Kansen vanuit Nederland voor REDD+ projecten. Een advies van de Helpdesk Bedrijfsleven & Biodiversiteit

Transcriptie

1 Kansen vanuit Nederland voor REDD+ projecten Een advies van de Helpdesk Bedrijfsleven & Biodiversiteit Aanvrager Emissierechten.nl Consultancy voor CO2-waardecreatie en -verzilvering Datum advies Juli 2014 De vraag Welke sectoren en bedrijven, gevestigd in Nederland zijn het meest geschikt voor en mogelijk geïnteresseerd in het doen opzetten van REDD(+) projecten? De helpdesk bedrijfsleven & biodiversiteit is een initiatief van het Platform Biodiversiteit, Ecosystemen & Economie (Platform BEE) van ondernemersorganisatie VNO-NCW en natuurorganisatie IUCN NL. CREM en het Center for Sustainability (CfS) van Nyenrode Business Universiteit nemen de uitvoering voor hun rekening. Meer informatie:

2 1. Introductie: Niet alle sectoren zijn even geïnteresseerd om te investeren in REDD+ projecten en/of om REDD+ Carbon Credits af te nemen. De eventuele interesse hang af van verschillende factoren, zoals: (i) de aard van de sector, (ii) de (indirecte) CO2-emissies in de keten, (iii) de relatie tot tropische bossen en ontbossing en (iv) het internationale karakter van de sector. In dit advies wordt eerst het REDD+ concept uitgelegd (paragraaf 2). Vervolgens wordt een korte schets van de markt gegeven (paragraaf 3). Tot slot worden een drietal sectoren geschetst waaruit vanuit Nederland interesse in REDD+ projecten zou kunnen bestaan (paragraaf 4). 2. Over REDD(+) Het REDD-programma bestaat sinds 2008 en is ontwikkeld op initiatief van de Food and Agriculture Organisation (FAO), de United Nations Development Programme (UNDP) en de United Nations Environment Programme (UNEP). REDD staat voor Reducing Emissions from Deforestation and Forest Degradation. 1 De doelen van het REDD-programma zijn: (i) het creëren van financiële waarde voor koolstof dat is opgeslagen in bossen; en (ii) het bieden van incentives aan ontwikkelingslanden om hun emissies afkomstig uit bossen te reduceren (lees: het tegengaan van ontbossing) en om duurzame ontwikkeling te bevorderen. Achterliggende gedachte van het REDD programma is dat de mondiale CO2 uitstoot afneemt doordat het programma dient te leiden tot minder boskap en waardoor de koolstof welke in bossen is opgeslagen niet vrijkomt. REDD+ is vergelijkbaar als REDD met het verschil dat het een stap verder dan het voorkomen van emissies als gevolg van ontbossing en bosdegradatie gaat maar zich te meer richt op het behoud van bossen, duurzaam beheer van bossen en de verbetering van koolstofvoorraden in bossen. Voorbeelden van REDD+-programma s zijn de Forest Carbon Partnership Facility (FCPF) en het Forest Investment Program (FIP) Het speelveld REDD(+) gaat uiteindelijk uit van marktwerking. Actoren kunnen investeren in herbebossing projecten, zij het in eigen land of daar buiten (zie de infograpic in Annex 1). Hiermee krijgt de investeerder zogeheten carbon credits. Deze credits zijn vervolgens te verhandelen aangezien ze als compensatie voor de CO2 uitstoot van bijvoorbeeld de industrie kunnen gelden. Het principe van REDD is dus eigenlijk een voor wat hoort wat principe. Je kunt CO2 uitstoten, maar je zult het wel compenseren. De REDD(+), of Forest Carbon, credits worden anno 2014 vooralsnog niet erkend onder het European Trading Scheme (ETS) en kunnen zodoende niet worden ingebracht op de compliance market maar worden slechts verhandeld op de voluntary market. Dit betekent dat de REDD(+) credits niet kunnen worden ingebracht door partijen die wettelijk verplicht hun CO2 uitstoot moeten compenseren maar voornamelijk worden gekocht door partijen die er vrijwillig voor kiezen om dit te 1 UN-REDD (2009), About the UN-REDD programme, < REDDProgramme/tabid/102613/Default.aspx> laatst bezocht 8 juli UN-REDD (2009), About REDD+, < laatst bezocht 8 juli

3 doen. Hier zijn verschillende argumenten voor te geven zoals een positieve bijdrage aan de reputatie van de REDD(+) credits koper of overwegingen van CSR oogpunt. Als we overigens kijken naar het aanbod van REDD(+) credits dan blijkt dat er nog veel potentiele groei aan de aanbod zijde is. Of deze groei wordt benut hangt natuurlijk af van de vraag naar REDD(+) credits. Zie onderstaand figuur 1: Figure 1- Verschil tussen vraag en aanbod REDD projects 2013 (bron: Emerging Compliance Markets for REDD+: An Assesment of Supply and Demand, Edith Kiss) 4. Sectoren toegelicht Houtsector Op de website van het Wereld Natuur Fonds Nederland (WNF NL) staan een aantal sectoren die interessant zijn in het kader van het REDD(+)-programma, omdat ze ontbossing veroorzaken. Een voor de hand liggende sector is de houtsector. 3 Nederland kan als grootimporteur 4 van hout, 94% van onze houtvoorraad wordt geïmporteerd, een belangrijke rol spelen bij het voorkomen van illegale houtkap. Daarnaast geldt dat de Nederlandse houtsector een sterke positie in Europa heeft dit komt door het koloniale verleden en de aanwezigheid van havens in Amsterdam en Rotterdam. Om illegale houtkap te voorkomen zou een Nederlandse houtonderneming zich kunnen laten certificeren. De meest gangbare certificaten in deze sector zijn het keurmerk van het Forest 3 Andere sectoren die worden genoemd zijn de sojasector, palmoliesector, mijnbouwsector en de papierindustrie (WNF NL (2014), Ontbossing, < bezocht 8 juli Aldus de Koninklijke Vereniging Van Nederlandse Houtondernemingen (VVNH) (VVNH (2014), Houtmarkt, < laatst bezocht 8 juli

4 Stewardship Council (FSC) 5 en het Programme for the Endorsement of Forest Certification (PEFC) keurmerk. 6 Op Europees niveau wordt certificering ook gestimuleerd middels subsidies, bijvoorbeeld via het Timber Trade Action Plan. 7 Een andere optie om illegale houtkap te voorkomen is om in het kader van het REDD(+)-programma ontbossing tegen te gaan. De VVNH, de koepelorganisatie van groothandelsbedrijven in hout, heeft de gegevens van haar 259 leden inzichtel ijk gemaakt op haar website. 8 Deze gegevens kunnen gebruikt worden om toekomstige samenwerkingspartners te vinden. Het kan voor de Nederlands houtondernemingen niet alleen interessant zijn om ter compensatie credits te kopen, ook zouden ze, in potentie, door middel van plantages carbon credits kunnen genereren. Sojasector Volgens de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland neemt de vraag naar soja wereldwijd toe. 9 Het WNF NL waarschuwt voor een toename van broeikasgassen die het gevolg zijn van ontbossing, wat weer het gevolg is van de toenemende vraag naar soja. Ook stelt het WNF NL dat Nederland de tweede grootste importeur van soja is in de wereld, waarbij een groot deel van de soja weer wordt geëxporteerd. 10 Gezien de aanzienlijke rol van Nederland in deze sector, kan het opzetten van projecten in het kader van het REDD(+)-programma een aanzienlijke bijdrage leveren aan de REDD(+)-doelen. De sojasector staat echter niet stil. Inmiddels kunnen bedrijven zich aansluiten bij de Roundtable for Responsible Soy (RTRS). Een aantal grote Nederlandse multinationals zoals de Jumbo, Ahold, Akzo Nobel en Unilever hebben zich reeds aangesloten. 11 Nederlandse ondernemingen kunnen zich laten certificeren door de RTRS. Op deze manier kunnen ondernemingen aantonen dat zij maatschappelijk verantwoord ondernemen. Certificering is gebaseerd op de RTRS Standard for Responsible Soy Production. Eén van de principes van deze Standaard is het verminderen van emissies. 12 Ten slotte is het mogelijk om als onderneming te handelen op het RTRS Trading Platform met fysieke goederen of credits. 13 ICT sector Nederland staat als kenniseconomie nog steeds tamelijk hoog op de ranglijst (#8) van de Global Competitiveness Index van het World Economic Forum (WEF). 14 Kennis is één van onze exportproducten, zo ook in de ICT-sector. Nederland behoort tot de wereldtop van digitale economieën, aldus minister Kamp. 15 Zuidoost-Noord Brabant en Groot Amsterdam staan respectievelijk op de negende en tiende plek als uitstekend presterende ICT-bedrijven op een lijst bestaande uit 1303 Europese regio s. 16 Kennisoverdracht in de ICT-sector kan ook van belang zijn in 5 Zie voor meer informatie de website van FSC: 6 Zie voor meer informatie de website van PEFC: 7 Tropical Forest Trust (2014), Timber Trade Action Plan, < laatst bezocht 8 juli VVNH (2014), VVNH Leden, < laatst bezocht 8 juli RVO (datum onbekend), MVO Brazilië: natuur en biodiversiteit, < - ondernemen/landenoverzicht/brazili%c3%ab/mvo/milieu/natuur-en-biodiversiteit> laatst bezocht 8 juli WNF NL (2014), Soja, < laatst bezocht 8 juli Zie voor een complete lijst: 12 Principe 4.3 RTRS Standard for Responsible Soy Production. 13 RTRS (2014), Marketplace, < -de-mercado/> laatst bezocht 8 juli Schwab, K. (2013), The Global Competitiveness Report , WEF, p Kamp, H. (2014), ICT Marktmonitor 2014, Nederland ICT, voorwoord. 16 Europese Commissie (2014), New Commission study identifies Europe's top ICT hubs, < laatst bezocht 8 juli

5 het kader van het REDD(+)-programma. Een voorbeeld vormt het project REDD Fast Logging Assessment & Monitoring Environment (REDD-FLAME). REDD-FLAME is een project dat gefinancierd wordt door de Europese Unie in het kader van het Horizon 2020-programma, 17 waarbij bossen gemonitord worden teneinde ontbossing tegen te gaan. Voor het monitoren wordt gebruik gemaakt van hoge resolutie radarbeelden die verkregen worden door satellieten. Een aantal pilots is van start gegaan in Brazilië, Indonesië en Mozambique. 18 Europese experts, waaronder een aantal Nederlandse bedrijven, delen hun expertise met de drie genoemde landen. Eén van de Nederlandse bedrijven die bij dit project is betrokken is SarVision. SarVision is een spin-off van de Wageningen Universiteit en Research Center (WUR) en houdt zich bezig met het in kaart brengen en monitoren van onder andere tropische oerwouden en natuurlijke habitats. 19 SarVision werkt onder andere samen met het Nederlandse TerraSphere aan dit project. TerraSphere ontplooit soortgelijke activiteiten als SarVision. 20 Ten slotte is de WUR, als kennisinstelling, betrokken bij dit project. Tabel 1 Geschiktheid sector voor het opzetten van REDD(+)-projecten: Relevantie REDD(+)* Aanwezigheid alternatieven** Houtsector Sojasector ICT-sector Zeer positief + Positief +- Neutraal. - Negatief -- Zeer negatief Invloed Nederland internationale handel *** * Bijvoorbeeld effect sector op ontbossing, bosdegradatie, aanwezige koolstofvoorraden. ** Bijvoorbeeld certificeringsmogelijkheden of verhandelbare rechten/credits. *** Bijvoorbeeld invloed op import/export. 17 Zie voor meer informatie over het Horizon 2020-programma: Horizon (datum onbekend), REDD Fast Logging Assessment & Monitoring Environment (REDD-FLAME), < Environment%28REDD-FLAME%29-s5864.html> laatst bezocht 8 juli SarVision (2014), Home, < laatst bezocht 8 juli TerraSphere (2013), About us, < laatst bezocht 8 juli

6 Annex 1: Infographic REDD Actors Bron: Jurisdictional REDD+ Bonds: Leveraging Private Finance for Forest Protection, Development, and Sustainable Agriculture Supply Forest Trends. 6