiland afhankelijk van buitenwater voor de aanvoer van zoet water, die bron is op lange termijn veel beperkter aanwezig door onder meer het verbrakken/verzouten van de Haringvliet en mogelijk ook het Volkerak-zoommeer. Daarom wordt een zonering aangebracht op het eiland op basis van chloridegehalten in het oppervlaktewater die gedurende het hele jaar worden gegarandeerd. Er wordt onderscheid gemaakt tussen zoete gebieden (het hele jaar < 300 mg/l), brakke gebieden (groot deel van het jaar >300 mg/l en < 2000 mg/l) en zoute gebieden (het hele jaar > 2000 mg/l). De zoete en zoute gebieden zijn het meest kansrijk voor de ecologische ontwikkeling. Om het zoete water ook in de winter te realiseren wordt ook in de winter zoet water ingelaten en doorgespoeld. Voor het ondersteunen van landbouwfuncties 13 februari

22 Waterplan Goeree-Overflakkee buiten de zoete en zoute zones (in de brakke gebieden) zijn chloridegehalten in de zomer < 300 mg/l, in de winter kan het chloridegehalte voor deze gebruiksfunctie hoger zijn. Het merendeel van de bewoners op Goeree-Overflakkee geeft de voorkeur aan water dat er zo natuurlijk mogelijk uitziet. Hiertoe worden de oevers waar mogelijk natuurvriendelijk ingericht en wordt ecologisch beheer uitgevoerd. De invloed van diffuse bronnen op oppervlaktewater in stedelijk gebied door uitlogen van bouwmaterialen en onkruidbestrijding wordt verminderd. Voor het beperken van het effect van puntbronnen uit riolering wordt aangesloten op de Stiwas maatregelen per gemeente. In 2006 hebben de vier gemeenten op Goeree-Overflakkee en zes bouwende partijen een intentieverklaring Duurzame Woningbouw ondertekend. Zij hebben afspraken gemaakt over het duurzaam en energiezuinig bouwen van nieuwe woningen op Goeree- Overflakkee. De ondertekende partijen zetten zich in om woningen te realiseren die energiezuinig zijn en waarin onder andere gebruik wordt gemaakt van duurzaam hout en niet-uitloogbare materialen. Een aantal gemeenten is begonnen met duurzaam onkruidbestrijding en heeft behoefte aan samenwerking op dit vlak. Streefbeelden oppervlaktewater voor 2050: - Continu peil (geen onderscheid meer in zomer- en winterpeil) en geen sterke fluctuatie meer van het chloridegehalte tussen zomer en winter, zodat vestigingskansen voor flora en fauna verbeterd worden; - Zonering voor zoet, zout, brak, daarbuiten wordt landbouwfunctie ondersteund; Doelstellingen waterkwaliteit en ecologie afhankelijk van chloridegehalten: zoet, zout en brak. Doelstelling is dat voor elke zone voldoende water van de gewenste kwaliteit aanwezig is; - Als het overschot van zoet water afgevoerd wordt via zoute polders, dan via gescheiden stromen; - Voldoende aanvoer van water voor kernen om watertekort te beperken. - Beperken vervuiling van oppervlaktewater in stedelijk gebied uit diffuse bronnen van woningbouw en onkruidbestrijding en puntbronnen van riolering - Differentiëren van ecologische doelen (2015) door benoemen parels waar een hogere ambitie wordt nagestreefd, bijvoorbeeld natuurgebieden. Doelen oppervlaktewater voor 2015: - Voldoende open water om droge voeten te garanderen is gerealiseerd (fase 2 van WB21) door open water graven zoveel mogelijk te combineren met nieuwbouwprojecten en natuurontwikkelingsprojecten. - Voldoende water van goede kwaliteit beschikbaar bij de kernen; - Maatregelen behorend bij de KRW beleidsdoelstellingen 2015 voor waterlichamen en waterparels zijn gerealiseerd; - Ecologisch beheer watergangen; - Aanleg natuurvriendelijke oevers (waar mogelijk); - Uitvoering intentieverklaring Duurzame Woningbouw; - Uitvoering Stiwas maatregelen; februari 2008

23 3.2.2 Grondwater De zorgplicht voor grondwater is nieuw voor gemeenten. Door de zorgplicht is de gemeente het aanspreekpunt voor de burger. De gemeente zal eventuele klachten behandelen en zorgen voor een doelmatige aanpak van grondwaterproblemen. Streefbeeld grondwater voor 2050: - Overlast door overtollig grondwater is teruggebracht tot aanvaardbaar niveau Doelen grondwater voor 2015: - De omvang van de grondwaterproblematiek in de stedelijke kernen is in beeld gebracht. - Bij grondwaterklachten worden aard, omvang en oorzaak bepaald en effectieve oplossingen opgesteld - Bij vervanging van riolering en reconstructie van wegen worden grondwaterproblemen aangepakt Afvalwaterketen en -beheer De huidige afvalwaterketen en -beheer volgt het landelijk beleid. Het beheer geeft geen aanleiding voor locatiespecifieke aanpassingen van dit landelijk beleid. De streefbeelden houden dan ook een continuering van het huidige beleid in. Streefbeelden afvalwaterketen voor 2050: - Bij integrale vervanging zijn gemengde rioolstelsels waar mogelijk vervangen door (verbeterd) gescheiden stelsels; - Zo min mogelijk schoon regenwater afvoeren naar de rioolwaterzuiveringen (minder dan huidige VGS stelsels nu doen, door bijv. aanpassen van pompcapaciteit van hwa) en zoveel mogelijk (schone) oppervlakten afkoppelen; - De verdeling van beheer en onderhoud in afvalwaterketen is niet gewijzigd. Doelen afvalwaterketen voor 2015: - Bij renovatie en nieuwbouw wordt dwa en hwa zo veel mogelijk gescheiden aangeboden op de erfgrens; - De informatie uitwisseling tussen beheerders is verbeterd Ruimtelijke kwaliteit Het LandschapsOntwikkelingsPlan Goeree-Overflakkee geeft duidelijke richtlijnen voor streefbeelden ruimtelijke kwaliteit. De cultuurhistorische waarde van het water in de kernen is groot (grachten, havens etc.). In de loop van de tijd is echter veel water uit de kernen verdwenen. Bij het opstellen van plannen wordt meer aandacht besteed aan het herstel van de cultuurhistorische waardevolle grachten, havens etc. Het grootste deel van de bewoners hecht aanzienlijk belang aan water in de directe omgeving, evenals een stukje natuur dicht bij huis. Er is geen behoefte aan extra open water in de directe omgeving. Waar extra water noodzakelijk is, wordt nut en noodzaak 13 februari

24 Waterplan Goeree-Overflakkee aan de bewoners uitgelegd. In de streefbeelden voor organisatie en samenwerking wordt hiermee rekening gehouden. Vooral de natuur- en landschappelijke waarde van het water vindt men belangrijk. Daarom wordt rekening gehouden met behoud/herstel van het karakteristieke kreeklandschap. Streefbeelden ruimtelijke kwaliteit voor 2050: - Aanleg van extra open water in bestaand stedelijk gebied wordt niet geforceerd,tenzij niet anders mogelijk wanneer compensatie nodig is voor extra verharding (afspraken NBW); - De overgang van het bebouwd gebied naar het open landelijke gebied vertoont een geleidelijk beeld, waarbij het areaal water een belangrijk component is. - Historische relatie van water in de stedelijke kernen is weer zichtbaar Doelen ruimtelijke kwaliteit voor 2015: - Natte ecologische verbindingsroutes combineren met recreatieroutes; - Extra open water rond kernen zoeken in bosgebieden en in nieuwbouwprojecten; - Aandacht voor karakteristiek krekenlandschap; - Aandacht voor cultuurhistorische waarde van water in de kern Beheer en onderhoud oppervlaktewater Een goed beheer en onderhoud dragen bij aan een vermindering van de wateroverlast, een verbetering van de chemische en ecologische waterkwaliteit en een verbetering van de ruimtelijke kwaliteit. De meeste bewoners hebben tijdens het belevingsonderzoek aangegeven behoefte te hebben aan beter onderhoud en schoonhouden van de watergangen. Door de informatie uitwisseling en afstemming tussen de beheerders beter te regelen, wordt het beheer en onderhoud verbeterd. Er wordt één of enkele gemeenschappelijke baggerdepots ingericht. Hiermee wordt schaalvoordeel behaald. Streefbeelden beheer en onderhoud voor 2050: - De beheer- en onderhoudstaken van gemeenten en waterschap zijn efficiënt en effectief op elkaar afgestemd. Doelen beheer en onderhoud voor 2015: - De verdeling van beheer en onderhoud tussen gemeenten en waterschap is geoptimaliseerd: o.a. de informatie uitwisseling en afstemming tussen beheerders is verbeterd; - Er is indien mogelijk- één of enkele gemeenschappelijke baggerdepots; - Wateroverlast door te hoge grondwaterstanden is beperkt; - Ecologisch beheer en onderhoud oppervlaktewater en waterbodem februari 2008

25 3.2.6 Organisatie en communicatie Er wordt gezamenlijk zorg gedragen voor de communicatie rondom water van en naar burgers. Dit verhoogt de efficiëntie en schept voor de burger duidelijkheid. Ook worden maatregelen en het beheer en onderhoud afgestemd tussen waterschap en gemeente, zodat de maatregelen en het beheer en onderhoud efficiënter kunnen worden uitgevoerd. De communicatie is vooral belangrijk in de gebieden waar meer water(berging) vanwege klimaatwijziging noodzakelijk is. Denk aan Polder Dirksland en Polder Het Oudeland. Bewoners hebben geen directe behoefte aan extra open water, zodat nut en noodzaak van extra open water duidelijk zal moeten worden gecommuniceerd. Bewoners hebben aangegeven zich sterk betrokken te voelen bij het onderwerp water. Communicatie over de voortgang van projecten zal daarom belangrijk zijn. Ook worden direct aanliggende bewoners betrokken bij de uitwerking van de maatregelen in hun woonomgeving. Daarnaast wordt de communicatie en kennis over het watersysteem verbeterd (o.a. door de inrichting van één waterloket). Dit versterkt het medeverantwoordelijkheidsgevoel onder burgers. Streefbeelden organisatie en samenwerking voor 2050: - Beheerders zorgen voor afstemming van maatregelen en beheer en onderhoud m.b.t. water; - Bij burgers is bekend wat doel, nut, noodzaak en voortgang van projecten zijn; - Het medeverantwoordelijkheidsgevoel onder burgers m.b.t. het watersysteem is voldoende. Doelen organisatie en samenwerking voor 2015: - Er is een eilandelijk waterloket waar burgers terecht kunnen met uiteenlopende vragen en klachten over water; - Beheerders zorgen gezamenlijk voor communicatie rondom water naar burgers, waarin doel, nut en noodzaak van maatregelen duidelijk wordt toegelicht. Direct aanliggende bewoners worden betrokken bij de uitwerking van maatregelen. Na aanvang van projecten wordt de voortgang duidelijk gecommuniceerd. Dit evt. in de vorm van (gemeentelijke) bewonersbijeenkomsten, waarbij zoveel mogelijk gecombineerd wordt met andere (gemeentelijke) avonden; - Kennis over watersysteem wordt vergroot door regelmatig aandacht te vragen voor water in de lokale pers, educatieve (school) projecten op te zetten, fietsexcursies of routes te ontwikkelen. 13 februari

26 Waterplan Goeree-Overflakkee 3.3 Van doelen naar maatregelen In de voorgaande paragrafen zijn de doelen beschreven voor het water tot De vertaling naar maatregelen is beschreven in de volgende hoofdstukken. In de eerste plaats eiland brede maatregelen die van belang zijn voor alle vier de gemeente en het waterschap en logischerwijze gezamenlijk worden opgepakt. Dit betreft met name onderzoeksmaatregelen en (uitgangspunten bij) het opstellen van plannen. Het waterplan concentreert zich op de stedelijke watersystemen, vandaar dat er geen fysieke ingrepen in het watersysteem buiten de stedelijke kernen zijn opgenomen. Een beschrijving van het functioneren van het regionale watersysteem en de regionale ontwikkelingen zijn ter informatie opgenomen in bijlage I. In de hoofdstukken per gemeente wordt eerst beschreven welke ontwikkelingen er spelen en welke plannen bij het uitwerken van de maatregelen als uitgangspunt zijn meegenomen. Daarna volgt per kern een beschrijving van het stedelijke watersysteem in de huidige situatie. Door deze te vergelijken met de doelen zijn kansen en knelpunten geformuleerd en oplossingsrichtingen. Per gemeente is aan het eind van het hoofdstuk het maatregelenprogramma opgenomen inclusief kostenraming, -verdeling en planning. Het streven is om als regionale overheid samenwerking te zoeken met de hogere overheid (zoals bij de realisatie van de Provinciale Ecologisch Hoofdstructuur). Hierbij wordt gestreefd naar medefinanciering. In de maatregelentabellen is tevens per maatregel aangegeven of het een KRW maatregel betreft, waarbij een resultaatverplichting geldt. Ook is aangegeven wanneer een maatregel reeds formeel vastgesteld is (dit zijn o.a. de STIWAS maatregelen in de gemeente Goedereede en de gemeente Dirksland). De genoemde kosten zijn exclusief de personele inzet van het waterschap en/of de gemeenten februari 2008

27 4 Eilandbrede maatregelen Voor het realiseren van streefbeelden en doelen zijn maatregelen opgesteld. In dit hoofdstuk zijn de maatregelen beschreven die van toepassing zijn op alle gemeenten op Goeree-Overflakkee. Het betreft maatregelen zoals onderzoek, beheer en onderhoud, organisatie en communicatie. De maatregelen zijn in dezelfde thema s ondergebracht als de streefbeelden en doelen in hoofdstuk 3. In de hoofdstukken 5 tot en met 8 wordt ingegaan op de maatregelen specifiek per gemeente. Het totale uitvoeringsprogramma is samengevat in hoofdstuk 9. Hierin zijn de kosten, verdeling tussen gemeenten en waterschap en de planning opgenomen. 4.1 Oppervlaktewater Op Goeree-Overflakkee is er in de meeste peilvakken een verschil tussen zomer- en winterpeil. Dit peilregime wordt gevoerd om het landbouwgebruik in landelijk gebied te faciliteren. Het peilregime kent echter ook nadelen (meer onderhoud water-land overgang zoals beschoeiingen en beperkte kansen voor vestiging van flora en fauna). In stedelijk gebied heeft het verschil tussen zomer- en winterpeil geen functie. De stedelijke functie in een deel van een veel groter peilvak kan ook beperkingen opleveren voor het gebruik van beschikbare waterbergingsruimte door peilstijging. In een eilandelijk onderzoek wordt voor de kernen op Goeree-Overflakkee uitgewerkt op welke plaatsen het stedelijk en landelijk gebied ontkoppeld kunnen worden. De intentieverklaring Duurzame Woningbouw is in 2006 ondertekend door de vier gemeenten op Goeree-Overflakkee en zes bouwende partijen. De intentieverklaring wordt uitgevoerd, zodat woningen op Goeree-Overflakkee duurzaam en energiezuinig gebouwd zullen worden. 4.2 Grondwater De zorgplicht voor grondwater is nieuw voor gemeenten. Om te beslissen of er maatregelen getroffen moeten worden, wordt eerst gestart met onderzoek. Voor locaties waar grondwaterklachten bekend worden de problemen gekwantificeerd, de oorzaak achterhaald en onderzocht wat effectieve maatregelen zijn. Dit kan met ondiepe grondwatermetingen en grondboringen. Op eilandelijk niveau is behoefte aan een uniforme aanpak en methode. Dit wordt bereikt door gezamenlijk onderzoek te doen naar hoe de klachtenregistratie van grondwaterproblemen ingericht moet worden en op welke wijze het functioneren van het grondwater in stedelijk gebied in beeld wordt gebracht en het kwantificeren van grondwaterproblemen. Als de oorzaken van grondwaterproblemen bekend zijn en er een gemeentelijke taak ligt, wordt door de betreffende gemeente een uitvoeringsprogramma opgesteld inclusief bijbehorende kostenraming en planning. Op korte termijn grootschalig aanpakken van de grondwater- en drainageproblematiek is kostbaar, daarom gebeurt dit in principe alleen in combinatie met andere werkzaamheden, zoals vervanging van riolering en reconstructie van wegen. Daarnaast is het van belang om de ervaringen van bewoners te inventariseren en de bewoners te betrekken bij mogelijke oplossingen. 13 februari

28 Waterplan Goeree-Overflakkee 4.3 Afvalwaterketen en -beheer Iedere gemeente formuleert in het Gemeentelijk Rioleringsplan haar beleid voor het omgaan met afvalwater, overtollig regenwater en grondwater. Door de nieuwe wetgeving zijn omgang met hemelwater en grondwater aan de zorgplicht van gemeenten toegevoegd. In het GRP moeten deze onderwerpen uitgewerkt worden. In het waterplan hebben de gemeenten de volgende uitgangspunten gezamenlijk afgesproken: - Bij nieuwbouw wordt altijd riolering aangelegd en wordt bij voorkeur gekozen voor (verbeterd) gescheiden riolering; - Zoveel mogelijk hemelwater lokaal gebruiken en niet meer afvoeren naar de rwzi; - Voor afkoppelen wordt gebruik gemaakt van de afkoppelbeslisboom die is opgesteld door de werkgroep riolering West-Nederland (wrw); - Bij renovatie en nieuwbouw wordt dwa en hwa gescheiden aangeboden op de erfgrens; - De informatie uitwisseling tussen beheerders wordt verbeterd, dit wordt geregeld in het beheer en onderhoudsplan; - De verdeling van beheer en onderhoud in de afvalwaterketen is niet gewijzigd tussen gemeente en waterschap. 4.4 Beheer en onderhoud oppervlaktewater Op het vlak van beheer en onderhoud wordt in de dagelijkse praktijk al samengewerkt door gemeente en waterschap. Duidelijkheid over wie voor welke watergang onderhoudsplichtig is, is tijdens het opstellen van dit waterplan uitgezocht. In hoofdstuk 5 tot en met 8 staat per kern wie voor welke watergang onderhoudsplichtige is. De betrokken partijen hebben afgesproken dat er in principe geen wijziging komt in de verdeling van het beheer en onderhoud tussen gemeenten en waterschap. Door het opstellen van een gezamenlijk beheer- en onderhoudsplan wordt de samenwerking verder vormgegeven. Bij het opstellen van het plan wordt onder meer rekening gehouden met: - wat alle partijen verstaan onder beheer en onderhoud; - mogelijkheden om beheer en onderhoud efficiënter en effectiever uit te voeren; - planning en werkwijze op elkaar afstemmen; - gezamenlijk uit laten voeren van onderhoudswerkzaamheden; - ecologisch beheer van watergangen, o.a. rekening houden met tijdstip van beheer, frequentie, methode, afvoer materiaal; - ecologisch baggeren, o.a. rekening houden met tijdstip in het jaar, methode; - mogelijkheden voor samenwerking op het vlak van duurzaam onkruidbeheer; - voor natuurterreinen en omgeving overleg met betrokken beheerder; - informatie uitwisseling tussen beheerders verbeteren; - meerjarenplanning, kostenraming en -verdeling gemaakt. Onderdeel van het beheer- en onderhoudsplan is het baggeren van watergangen. Met de gemeente Rotterdam heeft het waterschap een pilot gestart om te komen tot een heldere taakverdeling van de baggerwerkzaamheden. Dit houdt in dat het waterschap verantwoordelijk is voor het verwijderen van de bagger uit de watergangen. De betreffende gemeente is verantwoordelijk voor het vervoer en de opslag van de bagger. Bij de uitwerking van het beheer- en onderhoudsplan wordt bekeken of deze werkwijze ook februari 2008

29 gehanteerd kan worden op Goeree-Overflakkee. Waar locatiespecifieke omstandigheden zijn, wordt bekeken of van deze werkwijze kan worden afgeweken. Binnen alle gemeenten is de ontvangstplicht voor bagger een probleem binnen de kernen vanwege de ruimte. De gemeenten gaan als uitvoeringsmaatregel gezamenlijk op zoek naar één of meer locaties voor eilandelijke baggerdepot(s). 4.5 Organisatie en communicatie Het waterplan geeft een overzicht van maatregelen voor de komende jaren. De realisatie van het uitvoeringsprogramma is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van gemeenten en het waterschap. Voorgesteld wordt de huidige projectgroep met vertegenwoordigers van de vier gemeenten en het waterschap in tact te laten voor de projectbewaking. Voor het slagen van hun rol in de uitvoering van het waterplan, is het belangrijk dat vooraf duidelijke afspraken worden gemaakt over hun taken, verantwoordelijkheden en eikmomenten, zoals een jaarlijkse evaluatie. De meeste maatregelen zijn specifiek voor één gemeente. Hiervoor wordt ambtelijk tweemaal per jaar bilateraal overleg gevoerd tussen gemeente en waterschap. Een keer per jaar komt de voltallige projectgroep samen om de samenhang, afstemming en voortgang van de maatregelen te waarborgen. Jaarlijks vindt er bestuurlijk overleg plaats tussen de afzonderlijke gemeenten en het waterschap, het waterplan wordt een vast agendapunt op dit bestuurlijk overleg. Na de vaststelling van het waterplan zal voor het uitvoeringsprogramma een bestuurlijk convenant worden getekend. In het convenant komt ook een voorstel voor de projectorganisatie die de uitvoering regelt. Eén keer per jaar zal op bestuurlijk niveau overleg plaatsvinden, dit zal ambtelijk worden voorbereid. Dit bestuurlijk overleg moet de continuïteit van de uitvoering van het waterplan waarborgen. In 2011 zal het maatregelenplan worden geactualiseerd en in 2015 wordt het waterplan herzien. De uitvoering van waterplan Goeree-Overflakkee wordt op verschillende manieren gecommuniceerd met bewoners: - Er is een eilandelijk waterloket waar burgers terecht kunnen met uiteenlopende vragen en klachten over water; - Beheerders zorgen gezamenlijk voor communicatie rondom water naar burgers, waarin doel, nut en noodzaak van maatregelen duidelijk wordt toegelicht. Direct aanliggende bewoners worden betrokken bij de uitwerking van maatregelen. Na aanvang van projecten wordt de voortgang duidelijk gecommuniceerd. Dit evt. in de vorm van (gemeentelijke) bewonersbijeenkomsten, waarbij zoveel mogelijk gecombineerd wordt met andere (gemeentelijke) avonden; - Kennis over watersysteem wordt vergroot door regelmatig aandacht te vragen voor water in de lokale pers, educatieve (school) projecten op te zetten, fietsexcursies of routes te ontwikkelen. 13 februari

30 22 13 februari 2008 * maatregel betreft een KRW maatregel (resultaatverplichting) Kosten (voorbereiding) Kosten (realisering) Kosten (globale indicatie uitvoeringskosten) Verdeling kosten Waterschap (%) Gemeente (%) Maatregel Onderzoek naar flexibel peil 26, , Onderzoek naar grondwateroverlast 25, Beheer & onderhoudsplan Baggerdepot locatie Communicatie (prijsvraag onder basisscholen) 5, Communicatie richting bewoners:meer aandacht voor water Inrichten eilandelijk Waterloket Comnunicatie rondom uitvoering maatregelen Uitvoering intentieverklaring Duurzame Woningbouw Onderzoek verdergaande emissiereductie* 85, Projectorganisatie Maatregel Trekker Onderzoek naar flexibel peil Waterschap x Onderzoek naar grondwateroverlast Waterschap x Beheer & onderhoudsplan Waterschap x Baggerdepot locatie Waterschap x Communicatie (prijsvraag onder basisscholen) Gemeenten x Communicatie richting bewoners:meer aandacht voor water Gemeenten/Waterschap x Inrichten eilandelijk Waterloket Waterschap x Comnunicatie rondom uitvoering maatregelen Gemeenten/Waterschap x Uitvoering intentieverklaring Duurzame Woningbouw Gemeenten x x x x x x x x Onderzoek verdergaande emissiereductie* Waterschap x Projectorganisatie Waterschap x x x x x x x x Jaar Tabel 4.1 Uitvoeringsprogramma voor de eilandbrede maatregelen In Tabel 4.1 is het uitvoeringsprogramma, inclusief planning en kosten, van de eilandbrede maatregelen weergegeven. 4.6 Uitvoeringsprogramma eilandbrede maatregelen Waterplan Goeree-Overflakkee

31 5 Gemeente Goedereede Dit hoofdstuk beschrijft de uitwerking van de doelen (hoofdstuk 3) naar kansen, knelpunten en maatregelen specifiek voor de gemeente Goedereede. Allereerst wordt ingegaan op de huidige situatie in de hele gemeente. Vervolgens wordt per kern een beschrijving gegeven van het huidige functioneren van het watersysteem, van de kansen en knelpunten in de kern en van de maatregelen die in de kern zullen worden genomen. Ten slotte is per kern het uitvoeringsprogramma, inclusief kostenraming en planning opgenomen. 5.1 Huidige situatie gemeentebreed In de gemeente Goedereede liggen de kernen Ouddorp, Goedereede, Stellendam en de buurtschappen Havenhoofd en Oostdijk. Hierna worden eerst de aspecten belicht, die voor de hele gemeente gelden. In de paragrafen 5.2 t/m 5.4 worden de thema s, kansen en knelpunten per kern besproken. De codes in dit hoofdstuk verwijzen naar de codes uit de kans- en knelpuntenkaart in 0, en Watersysteem De kop van het eiland, rondom de kernen Ouddorp en Goedereede, wordt gekenmerkt door zijn zandwallenlandschappen. Goedereede, een stadje met een beschermde monumentenstatus, is door een havenkanaal verbonden met het Zuiderdiep en ligt in het midden van de Kop. Waterkwaliteit De waterkwaliteit in de gemeente Goedereede wordt sterk bepaald door de inrichting van de watergangen en de kwaliteit van het water van landbouwgronden dat door het stedelijk gebied stroomt. De hoge nutriëntengehaltes in het stedelijk water in Goedereede worden vooral veroorzaakt door uit- en afspoeling van omliggende landbouwgronden. Veel watergangen in de gemeente worden niet goed doorstroomd, zijn ondiep en hebben steile oevers. Op sommige locaties treden dan ook problemen op met de waterkwaliteit. Ter verbetering van de zuurstofhuishouding zijn in het Stiwas maatregelen bedacht. Dit kunnen verbeteringen van het oppervlaktewater betreffen of maatregelen die (bovenop de basisinspanning) de vuilemissie uit riolering verder terugdringen. Kleine, ondiepe watergangen en kopsloten zijn watergangen waarin veel problemen voorkomen. Maatregelen in het kader van het Stiwas worden grotendeels in 2008 uitgevoerd en worden indien mogelijk voor 2010 afgerond. Beheer en onderhoud Over het algemeen is het duidelijk wie verantwoordelijk is voor welke watergang. Maaien gebeurt door gemeente en waterschap in ieders te onderhouden watergangen één keer per jaar. De gemeente Goedereede is er voorstander van dat het waterschap het onderhoud van water binnen de kernen overneemt van de gemeente, mede omdat het onderhoud van de gemeente erg kleinschalig is. Tot nu toe doet één aannemer het, waarmee is afgesproken dat de gemeente meekan voor de prijs van het waterschap. Met strengere aanbestedingsregels kan dit (binnenkort) niet meer. De gemeente lijkt het een goed plan 13 februari

32 Waterplan Goeree-Overflakkee dat het waterschap het bestek maakt en de uitvoering realiseert en dat de gemeente haar deel aan het waterschap betaald. De gemeente heeft een baggerplan, het onderhoud van de watergangen is eens in de zes jaar. Deze frequentie wordt ook gehanteerd door het waterschap voor baggeren in de watergangen waar zij onderhoudsplichtig is. Er zijn geen probleem met de afvoer van bagger. De bagger is voornamelijk (goed bruikbaar) zand. In de toekomst wordt het mogelijk wel een probleem, als regelgeving strenger gaat worden, waardoor verplaatsen lastig of onmogelijk wordt. Het zuiveringsterrein zou een geschikte locatie zijn voor een baggerdepot. Riolering De gemeente Goedereede voldoet sinds 2005 aan de basisinspanning voor de riolering. Begin 2005 waren er nog 252 percelen niet aangesloten op riolering. Voor 2008 worden hiervan nog 228 percelen aangesloten. De overige ongerioleerde percelen geven geen locale knelpunten. In 2007 is een gemeentelijk afkoppelplan opgesteld. Natuur en Recreatie Het Zuiderdiep ligt in een mooi natuurgebied en is uitermate geschikt voor recreatie. Op dit moment is het Zuiderdiep hiervoor echter niet gemakkelijk toegankelijk vanuit de woonkern Goedereede. Het is wel bereikbaar vanuit de kernen Havenhoofd en Stellendam en niet vanaf het Haringvliet. De wens van de gemeente is om het gebied vanuit de kern Goedereede en voor een fluisterboot beter toegankelijk te maken. Milieu Er is begonnen met duurzaam onkruidbeheer. Voor een kleine gemeente is dit erg arbeidsintensief, onder andere door het vele papierwerk (logboek) en de benodigde opleidingen voor medewerkers. De gemeente zou in dit kader graag kijken naar mogelijkheden voor samenwerking op het eiland. Kansen en knelpunten Voor ecologische ontwikkeling zijn er een aantal knelpunten. Er is een groot verschil tussen winter- en zomerpeilen, met name in dit deel van het eiland. De peilen zijn in de winter soms erg laag. Dit is lastig voor de ecologie, bijvoorbeeld ook voor de stekelbaarsjesroute. Tevens is de kwel door het lage winterpeil hoger. De mogelijkheden om bepaalde delen van Goedereede van goed water te voorzien is beperkt. Alleen uit het havenkanaal kan water worden ingelaten. Dit water is echter veelal van slechte kwaliteit. De grote verschillen in peil leveren ook problemen op met de beschoeiing die te laag of te hoog is. Gevolg hiervan is afslag van de oevers en inzakkende oevers door het lage winterpeil. Problemen met de waterkwaliteit zijn ook het gevolg van doodlopende of slecht doorspoelde watergangen. Door de aanleg van een zoetwatertracé liggen er kansen om goed door te spoelen in de omgeving van Stellendam. Het zoetwatertracé is als het ware een verlenging van het zoetwaterkanaal (zuidelijke rand van de Zuiderdieppolder). Gebruik van het zoetwatertracé voor doorspoelen is alleen mogelijk wanneer de plannen voor het zoetwaterkanaal in de Zuiderdieppolder worden gerealiseerd februari 2008

33 5.2 Kern Ouddorp Systeembeschrijving Watersysteem In Figuur 5.1 is het watersysteem van de kern Ouddorp weergegeven. Figuur 5.1 Watersysteem van de kern Ouddorp De wateraanvoer in de buurt van Ouddorp is lastig en leidt tot problemen. Wateraanvoer vindt alleen plaats vanuit de duinen, maar deze is beperkt. In deze omgeving zijn tevens een aantal wellen aanwezig. De situatie rond de kern is alleen te verbeteren als er zeer drastisch wordt ingegrepen. Aan de noordkant van Ouddorp staat in de meeste sloten geen water, ook niet vlak na een regenbui. Particulieren zien hierdoor niet altijd de nut van de greppeltjes langs de weg of van duikers. Deze zijn wel noodzakelijk bij extreme neerslag, maar dan is het vaak al te laat en daarna snel weer vergeten. Dit leidt tot wateroverlast, omdat er niet overal drainage en sloten in de buurt zijn. Mede door de schurvelingen functioneert het landschap als een bak, waardoor het water niet weg kan. Vakantiepark Jonkerstee heeft bij hevige regenval problemen, er zijn geen drainage en open water. Camping In t Opper heeft wateroverlast in het voorjaar vanuit de duinen. Waterkwaliteit Aan de oostkant van Ouddorp zijn problemen met de waterkwaliteit door onder andere de overstort Vliedberg. In het GRP staat als oplossing hiervoor de aanleg van een helofytenfilter als Stiwas-maatregel in Ouddorp gepland in Na nader onderzoek heeft de gemeente besloten dat deze maatregel om financiële reden en 13 februari

34 Waterplan Goeree-Overflakkee ruimtelijke ontwikkelingen komt te vervallen. Daarvoor in de plaats wordt maatregel 2 (de combinatie van bergbezinkvoorzieningen bij de overstorten Vliedberg met voorziening van 200 m3, overstort met voorziening van 40 m3 en overstort met voorziening van 40 m3 en het doorspoelen van de sloot langs de Oosterweg en de vergroting van het open water met circa m2) uit het Stiwas-rapport uitgevoerd ter verbetering van de waterkwaliteit. Beheer en onderhoud In Figuur 5.2 is een kaart opgenomen met daarop de onderhoudsplichtige (afkomstig uit de legger) rond de kern. Tijdens de workshop in het kader van het waterplan is deze gezamenlijk bijgewerkt. Figuur 5.2 Huidige onderhoudsplichtigen van de watergangen in Ouddorp Riolering Overstorten in Ouddorp zijn volgens modelberekeningen te frequent verdronken, als gevolg van te hoge peilen in het open water. De nog aanwezige wateroverlast door de riolering in Ouddorp, wordt in planperiode van het GRP verbeterd. Ruimtelijke ordening In Ouddorp worden ongeveer 170 nieuwe woningen gebouwd. De bouw is in de periode In Ouddorp bestaan plannen voor de aanleg van een nieuwe begraafplaats, er is een voorlopige locatie aangewezen, deze staat echter nog niet vast. Ten noordwesten van Ouddorp worden de duinen verzwaard en zal in het achterliggende gebied worden ingericht voor recreatie (Verplaatsingsgebied) februari 2008

35 Natuur en Recreatie Een deel van het gebied rondom Ouddorp is heringericht binnen het plan Landinrichting Ouddorp-West/Volgerland. Volgerland is een natuurontwikkelingsgebied, net onder de vuurtoren van Ouddorp. In het kader van de herinrichting Ouddorp-West is in 2006 begonnen met het inrichten van ongeveer 100 ha voor ontwikkeling van natuur. Het brakke kwelwater zorgt voor goede omstandigheden voor zeldzame soorten. 13 februari

36 Waterplan Goeree-Overflakkee Kansen, knelpunten en maatregelen Onderstaande figuur en tabel geven een overzicht van de kansen, knelpunten en maatregelen voor de kern Ouddorp. Figuur 5.3 Kansen, knelpunten en maatregelen in Ouddorp februari 2008

37 Tabel 5.1 Knelpunten, kansen en maatregelen in Ouddorp. CODE Knelpunt Kans Maatregel OD01 OD02 Wateroverlast in '98 op camping door overstromende duinmeren Hoge grondwaterstanden door vermindering grondwateronttrekkingen Mogelijke toekomstige begraafplaats biedt mogelijkheid voor waterberging op termijn. OD03 Watertekort in Ouddorp en omgeving Beter benutten zoet water uit duinen Realiseren waterberging bij aanleg begraafplaats Obv onderzoek KIWA nieuwe waterafvoerroute zoeken icm met nieuwe stuw Onderzoek effect en oplossingen vermindering grondwateronttrekkingen Handhaven gemeentelijk afkoppelplan Onderzoek naar flexibel peil en bronnenbeleid. OD04 Invloed overstorten STIWAS maatregelen uitvoeren en evt. doorspoelen met duinwater dmv nieuwe route, zie OD02. OD05 OD06 Onvoldoende water voor doorstroming overstort Uitvoering STIWAS, doorspoelmogelijkheden onderzoeken Duinverzwaring en aanleg recreatie, watersysteem verbeteren indien mogelijk Algemeen onderzoek naar extra mogelijkheden doorspoeling Inventariseren plannen, verbreden hoofdwatergang. Het voornaamste knelpunt in de kern Ouddorp is het gebrek aan zoet water. Een uitspraak uit dit gebied is dan ook zoet water is goud waard (uitspraak op een bewonersavond). Om het gebrek aan zoet water op te lossen en het water zoveel mogelijk vast te houden, worden drie maatregelen (OD03) uitgevoerd: 1. onderzoek naar de mogelijkheden voor flexibel peil. Bekeken wordt of eerder van winterpeil naar zomerpeil kan worden gegaan, zodat in de nattere periode in het voorjaar begonnen kan worden om water vast te houden. Het zomerpeil gaat nu pas in april in. De maanden mei tot juli zijn in dit gebied (net achter de kust) vaak droog, zodat een eerdere omslag van winterpeil naar zomerpeil een groot voordeel biedt. Ook worden de mogelijkheden voor een dynamisch peil op basis van weersverwachting onderzocht. De peilen kunnen hierdoor in droge perioden zo hoog mogelijk worden gehouden, zonder dat de kans op wateroverlast toeneemt; 2. onderzoek naar het bronnenbeleid. Lokale privé onttrekkingen van bronnen kunnen mogelijk worden verminderd; 3. het gemeentelijk afkoppelplan wordt gehandhaafd. Zo veel mogelijk water wordt afgekoppeld, zodat het regenwater in het gebied blijft en niet naar de RWZI wordt afgevoerd. Op locatie OD01wordt in de toekomst mogelijk een begraafplaats gerealiseerd. Als de begraafplaats er komt, wordt de kans benut om er waterberging te realiseren. Vanaf locatie OD02 wordt een nieuwe afvoerroute gezocht en vervolgens gerealiseerd, richting OD04. Hiervoor is een nieuwe stuw nodig. Met deze nieuwe afvoerroute wordt de wateroverlast als gevolg van extreme regenval op locatie OD02 opgelost, omdat de huidige afvoercapaciteit te gering is. Tevens zal het effect van de overstorten op watergang OD04 verminderen, doordat het water in OD04 beter wordt doorspoeld. 13 februari

38 Waterplan Goeree-Overflakkee Bij locatie OD02 zijn de grondwateronttrekkingen verminderd. Een gevolg hiervan kunnen hinderlijke hoge grondwaterstanden zijn. Het effect van een vermindering van de grondwateronttrekkingen op de grondwaterstand en de mogelijke schade hiervan wordt onderzocht. Indien sprake is van schade, worden oplossingen onderzocht. Bij locatie OD05 komt een overstort uit op een watergang die slecht doorstroomd wordt. Hierdoor blijft het vuile overstortwater bij een overstortgebeurtenis in de watergang staan. De mogelijkheden om de doorspoeling te verbeteren worden onderzocht. Gedacht kan worden aan extra wateraanvoer of aan het afkoppelen van extra oppervlak vanaf de riolering. Hierdoor wordt zowel de overstorthoeveelheid verminderd, tevens wordt extra (schoon) water op de watergangen geloosd. Het gebied bij locatie OD06 wordt als recreatiegebied ingericht. Wanneer de plannen voor de inrichting worden uitgevoerd wordt de kans aangegrepen om de hoofdwatergang te verbreden, om het systeem robuuster te maken februari 2008

39 13 februari * maatregel betreft een KRW maatregel (resultaatverplichting) CODE Maatregel Bestaand beleid Kosten (voorbereiding) Kosten (realisering) Kosten (globale indicatie uitvoeringskosten) Verdeling kosten Waterschap Gemeente (%) (%) OD01 Realiseren waterberging bij aanleg begraafplaats - pm 20, OD02 Obv onderzoek KIWA nieuwe waterafvoerroute zoeken icm met nieuwe stuw , OD03 Onderzoek effect en oplossingen vermindering - 15, OD04 Handhaven gemeentelijk afkoppelplan Onderzoek naar flexibel peil en bronnenbeleid. - 2, , STIWAS maatregelen uitvoeren en evt doorspoelen met duinwater dmv nieuwe route, zie OD02. STIWAS - 1,000, OD05* Algemeen onderzoek naar extra mogelijkheden doorspoeling* OD06 Inventariseren plannen, verbreden hoofdwatergang , CODE Maatregel Trekker Jaar OD01 Realiseren waterberging bij aanleg begraafplaats Gemeente x x OD02 Obv onderzoek KIWA nieuwe waterafvoerroute zoeken icm met nieuwe stuw Waterschap x OD03 Onderzoek effect en oplossingen vermindering Gemeente x OD04 Handhaven gemeentelijk afkoppelplan Gemeente x x x x x x x x Onderzoek naar flexibel peil en bronnenbeleid. Waterschap x STIWAS maatregelen uitvoeren en evt doorspoelen met duinwater dmv nieuwe route, zie OD02. Gemeente x x OD05* Algemeen onderzoek naar extra mogelijkheden doorspoeling* Waterschap x OD06 Inventariseren plannen, verbreden hoofdwatergang. Waterschap x Tabel 5.2 Uitvoeringsprogramma voor de kern Ouddorp In Tabel 5.2 is het uitvoeringsprogramma, inclusief planning en kosten, voor de kern Ouddorp weergegeven Uitvoeringsprogramma

40 Waterplan Goeree-Overflakkee 5.3 Kern Goedereede Systeembeschrijving Watersysteem In Figuur 5.4 is het watersysteem van de kern Goedereede weergegeven. Figuur 5.4 Watersysteem van de kern Goedereede Nabij Goedereede worden watergangen doorgespoeld door water in te laten vanuit de haven van Goedereede (die in open verbinding staat met het Zuiderdiep). Dit doorspoelen is met name van belang voor de sloot waarop twee overstorten uitkomen. Ondanks de verbrakking van het Zuiderdiep zal dit mogelijk blijven, omdat het brakke water niet zal gaan reiken tot Goedereede (dit deel blijft zoet door afvoer van het gemaal). Net als in de kern Ouddorp is de wateraanvoer in de buurt van Goedereede lastig en leidt tot problemen. Ook hier vindt wateraanvoer alleen beperkt plaats vanuit de duinen. De situatie rond de kern is alleen te verbeteren als er zeer drastisch wordt ingegrepen. Waterkwaliteit In de kern Goedereede worden watergangen verruimd, een aantal oevers natuurvriendelijk ingericht en het dak van het gemeentehuis afgekoppeld (Stiwas maatregel). De waterkwaliteit in het havenkanaal van Goedereede is niet helder en er groeien weinig waterplanten. In 2007 zijn baggerwerkzaamheden gepland, dit zal waarschijnlijk tot een verbetering van de waterkwaliteit leiden. Voor het havenkanaal Goedereede is de februari 2008

41 subfunctie natuur, hiervoor is een ecologisch plan opgesteld, de Stekelbaarsroute. De waterkwaliteit in de haven van Goedereede is af en toe slecht. Beheer en onderhoud In Figuur 5.5 is een kaart opgenomen met daarop de onderhoudsplichtige (afkomstig uit de legger) rond de kern. Tijdens de workshop in het kader van het waterplan is deze gezamenlijk bijgewerkt. Figuur 5.5 Huidige onderhoudsplichtigen van de watergangen in Goedereede 13 februari

42 Waterplan Goeree-Overflakkee Kansen, knelpunten en maatregelen Figuur 5.6 en Tabel 5.3 Knelpunten en kansen in Goedereede geven een overzicht van de kansen en knelpunten voor de kern Goedereede. Figuur 5.6 Kansen, knelpunten en maatregelen in Goedereede februari 2008

43 Tabel 5.3 Knelpunten en kansen in Goedereede CODE Knelpunt Kans Maatregel GO01 GO02* GO03* GO04 GO05 GO06 GO07 Verbetering doorspoeling wenselijk; kan nvo aan noordzijde. Ecologie en belevingswaarde. Belevingswaarde wg in park Roggedyk slecht Grondwaterproblemen door vervangen riolering Waterkwaliteit haven is slecht oa door zoute kwel Robuuster maken en doorspoelbaar. Vergroting ontvangend water door nvo; bos van SBB (Havenhoofd) Kappen bomen en robuuster maken Aanleg extra open water bij nieuwe weg (verkeerscirculatieplan) Verbeteren doorspoeling, uitmonding BBL Aanleggen drainage bij afkoppelen verhard gebied Verbeteren inlaat en beheer. Aanleg nvo noordzijde aan de rand van de kern. Verbreden watergang Overleggen met SBB om water te verbreden en nvo aan te leggen. Onderzoeken icm met GO02 Extra open water opnemen in verkeerscirculatieplan Verbetering doorspoeling GO01 is voldoende om doorspoeling te verbeteren. Inventarisatie grondwaterproblemen dmv interviews. Vervolgens onderzoek naar vervangen of schoonmaken bestaande drainage. Aanleg van drainage bij afkoppelen verhard gebied en bij vervanging riolering. Toezien op baggeren haven. *Kans/knelpunt ligt in het buitengebied en staat dus niet op de kans/knelpuntenkaart van de kern Aan de noordoost rand van Goedereede zijn er problemen met de waterkwaliteit. Om deze waterkwaliteit bij GO01 en GO05 te verbeteren wordt de inlaat (bij GO01) verbeterd om meer doorspoeling te creëren, wordt bij GO01 het beheer van de watergangen verbeterd en worden de watergangen verbreed. In combinatie met deze maatregelen wordt aan de rand van de kern in watergang GO01 een enkelzijdige (noordzijde) natuurvriendelijke oever aangelegd. Bij de uitvoering van het verkeerscirculatieplan ontstaat bij locatie GO04 ruimte voor extra open water. Hiermee kan extra waterberging worden gerealiseerd. Op enkele locaties binnen de kern Goedereede zijn er problemen bekend met het grondwater (GO06). Deze problemen zijn ontstaan doordat de riolering vervangen is. Bij de vervanging van de riolering is de (onbedoelde) drainerende werking van de oude riolering komen te vervallen. De omvang van het grondwaterprobleem is niet bekend. Daarom worden door middel van interviews met beheerders en bewoners de grondwaterproblemen geïnventariseerd. Vervolgens wordt een onderzoek uitgevoerd of bestaande drainage vervangen of schoongemaakt wordt. Daarnaast wordt bij afkoppelprojecten of bij vervanging van de riolering drainage aangelegd. De waterkwaliteit van de haven is vaak niet goed, o.a. door zoute kwel en een dikke baggerlaag. Het is daarom belangrijk dat het baggeren van de haven goed uitgevoerd wordt, daarom wordt hierop toegezien (GO07). Buiten de kern, en dus niet op de maatregelenkaart zichtbaar, ligt het bos van Staatsbosbeheer (GO02). Met Staatsbosbeheer wordt overlegd of het water in het bos kan worden verbreed (voor extra waterberging) en of er natuurvriendelijke oevers aangelegd kunnen worden. Ook wordt met Staatsbosbeheer overlegd hoe de belevingswaarde van het water in het park Roggedyk (GO03) verbeterd kan worden. 13 februari

44 36 13 februari 2008 * maatregel betreft een KRW maatregel (resultaatverplichting) CODE Maatregel Bestaand beleid CODE Maatregel Trekker Jaar Kosten (voorbereiding) Kosten (realisering) Kosten (globale indicatie uitvoeringskosten) Verdeling kosten Waterschap Gemeente (%) (%) GD01* Verbeteren inlaat en beheer.* - - 7, Aanleg nvo noordzijde aan de rand van de kern.* , Verbreden watergang* , GD02 Overleggen met SBB om water te verbreden en nvo aan te leggen , GD03 Onderzoeken icm met GO , GD04 Extra open water opnemen , GD05* Verbetering doorspoeling GO01 is voldoende om doorspoeling te verbeteren.* , GD06 Inventarisatie grondwaterproblemen dmv interviews. Vervolgens onderzoek naar vervangen of schoonmaken bestaande drainage Aanleg van drainage bij afkoppelen verhard gebied en bij ver - 10, , GD07 Toezien op baggeren haven GD01* Verbeteren inlaat en beheer.* Gemeente x Aanleg nvo noordzijde aan de rand van de kern.* Gemeente x Verbreden watergang* Waterschap x GD02 Overleggen met SBB om water te verbreden en nvo aan te leggen. Waterschap x GD03 Onderzoeken icm met GO02 Waterschap x GD04 Extra open water opnemen Waterschap x GD05* Verbetering doorspoeling GO01 is voldoende om doorspoeling te verbeteren.* Waterschap x GD06 Inventarisatie grondwaterproblemen dmv interviews. Vervolgens onderzoek naar vervangen of schoonmaken bestaande drainage. Gemeente x Aanleg van drainage bij afkoppelen verhard gebied en bij ver Gemeente x x x x x x GD07 Toezien op baggeren haven. Waterschap x Tabel 5.4 Uitvoeringsprogramma voor de kern Goedereede In Tabel 4.1 is het uitvoeringsprogramma, inclusief planning en kosten, voor de kern Goedereede weergegeven Uitvoeringsprogramma Waterplan Goeree-Overflakkee

45 5.4 Kern Stellendam Systeembeschrijving Watersysteem In Figuur 5.7 is het watersysteem van de kern Stellendam weergegeven. Figuur 5.7 Watersysteem van de kern Stellendam De Zuiderdiepboezem en polders vormen onderdeel van projecten van Deltanatuur: het doel is om brakwatergetijdenatuur te realiseren. Voor dit project wordt momenteel de MER-procedure doorlopen. Mogelijk gevolg van dit project kan zijn dat de kwaliteit van het water in het Zuiderdiep van zoet naar brak of zilt veranderd. Er wordt een zoetwaterkanaal aangelegd om zoetwateraanvoer tot ver voorbij Stellendam te gaan realiseren. Daarnaast gaan de sluizen van het Haringvliet op een kier, waardoor het westelijke deel van het Haringvliet zal verbrakken. In deze nieuwe situatie zal het inlaatwater aangeleverd worden via een nieuw aanvoerkanaal aan de noordrand van Goeree-Overflakkee. Met dit aanvoerkanaal wordt het mogelijk om zoetwater aan te voeren tot nabij Stellendam. Het doorspoelwater zal uitgelaten worden via het gemaal bij Goedereede. De verbrakking van het Zuiderdiep zal wel effect hebben op verschillende inlaten, die niet meer gebruikt kunnen worden. Hierdoor ontstaan gebieden die lastig doorspoelbaar worden. Eén van de aandachtspunten bij het Deltanatuurproject Zuiderdiep is dat de sportvelden ten zuiden van het gebied voldoende zoet water nodig hebben voor de beregening. 13 februari

46 Waterplan Goeree-Overflakkee Waterkwaliteit In Stellendam wordt het doorspoelen verbeterd (Stiwas maatregel); er worden watergangen verruimd. Voor de geplande hevelinlaatconstructie vanuit het Zuiderdiep (capaciteit 3 m 3 /min) moet een andere oplossing gezocht worden in het geval dat het Zuiderdiep brak wordt. Goede ecologische kwaliteiten zijn gevonden in een ruime watergang in Stellendam. In deze watergang is kranswier aangetroffen, wat een goede waterkwaliteit indiceert. Beheer en onderhoud In Figuur 5.8 is een kaart opgenomen met daarop de onderhoudsplichtige (afkomstig uit de legger) rond de kern. Tijdens de workshop in het kader van het waterplan is deze gezamenlijk bijgewerkt. Figuur 5.8 Huidige onderhoudsplichtigen van de watergangen in Stellendam Ruimtelijk ordening In Stellendam-Zuid II worden ongeveer 170 woningen gebouwd. De bouw is in de periode Grondwater In Stellendam zijn er door hogere grondwaterstanden problemen met water in kruipruimtes en lindebomen die doodgaan. De problemen zijn ontstaan nadat er nieuwe riolering is aangelegd, waardoor de riolering niet meer functioneert als drainage (oude riolering draineert vaak wel omdat deze door scheurtjes niet meer waterdicht is). Een mogelijke oorzaak van het vele grondwater is de wateraanvoer vanaf de boezem via een voormalige kreek die door Stellendam stroomde en die gedempt is met slecht doorlatend materiaal februari 2008

47 Ook verschillen de grondwaterpeilen sterk per locatie. Dit kan waarschijnlijk verklaard worden door de vele sliblaagjes in het grondpakket. In Stellendam zijn als maatregel tegen grondwateroverlast drains aangelegd, maar ook na de aanleg zijn de problemen gebleven. Bij de vervanging van de riolering wordt niet standaard drainage aangelegd in de gemeente Goedereede. 13 februari

48 Waterplan Goeree-Overflakkee Kansen, knelpunten en maatregelen Figuur 5.9 en Tabel 5.5 geven een overzicht van de kansen en knelpunten voor de kern Stellendam. Figuur 5.9 Kansen, knelpunten en maatregelen in Stellendam februari 2008

49 Tabel 5.5 Knelpunten en kansen in Stellendam. CODE Knelpunt Kans Maatregel ST01 ST02 ST03 ST04 ST05 Slechte waterkwaliteit en doorspoeling (geringe inlaatduiker); terrein SBB; nvo mogelijk Grondwaterproblemen na vervanging riolering Ruimte voor waterberging; terrein rws zal waarschijnlijk niet geheel worden benut. Stellendam-Zuid II; mogelijk waterbalkon Toekomstige uitbreiding 2006 en 2012 Aanleggen drainage bij afkoppelen verhard gebied Verruimen watergangen met nvo Aanleg nvo Doorspoeling verbeterd binnen Delta Natuur. Aanpassen watersysteem voor extra waterberging. Bij nieuwbouw kan het wateroppervlak nog verder vergroot worden ter compensatie. Inventarisatie grondwaterproblemen dmv interviews. Vervolgens onderzoek naar vervangen of schoonmaken bestaande drainage. Aanleg van drainage bij afkoppelen verhard gebied en bij vervanging riolering. ST06 Doorspoelbaarheid slecht Verbinding realiseren (zie ST08) ST07 Doorspoelbaarheid slecht Afkoppelen en vervangen riolering Spuipad ST08 Verbinden doodlopende sloten met hoofdwatergang Verbinden doodlopende sloten met hoofdwatergang ST09 Dempen doodlopende sloten Tijdelijke maatregel: verbinding maken met ST10. Op lange termijn wordt sloot voor woningbouw gedempt. ST10 Slecht onderhoud Onderzoek verbeteren of dempen watergang. ST11 Watergang naar het gemaal is te krap Mogelijkheden onderzoeken om capaciteit te vergroten. Veel van de problemen met de waterkwaliteit in Stellendam kunnen opgelost worden door de doorstroming te verbeteren en doodlopende watergangen op te lossen. Idealiter wordt een doorgaand circuit gemaakt (bijvoorbeeld via ST11, ST03, ST04, ST06, ST08 en ST02). De volgende maatregelen worden genomen om de doorstroming te verbeteren: - de doodlopende sloten van ST06 met elkaar verbinden (ST08); - tijdelijke verbinding realiseren tussen ST09 en ST10. Wanneer de woningbouw gerealiseerd wordt, wordt ST09 gedempt of verduikerd. Voor ST10 moet de meest duurzame oplossing in een onderzoek naar voren komen; - onderzoek naar de mogelijkheden om de capaciteit van de watergang naar het gemaal (ST11) te vergroten; - afkoppelen van extra oppervlak op het open water bij het Spuipad (ST07). Tevens wordt hier de riolering vervangen; - binnen het project Delta Natuur wordt de doorspoeling van de watergang op het terrein van Staatsbosbeheer (ST02) verbeterd. Daarnaast wordt op deze locatie natuurvriendelijke oevers aangelegd. 13 februari

50 Waterplan Goeree-Overflakkee In Stellendam wordt onderzoek gedaan naar de omvang van de grondwaterproblemen (ST05). Door middel van interviews met beheerders en bewoners worden de grondwaterproblemen geïnventariseerd. Vervolgens wordt een onderzoek uitgevoerd of de noodzaak bestaat om bestaande drainage te vervangen of schoon te maken. Een andere mogelijke oplossing om de grondwaterproblemen op te lossen is de aanleg van bemalen drainage, die het overtollige grondwater loost op het Zuiderdiep. Hiervoor zou een apart systeem aangelegd kunnen worden, dit kan in combinatie met werkzaamheden aan de riolering. Daarnaast wordt bij afkoppelprojecten of bij vervanging van de riolering drainage aangelegd. Ook in Stellendam worden de kansen om extra waterberging aan te leggen benut. Mogelijkheden doen zich voor op het terrein van Rijkswaterstaat (ST01), hier worden de watergangen verruimd en natuurvriendelijk ingericht. Ook bij ST03 wordt extra water aangelegd. Wanneer de nieuwbouwplannen (ST04) uitgevoerd worden is er ter compensatie van het extra verhard oppervlak, ruimte om het wateroppervlak te vergroten februari 2008

51 13 februari * maatregel betreft een KRW maatregel (resultaatverplichting) CODE Maatregel Bestaand beleid Kosten (voorbereiding) Kosten (realisering) Kosten (globale indicatie uitvoeringskosten) Verdeling kosten Waterschap Gemeente (%) (%) ST01 Verruimen watergangen met nvo , ST02* Aanleg nvo* , Doorspoeling verbeterd binnen Delta Natuur ST03 Aanpassen watersysteem voor extra waterberging , ST04 Bij nieuwbouw kan het wateroppervlak nog verder vergroot , worden ter compensatie. ST05 Inventarisatie grondwaterproblemen dmv interviews. Vervolgens onderzoek naar vervangen of schoonmaken bestaande drainage. - 25, Aanleg van drainage bij afkoppelen verhard gebied en bij , vervanging riolering. ST06 Verbinding realiseren (zie ST08) , ST07 Afkoppelen en vervangen riolering Spuipad* , ST08 Verbinden doodlopende sloten met hoofdwatergang , ST09 Tijdelijke maatregel: verbinding maken met ST10. Op lange termijn wordt sloot voor woningbouw gedempt. ST10 Onderzoek verbeteren of dempen watergang ST11 Mogelijkheden onderzoeken om capaciteit te vergroten CODE Maatregel Trekker Jaar ST01 Verruimen watergangen met nvo Waterschap x ST02* Aanleg nvo* Waterschap x x Doorspoeling verbeterd binnen Delta Natuur. Waterschap x x ST03 Aanpassen watersysteem voor extra waterberging. Waterschap x ST04 Bij nieuwbouw kan het wateroppervlak nog verder vergroot Gemeente x worden ter compensatie. ST05 Inventarisatie grondwaterproblemen dmv interviews. Gemeente x x x x x x Vervolgens onderzoek naar vervangen of schoonmaken bestaande drainage. Aanleg van drainage bij afkoppelen verhard gebied en bij Gemeente x x x x x x vervanging riolering. ST06 Verbinding realiseren (zie ST08) Waterschap x x x x x x ST07 Afkoppelen en vervangen riolering Spuipad* Gemeente x x x x x x ST08 Verbinden doodlopende sloten met hoofdwatergang Waterschap x ST09 Tijdelijke maatregel: verbinding maken met ST10. Op lange Waterschap x termijn wordt sloot voor woningbouw gedempt. ST10 Onderzoek verbeteren of dempen watergang. Waterschap x ST11 Mogelijkheden onderzoeken om capaciteit te vergroten. Waterschap x Tabel 5.6 Uitvoeringsprogramma voor de kern Stellendam In Tabel 4.1 is het uitvoeringsprogramma, inclusief planning en kosten, voor de kern Stellendam weergegeven Uitvoeringsprogramma

52 Waterplan Goeree-Overflakkee februari 2008

53 6 Gemeente Dirksland Dit hoofdstuk beschrijft de uitwerking van de doelen (hoofdstuk 3) naar kansen, knelpunten en maatregelen specifiek voor de gemeente Dirksland. Allereerst wordt ingegaan op de huidige situatie in de hele gemeente. Vervolgens wordt per kern een beschrijving gegeven van het huidige functioneren van het watersysteem, van de kansen en knelpunten in de kern en van de maatregelen die in de kern zullen worden genomen. Ten slotte is per kern het uitvoeringsprogramma, inclusief kostenraming en planning opgenomen. 6.1 Huidige situatie gemeentebreed De gemeente Dirksland heeft een centrale ligging op het eiland en bestaat uit de kernen Dirksland, Melissant en Herkingen. Hierna worden eerst de aspecten belicht, die voor de hele gemeente gelden. In de paragrafen 6.2 t/m 6.4 worden de thema s, kansen en knelpunten per kern besproken. De codes in dit hoofdstuk verwijzen naar de codes uit de kans- en knelpuntenkaart in 6.2.2, 0 en 0. Watersysteem In gemeente Dirksland heeft 15% van de wateren een goede score voor ecologie en beleving. Meer dan de helft van de watergangen heeft de beleving matig volgens de methode Stowa stadswateren. Grootste aandachtspunt is de ecologie oever, die in de meeste watergangen slecht scoort. Dit komt vooral door doodlopende watergangen en een beperkte waterdiepte. De maatregelen die zijn voortgekomen uit het Stiwas zijn vrijwel allemaal uitgevoerd door de gemeente. Het open water is lokaal gebaggerd, er zijn watergangen verruimt, oevers natuurvriendelijk ingericht en aanpassingen gedaan aan stuwen en duikers. In het Stiwas is een aanbeveling opgenomen om een duurzaam watersysteem voor de kleine boezem en achter de boezem uit te werken. Beheer en onderhoud Het beheer en onderhoud van de watergangen binnen de gemeente Dirksland wordt voor het grootste deel geregeld door de gemeente en het waterschap. Over het algemeen is het duidelijk wie verantwoordelijk is voor welke watergang. Het beheer en onderhoud wordt door de gemeente anders ingevuld dan door het waterschap. Het waterschap maait de watergangen en de bermen een keer per jaar, terwijl de gemeente de watergangen twee keer per jaar maait en de bermen zo vaak als nodig is. Baggeren wordt door zowel de gemeente als het waterschap eens in de zes jaar gedaan. Grondwater Binnen de gemeente Dirksland zijn er geen problemen bekend met te hoge grondwaterstanden. Riolering In de riolering zijn maatregelen vanuit het BRP uitgevoerd voor de basisinspanning, zoals de aanleg van bergbezinkvoorzieningen en het verplaatsen van een overstort naar een andere watergang. Voor de basisinspanning staat nog een maatregel in de planning voor 13 februari

54 Waterplan Goeree-Overflakkee uitvoering: het verhogen van de capaciteit van het rioolgemaal Molenzicht of een gelijkwaardige andere maatregel. In 2007 wordt voor de drie kernen een gemeentelijk afkoppelplan (GAP) opgesteld. Daarin wordt in combinatie met het milieubeleidsplan ook beleid opgesteld voor de omgang met diffuse verontreinigingen. Hierna voldoet de gemeente aan de waterkwaliteitseisen van het waterschap. Ruimtelijk ordening De gemeente wordt gekenmerkt door een groot areaal aan landbouwgrond februari 2008

55 6.2 Kern Dirksland Systeembeschrijving Watersysteem In Figuur 6.1 is het watersysteem van de kern Dirksland weergegeven. Figuur 6.1 Watersysteem van de kern Dirksland Een belangrijk element van het watersysteem binnen de gemeente Dirksland is het boezemwater van Havenkanaal van Dirksland. Het overtollige water kan op het Havenkanaal van Dirksland worden geloosd en bovendien kan het boezemwater gebruikt worden om de polder door te spoelen. De ringpolder waar Dirksland in ligt voldoet nog niet aan de NBW normen voor stedelijk gebied. Om te gaan voldoen aan de normen moet in totaal 21 hectare extra openwater gegraven worden. Tevens bestaan er kansen om een watergang te verbreden in het kader van het kreekherstelplan (DI08). Waterkwaliteit De Stiwas maatregel verruimen van de watergang bij overstort 1120 in de kern Dirksland is nog niet uitgevoerd, omdat ter plaatse de ruimte ontbreekt om deze maatregel uit te voeren op gemeentegrond. De gemeente zal hierover in overleg treden met de aangrenzende tuinder. Vanuit het Stiwas is nog een aanbeveling opgenomen voor de kern Dirksland: nader onderzoek naar peilstijgingen in relatie tot drooglegging in de kern. 13 februari

56 Waterplan Goeree-Overflakkee Figuur 6.2 Dirksland De boezem en haven van Dirksland worden in 2008 gebaggerd, dit zal de kwaliteit verbeteren. Verder zijn er in de kerkgracht in Dirksland problemen met de waterkwaliteit en waterkwantiteit (DI09). Met behulp van een pomp wordt er water in de gracht gepompt, het overtollige water wordt afgevoerd via de riolering. De waterkwaliteit is slecht door de aanwezigheid van vervuilde bagger en doordat de kerk nog niet op de riolering is aangesloten (dit gaat voor het eind van 2007 gebeuren). Bovendien is er in de zomer een blauwalgproblematiek en wordt er veel brood gevoerd aan de eenden. Op dit moment is de kerkgracht in eigendom van de kerk, het beheer en onderhoud is ook de verantwoordelijkheid van de kerk. Aangezien de gracht een gezichtsbepalend element van het dorp is, moet er iets gebeuren om met name de waterkwaliteit te verbeteren. De verwachting is dat het havenkanaal bij Dirksland in de toekomst verder zal verbrakken (DI06), hierdoor zal de voormalige boezem waarschijnlijk afgesloten worden van de boezem en ontstaat een doodlopende watergang. Op dit moment is de voormalige boezem een watergang met een goede waterkwaliteit, in de toekomst kan daar dus verandering in komen. Wanneer de boezem verbrakt ontstaan ook voor andere inlaatpunten problemen, het project Noordrand biedt kansen om deze problemen op te lossen. Beheer en onderhoud Er zijn een aantal jaar geleden gesprekken gestart tussen het waterschap en de gemeente om het onderhoud van de voormalige boezem bij Dirksland over te dragen naar de gemeente. In de toekomst zal de voormalige boezem waarschijnlijk afgesloten worden. Hierdoor ontstaat een doodlopende watergang die beheerd zou kunnen worden door de gemeente. Het overleg over de mogelijke overdracht van het onderhoud van de voormalige boezem is nog niet afgerond. Bij het opstellen van het beheer- en onderhoudsplan kan deze overdracht geregeld worden februari 2008

57 In Figuur 6.3 is een kaart opgenomen met daarop de onderhoudsplichtige (afkomstig uit de legger) rond de kern. Tijdens de workshop in het kader van het waterplan is deze gezamenlijk bijgewerkt. Figuur 6.3 Huidige onderhoudsplichtigen van de watergangen in Dirksland Riolering Overstorten in Dirksland zijn volgens modelberekeningen te frequent verdronken, als gevolg van te hoge peilen in het open water. De nog aanwezige wateroverlast door de riolering in Dirksland, wordt in planperiode van het GRP verbeterd. Ruimtelijke ordening Er zijn in Dirksland twee locaties waar extra woningen gebouwd zullen worden. Een ervan is plan Spuikolk ca. 85 woningen op het terrein van een huidig bedrijventerrein, de bedrijven worden verplaatst (DI07). 13 februari

58 Waterplan Goeree-Overflakkee Kansen, knelpunten en maatregelen Figuur 6.4 en Tabel 6.1 geven een overzicht van de kansen en knelpunten voor de kern Dirksland. Figuur 6.4 Kansen, knelpunten en maatregelen in Dirksland februari 2008

59 Tabel 6.1 Knelpunten en kansen in Dirksland. CODE Knelpunt Kans Maatregel DI01 DI02 DI03 DI04 DI05 DI06 Toekomstige inlaat verbrakt door brakkere Haven Bij verbrakking Havenkanaal, doodlopend stuk. Doodlopende sloot, belast door BBR; groter ontv. water gewenst met nvo Kerkgracht erg ondiep, baggeren gewenst na aanleg riolering kerk Doodlopend. Bij verbrakking, sluiten inlaat Park van gemeente Dirksland biedt ruimte voor berging en nvo (rondom park) Mogelijkheden voor nvo Mogelijkheid noordzijde voor nvo; biedt mogelijkheid voor groene wig in de kern Verdiepen en uitbaggeren Aanleg nvo Aansluiting zoeken bij onderzoek Noord-Zuid verbindingen (zie DI11) Aanpassen peilbesluit Kleine Boezem. Bij verbrakking Haringvliet onderzoek naar doorspoeling. Zie DI08 Baggeren Onderzoek naar verbinding onder Korteweegje, koppelen met DI07. DI07 Woningbouw Bij woningbouw ruimte reserveren voor DI06. DI08 DI09 DI10 DI11 DI12 Momenteel doodlopend. Veel algen en vervuiling Geen ruimte nabij overstort voor verbreding Kreekherstel biedt kansen Doorspoeling kleine watergangen onvoldoende Onderzoek alternatieven eerst monitoren Mogelijkheden zoeken voor zoet inlaatwater Extra watergang om circulatie te verbeteren Verbinding realiseren (zie DI12), onderzoeken extra maatregelen om doorspoeling te verbeteren Verbinding maken om doorspoeling te verbeteren Monitoring overstort Aansluiten bij Noord-Zuid verbindingen voor aanvoer van zoet water. Realiseren extra watergang De voornaamste knelpunten in Dirksland komen door doodlopende of geïsoleerde watergangen. Een aantal doodlopende watergangen wordt opgelost door de aanleg van een nieuwe extra watergang DI12. De verbinding alleen zal waarschijnlijk onvoldoende zijn om te zorgen voor een goede waterkwaliteit en helder water in DI08 en DI04. Wellicht zijn aanvullende maatregelen nodig. Er wordt een onderzoek gestart om dit tegelijkertijd met de doorspoeling van de noordelijke tak van DI08 te bekijken. Bij de verwachte toekomstige verbrakking van het Havenkanaal is het voor Dirksland belangrijk aansluiting te vinden op de Noord-Zuid verbindingen voor aanvoer van zoet water. Via watergang DI11 zal zoet water worden ingelaten. Er wordt ervoor gezorgd dat de watergangen van DI02 hier ook van profiteren. Het Havenkanaal (DI06) is doodlopend. Het is wenselijk om op de nieuwbouwlocatie (DI07) ruimte te reserveren voor water, er wordt bekeken of dat mogelijk is. Deze ruimte zal worden benut om een verbinding tussen DI06 en de zuidelijker gelegen watergangen te realiseren. Hiertoe wordt allereerst onderzocht of een verbinding onder het Korteweegje mogelijk is. Het is onbekend hoe vaak de overstort op locatie DI10 in werking treedt. Door gerichte monitoring van de overstort wordt hier inzicht in verkregen. 13 februari

60 Waterplan Goeree-Overflakkee In het park van de gemeente Dirksland (DI01) worden natuurvriendelijke oevers aangelegd. Hiermee worden de aanwezige kansen aangegrepen om de waterberging te vergroten en de ecologie te verbeteren. Ten slotte wordt in Dirksland de Kerkgracht gebaggerd. De kerk is in 2007 aangesloten op de riolering, waardoor de baggeraanwas in de Kerkgracht naar verwachting afneemt. Na het baggeren zal de gracht voortaan in de schouwcyclus worden meegenomen februari 2008

61 13 februari * maatregel betreft een KRW maatregel (resultaatverplichting) CODE Maatregel Bestaand beleid Kosten (voorbereiding) Kosten (realisering) Kosten (globale indicatie uitvoeringskosten) Verdeling kosten Waterschap Gemeente (%) (%) DT01 Aanleg nvo , DT02 Aansluiting zoeken bij onderzoek Noord-Zuid verbindingen , (zie DI11) DT03 Aanpassen peilbesluit Kleine Boezem. Bij verbrakking Haringvliet onderzoek naar doorspoeling. DT04 Zie DI DT05 Baggeren - 10, , DT06 Onderzoek naar verbinding onder Korteweegje, koppelen - 10, met DI07. DT07 Bij woningbouw ruimte reserveren voor DI DT08 Verbinding realiseren (zie DI12), onderzoeken extra , maatregelen om doorspoeling te verbeteren DT09 Verbinding maken om doorspoeling te verbeteren , DT10 Monitoring overstort - - 5, DT11 Aansluiten bij Noord-Zuid verbindingen voor aanvoer van zoet water. DT12 Realiseren extra watergang CODE Maatregel Trekker Jaar DT01 Aanleg nvo Waterschap x DT02 Aansluiting zoeken bij onderzoek Noord-Zuid verbindingen Waterschap x (zie DI11) DT03 Aanpassen peilbesluit Kleine Boezem. Bij verbrakking Haringvliet onderzoek naar doorspoeling. Waterschap x DT04 Zie DI08 Waterschap x DT05 Baggeren Gemeente x DT06 Onderzoek naar verbinding onder Korteweegje, koppelen met DI07. Waterschap x DT07 Bij woningbouw ruimte reserveren voor DI06. Gemeente x DT08 Verbinding realiseren (zie DI12), onderzoeken extra Waterschap x maatregelen om doorspoeling te verbeteren DT09 Verbinding maken om doorspoeling te verbeteren Waterschap x DT10 Monitoring overstort Gemeente x DT11 Aansluiten bij Noord-Zuid verbindingen voor aanvoer van zoet water. Waterschap x DT12 Realiseren extra watergang Gemeente x Tabel 6.2 Uitvoeringsprogramma voor de kern Dirksland In Tabel 4.1 is het uitvoeringsprogramma, inclusief planning en kosten, voor de kern Dirksland weergegeven Uitvoeringsprogramma

62 Waterplan Goeree-Overflakkee 6.3 Kern Melissant Systeembeschrijving Watersysteem In Figuur 6.5 is het watersysteem van de kern Melissant weergegeven. Figuur 6.5 Watersysteem van de kern Melissant In Melissant is er geen sprake van wateroverlast of hydraulische knelpunten in het watersysteem. Wel is er een sloot die verbreed zou kunnen worden (ME04) en zijn er nog mogelijkheden voor extra waterberging (ME01). Waterkwaliteit In Melissant zijn er in het verleden problemen geweest met zoute kwel in een watergang langs het bos van Staatsbosbeheer (ME03). Door de gemeente en het waterschap is dit opgelost door het peil in de winter op te zetten. Hierdoor wordt het hele jaar door het zomerpeil gehanteerd. Het opzetten van het peil is nog niet opgenomen in een peilbesluit. Het verlies aan bergingscapaciteit als gevolg van het opzetten van het peil moet waarschijnlijk op een andere locatie gecompenseerd worden (een mogelijke locatie is het terrein van de voormalige zuivering in Melissant). Beheer en onderhoud In Figuur 6.6 is een kaart opgenomen met daarop de onderhoudsplichtige (afkomstig uit de legger) rond de kern. Tijdens de workshop in het kader van het waterplan is deze gezamenlijk bijgewerkt februari 2008

63 Figuur 6.6 Huidige onderhoudsplichtigen van de watergangen in Melissant Ruimtelijke ordening In Melissant zijn een aantal ruimtelijke ontwikkelingen bekend. Bij het bejaardencentrum vindt een inbreiding plaats. Een bedrijventerrein buiten het dorp wordt uitgebreid, daar is al gekeken naar compenserende waterberging. Op een bestaand bedrijventerrein binnen het dorp wordt woningbouw gerealiseerd (bouwvergunning is al verleend). Eventuele compensatie voor waterberging wordt op het terrein van de voormalige rioolwaterzuivering (ME01, is eigendom van de gemeente) gevonden. Natuur en Recreatie Vanuit Melissant kan een kreekachtige watergang bezocht worden die wordt beheerd door Staatsbosbeheer. Het park heeft een recreatieve functie, die vooral gericht is op wandelen. 13 februari

64 Waterplan Goeree-Overflakkee Kansen, knelpunten en maatregelen In onderstaande figuur en tabel is een overzicht van de kansen en knelpunten voor de kern Melissant opgenomen. Figuur 6.7 Kansen, knelpunten en maatregelen in Melissant februari 2008

65 Tabel 6.3 Knelpunten en kansen in Melissant CODE Knelpunt Kans Maatregelen ME01 Braakliggend terrein met mogelijkheid voor berging en nvo; combineren met verbeterde doorspoeling Realiseren waterberging en nvo voormalig terrein AWZI Melissant. ME02 Ontvangend water beperkt gezien lozing BBR; nvo mogelijk aan O-zijde Aanleg nvo aan oostzijde ME03 Zoute kwel Winterpeil verhogen Aanpassen peilbesluit icm ME05 ME04 Smal Verbreden Verbreden, wateraanvoer mogelijkheden onderzoeken (zie ME06) ME05 Slechte waterkwaliteit Verbreden, verbeteren doorspoeling Pomp verplaatsen en oevers herstellen ME06 Verbinden doodlopende watergangen om circulatie te verbeteren Mogelijke verbindingen om circulatie in doodlopende watergangen te verbeteren De watergang ME03 wordt beïnvloed door de aanwezigheid van zoute kwel. Door het peil te verhogen wordt deze kweldruk tegengegaan en wordt de aanvoer van zoute kwel verminderd. De watergang ME05 in Melissant heeft een slechte waterkwaliteit. Om deze kwaliteit te verbeteren wordt de pomp bij ME05 naar het westen verplaatst. Hiermee wordt de doorspoeling in ME05 verbeterd en wordt jaarrond het zomerpeil gehandhaafd. Momenteel is het verschil tussen zomer- en winterpeil in ME05 groot, hierdoor zijn de oevers uitgezakt. Na het verplaatsen van de pomp zullen de oevers worden hersteld. Op twee locaties worden natuurvriendelijke oevers aangelegd. Op het voormalig terrein van de AWZI Mellissant (ME01) wordt de aanleg van natuurvriendelijke oevers gecombineerd met het realiseren van extra waterberging. Bij locatie ME02 wordt aan de oostzijde een enkelzijdige natuurvriendelijke oever aangelegd. In het gebied ME06 liggen een aantal doodlopende watergangen. Waar mogelijk worden verbindingen tussen de doodlopende watergangen gecreëerd, om de circulatie te verbeteren. Door aanvoer van extra water kan vaker ongewenst stilstaand water voorkomen worden. Hiertoe wordt onderzocht of watergang ME04 kan voorzien in de wateraanvoer van het gebied ME06. In het onderzoek wordt geanalyseerd of de wateraanvoermogelijkheden van deze watergang geoptimaliseerd kunnen worden. Naast deze onderzoeksmaatregel, wordt de watergang ME04 robuuster gemaakt door de watergang te verbreden. 13 februari

66 58 13 februari 2008 * maatregel betreft een KRW maatregel (resultaatverplichting) CODE Maatregelen Bestaand beleid Kosten (voorbereiding) Kosten (realisering) Kosten (globale indicatie uitvoeringskosten) Verdeling kosten Waterschap (%) Gemeente (%) ME01 Realiseren waterberging en deelcompensatie inbreiding - 3, , Melissant en nvo voormalig terrein AWZI Melissant. ME02 Aanleg nvo aan oostzijde , ME03 Aanpassen peilbesluit icm ME ME04 Verbreden, wateraanvoer mogelijkheden onderzoeken (zie , ME06) ME05 Pomp verplaatsen en oevers herstellen , ME06 Mogelijke verbindingen om circulatie in doodlopende watergangen te verbeteren , CODE Maatregelen Trekker Jaar ME01 Realiseren waterberging en deelcompensatie inbreiding Gemeente x Melissant en nvo voormalig terrein AWZI Melissant. ME02 Aanleg nvo aan oostzijde Waterschap x ME03 Aanpassen peilbesluit icm ME05 Waterschap x ME04 Verbreden, wateraanvoer mogelijkheden onderzoeken (zie Waterschap x ME06) ME05 Pomp verplaatsen en oevers herstellen Waterschap x ME06 Mogelijke verbindingen om circulatie in doodlopende watergangen te verbeteren Waterschap x Tabel 6.4 Uitvoeringsprogramma voor de kern Melissant In Tabel 4.1 is het uitvoeringsprogramma, inclusief planning en kosten, voor de kern Melissant weergegeven Uitvoeringsprogramma Waterplan Goeree-Overflakkee

67 6.4 Kern Herkingen Systeembeschrijving Watersysteem In Figuur 6.8 is het watersysteem van de kern Herkingen weergegeven. Figuur 6.8 Watersysteem van de kern Herkingen Bij Herkingen kan er overtollig water op het buitenwater geloosd worden. De aanvoerroute naar het gemaal is krap doordat de woningen erg dicht op de watergang staan. Hierdoor is de watergang moeilijk te onderhouden (HE01). Vanuit het Stiwas is een aanbeveling opgenomen voor de kern Herkingen: nader onderzoek naar peilstijgingen in relatie tot drooglegging in de kern. 13 februari

68 Waterplan Goeree-Overflakkee Beheer en onderhoud In Figuur 6.9 is een kaart opgenomen met daarop de onderhoudsplichtige (afkomstig uit de legger) rond de kern. Tijdens de workshop in het kader van het waterplan is deze gezamenlijk bijgewerkt. Figuur 6.9 Huidige onderhoudsplichtigen van de watergangen in Herkingen Ruimtelijke ordening Voor de haven van Herkingen is een verdubbeling van het ligplaatsen gepland. Ten westen van Herkingen is worden extra recreatiewoningen gerealiseerd (HE02) februari 2008

69 Natuur en Recreatie Herkingen is een toeristische plaats en door de aanwezigheid van twee jachthavens met name gericht op de watersport. Rond Herkingen bevinden zich twee brakwater locaties (o.a. Paardegat), het is wenselijk om deze gebieden met elkaar te kunnen verbinden (HE04). Bovendien zou deze route gebruikt kunnen worden om het oosten van Herkingen van water te voorzien, aangezien dat gebied aan de grens van een bemalingsgebied ligt. 13 februari

70 Waterplan Goeree-Overflakkee Kansen, knelpunten en maatregelen Figuur 6.10 en Tabel 6.5 geven een overzicht van de kansen en knelpunten voor de kern Herkingen. Figuur 6.10 Kansen, knelpunten en maatregelen in Herkingen februari 2008

71 Tabel 6.5 Knelpunten en kansen in Herkingen. CODE Knelpunt Kans Maatregel HE01 Slechte bereikbaarheid voor onderhoud; klachten wk; gemaal vanuit beheer op andere locatie. Andere afvoerroute realiseren Gemaal verplaatsen en verbeteren watergang Onderzoek locatie gemaal icm met Noord-Zuid verbindingen HE02 Uitbreiding met recreatiewoningen; behoefte aan compensatie verharding en betere doorspoeling. Extra open water niet wenselijk ivm zoute kwel evt. plas-dras of afkoppelen. Zie ook HE03. HE03 Zeer geringe diepte; afh van kwaliteit verbreding/verdieping gewenst. Onderzoek naar scheiden zoet/zout. Bij realiseren verbinding (zie HE04) brakke natuurgebieden moet de watergang verdiept worden. HE04 Verbinding maken, betere doorspoeling Nieuwe verbinding brakke natuurgebieden, zie HE03 Het belangrijkste knelpunt in Herkingen is het gemaal en de wateraanvoer hiernaar toe. Het gemaal en de watergang zijn slecht bereikbaar voor onderhoud. Daarom wordt het gemaal verplaatst. De meest geschikte locatie hiervoor wordt nader onderzocht, waarbij de Noord-Zuid verbindingen zoveel mogelijk versterkt worden. Op de huidige locatie van het gemaal kan een kleine pomp geplaatst worden, die de bestaande watergang doorspoelt. Na het opknappen van de watergang zou dit voldoende moeten zijn om problemen in de toekomst te voorkomen. In Herkingen komt een onderzoek naar de mogelijkheden om zoete en zoute watergangen te scheiden. Op locatie HE04 wordt een verbinding gerealiseerd om de brakke natuurgebieden met elkaar te verbinden. Tegelijkertijd met het realiseren van deze verbinding wordt ook watergang HE03 verdiept. In het gebied HE02 is er behoefte aan extra waterberging ter compensatie van de uitbreiding van het verhard oppervlak (nieuwe recreatiewoningen). In dit gebied is het echter niet wenselijk om extra open water aan te leggen, omdat de waterkwaliteit te wensen over laat als gevolg van zoute kwel. Door het vergroten van het oppervlak open water zou de zoute kwel verder toenemen. Eventueel kunnen plasdras oevers aangelegd worden, dit is alleen zinvol wanneer aangesloten kan worden bij de brakke natuurgebieden. Een andere mogelijkheid is om meer verhard oppervlak af te koppelen van de riolering. 13 februari

72 64 13 februari 2008 * maatregel betreft een KRW maatregel (resultaatverplichting) CODE Maatregel Bestaand beleid Kosten (voorbereiding) Kosten (realisering) Kosten (globale indicatie uitvoeringskosten) Verdeling kosten Waterschap (%) Gemeente (%) HE01 Gemaal verplaatsen en verbeteren watergang - - 3,000, Onderzoek locatie gemaal icm met Noord-Zuid - 25, verbindingen HE02 Extra open water niet wenselijk ivm zoute kwel evt. plasdras of afkoppelen. Zie ook HE03 HE03 Onderzoek naar scheiden zoet/zout. Bij realiseren , verbinding (zie HE04) brakke natuurgebieden moet de watergang verdiept worden. HE04 Nieuwe verbinding brakke natuurgebieden, zie HE , CODE Maatregel Trekker Jaar HE01 Gemaal verplaatsen en verbeteren watergang Waterschap x Onderzoek locatie gemaal icm met Noord-Zuid Waterschap x verbindingen HE02 Extra open water niet wenselijk ivm zoute kwel evt. plasdras of afkoppelen. Zie ook HE03 Waterschap x HE03 Onderzoek naar scheiden zoet/zout. Bij realiseren verbinding (zie HE04) brakke natuurgebieden moet de watergang verdiept worden. Waterschap x HE04 Nieuwe verbinding brakke natuurgebieden, zie HE03 Waterschap x Tabel 6.6 Uitvoeringsprogramma voor de kern Herkingen In Tabel 4.1 is het uitvoeringsprogramma, inclusief planning en kosten, voor de kern Herkingen weergegeven Uitvoeringsprogramma Waterplan Goeree-Overflakkee

73 7 Gemeente Middelharnis Dit hoofdstuk beschrijft de uitwerking van de doelen (hoofdstuk 3) naar kansen, knelpunten en maatregelen specifiek voor de gemeente Middelharnis. Allereerst wordt ingegaan op de huidige situatie in de hele gemeente. Vervolgens wordt per kern een beschrijving gegeven van het huidige functioneren van het watersysteem, van de kansen en knelpunten in de kern en van de maatregelen die in de kern zullen worden genomen. Ten slotte is per kern het uitvoeringsprogramma, inclusief kostenraming en planning opgenomen. 7.1 Huidige situatie gemeentebreed In de gemeente Middelharnis liggen de kernen Middelharnis, Stad aan t Haringvliet, Nieuwe-Tonge en buurtschap Battenoord. Hierna worden eerst de aspecten belicht, die voor de hele gemeente gelden. In de paragrafen 7.2 t/m 7.4 worden de thema s, kansen en knelpunten per kern besproken. De codes in dit hoofdstuk verwijzen naar de codes uit de kans- en knelpuntenkaart in 0, en 0. Waterkwaliteit Om van het water in stedelijk gebied een beeld te krijgen van kwaliteit en ecologie is voor alle kernen op het eiland, ook binnen de gemeente Middelharnis, onderzoek verricht door het waterschap (bron: quick scan vegetatie onderzoek). Hierbij is de methode van Stowa gebruikt voor stadswateren, waarbij beleving van water en oever, inrichting en het voorkomen van water- en oeverplanten zijn bekeken. Voor de gemeente Middelharnis blijkt hieruit dat de beleving van water in de helft van de watergangen matig is. Het grootste aandachtspunt is de ecologie oever, die op veel plaatsen nog laag scoort. Ecologie water scoort iets beter, bijna 30% is matig tot goed. De verschillen in de uitkomsten van de Stowa stadswateren tussen de kernen is gering. De voornaamste oorzaken van de gevonden scores zijn doodlopende watergangen en beperkte dimensies van watergangen. Ook is op sommige locaties de aanvoer van onvoldoende goed water de oorzaak van de matige scores. Momenteel wordt een waterkwaliteitsspoorstudie (Stiwas) uitgevoerd. Verwacht wordt dat er niet of nauwelijks extra verbeteringsmaatregelen nodig zijn. De verbeteringsmaatregelen, die in het kader van de basisinspanning worden getroffen, zijn tevens gericht op het verbeteren van de oppervlaktewaterkwaliteit. Bestaande overstorten op kopsloten worden gesaneerd en hemelwater wordt zoveel mogelijk via zuiveringsvoorzieningen geloosd. Beheer en onderhoud In de huidige situatie voert de gemeente het beheer en onderhoud binnen de kernen zelf uit en het waterschap daarbuiten. Momenteel is de legger met de onderhoudsplichtige door het waterschap geactualiseerd. Op basis van deze geactualiseerde kaarten worden figuren met onderhoudsplichtige in dit hoofdstuk opgenomen. Het onderhoud van de gemeente bestaat uit het twee keer per jaar maaien van het talud. Baggerwerkzaamheden worden momenteel door de gemeente uitgevoerd op basis van waterkwantiteit. Het baggeren gebeurd in principe een keer in de zes jaar, mits de minimale diepte is bereikt, anders wordt het baggeren uitgesteld. In de toekomst is het 13 februari

74 Waterplan Goeree-Overflakkee wenselijk dat wel eens per zes jaar wordt gebaggerd. Het baggeren heeft namelijk niet alleen een gunstig effect op de waterkwantiteit, maar ook op waterkwaliteit en ecologie. De gemeente heeft geen baggerdepot en zou graag met diverse partijen willen onderzoeken of er een gezamenlijk baggerdepot kan worden gerealiseerd op het eiland. Momenteel is er onduidelijkheid over het vaststellen van het waterpeil. Formeel stelt het waterschap het peil vast in overleg met grondeigenaren en gebruikers en legt dat vast in een peilbesluit. Nieuwe plannen kunnen door de gemeente aan het waterschap worden voorgelegd, zodat die kunnen worden meegenomen in een volgend peilbesluit. Riolering Alle panden binnen de bebouwde kom van gemeente Middelharnis zijn aangesloten op de riolering. Buiten de bebouwde kom zijn 36 panden aangesloten op de riolering. Voor de overige panden die niet aangesloten zijn, heeft de gemeente ontheffing van de zorgplicht. Natuur en Recreatie Over het algemeen zijn er weinig natuurvriendelijke oevers binnen de kernen van Middelharnis. De gemeente heeft de aanleg van natuurvriendelijke oevers tot nu toe afgehouden, omdat de inwoners strakke oevers gewend zijn. Uit de bewonersavonden en het belevingswaardeonderzoek onder burgers is echter gebleken dat bewoners niet negatief tegenover natuurvriendelijke oevers staan. Door middel van een pilotstudie kan er meer inzicht worden verkregen of de natuurvriendelijke oevers binnen Middelharnis aangelegd kunnen worden. Aan de volgende randvoorwaarden moet in ieder geval voldaan worden: een continu waterpeil, een laag chloridegehalte en geen sterke chloride schommelingen. Ruimtelijke ordening Het grootste deel van het grondgebied van de gemeente is in gebruik voor landbouw februari 2008

75 7.2 Kern Middelharnis Systeembeschrijving Watersysteem In Figuur 7.1 is het watersysteem van de kern Middelharnis weergegeven. Figuur 7.1 Watersysteem van de kern Middelharnis Bij Middelharnis is doorspoeling in de huidige situatie lastig (o.a. MI01 en MI04). Vooral in de Spuipolder zijn er problemen met de doorstroming, het water kan alleen heen en weer klotsen (MI02). Zolang het water in het havenkanaal zoet blijft, wat wordt gegarandeerd door rijkswaterstaat, kunnen inlaatpunten vanuit het havenkanaal in gebruik blijven. Indien deze mogelijkheid door verbrakking van het havenkanaal verdwijnt, zijn extra maatregelen noodzakelijk. Mogelijk kan in dat geval het project Noordrand, waarbij er zoet water vanuit het oosten wordt aangevoerd, benut worden om het noorden van Middelharnis van voldoende zoet water te voorzien en de doorspoeling te continueren en verbeteren (zie bijlage II). Waterkwaliteit In de kern Middelharnis zijn een aantal watergangen met goede ecologie. In het verleden zijn er in Sommelsdijk problemen geweest met de waterkwaliteit, waarbij er massale vissterfte opgetreden is. Door het ophogen van overstortdrempels is dat echter verholpen. 13 februari

76 Waterplan Goeree-Overflakkee Figuur 7.2 Middelharnis Riolering De nog aanwezige wateroverlast door de riolering in Middelharnis, wordt in planperiode van het GRP verbeterd. Daarnaast veroorzaken vijf overstorten volgens modelberekeningen problemen in het ontvangende oppervlaktewater. Het gaat om de overstorten , ,100567b, en De problemen worden met de maatregelen uit het waterkwaliteitspoor aangepakt. Grondwater In de kern Middelharnis zijn er in het verleden in Sommelsdijk-Zuid en de Zwaluwbuurt drains aangelegd om grondwateroverlast te voorkomen. Inmiddels is de drainage verstopt aan het raken en wordt het grondwater daar weer een aandachtspunt. In het nieuw op te stellen GRP wordt nader beleid op grondwater opgenomen. Ruimtelijke ordening In 2007/2008 wordt in Middelharnis de nieuwbouwwijk Derde Ring gebouwd met in totaal 133 woningen (MI11) als onderdeel van de nieuwbouwwijk Westplaat. Dit kan gecombineerd worden met aanpassingen aan het watersysteem. Deze aanpassingen bestaan uit het dempen van een aantal smalle sloten en het verbreden van de overige sloten. Verder is in Middelharnis de Zuidelijke Randweg als bouwlocatie in beeld. Ook op het terrein van Hernesseroord worden nieuwe woningen gebouwd (herstructurering). Ten slotte gaat de gemeente Middelharnis een structuurvisie Middelharnis Noord opstellen. In de structuurvisie worden natuur, water, recreatie, economie en wonen opgenomen februari 2008

77 Natuur en recreatie Met het havenkanaal heeft de kern Middelharnis een toeristische functie voor watersport. Figuur 7.3 Middelharnis 13 februari

78 Waterplan Goeree-Overflakkee Kansen, knelpunten en maatregelen Figuur 7.4 en Tabel 7.1 geven een overzicht van de kansen en knelpunten voor de kern Middelharnis. Figuur 7.4 Kansen, knelpunten en maatregelen in Middelharnis februari 2008

79 Tabel 7.1 Knelpunten en kansen in Middelharnis. CODE Knelpunt Kans Maatregel MI01 MI02 MI03 MI04 MI05 MI06 Slechte doorspoeling, toekomstige inlaat te brak? (Haven); 1 jaarlijks waterpeil Spuipolder niet doorspoelbaar en doodlopend, slechte kwaliteit, bergingstekort op te lossen met verlaging ijsbaan? West.deel doodlopend, geringe inlaat vanuit Haven (leiding) Veel geïsoleerde waterpartijen, met eigen waterinlaatkunstwerken Havenkanaal Middelharnis moet worden gebaggerd (verontreinigd) Inlaat realiseren vanaf Havenkanaal, indien Havenkanaal verbrakt aansluiten bij Noordrandproject Mogelijkheid extra waterberging (' waterbalkon') MI07 Aanleg bedrijventerrein, 10% openwater compensatie MI08 MI09 MI10 MI11 Gebruik water als zwemwater bij Middelharnis Kwantiteit en kwaliteit probleem, doodlopende watergang Watertekort vooral in zomer. Probleem met waterkwaliteit en algen op park. Persleiding Noordrand Bedrijventerrein, sloten dempen en vervangen MI12 Verbinding maken, betere doorspoeling Zie MI07 MI13 MI14 MI15 MI16 MI17 MI18 Open water verbinding maken langs Pr. Margrietlaan Aanleggen waterplas (enkele ha) voor recreatie/zeilen met directe verbinding Havenkanaal (opgenomen in structuurvisie Middelharnis). Opwaarderen Wildemanskreek en het aanleggen van een voetpad erlangs Havenfunctie meer benadrukken voor recreatie Verbetering doorspoeling indien Project Noordrand wordt gerealiseerd Verbinding maken langs zuidrand Middelharnis Zie Wateraanvoerplan Middelharnis Zie Wateraanvoerplan Middelharnis Zie Wateraanvoerplan Middelharnis Onderzoek om doorspoeling te realiseren Extra berging realiseren door verbreden watergang. Havenkanaal wordt gebaggerd, voortgang monitoren. Onderzoek naar doorspoelen zuidrand Middelharnis Uitbreiding strand met 200 meter. Tijdelijke maatregel: pomp Lange termijn: onderzoeken aansluiten bij Wateraanvoerplan Middelharnis Zie Wateraanvoerplan Middelharnis Zie Wateraanvoerplan Middelharnis en MI07 Zie Wateraanvoerplan Middelharnis Onderzoek haalbaarheid aanleggen waterplas Onderzoek haalbaarheid (mbt onderhoud) voetpad langs Wildemanskreek Onderzoek icm MI15 naar aanleg wandelpad Oostzijde op de dijk. Aanvoer van zoet water realiseren om doorspoeling te verbeteren Zie MI01 Verbinding realiseren zuidrand Middelharnis 13 februari

80 Waterplan Goeree-Overflakkee In Middelharnis worden een behoorlijk aantal knelpunten in de waterkwaliteit veroorzaakt door watertekort in de zomer (stilstaand water, weinig doorspoeling). Met de uitvoering van het Wateraanvoerplan Middelharnis (zie bijlage II) wordt een groot aantal knelpunten aangepakt. In onderstaande figuur zijn de maatregelen opgenomen die overblijven na het uitvoeren van het wateraanvoerplan. Figuur 7.5 Kansen, knelpunten en maatregelen in Middelharnis na uitvoering van het wateraanvoerplan Na uitvoering van het Wateraanvoerplan Middelharnis blijven in het gebied MI04 nog veel geïsoleerde waterpartijen over. Onderzocht wordt of de waterpartijen beter doorspoeld kunnen worden. Op locatie MI05 wordt de watergang verbreed. Hierdoor wordt extra waterberging gerealiseerd. Het Havenkanaal (MI06) is van slechte waterkwaliteit, dat waarschijnlijk wordt veroorzaakt door een dikke sliblaag. Het Havenkanaal wordt daarom gebaggerd. De voortgang van het baggeren wordt gemonitord. Bij de zuidrand van Middelharnis kan de doorspoeling verbeterd worden (MI07). Hoe de doorspoeling kan worden geoptimaliseerd, wordt in een onderzoek nader uitgezocht februari 2008

81 De watergang MI09 loopt dood en de doorspoeling is onvoldoende, dit heeft een negatieve invloed op de waterkwaliteit. Als tijdelijke maatregel wordt een pomp geplaatst om stilstaand water in de zomer te voorkomen. Voor een meer structurele maatregel wordt onderzocht of aangesloten kan worden bij het Wateraanvoerplan Middelharnis. Gedacht kan worden aan een verbinding (leiding of watergang) met de watergang MI05. De belevingswaarde van het water in Middelharnis kan op een aantal locaties mogelijk worden verbeterd. De aanleg van een wandelpad Oostzijde op de dijk langs het Havenkanaal zal de belevingswaarde van de Haven versterken (MI16). Ook de Wildemanskreek kan worden opgewaardeerd door de aanleg van een voetpad erlangs (MI15). In een onderzoek wordt de haalbaarheid van deze maatregelen onderzocht. Hierbij wordt ook bekeken of het beheer en onderhoud uitgevoerd kan worden. Naast deze onderzoeksmaatregelen om de belevingswaarde van het water te vergroten, wordt ook het strand bij Middelharnis met 200 meter uitgebreid (locatie MI08). Ten slotte kan op locatie MI14 een waterplas van enkele ha voorzien in de recreatiebehoefte (zeilen etc.). Deze waterplas is opgenomen in de structuurvisie voor Middelharnis. 13 februari

82 74 13 februari 2008 maatregel betreft een KRW maatregel (resultaatverplichting) CODE Maatregel Bestaand beleid Kosten (voorbereiding) Kosten (realisering) Kosten (globale indicatie uitvoeringskosten) Verdeling kosten Waterschap (%) Gemeente (%) MI01* Zie Wateraanvoerplan Middelharnis* , MI02* Zie Wateraanvoerplan Middelharnis, onderzoek verbeteren ruimt. kwaliteit m.b.v. water* - 20, MI03* Zie Wateraanvoerplan Middelharnis* MI04* Anticiperen op wateraanvoerplan Middelharnis* - 5, MI05* Extra berging realiseren door verbreden watergang.* , MI06 Havenkanaal wordt gebaggerd, voortgang monitoren MI07* Onderzoek naar doorspoelen zuidrand Middelharnis* - 10, , MI08 Uitbreiding strand met 200 meter , MI09* Verbinding realiseren, plaatsen pomp (onderzoek aansluiten - 10, , bij Wateraanvoerplan Middelharnis)* MI10* Zie Wateraanvoerplan Middelharnis* MI11* Zie Wateraanvoerplan Middelharnis en MI07* , Onderzoek herstellen historische kerkgracht Middelharnis* - 30, Onderzoek herstellen historische kerkgracht Sommelsdijk* - 30, Pilot belevingswaarde water vergroten Rubensplein (onder water zetten van plein in de zomer)* , Onderzoek herstellen zichtbaarheid oude trace Sommelsdijk - 20, Havenkanaal* MI12* Zie MI07; Bij onderzoek MI07 betrekken* MI13* Zie Wateraanvoerplan Middelharnis* MI14 Onderzoek haalbaarheid aanleggen waterplas - 10, , MI15 Onderzoek haalbaarheid (mbt onderhoud) voetpad langs - 15, , Wildemanskreek en relatie met kerkgracht MI16 Onderzoek icm MI15 naar aanleg wandelpad Oostzijde op , de dijk. MI17 Aanvoer van zoet water realiseren om doorspoeling te verbeteren. Zie MI01 MI18 Verbinding realiseren zuidrand Middelharnis. Zie MI STIWAS_M1* Aanpak emissies (2 overstorten)* , Tabel 7.2 Uitvoeringsprogramma voor de kern Middelharnis In Tabel 4.1 is het uitvoeringsprogramma, inclusief planning en kosten, voor de kern Middelharnis weergegeven Uitvoeringsprogramma Waterplan Goeree-Overflakkee

83 13 februari 2008 CODE Maatregel Trekker Jaar MI01* Zie Wateraanvoerplan Middelharnis* Waterschap x x x MI02* Zie Wateraanvoerplan Middelharnis, onderzoek verbeteren ruimt. kwaliteit m.b.v. water* Waterschap x MI03* Zie Wateraanvoerplan Middelharnis* Waterschap x MI04* Anticiperen op wateraanvoerplan Middelharnis* Waterschap x MI05* Extra berging realiseren door verbreden watergang.* Waterschap x MI06 Havenkanaal wordt gebaggerd, voortgang monitoren. Waterschap MI07* Onderzoek naar doorspoelen zuidrand Middelharnis* Waterschap x MI08 Uitbreiding strand met 200 meter. Gemeente x MI09* Verbinding realiseren, plaatsen pomp (onderzoek aansluiten Gemeente x bij Wateraanvoerplan Middelharnis)* MI10* Zie Wateraanvoerplan Middelharnis* Waterschap x MI11* Zie Wateraanvoerplan Middelharnis en MI07* Gemeente x Onderzoek herstellen historische kerkgracht Middelharnis* Gemeente x x x x x x Onderzoek herstellen historische kerkgracht Sommelsdijk* Gemeente x x x x x x Pilot belevingswaarde water vergroten Rubensplein (onder water zetten van plein in de zomer)* Gemeente x Onderzoek herstellen zichtbaarheid oude trace Sommelsdijk Gemeente x Havenkanaal* MI12* Zie MI07; Bij onderzoek MI07 betrekken* Waterschap x MI13* Zie Wateraanvoerplan Middelharnis* Waterschap x MI14 Onderzoek haalbaarheid aanleggen waterplas Gemeente x x x x MI15 Onderzoek haalbaarheid (mbt onderhoud) voetpad langs Wildemanskreek en relatie met kerkgracht Gemeente x MI16 Onderzoek icm MI15 naar aanleg wandelpad Oostzijde op de dijk. Gemeente x MI17 Aanvoer van zoet water realiseren om doorspoeling te verbeteren. Zie MI01 Waterschap x MI18 Verbinding realiseren zuidrand Middelharnis. Zie MI07 Waterschap x STIWAS_M1* Aanpak emissies (2 overstorten)* Gemeente x Tabel 7.2 (b) Uitvoeringsprogramma voor de kern Middelharnis 75

84 Waterplan Goeree-Overflakkee 7.3 Kern Stad aan t Haringvliet Systeembeschrijving Watersysteem In Figuur 7.6 is het watersysteem van de kern Stad aan t Haringvliet weergegeven. Figuur 7.6 Watersysteem van de kern Stad aan t Haringvliet De afvoer van overtollig water van Stad aan t Haringvliet vindt bij een afvoersituatie plaats in noordelijke richting (richting gemaal Koert). Bij een inlaatsituatie wordt het water richting gemaal Smits nabij Dirksland afgevoerd. De afwatering voldoet in de huidige situatie. Wanneer er ingegrepen wordt in deze afwatering moet er rekening worden gehouden met de geplande dijkverzwaring. In 1998 is er wateroverlast geweest binnen de kern, in de polder rondom de stad zijn hiervoor maatregelen getroffen. Mogelijk kan meer inlaat vanuit Haven Stad gebruikt worden om de kern Stad aan t Haringvliet van voldoende zoet water te voorzien en de doorspoeling te continueren en verbeteren. Dit is vooral gewenst wanneer de geplande extra woningbouw wordt uitgevoerd. Waterkwaliteit In Stad aan t Haringvliet zijn er behalve problemen met de doorstroming ook een aantal watergangen waar de waterkwaliteit niet voldoende is (NT05, SH05). Riolering Eén overstort (400181) in Stad aan t Haringvliet veroorzaakt volgens modelberekeningen problemen in het oppervlaktewater. De problemen worden met de maatregelen uit het waterkwaliteitspoor aangepakt februari 2008

85 Grondwater In Stad aan t Haringvliet is bekend dat er klachten zijn van hoge grondwaterstanden, de exacte locaties zijn echter niet geregistreerd. In Stad aan t Haringvliet zijn drains aangelegd om hoge grondwaterstanden te voorkomen. Ruimtelijke ordening Er is in Stad aan t Haringvliet een geplande uitbreiding van woningen (M291), in het plan is ook ruimte gereserveerd om extra waterpartijen aan te leggen. De inlaatvoorziening die er vroeger was is bovengronds gesloopt. De leiding ligt er nog wel, maar is ongeschikt voor hergebruikt. Door middel van een hevel wordt voorzien in de inlaatbehoefte. Natuur en recreatie Met de havenkom heeft de kern Stad aan t Haringvliet een toeristische functie voor watersport Kansen, knelpunten en maatregelen Figuur 7.7 en Tabel 7.3 geven een overzicht van de kansen en knelpunten voor de kern Stad aan t Haringvliet. Figuur 7.7 Kansen, knelpunten en maatregelen in Stad aan 't Haringvliet 13 februari

86 Waterplan Goeree-Overflakkee Tabel 7.3 Knelpunten en kansen in Stad aan t Haringvliet. CODE Knelpunt Kans Maatregel SH01 SH02 SH03 Beperkte doorspoelbaarheid, doodlopend en overstort. Hw van zeer beperkte afmeting; mogelijkheid nvo en vergroten belevingswaarde Mogelijk door gebruik te maken van bestaande leiding doorspoeling herstellen Park/bos biedt mogelijkheden voor nvo en berging? SH04 Smalle sloten Benutten oude leiding gemaal voor aanvoer van voldoende goed water SH05 SH06 SH07 Slechte waterkwaliteit door beperkte dimensies, water nodig voor beregening Verbreden watergang evt combineren met wandelpad, meer water beschikbaar voor beregening sportvelden Bestaande windmolens benutten om doorspoeling te verbeteren Herstellen van de verbinding tussen de haven en watergang om water in te laten. De watergangen SH03 en SH05 aan de noordrand van Stad aan t Haringvliet hebben beperkte dimensies dat tot problemen leidt. Zowel de hoofdwatergang (SH03) als de watergangen van SH05 worden daarom verbreedt. Tevens wordt onderzocht hoe de wateraanvoer vergroot kan worden, zodat in de toekomst voldoende water beschikbaar is voor de beregening van de sportvelden. De verbinding tussen de haven en watergang SH07 wordt hersteld, zodat water vanuit de haven het gebied ingelaten kan worden. Het waterschap en de gemeente hebben hiervoor in 2007 gezamenlijk een uitvoeringsplan opgesteld. Van de nieuwe verbinding profiteert ook watergang SH01, waar problemen met de waterkwaliteit optreden als gevolg van een slechte doorspoeling van het overstortwater en perioden met stilstaand water. Het gebied SH04 wordt gekenmerkt door smalle sloten. Wanneer ruimtelijke ontwikkelingen spelen, worden kansen aangegrepen om het watersysteem te verbeteren en de watergangen te verbreden. In het park/bos bij SH02 wordt ten slotte een natuurvriendelijke oever aangelegd. De ontwikkeling zal worden gemonitord en geëvalueerd. Zie SH07 Pilot natuurvriendelijke oevers Watergang verbreden, in combinatie met SH05 Watersysteem verbeteren door mee te liften met ruimtelijke ontwikkelingen. Watergang verbreden, in combinatie met SH03. Onderzoek naar wateraanvoer. Onderzoeken of de windmolens de doorspoeling kunnen verbeteren Verbinding realiseren, zie Inlaatvoorziening Stad aan t Haringvliet februari 2008

87 13 februari 2008 * maatregel betreft een KRW maatregel (resultaatverplichting) * kostenverdeling van maatregel SH07 is voorlopig, bij uitvoering van de maatregel wordt de kostenverdeling nader bekeken CODE Maatregel Bestaand beleid Kosten (voorbereiding) Kosten (realisering) Kosten (globale indicatie uitvoeringskosten) Verdeling kosten Waterschap (%) Gemeente (%) SH01* Zie SH07* SH02 Pilot natuurvriendelijke oevers , SH03 Watergang verbreden, in combinatie met SH05 en SH , SH04 Watersysteem verbeteren door mee te liften met ruimtelijke , ontwikkelingen. SH05 Watergang verbreden, in combinatie met SH03. Onderzoek , naar wateraanvoer en aanleg voetpad. SH06 Onderzoeken of de windmolens de doorspoeling kunnen verbeteren SH07* Verbinding realiseren, zie Inlaatvoorziening Stad aan t Haringvliet* , CODE Maatregel Trekker Jaar SH01* Zie SH07* Waterschap x SH02 Pilot natuurvriendelijke oevers Waterschap x SH03 Watergang verbreden, in combinatie met SH05 en SH07 Waterschap x SH04 Watersysteem verbeteren door mee te liften met ruimtelijke Gemeente x ontwikkelingen. SH05 Watergang verbreden, in combinatie met SH03. Onderzoek Waterschap x naar wateraanvoer en aanleg voetpad. SH06 Onderzoeken of de windmolens de doorspoeling kunnen Waterschap verbeteren SH07* Verbinding realiseren, zie Inlaatvoorziening Stad aan t Haringvliet* Waterschap x Tabel 7.4 Uitvoeringsprogramma voor de kern Stad aan t Haringvliet In Tabel 4.1 is het uitvoeringsprogramma, inclusief planning en kosten, voor de kern Stad aan t Haringvliet weergegeven Uitvoeringsprogramma 79

88 Waterplan Goeree-Overflakkee 7.4 Kern Nieuwe-Tonge Systeembeschrijving Watersysteem In Figuur 7.8 is het watersysteem van de kern Nieuwe-Tonge weergegeven. Figuur 7.8 Watersysteem van de kern Nieuwe-Tonge Er zijn in Nieuwe-Tonge geen hydraulische knelpunten bekend voor waterafvoer. Voor Nieuwe-Tonge vindt de afvoer van het water plaats aan de westzijde en zuidzijde via het gemaal bij Battenoord, de noordzijde via de onderbemaling Duivenwaard en de oostzijde via gemaal De Haas van Dorsser te Oude-Tonge. In de huidige situatie is er geen aanvoer van water mogelijk binnen redelijk korte afstand. Rond de kerk in de kern ligt een watergang die gevoed wordt door een persleiding, waarna het water via een duiker in het watersysteem terecht komt. Waterkwaliteit In Nieuwe-Tonge is ten noorden van de Molendijk een natuurvriendelijke oever aangelegd, die nog geen positief effect heeft op de scores voor ecologie water en oever. Waarschijnlijk wordt dit veroorzaakt door de sterke schommelingen in chloridengehalten tussen zomer en winter februari 2008

89 Grondwater In Nieuwe-Tonge is bekend dat er klachten zijn van hoge grondwaterstanden, de exacte locaties zijn echter niet geregistreerd. Riolering In Nieuwe-Tonge zijn overstorten gesloten die uitkomen op doodlopende watergangen. Slechts één overstort aan de Oudelandsedijk komt nog uit op een doodlopende sloot. Dit leidt tot problemen. Echter, er zijn aanvullende maatregelen in het open water nodig om de waterkwaliteit in de doodlopende watergangen te verbeteren. Alleen het sluiten van de overstorten die op een doodlopende watergang uitkomt is onvoldoende. Er kan gedacht worden aan het baggeren en verruimen van de doodlopende watergang of aan het dempen van het doodlopende stuk watergang. Ruimtelijke ordening Er zijn in Nieuwe-Tonge nieuwbouwplannen, die worden gecombineerd met het creëren van extra watergangen (M25, NT06). Ook wordt er bekeken of er ongeveer 4 ha waterberging gemaakt kan worden op het terrein van Staatsbosbeheer, naast de nieuwbouwlocatie. De nieuwbouwlocatie moet bovendien nog een extra aansluiting krijgen met het watersysteem wat ten noorden ligt. Bij het buurtschap Battenoord dat ten zuidwesten van Nieuwe-Tonge ligt, zijn toekomstige recreatieve ontwikkelingen gepland, dit gaat met name om uitbreiding van het aantal vakantiewoningen met 200 à 250 en op langere termijn het aanleggen van een golfbaan. De plannen hiervoor zijn echter nog erg prematuur en onzeker. De uitbreiding van de haven in Battenoord is (voorlopig) van de baan. 13 februari

90 Waterplan Goeree-Overflakkee Kansen, knelpunten en maatregelen Figuur 7.9 en Tabel 7.5 geven een overzicht van de kansen en knelpunten voor de kern Nieuwe-Tonge. Figuur 7.9 Kansen, knelpunten en maatregelen in Nieuwe-Tonge februari 2008

91 Tabel 7.5 Knelpunten en kansen in Nieuwe-Tonge. CODE Knelpunt Kans Maatregel NT01 Inrichtingschets voor 90 woningen gereed; voldoende berging noodzakelijk voor compensatie. NT02 Behoefte aan robuuster watersysteem gezien belasting door overstortvoorziening; ligt aan einde PEHS Park biedt kansen voor waterberging. Nieuwe oost-west verbinding en verbinding met noorden realiseren. Opstellen integraal plan om berging en doorspoeling te realiseren. Verbreden en aanleg nvo indien mogelijk. Onderzoek naar haalbaarheid aanleg wandelpad. NT03 Doodlopend en smal Onderzoek om doorspoeling te verbeteren en watergangen te verbreden. NT04 NT05 NT06 Doorspoeling van de kerkgracht is onvoldoende Verbinding maken, betere doorspoeling Verbeteren verbinding om doorspoeling van de kerkgracht te verbeteren Onderzoek watervoorziening sportvelden Battenoordseweg Zie NT01 Voor de kern Nieuwe-Tonge wordt een onderzoek uitgevoerd naar de mogelijkheden voor aanvoer van zoet water om de doorspoeling te verbeteren. Drie locaties verdienen hierbij de aandacht: watergang NT01, watergang NT06 en de watergangen bij NT03. Bij NT01 wordt het onderzoek gecombineerd met onderzoek naar bergingsmogelijkheden. Bij locatie NT03 worden de watergangen ook verbreed. Watergang NT02 aan de rand van Nieuwe-Tonge wordt waar mogelijk verbreed en waar mogelijk worden natuurvriendelijke oevers aangelegd. Om de belevingswaarde van de watergang te vergroten en de recreatiemogelijkheden te versterken wordt onderzocht of het haalbaar is om een wandelpad langs de watergang aan te leggen. 13 februari

92 84 13 februari 2008 * maatregel betreft een KRW maatregel (resultaatverplichting) CODE Maatregel Bestaand beleid Kosten (voorbereiding) Kosten (realisering) Kosten (globale indicatie uitvoeringskosten) Verdeling kosten Waterschap Gemeente (%) (%) NT01 Opstellen integraal plan om berging en doorspoeling te - 25, , realiseren. NT02 Verbreden een aanleg nvo indien mogelijk (incl aanleg , wandelpad). Onderzoek naar haalbaarheid aanleg wandelpad NT03 Onderzoek om doorspoeling te verbeteren (o.a. naar , mogelijkheden voor plaatsen pomp en meer inzet bestaande pomp) en watergangen verbreden NT04 Verbeteren verbinding om doorspoeling van de kerkgracht te verbeteren (onderzoek) - - 5, NT05 Onderzoek watervoorziening sportvelden Battenoordseweg - 10, NT06 Zie NT , CODE Maatregel Trekker Jaar NT01 Opstellen integraal plan om berging en doorspoeling te Waterschap x realiseren. NT02 Verbreden een aanleg nvo indien mogelijk (incl aanleg Waterschap x wandelpad). Onderzoek naar haalbaarheid aanleg wandelpad. Gemeente x NT03 Onderzoek om doorspoeling te verbeteren (o.a. naar mogelijkheden voor plaatsen pomp en meer inzet bestaande pomp) en watergangen verbreden Waterschap x NT04 Verbeteren verbinding om doorspoeling van de kerkgracht te verbeteren (onderzoek) Waterschap x NT05 Onderzoek watervoorziening sportvelden Battenoordseweg Gemeente x NT06 Zie NT01 Waterschap x Tabel 7.6 Uitvoeringsprogramma voor de kern Nieuwe-Tonge In Tabel 4.1 is het uitvoeringsprogramma, inclusief planning en kosten, voor de kern Nieuwe-Tonge weergegeven Uitvoeringsprogramma Waterplan Goeree-Overflakkee

93 8 Gemeente Oostflakkee Dit hoofdstuk beschrijft de uitwerking van de doelen (hoofdstuk 3) naar kansen, knelpunten en maatregelen specifiek voor de gemeente Oostflakkee. Allereerst wordt ingegaan op de huidige situatie in de hele gemeente. Vervolgens wordt per kern een beschrijving gegeven van het huidige functioneren van het watersysteem, van de kansen en knelpunten in de kern en van de maatregelen die in de kern zullen worden genomen. Ten slotte is per kern het uitvoeringsprogramma, inclusief kostenraming en planning opgenomen. 8.1 Huidige situatie gemeentebreed De gemeente Oostflakkee is de meest oostelijk gelegen gemeente van Goeree- Overflakkee. In de gemeente Oostflakkee liggen de kernen Achthuizen, Den Bommel, Ooltgensplaat, Oude-Tonge en de buurtschappen Zuidzijde en Langstraat. Hierna worden eerst de aspecten belicht, die voor de hele gemeente gelden. In de paragrafen 8.2 t/m 8.5 worden de thema s, kansen en knelpunten per kern besproken. De codes in dit hoofdstuk verwijzen naar de codes uit de kans- en knelpuntenkaart in 8.2.2, 8.3.2, en Watersysteem De bedoeling is dat op korte termijn een besluit wordt genomen of het Volkerak mogelijk brak wordt. Voordelen van deze ontwikkeling zijn afname van blauwalg in de havenkanalen. Aan de andere kant zullen een aantal inlaten niet meer gebruikt kunnen worden als zoetwater bron. De zuidelijke rand van de gemeente wordt doorgespoeld door een inlaat nabij het havenkanaal van Oude-Tonge. Als het Volkerak brak wordt is dit niet meer mogelijk. In het krekenplan zijn maatregelen voorzien om dit gebied te gaan voorzien van zoet water. Via de kreken kan in de toekomst water vanuit het noorden worden aangevoerd. De aanvoer naar de sportvelden zal wel een probleem worden, met name omdat deze in de zoute zonering liggen. Waterkwaliteit Uit de analyse op basis van Stowa stadswateren blijkt dat bijna 80% matig scoort op de beleving. Het voornaamste aandachtspunt is de ecologie oever, waarbij bijna 80% van de oevers de score slecht heeft gekregen. Beheer en onderhoud De Havenkanalen worden door de gemeente gebaggerd. Rijkswaterstaat en het Waterschap doen hier waterkwaliteitsmetingen tot in de jachthaven. Afgelopen 6 jaar zijn alle drie de havenkanalen in de gemeente gebaggerd. Baggeren van de havenkanalen gebeurt op basis van meldingen van de scheepvaart. Baggeren van watergangen is voor de gemeente Oostflakkee niet geregeld in een baggerplan en/of onderhoudsplan. Het baggeren van de watergangen door de gemeente gebeurt nu minder dan gewenst. De wens van de gemeente is dat in (het uitvoeringsprogramma) van het waterplan beheer en onderhoud wordt vastgelegd, zodat het gestructureerd opgepakt kan worden. Het waterschap houdt een cyclus aan van één keer baggeren per zes jaar. 13 februari

94 Waterplan Goeree-Overflakkee Het is wenselijk dat er gezamenlijk baggerdepot komt voor de opvang van bagger van de diverse partijen. Als er geen baggerdepot komt gaat het afvoeren van bagger een kostbaar probleem worden. Het baggerdepot zal wel een doorgangsdepot moeten worden, waar de grond kan rijpen. De afstand tot baggerdepot maakt voor de gemeente Oostflakkee niet uit. Er zijn binnen de gemeente een aantal lage stukken land, die mogelijke locaties zijn voor het baggerdepot. Afstemming voor de baggerwerkzaamheden is nodig in het geval van een ontvangstplicht (waterschap baggert en gemeente neemt de bagger in ontvangst en voert dit af). Dit zou beter geregeld kunnen worden. Onderhoud aan de watergangen bestaat voor de gemeente uit drie keer per jaar maaien, waarvan twee keer de sloten meegenomen worden. De eerste keer wordt rekening gehouden met het broedseizoen. Er wordt gemaaid tot aan de rand. Het onderhoud door het waterschap bestaat uit het één keer per jaar maaien van de watergang en oevers. Incidenteel wordt een extra keer gemaaid voor het verbeteren van de wateraanvoer. Omdat de maaifrequentie van gemeente en waterschap verschillen, maait de gemeente een aantal trajecten die in onderhoud bij het waterschap zijn. Er is bij de gemeente momenteel geen behoefte aan overname van het beheer en onderhoud van de watergangen door het waterschap. Dit komt voornamelijk vanwege het verschil in maaifrequentie en het verschil in de belangen. Riolering De gemeente werkt aan een nieuw gemeentelijk rioleringsplan (GRP). De aansluiting van panden in het buitengebied is nog in uitvoering. Bedrijventerrein Bosland is nog ongerioleerd, er worden momenteel plannen opgesteld om het bedrijventerrein te voorzien van riolering. Er is een afkoppelplan opgesteld, in de gemeente dient zes ha te worden afgekoppeld. Het waterkwaliteitsspoor is in 2007 afgerond. Naast de overstorten in de stedelijke kernen, zijn er in de buurtschappen Langstraat en Zuidzijde drie overstorten (LS001, LS044 en ZZ039) die volgens modelberekeningen problemen in het oppervlaktewater veroorzaken. De problemen worden met de maatregelen uit het waterkwaliteitspoor aangepakt. Ruimtelijke ordening Binnen de gemeente Oostflakkee wordt het ontwikkelingsproject Waterryck Suijssenwaerde uitgevoerd, met daarin drie deelplannen. De bouw van 54 woningen in het Crispijnterrein is inmiddels uitgevoerd. Een appartementencomplex met winkels op het Handelsterrein en recreatiewoningen op schiereilanden in de Suijssenpolder zijn in ontwikkeling. Kansen en knelpunten Klachten worden momenteel niet geregistreerd. In de toekomst gaat de gemeente dit mogelijk wel doen met de module voor klachtenregistratie. Deze module moet nog in gebruik genomen worden februari 2008

95 8.2 Kern Achthuizen Systeembeschrijving Watersysteem In Figuur 8.1 is het watersysteem van de kern Achthuizen weergegeven. Figuur 8.1 Watersysteem van de kern Achthuizen Wateraanvoer voor de beregening van de sportvelden nabij Achthuizen is een probleem. De aanvoerende slootjes zijn te klein en ondiep, waardoor voor beregening de brandweer er aan te pas moet komen. Riolering Twee overstorten (AH065a en AH087) in Achthuizen veroorzaken volgens modelberekeningen problemen in het oppervlaktewater. De problemen worden met de maatregelen uit het waterkwaliteitspoor aangepakt. 13 februari

96 Waterplan Goeree-Overflakkee Kansen, knelpunten en maatregelen In onderstaande figuur en tabel is een overzicht van de kansen en knelpunten voor de kern Achthuizen opgenomen. Figuur 8.2 Kansen, knelpunten en maatregelen in Achthuizen februari 2008

97 Tabel 8.1 Knelpunten en kansen in Achthuizen. CODE Knelpunt Kans Maatregel AH01 AH02 AH03 Onvoldoende water voor beregening sportvelden Kreken ten oosten en westen van Langstraat zijn niet verbonden. Dit levert problemen op voor de wateraanvoer. Bollenwasbedrijf onttrekt grote hoeveelheden water, waardoor oevers afkalven Tijdelijk wordt een pomp geplaatst voor wateraanvoer vanuit het zuiden. Op de lange termijn wordt er een nieuwe verbinding gemaakt met de hoofdwatergang ten oosten van de sportvelden. Onderzoeken of de wateraanvoer hersteld kan worden door de kreken te verbinden. Onderzoek naar de onttrekking van water door bollenwasbedrijf In Achthuizen worden twee maatregelen uitgevoerd. Ten eerste wordt bij de sportvelden de wateraanvoer verbeterd om ervoor te zorgen dat er voldoende water aanwezig is voor de beregening van de sportvelden. Tijdelijk wordt een pomp geplaatst voor wateraanvoer vanuit het zuiden. Op de lange termijn wordt er een nieuwe verbinding gemaakt met de hoofdwatergang ten oosten van de sportvelden. Ten tweede wordt onderzocht of de kreken ten oosten en ten westen van de Langstraat met elkaar kunnen worden verbonden en of hierdoor de wateraanvoer voldoende hersteld wordt. 13 februari

98 90 13 februari 2008 * maatregel betreft een KRW maatregel (resultaatverplichting) CODE Maatregel Bestaand beleid AH01 AH02 AH03 STIWAS AH065 STIWAS AH087 STIWAS LS001 STIWAS LS044 Kosten (voorbereiding) Kosten (realisering) Kosten (globale indicatie uitvoeringskosten) Verdeling kosten Waterschap Gemeente (%) (%) Tijdelijk wordt een pomp geplaatst voor wateraanvoer vanuit het zuiden. Op de lange termijn wordt er een nieuwe verbinding gemaakt met de hoofdwatergang ten oosten van - - 5, , Onderzoeken of de wateraanvoer hersteld kan worden door , de kreken te verbinden. Onderzoeken naar de onttrekking van water door bollenwasbedrijf verruimen watergang naar 1m diepte, 1 m bodembreedte GRP - 10, en talud 2:3 verruimen watergang naar 2m bodembreedte, 1,2 m GRP , waterdiepte en 5,6 m waterlijn Langstraat: verruimen watergang naar 1,5 m bodembreedte, 1,1 m waterdiepte en 4,8 m waterlijn en afkoppelen (0,4 ha) Langstraat: verruimen watergang naar 1 m diepte, 1 m bodembreedte en 4 m waterlijn en afkoppelen (0,2 ha) CODE Maatregel Trekker Jaar AH01 Tijdelijk wordt een pomp geplaatst voor wateraanvoer vanuit het zuiden. Op de lange termijn wordt er een nieuwe verbinding gemaakt met de hoofdwatergang ten oosten van Gemeente AH02 Onderzoeken of de wateraanvoer hersteld kan worden door Waterschap de kreken te verbinden. AH03 Onderzoeken naar de onttrekking van water door Waterschap bollenwasbedrijf STIWAS verruimen watergang naar 1m diepte, 1 m bodembreedte Gemeente AH065 en talud 2:3 STIWAS verruimen watergang naar 2m bodembreedte, 1,2 m Gemeente AH087 waterdiepte en 5,6 m waterlijn STIWAS Langstraat: verruimen watergang naar 1,5 m Gemeente LS001 bodembreedte, 1,1 m waterdiepte en 4,8 m waterlijn en afkoppelen (0,4 ha) STIWAS Langstraat: verruimen watergang naar 1 m diepte, 1 m Gemeente LS044 bodembreedte en 4 m waterlijn en afkoppelen (0,2 ha) GRP , GRP , x x x x x x x Tabel 8.2 Uitvoeringsprogramma voor de kern Achthuizen In Tabel 4.1 is het uitvoeringsprogramma, inclusief planning en kosten, voor de kern Achthuizen weergegeven Uitvoeringsprogramma Waterplan Goeree-Overflakkee

99 8.3 Kern Den Bommel Systeembeschrijving Watersysteem In Figuur 8.3 is het watersysteem van de kern Den Bommel weergegeven. Figuur 8.3 Watersysteem van de kern Den Bommel Beheer en onderhoud In Figuur 8.4 is een kaart opgenomen met daarop de onderhoudsplichtige (afkomstig uit de legger) rond de kern. Tijdens de workshop in het kader van het waterplan is deze gezamenlijk bijgewerkt. Figuur 8.4 Huidige onderhoudsplichtigen van de watergangen in Den Bommel 13 februari

100 Waterplan Goeree-Overflakkee Kansen, knelpunten en maatregelen Figuur 8.5 en Tabel 8.3 geven een overzicht van de kansen en knelpunten voor de kern Den Bommel. Figuur 8.5 Kansen, knelpunten en maatregelen in Den Bommel februari 2008

101 Tabel 8.3 Knelpunten en kansen in Den Bommel CODE Knelpunt Kans Maatregelen PB01 Realiseren van wandelpad Het bestaande pad moet semiverhard worden. Voorwaarde is dat het onderhouden van de kreek mogelijk moet blijven. In Den Bommel wordt één maatregel uitgevoerd. Er wordt een semi-verhard wandelpad aangelegd, waarmee een mooi stuk kreek ten zuiden van Den Bommel toegankelijk wordt gemaakt (PB01). Bij de aanleg wordt er rekening mee gehouden dat het onderhoud van de kreek mogelijk moet blijven. 13 februari

102 8.3.3 Uitvoeringsprogramma Waterplan Goeree-Overflakkee In Tabel 4.1 is het uitvoeringsprogramma, inclusief planning en kosten, voor de kern Den Bommel weergegeven. Tabel 8.4 Uitvoeringsprogramma voor de kern Den Bommel CODE Maatregelen Bestaand beleid Kosten (voorbereiding) Kosten (realisering) Kosten (globale indicatie uitvoeringskosten) Verdeling kosten Waterschap (%) Gemeente (%) DB01 Het bestaande pad moet semi-verhard worden. Voorwaarde is dat het onderhouden van de kreek mogelijk moet blijven , CODE Maatregelen Trekker Jaar DB01 Het bestaande pad moet semi-verhard worden. Voorwaarde is dat het onderhouden van de kreek mogelijk moet blijven Gemeente x * maatregel betreft een KRW maatregel (resultaatverplichting) februari 2008

103 8.4 Kern Ooltgensplaat Systeembeschrijving Watersysteem In Figuur 8.6 is het watersysteem van de kern Ooltgensplaat weergegeven. Figuur 8.6 Watersysteem van de kern Ooltgensplaat In Ooltgensplaat is aan de zuidzijde (code OL01) overlast door blauwalg. Ten zuiden van het havenkanaal is er een route waarmee het zuidelijke gebied en dit kanaal doorgespoeld kan worden. Bij de inlaat is er wel een risico dat blauwalg vanuit het havenkanaal wordt ingelaten. De overlast door blauwalg in het havenkanaal is met name een probleem in de zomer bij oostenwind. Een besluit voor verbrakking van het Volkerak zal een positief effect hebben voor de blauwalg overlast, anderzijds zal de inlaat aan de zuidzijde van het havenkanaal niet meer gebruikt kunnen worden. Voor het doorspoelen van dit gebied zal dan een andere oplossing gezocht moeten worden. Waterkwaliteit Op Ooltgensplaat lozen de meeste overstorten op watergangen met een beperkte capaciteit en doorstroming. Bij de wijk ten zuidoosten van Ooltgensplaat hebben de watergangen vaak te weinig water, wat de problemen aanzienlijk vergroot. 13 februari

104 Waterplan Goeree-Overflakkee Figuur 8.7 Ooltgensplaat Riolering Eén overstort (OP207a) in Ooltgensplaat veroorzaakt volgens modelberekeningen problemen in het oppervlaktewater. De problemen worden met de maatregelen uit het waterkwaliteitspoor aangepakt. Beheer en onderhoud In Figuur 8.8 is een kaart opgenomen met daarop de onderhoudsplichtige (afkomstig uit de legger) rond de kern. Tijdens de workshop in het kader van het waterplan is deze gezamenlijk bijgewerkt. Figuur 8.8 Huidige onderhoudsplichtigen van de watergangen in Ooltgensplaat februari 2008

105 Grondwater Ooltgensplaat ligt laag en er zijn grondwaterproblemen (met name de Pieter Biggestraat). Het grondwater staat soms al op 30 cm diepte, maar weinig klachten. Ruimtelijke ordening Ten noorden van Ooltgensplaat wordt mogelijk een golfpark aangelegd. De plannen hiervoor zijn echter nog erg onzeker. Wel wordt hier het bungalowpark uitgebreid. 13 februari

106 Waterplan Goeree-Overflakkee Kansen, knelpunten en maatregelen Onderstaande figuur en tabel geven een overzicht van de kansen en knelpunten voor de kern Ooltgensplaat. Figuur 8.9 Kansen, knelpunten en maatregelen in Ooltgensplaat februari 2008

107 Tabel 8.5 Knelpunten en kansen in Ooltgensplaat. CODE Knelpunt Kans Maatregelen OL01 OL02 OL03 OL04 OL05 Veel blauwalg vanuit Krammer; beperkte oplossing gemaakt. Behoefte aan meer beter water voor doorspoeling Geen knelpunt overstort! Verbeterd gescheiden, dus relatief schoon; Zeer gering ontv.water Doorspoelproblemen vakantiepark, stankklachten Beperkte doorstroming, beheer oevers Geringe waterdiepte, eenzijdige oevers Aanleg ruigte en vissteiger Verbeteren watergang en aanleg nvo Zie OL03 De doorspoeling van het gebied ten westen van Ooltgensplaat onderzoeken. Verbinding maken onder rijksweg met een nieuwe duiker en watergangen verbreden, zodat er water vanaf Stad aan t Haringvliet kan worden aangevoerd. Pomp verplaatsen naar het noorden om water op te voeren richting vakantiepark. Het vakantiepark watert af op het havenkanaal, zodat de vijver ten zuiden daarvan van goed water kan worden voorzien. Zie OL02 Het verdiepen geldt voor meer watergangen in deze buurt, behalve verbetering van de waterkwaliteit wordt de beschikbaarheid van bluswater vergroot. Aanleg nvo aan westzijde. OL06 Realiseren van wandelroute Verbeteren bestaand wandelpad en realiseren van wandelpad, in combinatie met OL05. OL07 OL08 OL09 Algenprobleem Krammer bij inlaat Herstellen historische watergangen oa kerkgracht RWS plannen Volkerak Zoommeer Pomp functioneert niet bij winterpeil (waterpeil is te laag) Algemeen: herstellen van historische watergangen als er kansen zijn (bv nieuwbouw). Zie OL01, de oplossing voor het algen probleem is dezelfde oplossing als voor het verbrakkingsprobleem. Meenemen in onderzoek naar doorspoeling (M10) OL10 Grondwaterproblemen Algemeen: onderzoek doen naar grondwaterproblemen in de kernen op Goeree. OL11 OL12 OL13 OL14 Geen doorspoeling van watergang met overstort Robuuster maken door verbreden watergang IJsbaan benutten voor waterberging Aanleggen poelen en moeras voor amfibieën Overstort functioneert onvoldoende, veroorzaakt verontreiniging op de sloot Zie OL02 Verplaatsen van de ijsbaan naar laaggelegen gebied, zodat ijsbaan benut kan worden als waterberging. Poelen en moeras zijn aanwezig, betere communicatie om bekendheid te vergroten. Combineren met OL06. Onderzoek naar functioneren overstort 13 februari

108 Waterplan Goeree-Overflakkee Het is wenselijk om de doorstroming ten westen van Ooltgensplaat te vergroten. Hiertoe wordt een onderzoek opgezet om de mogelijkheden in beeld te brengen. Het gaat om de volgende specifieke watergangen: OL02, OL04 en OL11. Ten noordoosten van Ooltgensplaat worden maatregelen uitgevoerd om de doorspoelproblemen en de stankoverlast op het vakantiepark (OL03) te verminderen. De wateraanvoer vanuit Den Bommel wordt vergroot. Hiervoor wordt er een nieuwe duiker aangelegd, waarmee een verbinding onder de rijksweg wordt gerealiseerd en de aanvoerwatergangen worden verbreed (zie Figuur 8.10 en bijlage II). De huidige pomp wordt naar het noorden verplaatst om water op te kunnen voeren richting het vakantiepark. Het vakantiepark watert af op het havenkanaal, zodat de vijver (OL01) ten zuiden van het havenkanaal wordt hiermee voorzien van goed water. Ook op locatie OL08 wordt meer schoon zoet water aangevoerd, waardoor de algenbloei zal verminderen. Figuur 8.10 Nieuwe aanvoerroute Ooltgensplaat Watergang OL05 wordt verdiept. Hierdoor wordt niet alleen de waterkwaliteit verbeterd, maar is ook meer water beschikbaar voor de brandweer (als bluswater). Aan de westzijde van de watergang wordt een natuurvriendelijke oever aangelegd. Bij OL06 wordt een wandelpad aangelegd. Vlak bij het wandelpad ligt op locatie OL13 een mooi gebied met poelen en moerassen. Met behulp van communicatie wordt de bekendheid van dit waardevolle (recreatie)gebied bij de bewoners vergroot. In de kern Ooltgensplaat worden historische watergangen hersteld wanneer er kansen zijn. Voor Ooltgensplaat gaat het bijvoorbeeld om de oude kerkgracht (OL07) februari 2008

109 De ijsbaan (OL12) wordt verplaatst naar een lager gelegen gebied, deze nieuwe locatie van de ijsbaan kan tevens dienst doen als waterbergingslocatie. Het is bekend dat er in de kern Ooltgensplaat problemen zijn met het grondwater (OL10). Evenals in de andere kernen op Goeree-Overflakkee wordt ook in Ooltgensplaat een onderzoek uitgevoerd naar de omvang van en de oplossingen voor de grondwaterproblemen. 13 februari

110 februari 2008 * maatregel betreft een KRW maatregel (resultaatverplichting) CODE Maatregelen Trekker Jaar OL01* Zie OL03* Waterschap x x x x x x OL02* De doorspoeling van het gebied ten westen van Waterschap x x x x x x Ooltgensplaat onderzoeken.* STIWAS Afkoppelen (potentieel 1,3 ha). Gemeente x x x x x x x x OL03* Aanvoerplan Oostfakkee-oost: Verbinding maken onder Waterschap x x x x x x rijksweg met een nieuwe duiker en watergangen verbreden, zodat er water vanaf Den Bommel kan worden aangevoerd. OL04* Zie OL02; aanhaken op aanvoerplan OF-oost* Waterschap x x x x x x OL05 Het verdiepen geldt voor meer watergangen in deze buurt, Gemeente x OL06 Verbeteren bestaand wandelpad en realiseren van wandelpad, in combinatie met OL05. Gemeente x OL07 Algemeen: herstellen van historische watergangen als er kansen zijn (bv nieuwbouw). Gemeente x x x x x x OL08* Zie OL01, de oplossing voor het algen probleem is dezelfde Waterschap x x x x x x oplossing als voor het verbrakkingsprobleem.* OL09 Meenemen in onderzoek naar doorspoeling (OL03) Waterschap x x x x x x OL10 Algemeen: onderzoek doen naar grondwaterproblemen in de kernen op Goeree. Gemeente x OL11* Zie OL02* Waterschap x x x x x x OL12 Verplaatsen van de ijsbaan naar laaggelegen gebied, zodat Waterschap x ijsbaan benut kan worden als waterberging. OL13 Poelen en moeras zijn aanwezig, betere communicatie om bekendheid te vergroten. Combineren met OL06. Gemeente x OL14 Onderzoek naar functioneren overstort Gemeente x CODE Maatregelen Bestaand beleid Kosten (voorbereiding) Kosten (realisering) Kosten (globale indicatie uitvoeringskosten) Verdeling kosten Waterschap (%) Gemeente (%) OL01* Zie OL03* OL02* De doorspoeling van het gebied ten westen van Ooltgensplaat onderzoeken.* STIWAS Afkoppelen (potentieel 1,3 ha) , OL03* Aanvoerplan Oostfakkee-oost: Verbinding maken onder - 20, , rijksweg met een nieuwe duiker en watergangen verbreden, zodat er water vanaf Den Bommel kan worden aangevoerd. OL04* Zie OL02; aanhaken op aanvoerplan OF-oost* OL05 Het verdiepen geldt voor meer watergangen in deze buurt, , OL06 Verbeteren bestaand wandelpad en realiseren van , wandelpad, in combinatie met OL05. OL07 Algemeen: herstellen van historische watergangen als er kansen zijn (bv nieuwbouw) OL08* Zie OL01, de oplossing voor het algen probleem is dezelfde oplossing als voor het verbrakkingsprobleem.* OL09 Meenemen in onderzoek naar doorspoeling (OL03) OL10 Algemeen: onderzoek doen naar grondwaterproblemen in GRP 25, , de kernen op Goeree. OL11* Zie OL02* OL12 Verplaatsen van de ijsbaan naar laaggelegen gebied, zodat , ijsbaan benut kan worden als waterberging. OL13 Poelen en moeras zijn aanwezig, betere communicatie om bekendheid te vergroten. Combineren met OL06. OL14 Onderzoek naar functioneren overstort Tabel 8.6 Uitvoeringsprogramma voor de kern Ooltgensplaat In Tabel 4.1 is het uitvoeringsprogramma, inclusief planning en kosten, voor de kern Ooltgensplaat weergegeven Uitvoeringsprogramma Waterplan Goeree-Overflakkee

111 8.5 Kern Oude-Tonge Systeembeschrijving Watersysteem In Figuur 8.11 is het watersysteem van de kern Oude-Tonge weergegeven. Figuur 8.11 Watersysteem van de kern Oude-Tonge In de ringpolder waarin Oude-Tonge moet 14 ha extra openwater worden gegraven om te voldoen aan de NBW normen tegen wateroverlast. Deze moeten onder andere worden gerealiseerd om te voldoen aan de normen voor het stedelijk gebied. In het stedelijk gebied is de laatste tijd met name overlast doordat de hemelwaterafvoer (hwa) uitlaten en overstorten worden gehinderd bij hoog water (verdronken overlaten). Dit is met name een probleem in Oude-Tonge. De waterpeilstijging nabij de overstorten wordt hier mede veroorzaakt door een beperkte afvoer door een krappe duiker (rond 500/600) onder de Stationsweg door. De Molenpolder is lastig door te spoelen. Waterkwaliteit In Oude-Tonge is er mogelijk een valse aansluitingen op de watergang aan de Tramweg. Figuur 8.12 Oude-Tonge 13 februari

112 Waterplan Goeree-Overflakkee De Vijver in Oude-Tonge loopt dood en er komt tevens een bergbezinkbassin op uit. De watergang en vijver zijn 15 jaar geleden voor het laatst gebaggerd. Bij de vijver en verbindende watergang zijn geen klachten en geen kroos. Riolering Twee overstorten (OT215 en AH019a) in Oude-Tonge veroorzaken volgens modelberekeningen problemen in het oppervlaktewater. De problemen worden met de maatregelen uit het waterkwaliteitspoor aangepakt. Beheer en onderhoud In Figuur 8.13 is een kaart opgenomen met daarop de onderhoudsplichtige (afkomstig uit de legger) rond de kern. Tijdens de workshop in het kader van het waterplan is deze gezamenlijk bijgewerkt. Figuur 8.13 Huidige onderhoudsplichtigen van de watergangen in Oude-Tonge februari 2008

113 Grondwater Vanuit Oude-Tonge zijn verzoeken bekend van particulieren om drainagewater op riool aan te mogen sluiten. Dit mag niet, maar gebeurt misschien wel. Bij rioolvervanging wordt (lekkend) beton vervangen door gesloten pvc. Bij rioolvervanging wordt er naast de riolering direct drainage aangelegd. Deze drainage wordt als het kan aangesloten op een watergang of regenwaterriool, maar als dit niet kan wordt het nergens op aangesloten. In de Rooseveltstraat in Oude-Tonge is sprake van grondwateroverlast. Hiervoor is nog geen oplossing. Ruimtelijke ordening Nabij Oude-Tonge zijn er plannen voor woningbouw in de Molenpolder. 13 februari

114 Waterplan Goeree-Overflakkee Kansen, knelpunten en maatregelen Figuur 8.14 entabel 8.7 geven een overzicht van de kansen en knelpunten voor de kern Oude-Tonge. Figuur 8.14 Kansen, knelpunten en maatregelen in Oude-Tonge februari 2008

115 Tabel 8.7 Knelpunten en kansen in Oude-Tonge. CODE Knelpunt Kans Maatregelen OT01 OT02 OT03 OT04 OT05 OT06 Doodlopend, veel bagger, uitmonding BBB; ruimte nvo Sportvelden verplaatst tbv zorgcomplex, watertoets Behoefte aan berging; zichtlocatie voor nvo. Watergang sterk beïnvloed door onduidelijke lozingssituatie, veel klachten in verleden Baggeren Krappe duikers belemmeren afvoer Krekenplan, verbetering doorspoeling Baggeren en onderzoek doen naar de haalbaarheid van een gestuurde boring naar westkant kern. Zie OT12 OT07 Woningbouw, Molenpolder Zie OT12 OT08 OT09 OT10 OT11 OT12 OT13 algengebied SBB, bij Grote Kreek, Oude Tonge Krappe duiker, opstuwing, verdronken overstort, water op straat Grondwateroverlast in de Rooseveltstraat Aanvoer beregeningswater indien Volkerak brak wordt Er is extra water gereserveerd voor waterberging in het ontwikkelingsgebied, de beweegbare stuwen om deze berging in te zetten zijn nog niet geplaatst. Bij nieuwbouwplannen aanleggen aanvoerroute water voor sportvelden Doorspoelmogelijkheden onderzoeken Aanpakken knelpunt om afvoer vijver te verbeteren Verbreden watergang en aanleg natuurvriendelijke oever. Beschikbare gegevens verzamelen en constructieve oplossing zoeken om watergang te beheren en door te spoelen. Onderzoek naar de afvoersituatie Algemeen: verbeteren noord-zuid verbindingen Zie OT12 Overleggen met SBB of waterkwaliteit daadwerkelijk een probleem is. In combinatie met OT01 de hydraulische capaciteit vergroten (verruimen duiker en vergroten watergang). Algemeen: grondwateroverlast onderzoeken Onderzoeken mogelijkheden wateraanvoer voor nieuwe locatie sportvelden. Handhaven plaatsen van de beweegbare stuwen. Bij locatie OT01 ligt een doodlopende watergang met veel bagger. Deze watergang wordt gebaggerd en er wordt gekeken of de watergang met een leiding verbonden kan worden met de watergangen aan de westkant van de kern. Vlakbij de doodlopende watergang ligt op locatie OT10 een krappe duiker die opstuwing veroorzaakt, waardoor een overstort verdronken is en er water op straat optreedt. De duiker en de watergang worden verbreed. In de Rooseveltstraat (locatie OT11) treedt grondwateroverlast op. In alle kernen op Goeree-Overflakkee wordt een grondwateronderzoek uitgevoerd naar de omvang en oplossingen van grondwaterproblemen. Het knelpunt bij de Rooseveltstraat wordt hierbij meegenomen. De sportvelden van Oude Tonge krijgen een nieuwe locatie (OT12), het is daarvoor belangrijk dat er voldoende wateraanvoer aanwezig is voor beregening. Daarom wordt een onderzoek gestart waarin de mogelijkheden voor de wateraanvoer naar de nieuwe locatie van de sportvelden wordt onderzocht. De aanvoerroute kan mogelijk gecombineerd worden met de uitvoering van de nieuwbouwplannen op locatie (OT07). 13 februari

116 Waterplan Goeree-Overflakkee Het is de bedoeling dat het ontwikkelingsgebied OT13 ten noorden van Oude Tonge ingezet wordt voor waterberging. Hiertoe moeten nog beweegbare stuwen worden geplaatst. De plaatsing van deze stuwen dient gehandhaafd te worden. Watergang AH03, aan de rand van de kern, wordt gebaggerd om de waterkwaliteit te verbeteren. Watergang OT03, eveneens aan de rand van de kern gelegen, wordt verbreed en er wordt een natuurvriendelijke oever aangelegd. Door de watergang te verbreden wordt extra waterberging gecreëerd. Over watergang OT04 zijn in het verleden veel klachten geuit. Het is onduidelijk hoe de lozingsituatie is en wat de oorzaak van de klachten is. Daarom worden de beschikbare gegevens verzameld en worden constructieve oplossingen gezocht om de watergang te beheren. Op het terrein bij Staatsbosbeheer zijn er mogelijk bij locatie OT09 problemen met de waterkwaliteit. Met Staatsbosbeheer wordt overlegd of dit echt een probleem is en hoe dit opgelost kan worden. Ten zuiden van de kern Oude Tonge bij locatie OT06 worden de noord-zuid verbindingen verbeterd. Hiertoe wordt allereerst een onderzoek gedaan hoe dit het beste uitgevoerd kan worden februari 2008

117 CODE Maatregelen Bestaand beleid Kosten (voorbereiding) Kosten (realisering) Kosten (globale indicatie uitvoeringskosten) Verdeling kosten Waterschap Gemeente (%) (%) 13 februari * maatregel betreft een KRW maatregel (resultaatverplichting) OT01 Baggeren en onderzoek doen naar de haalbaarheid van een ja 12, , , gestuurde boring naar westkant kern. STIWAS onderzoek haalbaarheid en effect afkoppelen (potentieel 8, ,900, OT215 * ha) * OT02* Onderzoeken mogelijkheden wateraanvoer voor nieuwe locatie sportvelden.(ot06)* OT03 Verbreden watergang en aanleg natuurvriendelijke oever , OT04 Beschikbare gegevens verzamelen en constructieve oplossing zoeken om watergang te beheren en door te spoelen. - 5, , OT05 Onderzoek naar de afvoersituatie OT06 Algemeen: verbeteren noord-zuid verbindingen; specifiek - 20, , aanvoerplan Oostflakkee-west OT07 Zie OT12 en OT OT08* Zie OT12* OT09 Overleggen met SBB of waterkwaliteit daadwerkelijk een probleem is. OT10 In combinatie met OT01 de hydraulische capaciteit , vergroten (verruimen duiker en vergroten watergang). OT11 Algemeen: grondwateroverlast onderzoeken - 25, , OT12* Onderzoeken mogelijkheden wateraanvoer voor nieuwe , locatie sportvelden.(zie OT06)* OT13 Handhaven plaatsen van de beweegbare stuwen Onderzoek herstellen historische kerkgracht Oude-Tonge - 30, STIWAS KRW_01* BBB doorspoelen van de watergang met een debiet van 0.001m3/s combineren met OT10 Onderzoek maatregelen ter verbetering waterkwaliteit haven (blauwalg)* CODE Maatregelen Trekker Jaar , OT01 Baggeren en onderzoek doen naar de haalbaarheid van een Gemeente x x gestuurde boring naar westkant kern. STIWAS onderzoek haalbaarheid en effect afkoppelen (potentieel 8,8 Gemeente x x x x x x x x OT215 * ha) * OT02* Onderzoeken mogelijkheden wateraanvoer voor nieuwe Gemeente x x x x x x locatie sportvelden.(ot06)* OT03 Verbreden watergang en aanleg natuurvriendelijke oever. Waterschap x OT04 Beschikbare gegevens verzamelen en constructieve oplossing zoeken om watergang te beheren en door te spoelen. Waterschap x OT05 Onderzoek naar de afvoersituatie Waterschap x OT06 Algemeen: verbeteren noord-zuid verbindingen; specifiek Waterschap x x x x x x aanvoerplan Oostflakkee-west OT07 Zie OT12 en OT06 Waterschap x x x x x x OT08* Zie OT12* Waterschap x x x x x x OT09 Overleggen met SBB of waterkwaliteit daadwerkelijk een Waterschap x probleem is. OT10 In combinatie met OT01 de hydraulische capaciteit Gemeente x x vergroten (verruimen duiker en vergroten watergang). OT11 Algemeen: grondwateroverlast onderzoeken Gemeente x OT12* Onderzoeken mogelijkheden wateraanvoer voor nieuwe Waterschap x x x x x x locatie sportvelden.(zie OT06)* OT13 Handhaven plaatsen van de beweegbare stuwen. Waterschap x x x x x x x x Onderzoek herstellen historische kerkgracht Oude-Tonge Gemeente x x x x x x Tabel 8.8 Uitvoeringsprogramma voor de kern Oude-Tonge In Tabel 4.1 is het uitvoeringsprogramma, inclusief planning en kosten, voor de kern Oude- Tonge weergegeven Uitvoeringsprogramma STIWAS KRW_01* BBB doorspoelen van de watergang met een debiet van 0.001m3/s combineren met OT10 Onderzoek maatregelen ter verbetering waterkwaliteit haven (blauwalg)* Gemeente Gemeente x x

118 Waterplan Goeree-Overflakkee februari 2008

119 9 Samenvatting uitvoeringsprogramma In dit hoofdstuk is het totale uitvoeringsprogramma samengevat. De kosten, verdeling tussen gemeenten en waterschap en de planning zijn opgenomen. Alle maatregelen eilandbreed en specifiek per gemeente zijn in de voorgaande hoofdstukken beschreven. Voor het tot uitvoering brengen van het waterplan wordt een voostel gedaan voor de projectorganisatie. Een aantal maatregelen die zijn voortgekomen uit het waterplan worden meegenomen in het stroomgebiedbeheersplan voor de Kader Richtlijn Water en andersom zijn er maatregelen opgesteld voor de KRW die de stedelijke kernen betreffen. Voor al deze maatregelen geldt naast de afspraken in het waterplan een resultaatverplichting vanuit de KRW. Er is een overzicht opgenomen welke maatregelen dit betreft. 9.1 Projectorganisatie voor uitvoering waterplan Het waterplan geeft een overzicht van maatregelen voor de komende jaren. De realisatie van het uitvoeringsprogramma is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van gemeenten en het waterschap. Voorgesteld wordt de huidige projectgroep met vertegenwoordigers van de vier gemeenten en het waterschap in tact te laten voor de projectbewaking. Voor het slagen van hun rol in de uitvoering van het waterplan, is het belangrijk dat vooraf duidelijke afspraken worden gemaakt over hun taken, verantwoordelijkheden en eikmomenten, zoals een jaarlijkse evaluatie. De meeste maatregelen zijn specifiek voor één gemeente. Hiervoor wordt ambtelijk tweemaal per jaar bilateraal overleg gevoerd tussen gemeente en waterschap. Een keer per jaar komt de voltallige projectgroep samen om de samenhang, afstemming en voortgang van de maatregelen te waarborgen en het bestuurlijk overleg voor te bereiden. Na de vaststelling van het waterplan zal voor het uitvoeringsprogramma een bestuurlijk convenant worden getekend. In het convenant komt ook een voorstel voor de projectorganisatie die de uitvoering regelt. Eén keer per jaar zal op bestuurlijk niveau overleg plaatsvinden, dit zal ambtelijk worden voorbereid. Dit bestuurlijk overleg moet de continuïteit van de uitvoering van het waterplan waarborgen. In 2011 zal het maatregelenplan worden geactualiseerd en in 2015 wordt het waterplan herzien. 9.2 Kader Richtlijn Water maatregelen Voor het behalen van de doelen voor de Kader Richtlijn Water zijn er twee typen maatregelen te onderscheiden die worden verwerkt in Stroomgebiedsbeheersplan (SGBP): - maatregelen die in het waterplan zijn ontstaan; - maatregelen waarvoor o.a. gemeenten aan de lat staan, bijvoorbeeld vanuit rioleringszorg, die niet zijn voortgekomen uit het waterplan. In drie gemeenten zijn er maatregelen die worden opgenomen in het stroomgebiedbeheersplan: - Gemeente Goedereede: Waterplan maatregelen: ST02, GO01, ST07, GO05, OD05 13 februari

120 Waterplan Goeree-Overflakkee - Gemeente Middelharnis: Waterplan maatregelen: MI01, MI02, MI03, MI04, MI05, MI07, SH01, MI09, MI10, MI11, MI12, MI13, SH07 Waterkwaliteitsspoormaatregelen Middelharnis bij twee overstorten - Gemeente Oostflakkee: Waterplan maatregelen: OT02, OL01, OL02, OL03, OT06, OL04, OL08, OL11, OT12 OT07. Waterkwaliteitsspoormaatregelen Oostflakkee: afkoppelen op twee locaties. In de maatregelenprogramma s per gemeente is ook aangegeven welke worden gerapporteerd in het Stroomgebiedbeheersplan. 9.3 Kostenraming en planning De maatregelen die in de voorgaande hoofdstukken staan beschreven, zijn vertaald naar een uitvoeringsprogramma. Het uitvoeringsprogramma per kern is te vinden in de hoofdstukken per gemeente (hfst 5, 6, 7 en 8). Het uitvoeringsprogramma dat voor het hele eiland is opgesteld, is in hoofdstuk 4.6 opgenomen. In de volgende twee tabellen staat een samenvatting van de kosten van de maatregelen voor de gemeenten en het waterschap. In Tabel 9.1 en Tabel 9.2 zijn de kosten weergegeven voor de voorbereiding en realisatie van maatregelen van en de verdeling van de kosten tussen gemeenten en waterschap. Aangegeven is of het kosten betreft binnen bestaand beleid (sommige Stiwas maatregelen en maatregelen uit het GRP) of nieuw beleid (waterplan, KRW maatregelen en sommige Stiwas maatregelen). Tabel 9.1 Kosten voor voorbereiding en realisatie (de kosten zijn gebaseerd op het prijspeil 2007, exclusief btw en inclusief 10% onvoorzien en 15% voorbereiding, administratie en toezicht). Gemeenten totaal (waterplan/krw) Gemeenten totaal (huidig beleid) Waterschap (waterplan/krw) Waterschap (huidig beleid) Totaal (waterplan/krw) xxxxtotaal (huidig beleid) , , , , , , , , , ,000 1,755, , ,750 5, ,750 4,500 1,101,500 10, , , , ,167-90, , ,167-45, , ,167-45, , , , ,667 - Totaal 2,520, ,500 2,040, ,500 4,560,750 1,085,000 Tabel 9.2 Totale kosten voor voorbereiding en realisatie per gemeente (de kosten zijn gebaseerd op het prijspeil 2007, exclusief btw en inclusief 10% onvoorzien en 15% voorbereiding, administratie en toezicht). Goedereede (waterplan/krw) Goedereede (huidig beleid) Dirksland (waterplan/krw) Dirksland (huidig beleid) Middelharnis (waterplan/krw/ STIWAS) Middelharnis (huidig beleid) Oostflakkee (waterplan/krw/ STIWAS) Oostflakkee (huidig beleid) , ,000 5,868-26,857-1,059 25, , , , , ,519 50, , , ,083-27,083 5, , ,333-14, , ,500-14, , ,500-14, , ,500-14, , ,500-14,583 - Totaal 612, , , , ,579 80, februari 2008

121 In Tabel 9.3 en Tabel 9.4 zijn de kosten voor de gemeenten (uit Tabel 9.2) verder uitgesplitst naar maatregelen in de gemeente zelf en eilandelijke maatregelen. Tabel 9.3 Kosten voor de gemeenten voor voorbereiding en realisatie van de maatregelen in de gemeenten (de kosten zijn gebaseerd op het prijspeil 2007, exclusief btw en inclusief 10% onvoorzien en 15% voorbereiding, administratie en toezicht). Goedereede (waterplan/krw) Goedereede (huidig beleid) Dirksland (waterplan/krw) Dirksland (huidig beleid) Middelharnis (waterplan/krw/ STIWAS) Middelharnis (huidig beleid) Oostflakkee (waterplan/krw/ STIWAS) Oostflakkee (huidig beleid) , ,000 5,000-25, , , , , , ,875 50, , , ,083-27,083 5, , ,333-14, , ,500-14, , ,500-14, , ,500-14, , ,500-14,583 - Totaal 601, , , , ,875 80,500 Tabel 9.4 Kosten voor de gemeenten voor voorbereiding en realisatie van de eilandelijke maatregelen (de kosten zijn gebaseerd op het prijspeil 2007, exclusief btw en inclusief 10% onvoorzien en 15% voorbereiding, administratie en toezicht). Goedereede (waterplan/krw) Goedereede (huidig beleid) Dirksland (waterplan/krw) Dirksland (huidig beleid) Middelharnis (waterplan/krw/ STIWAS) Middelharnis (huidig beleid) Oostflakkee (waterplan/krw/ STIWAS) Oostflakkee (huidig beleid) , ,857-1, ,916-7,084-15,155-8, Totaal 11,132-7,952-17,013-9,704 - Voor een aantal kansen en knelpunten is eerst nader onderzoek nodig voordat concrete maatregelen kunnen worden geformuleerd. In onderstaande tabellen is een globale indicatie opgenomen van kosten voor maatregelen na het nader onderzoek. Tabel 9.5 Indicatie kosten voor uitvoering na onderzoek (de kosten zijn gebaseerd op het prijspeil 2007, exclusief btw en inclusief 10% onvoorzien en 15% voorbereiding, administratie en toezicht). Gemeenten totaal (waterplan/krw) Gemeenten totaal (huidig beleid) Waterschap (waterplan/krw) Waterschap (huidig beleid) Totaal (waterplan/krw) xxxxtotaal (huidig beleid) ,000 2,180,000 45,000-85,000 2,180, , , ,500-1,075, , ,250 16, ,083 13, ,333 30, ,000-78, , ,000-85, , ,500-78, , ,500-78, , ,500-3,078,333-3,245,833 - Totaal 1,676,250 2,446,500 4,643,750 13,500 6,320,000 2,460, februari

122 Waterplan Goeree-Overflakkee Tabel 9.6 Indicatie totale kosten voor uitvoering na onderzoek per gemeente (de kosten zijn gebaseerd op het prijspeil 2007, exclusief btw en inclusief 10% onvoorzien en 15% voorbereiding, administratie en toezicht). Goedereede (waterplan/krw) Goedereede (huidig beleid) Dirksland (waterplan/krw) Dirksland (huidig beleid) Middelharnis (waterplan/krw/ STIWAS) Middelharnis (huidig beleid) Oostflakkee (waterplan/krw/ STIWAS) Oostflakkee (huidig beleid) , ,875 15, ,444-38, , , , ,000-30, , ,875 16, , , , , , , , , , , , , , ,875 - Totaal 499,444-68, ,466-2,415, ,500 In Tabel 9.7 en Tabel 9.8 zijn de kosten voor de gemeenten naar maatregelen in de gemeente zelf en eilandelijke maatregelen. Tabel 9.7 Indicatie van de kosten voor de gemeenten voor uitvoering na onderzoek voor de maatregelen in de gemeenten (de kosten zijn gebaseerd op het prijspeil 2007, exclusief btw en inclusief 10% onvoorzien en 15% voorbereiding, administratie en toezicht). Goedereede (waterplan/krw) Goedereede (huidig beleid) Dirksland (waterplan/krw) Dirksland (huidig beleid) Middelharnis (waterplan/krw/ STIWAS) Middelharnis (huidig beleid) Oostflakkee (waterplan/krw/ STIWAS) Oostflakkee (huidig beleid) , ,875 15, , , , , ,000-30, , ,875 16, , , , , , , , , , , , , , ,875 - Totaal 480,000-55, ,750-2,398, ,500 Tabel 9.8 Indicatie van de kosten voor de gemeenten voor uitvoering na onderzoek voor de eilandelijke maatregelen(de kosten zijn gebaseerd op het prijspeil 2007, exclusief btw en inclusief 10% onvoorzien en 15% voorbereiding, administratie en toezicht). Goedereede (waterplan/krw) Goedereede (huidig beleid) Dirksland (waterplan/krw) Dirksland (huidig beleid) Middelharnis (waterplan/krw/ STIWAS) Middelharnis (huidig beleid) Oostflakkee (waterplan/krw/ STIWAS) Oostflakkee (huidig beleid) ,444-13,890-29,716-16, Totaal 19,444-13,890-29,716-16, februari 2008

123 Literatuurlijst Rapporten: Havenkanalen, bronnen van inspiratie. Visie voor de havenkanalen op Goeree- Overflakkee, NovioConsult, Strootman, i.o.v. ISGO, maart Startnotitie MER herinrichting plangebied Zuiderdiep, Delta Natuur, Rijkswaterstaat, Waterschap Hollandse Delta, juni Zoetwatervoorziening en natuurontwikkeling Noordrand Goeree-Overflakkee. Integraal inrichtingsplan, Royal Haskoning i.o.v. de Provincie Zuid-Holland, december Waterstructuurplan Goeree-Overflakkee, Nelen & Schuurmans, Alle Hosper en Iwaco, i.o.v. Waterschap Goeree-Overflakkee en ZHEW, januari LandschapsOntwikkelingsPlan Goeree-Overflakkee, Alle Hosper en Arcadis i.o.v. Gemeenten, WSHD en provincie Zuid Holland, maart Gemeentelijk rioleringsplan Dirksland , concept, Oranjewoud i.o.v. de gemeente Dirksland, maart Gemeentelijk rioleringsplan Goedereede , Grontmij i.o.v. Gemeente Goedereede, april Gemeentelijk rioleringsplan Middelharnis , DHV i.o.v. de gemeente Middelharnis, september Stimuleringsregeling waterkwaliteitsspoor (Stiwas) gemeente Goedereede, Grontmij i.o.v. de gemeente Goedereede, september Stimuleringsregeling waterkwaliteitsspoor (Stiwas) gemeente Dirksland, Oranjewoud i.o.v. gemeente Dirksland, mei Integraal Waterbeheersplan 2 en Partiele herziening IWBP-2 Actualisatie watersysteemanalyse Goeree-Overflakkee, Nelen & Schuurmans en ingenieursbureau BCC i.o.v. waterschap Goeree-Overflakkee, december Quickscan: Vegetatieonderzoek watergangen Goeree-Overflakkee, 2005 Vlakdekkende vegetatieopnamen Goeree-Overflakkee, 2005 Eerste globale inventarisatie van knelpunten en kansen t.b.v. het waterplan Goeree- Overflakkee, 2005 Doelen, maatregelen en kosten ten gevolge van de Europese Kader Richtlijn Water. Globale verkenning voor de Zuid-Hollandse Eilanden, concept eindrapport, Gemeenten, provincie, RWS en WSHD, 2006 Goeree-Overflakkee, Monitoring ecologische waterkwaliteit 2005, Ecologisch adviesbureau Meulenbroek i.o.v. Waterschap Hollandse Delta, 2005 Afkoppelbeslisboom, wrw Watersysteemanalyse Hollandse Delta, Toetsing NBW normen en aanvullende normen, Hoofdrapport (concept), Waterschap Hollandse Delta, mei 2006 Realisering wateropgave , Waterschap Goeree-Overflakkee, februari

124 Waterplan Goeree-Overflakkee Watersysteemanalyse Hollandse Delta, Toetsing NBW normen en aanvullende normen, Deelrapport maatregelen Goeree-Overflakkee (concept), Waterschap Hollandse Delta, september 2006 Beleidskader Nieuwe Landgoederen, provincie Zuid-Holland, november Voortgangsrapportage Riolering, Waterschap Hollandse Delta, 1 januari Waterkwaliteitsspoortoetsing Oostflakkee en Middelharnis, concept, Witteveen+Bos i.o.v. Waterschap Hollandse Delta, 5 december Belevingswaardeonderzoek oppervlaktewater Goeree-Overflakkee, Mainstream Marketing Communicatie en Sociaal Geografisch Bureau, Overige bronnen: Waterkwaliteitsonderzoek, bestanden, Waterschap Hollandse Delta Krekenplan Goeree-Overflakkee met kaart kreekrestanten en waar deze versterkt worden Regionale Contourenvisie Goeree-Overflakkee Stekelbaarsroute voor de gemeente Goedereede Streekplan voor recreatie en toerisme Concept grondwaterplan van de provincie Zuid-Holland februari 2008

125 I II.I II.I.I Samenvatting waterstructuurvisie Inhoudsopgave bijlage I II.I Waterhuishouding Watersysteem Peilbeheer Waterkwantiteit Waterkwaliteit en ecologie Oevers Riolering Grondwater Beheer en onderhoud Visstandbeheer II.II Water, Ruimtelijke ordening en milieu Ruimtelijk ordening Landbouw Recreatie Natuur Milieu Waterhuishouding Watersysteem Goeree-Overflakkee telt 103 peilvakken, verdeeld over 18 polders, zie Figuur 9.2. Het projectgebied is hectare groot, waarvan 280 hectare, ofwel 1,4%, oppervlaktewater is. Bijna elke polder heeft een gemaal waarmee het water naar de boezem of direct naar het buitenwater wordt gepompt. De maaiveldligging van het eiland is voor het merendeel net iets boven gemiddeld zeeniveau (NAP). De hoogstgelegen delen komen voor op de Kop van Goeree. Afgezien van de duingebieden (NAP + 7,40 m) ligt het maaiveld hier op circa één meter boven gemiddeld zeeniveau. In de romp van Goeree-Overflakkee, ten zuiden van Stad aan t Haringvliet komen een aantal diepere delen voor (NAP 1,5 m). Het streefpeil van het open water ligt na de ruilverkaveling gemiddeld 1,5 m onder maaiveld (= drooglegging) op een peil van NAP -1,0 m tot NAP 1,5 m. In de meeste peilgebieden wordt een verschillend zomer- en winterpeil gehandhaafd waarbij het peil in de zomer 0,10 tot 0,30 m wordt opgezet ten opzichte van het winterpeil. In de winterperiode wordt een lager peil gehanteerd, zodat het land in het voorjaar met (zware) machines kan worden bewerkt. Op het eiland liggen een aantal boezems, waarvan het Zuiderdiep de grootste is. Deze boezem, met aansluitende havenkanalen, ligt aan de noordwest rand van het eiland tussen Goedereede en Dirksland en voert het water van een zevental bemalingsgebieden af naar de Noordzee. Naast de afvoer van water wordt de Zuiderdiepboezem ook voor de aanvoer van water gebruikt, waarbij het water uit het Haringvliet wordt ingelaten. 13 februari

126 Waterplan Goeree-Overflakkee Figuur 9.1 Polderboezemsysteem. Vanuit de polders wordt het water naar de boezem gepompt. Via de boezem wordt het water vervolgens naar de rand van het gebied transporteert, vanwaar het naar het buitenwater wordt gepompt. Goeree-Overflakkee ligt op de overgang van zoet naar zout water. De oorspronkelijke dynamiek van de delta en de invloed van de getijdenwerking is door de aanleg van de Deltawerken sterk gereduceerd. Rond 1970 is het Haringvliet afgesloten, waardoor het Haringvliet een zoetwatersysteem is geworden en als zoetwaterbron in gebruik is genomen. Binnenkort worden de Haringvlietsluizen op een kier gezet. Aan de zuidrand van het eiland ligt het Grevelingenmeer dat zout is. In het zuidoosten ligt het Volkerak- Zoommeer dat redelijk zoet is, maar een slechte waterkwaliteit heeft door een te hoog nutriëntengehalte. Het water hiervandaan wordt beperkt gebruikt als inlaatwater. Figuur 9.2 De polders, inlaten en gemalen en het buitenwater II.I.II Peilbeheer Voor het handhaven van het streefpeil staan er op Goeree-Overflakkee 26 grotere en kleinere gemalen, ongeveer 80 automatische stuwen en een groot aantal vaste stuwen. De werking en instelling van gemalen en automatische stuwen kunnen vanaf een centraal punt op het eiland worden gecontroleerd en aangepast. Een groot deel van de automatische stuwen zijn voorzien van een slimme stuwen regeling. Deze regeling zorgt februari 2008

127 ervoor dat bij grote neerslaghoeveelheden, de berging optimaal wordt benut. Dit wordt gedaan door de peilvakken gelijkmatig te vullen. Figuur 9.3 Afvoersituatie In de aanvoersituatie wordt water ingelaten doormiddel van een aantal inlaten, zie Figuur 9.4. Er wordt niet alleen ingelaten om het peil te handhaven, maar ook om door te spoelen om het zoute kwelwater kwijt te raken. De keuze om water in te laten wordt gedaan op basis van een aantal metingen van het chloride gehalte. Als deze te hoog is wordt er meer doorgespoeld. Figuur 9.4 Aanvoersituatie 13 februari

128 Waterplan Goeree-Overflakkee Tijdens de ruilverkaveling is het uitgangspunt geweest dat een sloot met voldoende water voor beregening binnen een straal van 300 meter aanwezig is. Het peilbeheer op Goeree-Overflakkee kent een groot verschil tussen zomer en winter, zoals weergegeven in onderstaande figuur. Dit onnatuurlijke peilbeheer is een belangrijke oorzaak van de matige ecologische toestand in de watergangen op het eiland. Tegen grote peilverschillen in zomer en winter zijn veel planten- en diersoorten niet bestand. Figuur 9.5 Verschil tussen zomer- en winterpeil in de peilgebieden op Goeree-Overflakkee II.I.III Waterkwantiteit Na de wateroverlast in 1998 heeft het voormalige waterschap Goeree-Overflakkee in 1999 een watersysteemanalyse laten uitvoeren aan de hand van regionale normen, vastgesteld door een eilandelijke stuurgroep. Van de maatregelen die hieruit naar voren zijn gekomen, zijn als eerste de maatregelen in de polders Stellendam, Koert en Nieuwe Stad en Wittebrug genomen, de plaatsen waar in 1998 de wateroverlast het grootste was. De maatregelen bestaan uit het plaatsen van automatische stuwen en het graven van extra openwater (totaal 40 ha), en (opstelplaatsen voor) noodbemaling. De toetsing aan de NBW normen is in 2004 uitgevoerd. De resultaten van deze toetsing staan in Figuur 9.6. Elf peilvakken, verdeeld over het eiland, voldeden nog niet aan de normen. Er wordt met name niet voldaan aan de normen voor het stedelijk gebied (deze norm is maximaal eens in de 100 jaar wateroverlast). Om het watersysteem aan de NBW normen te laten voldoen moesten er na 2004 nog 40 extra automatische stuwen worden geplaatst met een slimme regeling, een extra (nood)bemaling geplaatst worden en moest er nog 44 ha extra open water worden gegraven. De automatische stuwen zijn inmiddels geplaatst. Het extra open water is met name nodig in de ringpolder rond Dirksland en in de polder rond Oude-Tonge en Nieuwe- Tonge. Deze wateropgave wordt nader uitgewerkt in een plan voor aanpassing van de kreken in Oost-Flakkee ( Krekenplan Goeree-Overflakkee ), door aan te haken bij natuuren andere ruimtelijke ontwikkelingen en ten slotte door andere projecten februari 2008

129 Het krekenplan Goeree-Overflakkee omvat een omschakeling in de regionale waterhuishouding, waarbij de inlaat van zoet water wordt verplaatst van het Volkerak- Zoommeer naar het Haringvliet. Hiermee wordt de regionale watervoorziening onafhankelijk van optredende problematiek van blauwalgen in het Volkerak-Zoommeer. Er blijft zoet water beschikbaar, ook als het Volkerak-Zoommeer in de toekomst doorgespoeld zou worden met zout water uit de Oosterschelde. Figuur 9.6 Toetsingsresultaten aan NBW normen voor inundatie op Goeree-Overflakkee Figuur 9.7 Toetsingsresultaten voor wateroverlast op Goeree-Overflakkee, waarin de overstortdrempelhoogten van riolering in gemeenten zijn meegenomen als toetspunten. Bovenstaande figuur laat de overlast zien als gevolg van verhoogde peilen in het open water. De overlast betreft hier beperkte drainage door hoge peilen (voor bijvoorbeeld de akkerbouw) of verdronken overstorten (grotere kans op water op straat in stedelijk gebied). Hierbij is aangehouden dat een overstort maximaal eens in de twee jaar 13 februari

130 Waterplan Goeree-Overflakkee verdronken is (T = 2 jaar). Overstorten in Ouddorp, Dirksland en Middelharnis zijn volgens de berekeningen te frequent verdronken. II.I.IV Waterkwaliteit en ecologie Over het algemeen is er weinig diversiteit in oeverplanten langs de watergangen en zijn het vooral algemene soorten die er groeien. In 60% van de watergangen, die zijn onderzocht in de studie Monitoring ecologische waterkwaliteit 2005, komen geen ondergedoken of drijvende waterplanten voor. De watergangen zijn vaak troebel. Belangrijke oorzaak voor het ontbreken van vegetatie is het instabiele milieu: de seizoensgebonden fluctuatie van de chloridegehalten en een groot verschil in waterpeil tussen zomer en winter. De chlorideconcentraties in het oppervlaktewater zijn in de zomer lager dan in de winter. Dit kan verklaard worden door inlaten vanuit buitenwater om de watergangen op het eiland door te spoelen ten behoeve van onder andere landbouw. In de winter wordt niet doorgespoeld, waardoor de chlorideconcentraties hoger liggen door o.a. kwelwater (Figuur 9.8 en Figuur 9.9). De sterke schommeling van chloridegehalte door het jaar heen is een van de oorzaken van de matige ecologische toestand in watergangen op Goeree-Overflakkee. Veel planten- en diersoorten zijn niet bestand tegen sterke chlorideschommelingen. Daarnaast zijn geringe diepte, weinig diversiteit in de inrichting van watergangen en beschaduwing oorzaken voor een beperkte vegetatie ontwikkeling. Voor ecologie scoren de wateren op Goeree-Overflakkee nog te slecht voor de Kader Richtlijn Water doelstellingen. Op een aantal plaatsen is de ecologische kwaliteit van het water op Goeree-Overflakkee wel heel goed. Daar worden kritische soorten gevonden zoals kranswier soorten, kenmerkend voor zoete en heldere omstandigheden. Vegetatie die kenmerkend is voor brakke omstandigheden wordt vrijwel alleen aangetroffen in watergangen en natuurgebieden die deel uitmaken van de provinciale ecologische hoofdstructuur (PEHS). Voor de Kader Richtlijn Water is ook een analyse gemaakt van de chemische waterkwaliteit. Hieruit blijkt dat er met betrekking tot zware metalen geen problemen zijn. Wel wordt een landbouwbestrijdingsmiddel in te hoge concentraties gemeten: Isoproturon. De voedingsstoffen stikstof en fosfaat overschrijden ook de normen. In Figuur 9.10 zijn de fosfaatconcentraties weergegeven. In de zomer zijn de fosfaatconcentraties over het algemeen lager dan jaargemiddeld februari 2008

131 Figuur 9.8 Chlorideconcentraties in Hoe groter de cirkel hoe hoger de chlorideconcentratie. Jaargemiddelden (zout=donkerblauw, lichtblauw=licht brak) en zomergemiddelden (bruin=brak,lichtgeel=zoet) was een droog jaar. Figuur 9.9 Chloridegehalte van kwelwater op Goeree-Overflakkee 13 februari

132 Waterplan Goeree-Overflakkee Figuur 9.10 Fosfaatconcentraties in Hoe groter de cirkel hoe hoger de fosfaatconcentratie. Jaargemiddelden (donkerpaars=meer dan 4xMTR, lichtpaars=2xmtr) en zomergemiddelden (donkergroen=meer dan 4xMTR, lichtgroen onder MTR) Binnen de kernen zijn waterkwaliteit en ecologie beoordeeld volgens de Stowa methode voor Stadswateren. In de analyse wordt gekeken naar de ecologie van water en oever en de beleving. De meeste watergangen hebben een matig tot slechte score, 13% scoort goed. De scores worden vooral bepaald door doodlopende watergangen, te geringe waterdiepte en harde overgang van water naar land. II.I.V Oevers De oeverinrichting in het landelijk en stedelijk gebied is weinig divers. In het landelijk gebied zijn er veelal steile oevers en in het stedelijk gebied watergangen met beschoeiing. De oevertypes zijn geïnventariseerd in het kader van het vegetatieonderzoek. In bijlage II zijn kaarten opgenomen met oevertypes. II.I.VI Riolering Op Goeree-Overflakkee zijn er vijf afvalwaterzuiveringsinstallaties (rwzi s). De rwzi van Goedereede loost op de boezem, de overige vier rwzi s lozen op het buitenwater. In de kernen liggen gemengde rioolstelsels met overstorten naar het oppervlaktewater (Figuur 9.11). De gemeente Goedereede voldoet aan de basisinspanning riolering. De overige gemeenten (Dirksland, Oostflakkee en Middelharnis) hebben inmiddels verschillende maatregelen uitgevoerd, maar voldoen nog niet (volledig) aan de basisinspanning. Alle gemeenten hebben samen met het waterschap een waterkwaliteitsspoor studie (of STIWAS plan) verricht. Daarin is gekeken wat het effect is van overstorten op het ontvangende water. Overstorten kunnen een negatief effect hebben op de kwaliteit en ecologie van het ontvangende oppervlaktewater. Waar maatregelen in de riolering vanuit de basisinspanning nog niet voldoende bleken om het negatieve effect van overstorten te beperken, zijn aanvullende maatregelen in het oppervlaktewater opgesteld. De gemeente Dirksland is gereed met de uitvoering van de maatregelen. De gemeenten Goedereede, Oostflakkee en Middelharnis hebben in 2007 samen met het waterschap een waterkwaliteitsspoorstudie uitgevoerd februari 2008

133 Figuur 9.11 Overzicht van afvalwaterzuiveringsinstallaties en overstorten van gemende riolering. Per zuiveringskring zijn de overstorten en rwzi met dezelfde kleur aangeduid. II.I.VII Grondwater De grondwaterbewegingen in het gebied worden bepaald door het omliggende buitenwater en het waterpeil op het eiland. Doordat het streefpeil op het grootste deel van het eiland lager staat dan het buitenwater staat het grotendeels onder invloed van kwel. De kwelintensiteit is niet bijzonder hoog, maar wel brak. Met name in het zuiden van het eiland, dat grenst aan (het zoute) Grevelingen, is het kwelwater zout. Om in de drinkwaterlevering te kunnen voorzien wordt er op de Kop van Goeree- Overflakkee (Middel duinen) water uit het Haringvliet geïnfiltreerd in de duinen waaruit vervolgens grondwater wordt onttrokken. In groten delen van het landelijke gebied ligt drainage. Er zijn grondwaterkwaliteitsproblemen bekend bij voormalige gasfabrieken in onder andere Middelharnis en Dirksland. Om de vervuiling ter plaatse te houden worden maatregelen getroffen aan grondwaterpeilen, zodat de vervuiling zich niet kan verspreiden. De provincie Zuid-Holland heeft een conceptontwerp Grondwaterplan De basis voor het provinciale grondwaterbeleid is, dat er op een duurzame manier met het grondwater wordt omgegaan, zonder dat het evenwicht van het grondwatersysteem wordt verstoord. De hoeveelheid en kwaliteit van het grondwater moet geschikt zijn voor de grondgebruikfuncties die er van afhankelijk zijn. De provincie wil de doelstellingen samen met andere overheden en maatschappelijke organisaties bereiken, tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten. In het concept grondwaterplan staat onder andere het voornemen om nieuwe, heldere afspraken te maken tussen de verschillende partijen (provincie, waterschappen en gemeenten) die aansluiten bij nieuwe wetgeving zoals de Waterwet en de Wet gemeentelijke watertaken. In het voorstel staat dat de provincie zich richt op strategisch beleid (kaderstelling en strategische doelen) op regionaal niveau; de waterschappen verantwoordelijk zijn voor de gebiedsgerichte vertaling hiervan en voor het operationele 13 februari

134 Waterplan Goeree-Overflakkee waterbeleid en -beheer (uitvoering). De gemeenten houden zich bezig met operationeel beleid voor ruimte en de zorg voor ondiep grondwater. II.I.VIII Beheer en onderhoud Op het eiland zijn relatief veel watergangen in onderhoud bij het waterschap. Dit is een gevolg van de ruilverkaveling. Het betreft secundaire watergangen waar meer dan 10 cm water instaat en hoofdwatergangen. Deze zijn altijd in onderhoud bij het waterschap. De watergangen in de stedelijke kernen zijn deels in beheer van het waterschap en deels in beheer van de gemeente. In hoofdstuk 5 t/m 8 wordt hier nader op ingegaan. II.I.IX Visstandbeheer Het convenant Visstand beheerplan Goeree-Overflakkee is in mei 2006 ondertekend door het waterschap, een beroepsvisser en sportvisserijvereniging. De Visstandbeheercommissie Goeree-Overflakkee stemt het visstandbeheer en de visserij op het eiland op elkaar af. De waterkwaliteit en de visstand hebben grote invloed op elkaar. De visstandbeheercommissie, kortweg de VBC, werkt als een centraal aanspreekpunt en overlegorgaan. De VBC geeft adviezen, draagt bij aan doelmatig onderzoek en ondersteunt de uitvoering van het visstandbeheerplan. In de gemeenten Middelharnis en Oostflakkee wordt het viswater nog door anderen beheerd. II.II II.II.I Water, Ruimtelijke ordening en milieu Ruimtelijk ordening Water vormt een belangrijk onderdeel van de beleving van het landschap op Goeree- Overflakkee. In het LandschapsOntwikkelingsPlan (LOP) zijn de oude ringpolders, krekenstructuren en havenkanalen belangrijke dragers. Het LOP is een van de bouwstenen geweest voor het uitwerken van het streekplan voor de ontwikkeling van recreatie en toerisme. Het vertalen van de landschapsvisie in bestemmingsplannen van gemeenten is nodig om voor een aantal projecten duidelijkheid te krijgen over wat er wel en niet mogelijk is. In de regionale contourenvisie staat niet alleen een woonvisie, maar ook een visie op de ontwikkeling van bedrijventerreinen en sportcomplexen. De Regionale Contourenvisie Goeree-Overflakkee is in december 2005 goedgekeurd door het Algemeen Bestuur van het ISGO. Havenkanalen op Goeree-Overflakkee zijn cultuurhistorisch zeer waardevol, omdat ze een belangrijk onderdeel vormen van de ontstaansgeschiedenis van het eiland. Ze waren de toegang tot open water voor kernen op het eiland. Er zijn nog havenkanalen bij Goedereede, Stellendam, Dirksland, Middelharnis, Oude-Tonge en Ooltgensplaat. Het havenkanaal Sommelsdijk is recentelijk deels gedempt. De ruimtelijke opgave wat te doen met de havenkanalen is eilandbreed vertaald in visie ( Havenkanalen, bronnen van inspiratie ). II.II.II Landbouw De landbouw op Goeree-Overflakkee is modern en tamelijk grootschalig. Er zijn in het recente verleden ruilverkavelingen geweest en dat heeft een impuls aan de landbouw gegeven. Er zijn veel jonge ondernemers op grote bedrijven in het gebied actief en ook bedrijfsverplaatsingen vanuit andere streken van het land vinden juist hier naar toe plaats. Op Goeree is er sprake van kleinschaliger landbouw dan op Flakkee (Figuur 9.12). Op Goeree is bloemenzaadteelt de specialiteit. Op Flakkee is sprake van meer grootschalige vollegrondteelt. De bedrijfsvoering in het gebied is vooruitstrevend te noemen februari 2008

135 De verkaveling is prima, de mechanisatie is adequaat en de grond laat het verbouwen van veel verschillende gewassen toe. Er is sprake van een kwaliteit grond die vrijwel nergens in Nederland zo hoog is. Belangrijk detail is de unieke vroegheid van de grond. Het is mogelijk hier speciale gewassen te telen zoals zeer vroege aardappelen, sjalotten en weeuwen. Weeuwenteelt is een speciale vorm van bloemkoolteelt waarbij de bloemkool na de zomer wordt geplant en tijdens de winter op het veld staat. Deze wordt dan geoogst in april en kan prima concurreren met de import bloemkool uit zuidelijker gelegen gebieden. In de nabije toekomst zal het aantal agrarische ondernemers in de akkerbouw en vollegrond tuinbouw stelselmatig en meer dan trendmatig voor de hele sector afnemen. Een schatting uit 2001 stelt dat er van de 450 bedrijven op Goeree-Overflakkee er in 2010 nog maar 250 over zullen zijn. De oorzaak is het economisch perspectief en het gebrek aan bedrijfsopvolgers (Agrarisch Ontwikkelingsplan Goeree-Overflakkee 2001). Goeree lijdt daar nog sterker onder dan Flakkee. Toch zullen de arealen opengrondteelten in Nederland veel minder sterk afnemen. Buurmans grond is maar een keer te koop. De overblijvers zijn doorgaans goede en moderne ondernemers die met grotere arealen toch nog een goed inkomen weten te verdienen. In andere delen van Nederland is er daarnaast nog een sterke ontwikkeling van akkerbouw via vollegrond tuinbouw in de richting van kasteelten te zien. Op Goeree-Overflakkee zal dat minder dan gemiddeld optreden. De afstanden en de infrastructuur om naar de veiling te komen is hier onder andere debet aan. Bovendien is door de goede productie van teelten onder de huidige omstandigheden ook de drang naar zover gaande intensivering nog niet aan de orde. Figuur 9.12 Grondgebruik op Goeree-Overflakkee De vroegheid van de grond stelt eisen aan het peilbeheer. Vanuit de agrarische sector wordt een groot belang gehecht aan een goede vroege ontwatering van de percelen. In de ruilverkavelingen die zich vooral richten op de agrarische belangen, zijn derhalve lage winterpeilen en hogere zomerpeilen ingesteld. Door combinatie van hogere zomerpeilen en door het watersysteem te richten op voldoende inlaat van zoet water, is het watersysteem in de zomer geschikter voor beregening van de gewassen dan vóór de ruilverkavelingen het geval was. 13 februari

136 Waterplan Goeree-Overflakkee Voor Goeree-Overflakkee wordt de maatgevende aanvoerbehoefte in de periode mei t/m augustus voor bijna 20% bepaald door de beregeningsbehoefte (lit. Wateraanvoerbehoefte Zuid-Hollandse eilanden en waarden, ICW, 1987). II.II.III Recreatie De recreatie is geconcentreerd in de kop van Goeree (Gemeente Goedereede) en is sterk op het buitenwater gericht. De toeristische accommodaties betreffen voornamelijk campings, jachthavens en bungalows. De betekenis van het toerisme in Flakkee is ten opzichte van Goeree bescheiden. De huidige omvang in werkgelegenheid en omzet wordt geschat op enige honderden arbeidsplaatsen en tientallen miljoenen euro s. De recreatieve sector is in de kop van Goeree een stevig fundament geworden van de regionale economie. Er bestaat een Fietsroutenetwerk Goeree-Overflakkee van 425 km over het hele eiland, met thema routes (Boerderijenroute/Tulpenroute). De bedoeling is, dat in het fietsroutenetwerk ook een themaroute akkerranden komt. Bloeiende akkerranden worden sinds 2006 toegepast. Voor verfraaiing van het landschap, maar ook voor het versterken van de ecologie en minder belasting van het oppervlaktewater ten gevolge van bemesting (akkerranden worden niet meer bemest). De agrarische natuurvereniging is momenteel nog in oprichting. Er is een wandelgebied ten zuiden van de Havendijk. Hier hebben het waterschap en de gemeente Oostflakkee samen met Staatsbosbeheer een paddenpoel aangelegd. Recreatie zal bij de ontwikkeling van de havenkanalen een belangrijke rol innemen. II.II.IV Natuur Op Goeree-Overflakkee vormt de strook langs het Haringvliet in de Van Pallandtpolder onderdeel van de provinciale ecologische hoofdstructuur (PEHS). De hoofdstructuur verbindt natuurgebieden met elkaar, waardoor de groei van bedreigde planten- en diersoorten weer op gang kan komen en er een grotere diversiteit ontstaat. De bedoeling is dat op Goeree-Overflakkee aan de noordrand een ecologische verbinding ontstaat die zich uiteindelijk uitstrekt van de Kwade Hoek tot aan de Hellegatsplaten (Figuur 9.13). Op het eiland vormen vooral kreken natte ecologische verbindingszones. De natuurgebieden op/aan de rand van het eiland zijn onder andere de Plaat van Scheelhoek, t Kiekgat, de Kwade Hoek (in beheer van Natuurmonumenten), Slikken van Flakkee en Van Pallandtpolder februari 2008

137 Figuur 9.13 Natuurgebieden en ecologische verbindingszones op Goeree-Overflakkee (Bron: provincie Zuid-Holland) De waterparels zoals die voor de KRW zijn gedefinieerd zijn Koudenhoek en de Punt van Goeree. In Koudenhoek wordt brakke natuur gerealiseerd. Hiervoor wordt zout Grevelingenwater gemengd met zoet polderwater en met behulp van een pomp door het systeem gestuurd. De Zuiderdiepboezem en polders maken onderdeel uit van een Deltanatuurproject: nieuwe, grootschalige waterlandschappen in Biesbosch en langs rivieroevers en kustranden van Zuid-Hollandse eilanden. Een agrarisch gebied wordt omgevormd tot brakwatergetijdenatuur. Het gebied is ca 400 ha groot en ligt in de gemeenten Dirksland en Goedereede. Aanleidingen voor dit project zijn het vervallen van de zoetwater inlaat door het Kierbesluit Haringvlietsluizen en onvoldoende waterkwaliteit en kwantiteit. In Figuur 9.14 zijn een aantal grote projecten weergegeven op het gebied van water die in voorbereiding zijn: het Kierbesluit Haringvliet, project Noordrand, Krekenplan en het Deltanatuurproject Zuiderdiep. Al deze plannen hebben onder andere invloed op waterkwaliteit en ecologie. 13 februari

138 Waterplan Goeree-Overflakkee Figuur 9.14 Grote waterprojecten op Goeree-Overflakkee die momenteel worden voorbereid Er zijn verschillende initiatieven op het gebied van landgoederen in combinatie met water. Deze initiatieven worden ondersteund door een provinciale regeling (beleidskader nieuwe landgoederen). Het beleidskader heeft als doel om met private middelen nieuwe - voor het publiek toegankelijke - natuur te realiseren. Belangrijk voor een nieuw landgoed zijn de te realiseren ruimtelijke kwaliteitsverbetering en de borging van de ontwikkeling en duurzame instandhouding van het nieuwe landgoed. II.II.V Milieu In 2006 hebben de vier gemeenten op Goeree-Overflakkee en zes bouwende partijen een intentieverklaring Duurzame Woningbouw ondertekend. Zij hebben afspraken gemaakt over het duurzaam en energiezuinig bouwen van nieuwe woningen op Goeree- Overflakkee. De ondertekende partijen zetten zich in om woningen te realiseren die energiezuinig zijn en waarin onder andere gebruik wordt gemaakt van duurzaam hout en niet-uitloogbare materialen. Meer specifieke informatie over het milieubeleid bij de gemeenten is niet beschikbaar februari 2008

139 II Mogelijke aanvoertracé s Oostflakkee en Middelharnis Mogelijke aanvoertracé s Oostflakkee 13 februari

140 Waterplan Goeree-Overflakkee Mogelijk aanvoertracé Middelharnis februari 2008

141 Waterplan Goeree-Overflakkee III Oevertypen 133

142 134 Waterplan Goeree-Overflakkee