Aan de slag! Economisch samen-werken in de Duin- en Bollenstreek

Transcriptie

1 Aan de slag! Economisch samen-werken in de Duin- en Bollenstreek 1. Inleiding 2. Opdracht Gedeputeerde Staten 3. Inhoud boven vorm 4. Vijf Beleidsvelden 5. Aanbevelingen Bijlage 1: Het Valentijnakkoord Bijlage 2: Geraadpleegde literatuur Bijlage 3: Lijst van geïnterviewden Dr. T.J. (Edo) Haan Zoetermeer, 10 juli 2014

2 1. Inleiding Al geruime tijd kijken de vijf gemeenten gelegen in de D uin- en Bollenstreek (DBS), Hillegom ( inwoners). Lisse (22.400), Noordwijk (25.700), Noordwijkerhout (16.000) en Teylingen (35.800), op welke terreinen en op welke wijze zij hun onderlinge samenwerking kunnen verbeteren. De DSB (totaal inwoners) wordt ook wel aangeduid met 'Bollen5\ Op 14 februari 2013 kwamen raadsleden uit de vijf gemeenten 36 inhoudelijke afspraken overeen. Deze 36 strategische samenwerkingsafspraken vormen het zogeheten 'Valentijnakkoord'.' Dit akkoord was een vervolg op eerder onderzoek uit 2012 verricht door Berenschol naar de 'Bestuurlijke toekomst DBS". De discussie na he t inhoudelijke Valentijnakkoord ging voornamelijk door over de vorm van mogelijke samenwerking. Zo kreeg PWC opdracht om na te gaan of de zogeheten 'Gemeenschappelijke regeling' adequaat was om de beoogde samenwerking tussen de gemeenten bestuurlijk vorm te geven. Niet alle vijf de gemeenten konden zich uiteindelijk vinden in de samenwerking in de vorm van een gemeenschappelijke regeling, de Bollenraad. 2. Opdracht Gedeputeerde Staten Na het afblazen van de Bolle nraad en na de gemeenteraadsverkiezingen in m ei 2014 wil de provincie graag helder hebben of en zo ja, hoe er weer beweging gebracht kan wo rden in het 'dossier DBS", Gedeputeerde Staten (GS) acht het van be lang dat er nieuw elan komt in het proces om te kom en tot strategische samenwerking in de DBS. GS vindt het belangrijk de inhoudelijke noodzaak en doelstellingen van de r egio weer centraal te zetten in plaa ts van discussies over de vorm v an samenwerking. Daarom is m ij eind mei jl. als 'Verkenner van GS' gevraagd de huidige stand van zaken rond om bestuurlijke samenwerking in d e Duin- en Bollenstreek in beeld te b rengen, en via een reeks v an gesprekken de condities te inventariseren voor een mogelijke 'verdiepingsbijeenkomst',^ De analyses en conclusies in deze rapportage komen voort ui t de gevoerde gesprekken en de doorgenomen literatuur, en zijn voor mijn rekening. 3. Inhoud boven vorm Uit de meer dan twintig gesprekken (zie bijlage 3) die ik heb gevoerd komt een beeld naar voren dat m en wat is uitge praat met elkaar. Een enkeling vraagt zich af waarom er nog meer zou moeten worden samengewerkt en wijst op de bestaande (veelal a-politieke) samenwerkingsverbanden die goed zouden lopen. Het merendeel is echter van mening dat er enerzijds op meer beleidsterreinen tussen de gemeenten zou moeten worden samengewerkt, ^ Het Valentijnakkoord spreekt expliciet over "de vijf Duin- en Bcllengemeenten", dus exclusief Katwijk. In het ^ I k dank mevrouw mevroi drs. J. Welsink -Bax voor de voortreffelijke wijze waarop ze mij in deze verkenningstocht heef^ bijgestaan.

3 maar dat anderzijds de huidige lappendeken van samenwerkingsverbanden inefficient is.^ ledereen is moe van de discussie die de laatste Jaren binnen en tussen de gemeenten gevoerd is. Daaruit zijn diverse negatieve beelden over elkaar ontslaan. De discussie die men over de bestuurlijke vorm. de mogelijke komst van de Bo llenraad het laatste jaar intensief heeft gevoerd, wil niemand opnieuw beginnen. De college-akkoorden die na de gemeenteraadsverkiezingen zijn ges loten ademen ook deze sfeer. In sommige akkoorden staat zelfs expliciet dat men uitg aat van een zelfstandige eigen gemeente. Daar komt bij dat vier van de vijf gemeenten mome nteel een waar nemend burgemeester kennen en dat de Commissaris van de Koning heeft besloten voor al deze vier gemeenten de procedure te starten om te k omen tot een reg ulier benoemde burgemeester. Vaak wordt bij vo orstellen om te komen tot samenwerking door betrokken partijen als eerste de vraag gesteld: what's in te for me? De onderlinge gun-factor lijkt laag. Er is nauwelijks sprake van een gedeelde visie op de toekomst waarvan uiteindelijk elke gemeente voordeel zou hebben. In zekere zin kan me n zich die houding ook permitteren omdat de vijf gemeenten er financieel gezien goed voorstaan. Het politieke, bestuurlijke vizier is vooral naar binnen gericht, op de eigen gemeente. Dit leidt tot een regio die op belangrijke beleidsterreinen onmachtig is om samen een vuist te maken naar de buitenwereld. Over de rol va n de Provincie is men sceptisch. Vaak werd opgemerkt dat de Provincie (PS en GS) zich te weinig heet\ laten zien en dat men de Provincie ervan verdenkt alleen maar uit te zijn op één doel: een fusie tussen de Bollen5. Als de provincie blijft aandringen op meer samenwerking, dan wil m en het nu gr aag over de inhoud heb ben in p laats van over de vorm. Ik ra ad GS dan ook aan om ui t te gaan van het ge geven dat in de bestuursperiode geen sprake zal zijn van gemeentelijke fusie of herindelingen in de DBS, of pogingen daartoe. Dit uitgangspunt geeft de rust en de ruimte om het vanaf nu alleen nog te hebben over de inhoud. In 2018 zou de Provincie de situatie alsdan kunnen bekijken. 4. Vijf beleidsgebieden In het Valentijnakkoord zijn de 36 gemaakte afspraken geclusterd in v ijf beleidsterreinen (zie Bijlage 1) 4.1.Veiligheid en Openbare orde Alle gemeenten van de DBS maken onderdeel uit v an de Veiligheidsregio Hollands Midden, waar de betreffende burgemeesters het voortouw hebben. Over het functioneren van de Veiligheidsregio heb ik geen klachten vernomen Sociaal Domein Het Sociale Domein is een zeer actueel beleidsterrein, omdat ingaande 2015 er op drie onderdelen van dit domein er een grote decentralisatie plaatsvindt van rijkstaken naar de gemeenten, de 3D-operatie. ' Onder de BollenS bestaan zo'n 60 samenwerkingsverbanden. Dat is twee keer zo veel dan gemiddeld voor een gebied van deze omvang. 3

4 - Alle taken die het rijk en de provincie nu nog uitvoeren op het terrein van de Jeugdzorg komen over naar de gemeente. Holland Rijnland heeft hierbij voor wat betreft de DBS de lead. Dit transformatieproces is volop gaande en vergt de nodige inspanningen en aandacht van de gemeenteraden, en lijkt op zich goed te verlopen. - Datzelfde geldt ook voor het terrein van de zorg, de WMO/A WBZ, de thuiszorg en de begeleiding. De vijf gemeenteraden buigen zich momenteel over een (zo mogelijk gemeenschappelijk) beleidskader. Hoewel de kosten die de BollenS maken voorde huidige WMO-taken behoren tot de laagste van Nederland, is er een dreiging dat de kortingen die plaatsvinden op de nieuwe zorgtaken, ook in de DBS tot budgettaire problemen zal leiden. Dit versterkt de noodzaak tot no g grotere onderlinge samenwerking, omdat de huidige gemeentelijke versnippering "nu gewoon geld kost'\ zoals een geïnterviewde het uitd rukte. Dit speelt temeer omdat de kant van de zorgaanbieders wel goed (regionaal) georganiseerd zijn: Rivierduinen, Activite, LUMC, zorgverzekeraars, ROC's e.d. Ingaande 2015 krijgen de gemeenten er ook taken bij c onform de nieuwe Participatiewet. De DB S werkt goed samen in d e Intergemeentelijk Sociale Dienst (ISD). De ISD heeft nu al een bre ed pakket aan taken: de Wet Werk en Bijstand en de huidige WMO. Tot op heden lijkt de uitvoering van deze taken succesvol. Relatief zitten weinig mensen in de DB S in de bijstand; nog geen duizend op een populatie van Dat brengt met zich mee dat financieel wordt overgehouden op het zogeheten Inkomensdeel van de bijst and. Datzelfde geldt voor het WMO- budget. De vraag is of deze positieve budgettaire posities gehandhaafd kunnen blijven onder de komende Participatiewet en verbrede WMO. De kortingen op het budget voor de SWgeïndiceerden lopen de komende jaren namelijk fors op en er komt een nieuwe doelgroep bij: die van de Wajong. De DBS heeft de zorg voor de SW-ers uitbesteed aan de Mare Groep, waar behalve de BollenS, ook Katwijk, Wassenaar en Oegstgeest aan deelnemen. De gemeenteraden van de D BS worden al bet rokken bij de (belangrijke) ontwikkelingen op het Sociale Domein. Zo heeft er bijvoorbeeld op 6 juni jl nog een bijeenkomst plaatsgevonden voor de gezamenlijke raden over de 3D Economische Zaken, incl Toerisme Traditioneel gaat het i n de Duin- en Bollenstreek veel over de bollensector. Globaal bepaalt deze sector echter maar ca. 11% van de economie. Het toerisme, de zorgsector en Holland Space Center zijn economisch gesproken van (groter) belang voor de economie. Opvallend is voorts dat tussen de verschillende sectoren van de economie weinig crossovers bestaan. Het is toch veelal ieder voor zich, zowel binnen als tussen de economische sectoren. Al geruime tijd wordt ervoor gepleit om deze dwarsverbanden wel te leggen, Zo is er menig rapport dat wijst op de noodzaak van een r egionaal marketingplan waardoor met name het bollen-, strand- en congrestoerisme beter op elkaar gaan inspelen.

5 Ook valt op dat het economisch eigenlijk niet zo goed gaat in de DBS. Hoewel dat in de dagop-dag ontwikkeling niet zo zichtbaar is. is er sprake van een soort vals plat omlaag. De 'reguliere' economie van detailhandel/winkels, kantoren en bedrijfsterreinen heef t het, ne t zoals in de rest van N ederland, moeilijk. Maar dat geldt ook voo r andere sectoren van de economie. Zo is vanaf 1985 het aantal bloembollenondememingen met 52% gedaald. Op de lange termijn zal dit aantal bedrijven naar verwachting verder dalen bij een stijgend areaal per bedrijf door de te behalen schaalvoordelen in mechanisatie en afzet. Grote bedrijven zijn vooral buiten de Duin- en Bollenstreek gevestigd. Naar verwachting zal het aantal sierteeltbedrijven de komende 20 jaar halveren. De werk/woonbalans van de DBS is relatief laag. De omvang van de totale werkgelegenheid kachelt langzaam achteruit in de re gio.^ De DSB is economisch weinig dynamisch. Sluipenderwijs ontwikkelt de DBS zich steeds meer tot een gebied waar h et vooral (prettig) wonen is. Het wordt als het ware steeds gebruikelijker dat men niet in de eigen regio maar daarbuiten (Amsterdam, Schiphol, Den H aag) werk vindt. Daar de huizenprijzen in de DBS ruim boven het gemiddelde van de Randstad liggen, versterkt dat het (onterechte) beeld dat het economisch goed gaat in de DBS. Hoewel er veel privaat ka pitaal in de re gio zit, zien we dal in de private sector niet zo terug. Zo investeert de bollensector wel, maar dan vooral buiten de DBS. In alle gesprekken die ik gevoerd heb kwam het thema 'economie' als vanzelf aan de orde. Eigenlijk vindt iedereen dat hier bestuurlijk veel meer aandacht aan gegeven zou moeten worden Ruimtelijke Ordening Sinds in 1996 het 'Pact van T eylingen* werd overeengekomen is een stringent kader voor de ruimtelijke ordening voor de DBS tot stand gekomen. Zo bepaalt de Intergemeentelijke Structuurvisie Greenport DBS (ISG) uit 2009 onder meer dat het boli enareaal niet be neden de hectare mag komen. De Greenport Ontwikkelingsmaatschappij, waar de Bollen5 plus Katwijk aandeelhouder van zijn, is druk doende om verrommeling van het bo llengebied tegen te gaan onder meer door her te verkavelen en oude opstallen te slopen. De conclusie is dat op RO-gebied de Bollen5 goed samenwerken. 4.5 Infrastructuur Dankzij de inzet van Holland Rijnland zijn over de komst van de Rijnlandroute (verbinding A4 - A44) en over beter openbaar vervoer in de DBS afspraken gemaakt en is er een Regionaal Investeringsfonds gekomen. Van belang is wel dat Holland Rijnland zich terug aan het trekken is uit het ruimtelijk domein. De DBS heeft daarmee straks eigenlijk nauwelijks nog een podium om op te komen voor haar infrastructurele verlangens. * De betekenis van de Greenporteconomie voor Duin- en Bollenstreek, Aldus Willem (2013), biz 14. ^ Zo daalde de DSB op de Ranglijst economische toplocaties van plaats 35 in 2000 naar plaats 41 in Het bureau ESD2 geeft op biz 8. II en 38 aan dat de groei van de werkgelegenheid achterblijft. Zie ook: Alle ramen open, Blaauwberg (2014). biz

6 5. Aanbevelingen Bovenstaande geeft aan dat de BollenS elkaar op meerdere terreinen weten te vinden. Zo wordt er op verschillende onderdelen van bedrij fsvoering van de gemeenten al veelv uldig samengewerkt in v erschillende combinaties van gemeenten. Ook in het sociale domein weet men elkaar goed te vinden. Dat is van groot belang nu zeker is dat de 3D-operatie doorgaat en gemeenten ingaande 2015 geheel verantwoordelijk worden vooreen breed en gevoelig beleidsterrein. Duidelijk is dat er op hel brede terrein van de economie, dus inclusief de ruimtelijke ordening en infrastructuur de nodige zorgen bestaan. De economische ontwikkelingen in de D BS dreigen te stagneren. Er is een breed gevoel dat he t goed zou zijn als de Provincie als medeoverheid de DSB-gemeenten hier voor langere tijd de helpende hand zou bieden. D e provincie moet zich opstellen als partner in de ontwikkeling van het DBS-gebied. Absolute voorwaarden zijn wel dat de Prov incie volledig transparant is, de gemeenteraden in p ositie brengt en houdt, en aansluit bij al lopende trajecten vanuit de streek zelf. Zo heeft de 'Stuurgroep bestuurlijke toekomst Duin- en Bollenstre ek' het initiatief genomen om op 9 juli (nieuwe) raadsleden bij te praten over de 36 afspraken uit het Vale ntijnakkoord. In het bijzonder werd op deze avond ingegaan op de stand van de economie in de DB S. Zo werd enerzijds gewezen op de zeer hoge arbeidsparticipatie en het gemiddeld hoge huishoudinkomen in de DBS. Anderzijds werden bedreig ingen als het relatief lage aantal banen en de vergrijzing benoemd. Het belang en de meerwaarde van de 36 afspraken werden herkend en er werd ingestemd om te komen tot een plan van a anpak. Geconcludeerd werd ook dat het goed zou zijn om snel na de zomer het thema economie op te (laten) pakken. Dit is in lijn met de positieve reacties die meerdere geïnterviewden gaven op mijn suggestie om in het n ajaar van 2014 een aparte bijeenkomst te organiseren over 'de economie van de DBS'. Ik raad GS aan zo'n bijeenkomst te h elpen organiseren. Alle raads- en collegeleden van de BollenS zouden hiervoor moeten worden uilgenodigd alsmede sleutelfiguren uit h et bedrijfsleven en het onderwijs. Het zou zeer gewaardeerd worden als de Provincie al snel zou aangeven dat ze behulpzaam wil zijn om het thema 'economie' verder te brengen. Dit kan door samen met de Stuurgroep bij te dragen aan de organisatie van zo'n 'Economiebijeenkomst' en hiervoor ook inhoudelijke capaciteit ter beschikking te stellen. Gebruik kan worden gemaakt van de vele rapporten die al beschikbaar zijn (zie bijlage 2). Ook zou het goed zijn om gebruik te maken van de input van d e Economie Board Duin- en Bollenstreek, waar vertegenwoordigers van de overheid, ondernemers en onderwijs zitting in hebben. Tevens kan gebruik gemaakt worden van de opbrengsten uit twee bijeenkomsten die in het najaar van 2013 werden bel egd over de economie en de ruimtelijke ordening in de DBS. Het zou helpen om een handzaam paper voor de 'Economie-bijeenkomst' te laten opstellen. Hierin zou duidelijk moeten worden geduid dat de huidige versnipperring in het pu blieke domein negatieve gevolgen heeft voor het private domein, de economie. Ook zou in het p aper alvast wat handvatten kunnen worden gegeven hoe de 9 Valentijn-afspraken die over de

7 economie gaan, concreet in de pe riode kunnen worden uitgevoerd. Dat zou ook he t thema van de 'Economie-bijeenkomst' moeten zijn: hoe gaan wij de 9 afspraken op economisch gebied nu concreet uitvoeren? Het zou erg goed zijn om te ko men tot een economisch beleidsplan/agenda, met een concrete projecten lijst, waarbij aan elke afspraak een bestuurder gekoppeld wordt. Voor het opstellen van dit economisch beleidsplan, inclusief concrete projecten lijst, zijn gesprekken tussen de wethouders economie, met vertegenwoordigers van het b edrijfsleven en ken nisinstellingen, waaronder die van de Economie Board van be lang. Eveneens is het belangrijk om te na te gaan wat grote buurgemeenten, departementen en anderen vinden van de Duin- en Bollenstreek. De provincie kan hierbij faciliteren. Mij is gebleken dat de speech over de economie die voormalig CdK Franssen, in november 2011 voor de vereniging Bedrijfsleven DBS heeft gegeven, grote indruk heeft gemaakt. Ik raad u d an ook aan dat de huidige CdK Smit, de bijeenkomst opent met een vergelijkbare speech. Met het risi co gelijk weer een structuur-discussie op te roepen, zou ik de suggestie willen doen dat aan het eind van de 'Economie-bijeenkomst' wordt afgesproken om regelmatig in een gezamenlijk vergadering van de raadscommissies EZ van de vijf gemeenteraden, de voortgang van he t ingezette traject te bespreken. Van groot belang is dat het verdere (uiivoerings)traject op organische wijze gestalte krijgt. Dit alles onder het motto: Aan de slag!

8 Bijlage 1 Samenwerkingsafspraken vijf Duin- en Bollengemeenten dd 14 februari 2013 Valenstijnsakkoord openbare Orde & Veiligheid 1. De vijf Duin- en Bollengemeenten ontwerpen samen met politie en maatschappelijke partners een integrale veiligheidstrategie (Integraal Veiligheids Programma). Doel is om in de beleving van de inwoners de Bollenstreek tot de veiligste regio van de Randstad te maken. De ambtelijke ondersteuning wordt gecoördineerd. 2. De vijf Duin- en Bollengemeenten brengen regionale samenhang aan in de preparatie op en bestrijding van rampen en richten daartoe een gezamenlijke rampenstaf in, evenals een centrale vergaderlocatie voor de lokale beleidsteams bij rampen. 3. De vijf Duin- en Bollengemeenten voeren hun beleid en handhaving op de gebieden drank, drugs, horeca en jaarwisseling gezamenlijk uit. 4. De vijf Duin- en Bollengemeenten gaan de Algemene Plaatselijke Verordeningen en de vergunningverlening voor (grotere) evenementen harmoniseren. 5. De vijf Duin- en Bollengemeenten presenteren zich als eenheid in het bestuur van de Veiligheidsregio en in de regionale politie-eenheid. 6. De vijf Duin- en Bollengemeenten verankeren de beleidsplanning van de politie, de brandweer en de GHOR op uniforme wijze in de gemeenteraden. Sociaal Domein 7. De vijf Duin- en Bollengemeenten intensiveren de reeds bestaande samenwerking in de beleidsvorming en de uitvoering van taken in het sociaal domein, met als leidende motieven solidariteit, risicobeheersing en inzetten van zelfredzame vermogen van de bevolking. De samenwerking vindt plaats onder een aanzienlijk somberder gesternte dan een aantal jaren terug. Anders dan voorheen, zal de samenwerking niet meer een opschaling van lokale belangen en lokale problemen naar de regio zijn; de richting wordt omgedraaid: het gemeenschappelijke en regionale niveau zijn leidend, in de uitvoering wordt afgeschaald naar lokaal maatwerk. Organisatiebeginsel wordt 'groot organiseren en klein of dichtbij uitvoeren'.

9 8. De vijf Duin- en Bollengemeenten gedragen zich, In het licht van de kabinetsambities, als één gemeente In de regievoering op de decentralisaties. Zij bundelen daartoe alle externe contacten met betrekking tot beleid en belangenbehartiging in één rechtspersoon. Die rechtspersoon zal tevens bundeling van aanbesteding tot stand brengen (inkoopmacht). Afstemming tussen de vijf is een 'back office' activiteit, die de slagkracht naar derde partijen niet In de weg zal staan. 9. De vijf Duin- en Bollengemeenten overwegen of samenvoeging van het budget voor de drie decentralisaties wenselijk is vanuit een oogpunt van kostenbeheersing, risicospreiding en solidariteit. Eventuele samenvoeging van het budget vindt plaats nadat gezamenlijk beleid en samenwerkingsafspraken zijn opgesteld en er sprake is van een financieel stabiele situatie. 10. De vijf Duin- en Bollengemeenten streven naar versterking van de basis onder het gemeenschappelijke uitvoeringsinstituut ISO, teneinde operationeel opgewassen te zijn tegen nieuwe taken. Zij streven naar samenwerking - beleidsmatig, budgettair, in de uitvoering - met de Gemeente Katwijk en andere gemeenten in de nabije omgeving. De vijf Duin- en Bollengemeenten streven eveneens naar versterking van de basis onder het werkvoorzleningbedrijf Maregroep. 11. In het licht van de ontschotting van de budgetten voor de re-integratie van bijstandscliënten en arbeidsgehandicapten volgens de Participatiewet, beraden de vijf Duin- en Bollengemeenten zich gezamenlijk op de organisatorische gevolgen voor de ISD en de Maregroep. Hierbij geldt een voorkeur voor intensievere samenwerking tussen ISD en Maregroep, omdat op deze wijze bestuurlijke 'drukte' voorkomen kan worden. Voor de nieuwe taken uit de Participatiewet - het naar werkgevers bemiddelen en begeleiden van bijstandscliënten en arbeidsgehandicapten - is een vraaggerichte benadering van de markt noodzakelijk, evenals een goed netwerk bij werkgevers en een verdere professionalisering van de dienstverlening. De vijf Duin- en Bollengemeenten bouwen daartoe het gemeenschappelijk werkgeversservicepunt met Katwijk uit. 12. De vijf Duin- en Bollengemeenten ontwikkeien een regionale aanpak van het vrijwilligers- en mantelzorgbeleid en van het welzijnswerk. Zij maken een gezamenlijk spreldingsplan van hun wijk- en welzijnsvoorzieningen en streven naar een zo groot mogelijke regie over wijkvoorzieningen door wijkbewoners. Ook hier geldt het organisatiebeginsel t'groot organiseren en klein of dichtbij uitvoeren', 13. Om de nieuwe taken op het gebied van de jeugdzorg goed te kunnen verrichten, is het zaak goede relaties te ontwikkelen met de verzorgingstructuur van het onderwijs. Het gaat daarbij om zorgverleners en andere instituten die regionaal of

10 regio-overstijgend werken. De vijf Duin- en Bollengemeenten zijn als afzonderlijke gemeente nauwelijks gesprekspartner voor deze zorgverlenei^. De vijf Duin- en Bollengemeenten organiseren zich daarom als 'enkelvoudige gesprekspartner" van deze instituten, teneinde slagvaardig tot afspraken en informatie-uitwisseling te komen. 14. De vijf Duin- en Bollengemeenten doen gezamenlijk onderzoek naar de gevolgen van de sociaal-demografische ontwikkeling en de vergrijzing voor de vraag naar woon- en zorgvoorzieningen. Zij inventariseren de behoefte aan intramurale zorgvoorzieningen en verstaan zich als regio met ontwikkelaars en verzekeraars als het gaat om investeringen in deze voorzieningen. 15. De vijf Duin- en Bollengemeenten onderkennen dat een stijging van de werkloosheid en een stijging van het aantal mensen met een laag inkomen - mogelijke consequenties van een lang aanhoudende crisis - een zware last betekenen voor gemeente en samenleving. Zij signaleren dat een sterke economie in dat opzicht ook een sociale opdracht is. De vijf Duin- en Bollengemeenten erkennen voorts dat een vitaal bedrijfsleven en een 'civil society' die verantwoordelijkheid wil dragen, broodnodig zijn als dragers van voorzieningen voor kwetsbare mensen en als coproducenten van de transitie naar een participatiesamenleving. Zij werken gezamenlijk aan coalities met deze partijen. Ze werken eveneens gezamenlijk aan een reputatie van een streek met ruimte voor initiatief, ondernemerschap en innovatie in zorg en welzijn. 16. De vijf Duin- en Bollengemeenten maken zich sterk voor versnelde uitbreiding van het glasvezelnetwerk, teneinde zich te positioneren als proeftuin voor internettoepassingen in domotica, patiëntenzorg en zelfsturing. Economische Zaken (incl. Toerisme) 17. De vijf Duin- en Bollengemeenten streven naar een hogere waarde toevoeging in de greenport, een hogere kennisintensiteit en een verder verwetenschappelijking - inclusief het deelnemen aan landelijke kennisnetwerken en inclusief een regionale outillage voor onderzoek - en naar meer en nieuw ondernemerschap. De zes gemeenten in de Duin- en Bollenstreek (de vijf Duin- en Bollengemeenten en Katwijk) hebben al afgesproken om hun beleidsinspanningen voor de Greenport daartoe te bundelen, inclusief een gezamenlijke beleidscapaclteit en een coördinerend portefeuillehouder. Daarmee is gewaarborgd dat de regio met één stem naar 'buiten' toe spreekt en als zakelijk partner kan functioneren voor Greenport Nederland, de ministeries, de kennisinstellingen en alle andere beleidspartijen. Deze afspraak wordt herbevestigd. De ambities van de GOM worden hierbij opnieuw onderstreept; de uitvoering van de GOM zal vanwege de economische crisis worden herijkt. 10

11 18. De v ijf Duin- en Bollengemeenten dragen zorg voor een uniforme behandeling van vergunningaanvragen en alle andere contacten tussen bedrijfsleven en overheid, teneinde de bedrijven In de Greenport optimale duidelijkheid en serviceverlening te verschaffen. 19. De vijf Duin- en Bollengemeenten pakken vanaf nu toerisme en recreatie in de Greenport gezamenlijk en ambitieus op: er komt een regionaal marketingsplan. Het gemeentelijk aandeel in de toeristische promotie en marketing van de greenport wordt uitgebouwd tot 'integrale gebiedspromotle', inclusief promotie van het strand- en het congrestoerlsme. De regio wordt internationaal gepresenteerd, maar ook 'tuin'voor de omringende steden. 20. De v ijf Duin- en Bollengemeenten bundelen hun marketinginspanningen en marketingmiddelen. Ze onderkennen dat er ruimte is en moet blijven voor lokale accenten, maar dat de streek z'n kracht moet zoeken in bundeling en samenwerking. De marketing richten zich ook op de ontwikkeling van een sterk regiomerk, dat ondersteunend Is bij de acquisitie van bedrijven en bij de werving van getalenteerd personeel voor de bedrijven in de streek. 21. De vijf Duin- en Bollengemeenten erkennen het Holland Space Center als een tweede regionaal cluster - naast de Greenport - en spannen zich in voor een gezamenlijke behartiging van de clusterfactoren (goede bereikbaarheid, goed personeel, een goed functionerende woningmarkt, een 'welcoming program' voor het buitenlandse personeel van het Space Center). Zij zetten hun gezamenlijke massa in voor ondersteuning van het cluster in het netwerk van universiteiten, overheden en bedrijfssectoren. 22. Als het gaat om de 'reguliere' economie (kantoren, winkels, bedrijventerreinen) spreken de vijf Duin- en Bollengemeenten af hun gezamenlijke grondgebied te beschouwen als een integraal te ontwikkelen regio. De vijf Duin- en Bollengemeenten ontwikkelen eerst gezamenlijk een regionale ontwerpvisie op de ontwikkeling van winkels e.d. In de regio en in de afzonderlijke gemeenten. Vervolgens onderzoeken zij de wenselijkheid om hun investeringsmiddelen voor alle economie-gerelateerde kwesties (inclusief onderhoudsgelden voor infrastructuur) onder te brengen in een gezamenlijk meerjarenkader en of dat kader zich kan ontwikkelen tot een gezamenlijk investeringsfonds. Dat kan betekenen dat elke gemeente op den duur beschikt over een basispakket aan terreinen en winkels voor de verzorgende bedrijvigheid en dat daar bovenop regionale afspraken komen over specialisatie en diversiteit, (zie ook afspraak 29 EZ) 11

12 23. De vijf Duin- en Bollengemeenten richten een gezamenlijke serviceballe in voor alle bedrijven, zodat verschillen in gevalsbehandeling tussen gemeenten opgespoord kunnen worden en gezamenlijk de best mogelijke praktijk kan worden ontwikkeld. 24. De vijf Duin- en Bollengemeenten streven naar verhoging van de organisatiegraad van hun bedrijfsleven en naar uitbreiding van het park- en citymanagement naar de hele streek. 25. De vijf Duin- en Bollengemeenten voeren gezamenlijk een ambitieus en krachtig regionaal onderwijsbeleid waarin aandacht is voor de aansluiting van het regionale (beroeps-)onderwijs en arbeidsmarkt bij de economische doelstellingen in regio. Daarnaast voeren de vijf Duin- en Bollengemeenten een krachtig lokaal onderwijsbeleid, dat is gericht op het tegengaan van de schooluitval in het voortgezet onderwijs, vmbo en mbo; op het ondersteunen van de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt (stageplekken en leerarbeidsplaatsen) en op goede relaties met werkgevers; en op goede relaties tussen de streek en de educatieve infrastructuur 'van buiten' (Hogescholen, UL, ROC, Wageningen Ruimtelijke Ordening 26. De zes Duin- en Bollengemeenten wachten niet passief af wat er in de markt gebeurt, maar faciliteren de markt en gaan actief op zoek naar investeerders en plannenmakers om samen met hen als co-ontwikkelaar op te treden. Daarbij zullen geen investeringen worden gedaan en worden financiële risico's voorkomen. De zes Duin- en Bollengemeenten zorgen dat ze daar de specialistische deskundigheid en het onderhandelend vermogen (deskundigheid en financieel vermogen en capaciteit) voor in huis hebben. 27. De zes Duin- en Bollengemeenten werken aan versnelling van de uitvoering van de ISG en aan het stoppen van de verrommeling van het buitengebied. Zij spannen zich in om beweging te krijgen in het aantal grondtransacties, met de GOM ais uitvoeringsorganisatie voor een aantal strategische locaties. De z es Duin- en Bollengemeenten houden vooralsnog vast aan het in de ISG afgesproken minimale bollenareaal van 2625 hectare. Herijking van de ISG zal in de komende jaren plaats vinden. M ocht in de komende decennia verandering komen in de gemaakte afspraken, dan blijft de gezamenlijke opgave om het buitengebied aan een hoge landschappelijke kwaliteit te helpen, met ruimte voor de beeldbepalende 'veelzijdige tuinbouw'. Mogelijkheden tot verbreding van de bollensector (kenniskant) worden dan onderzocht. De zes Duin- en Bollengemeenten hanteren bij het vaststellen van hun bestemmingsplan buitengebied een gelijkluidende methodiek (toolbox) en identieke 12

13 uitgangspunten. Juridisch gezien blijft er sprake van 6 bestemmingsplannen buitengebied; in de praktijk draagt dit bij tot snellere herinrichtingprocessen. 28. De zes Duin- en Boltengemeenten hanteren een uniforme gestroomlijnde gevalsbehandeling in het buitengebied, zodat een ondernemer die deel gaat nemen aan de transitie, in elke gemeente met uniforme en gestroomlijnde bouwvoorschriften en procedureverelsten te maken krijgt. 29. De zes Duin- en Bollengemeenten trekken gezamenlijk op bij alle transities van winkelstraten, kantoorgebieden en bedrijventerreinen die verdergaan dan onderhoud en beheer. Zij streven daarbij naar een basisniveau per gemeente (basiswinkeistructuur, terrein voor verzorgende bedrijvigheid) en regiobrede afspraken over specialisatie, diversiteit en excellentie van winkel- en werkmilieus. Dat betekent dat gemeenten onderling coördineren en onderling afstemmen. Voor specifieke sectoren kunnen afspraken worden gemaakt (zie ook afspraak 22 EZ). 30. De zes Duin- en Bollengemeenten zullen zich binnen twee jaar uitspreken over de vraag of er een gezamenlijk grond- en ontwikkelbedrijf moet komen voor transitiegebieden in de gemeenten. Onderzoek zal zich richten op de vraag of en in welke situaties gemeenten in samenwerking meer kunnen bereiken dan Individueel. Belangrijk daarbij is de onderkenning van het gedeeld belang en een gezamenlijke visie op verantwoord investeren. 31. De zes Duin- en Bollengemeenten manifesteren zich als eenheid - gezamenlijke visie, eenduidige woordvoering - In alle ruimtelijke relaties met de omringende regio's, Inclusief Holland Rijnland en inclusief de provincies Noord- en Zuid- Holland en de twee metropolltane gebieden, teneinde zelf de regie te houden over de ruimtelijke toekomst van de streek en niet onder te sneeuwen in de belangen van anderen. Intergemeentelijke verschillen van inzicht worden als 'back office' aangelegenheid zodanig behandeld, dat ze de behartiging van de streeksgewijze belangen niet schaden. De vijf Duin- en Bollengemeenten inventariseren met betrekking tot welke R.O.-onderwerpen en overlegstructuren het wenselijk is met één mond te spreken. 32. De zes Duin- en Bollengemeenten spreken af om alle initiatieven gericht op het revitaliseren van de woningmarkt, in een regionaal plan onder te brengen. Primaire doelgroepen van dat plan zijn starters, ouderen, woon-werkcombinaties. Infrastructuur 33. De vijf Duin- en Bollengemeenten blijven gezamenlijk en met Katwijk optrekken bij de afronding van de plan- en besluitvorming over de RIjnlandRoute en het 13

14 HOV, Zij zetten zich gezamenlijk In om de komst van de twee grote projecten te gebruiken voor versterking van de economische en ruimtelijke structuur van het gebied. 34. De regio werkt samen aan het versterken en verfijnen van het OV-netwerk in de Duin- en Bollenstreek, het versterken en uitbreiden van het fiets- en wandelpadennetwerk en van recreatieve verbindingen. Indien dat kan bijdragen aan de realisatie en aan medefinanciering door andere partijen, wordt het Instellen van een Regionaal Investeringsfonds (RIF) naar voorbeeld van Holland Rijnland overwogen. 35. De vijf Duin- en Bollengemeenten stemmen hun onderhoudstaken van wegen onderling en met andere wegbeheerders en nutsbedrijven af, teneinde de overlast te minimaliseren. 36. De vijf Duin- en Bollengemeenten richten een gezamenlijk aanspreekpunt In dat Initieert, faciliteert en coördineert op het gebied van mobiliteltsmanagement: bedrijven die met bijzondere arrangementen (poolen, shuttles, collectieve abonnementen, transferia, enzovoort) hun verkeersstroom willen beperken. 14

15 Bijlage 2 Geraadpleegde literatuur Aldus Willem. De betekenis van de Greenporteconomie voor Duin- en Bollenstreek, november Berenschot. Bestuurlijke Toekomst Duin- en Bollenstreek, juli Blaauwt>erg, Koersdocument voor de Greenport Bollenstreek, juni Blaauwberg. De vijf Duin- en Bollengemeenten naar 2030; Strategische Samenwerkingsafspraken, februari Blaauwberg. Strategische Samenwerking in de Duin- en Bollenstreek, juni Blaauwberg. Alle ramen open. juli Coalitieakkoorden van resp. de gemeenten Hillegom. Katwijk. Lisse. Noordwijk, Noordwijkerhout en Teylingen. ESD2 (Expertisecentrum Stedelijke Dynamiek en Duurzaamheid, Universiteit Utrecht), Kijk op de regionale economie van Holland Rijnland, juni J. Franssen, Commissaris van de Koningin in Zuid-Holland, Toespraak bij avond over 'Fusie van gemeenten inde Duin- en Bollenstreek of juist niet', november Greenport Ontwikkelingsmaatschappij bv. Jaarverslag PwC, Contourennota samenwerking in de Bollenstreek, februari Vereniging Bedrijfsleven Duin- en Bollenstreek. Koersvast bestuur, concurrerende economie, mei Vereniging Bedrijfsleven Duin- en Bollenstreek, Brief over Bestuurlijk Toekomst, september

16 Bijlage 3 Overzicht geïnterviewden Hiliegom J. Broekhuis Mw. A. Heemskerk-Rekké Burgemeester Raadslid Bloeiend Hiliegom; lid klankbordgroep Lisse Mw. A.W.M. Spruit Drs. A.D. de Roon J.W. Schellevis Burgemeester Wethouder portefeuille regiozaken Gemeentesecretaris Noordwijkerhoüt Drs. G. Goedhart J. vandersman L.C.A. Floor Burgemeester Regiocoördinator Fractievoorzitter PvdA; Voorzitter klankbordgroep Teylingen Mw. A.L.E.C. van der Stoel L.J.P. van der Zon P.M. Scholten J. Augustinus Burgemeester Wethouder, lid Economie Board Raadslid CDA; lid klankbordgroep Regiocoördinator Noordwijk Drs. J.P. Lokker G. van Duin Mw. T.T. Visser-Danser Burgemeester Wethouder portfeuille regtozaken Raadslid Puur Noordwijk; lid klankbordgroep Katwijk Drs. J. Wienen Burgemeester Groep gemeentesecretarissen Drs. J.J.G. Covers R. van Dijk (griffier) J.W. Schellevis Ir. Drs. J.W. de Vos Drs. E. Stolk Ing. G.P. van Lierop Drs. T. Fabel Teylingen Teylingen LIsse Noordwijk Katwijk Hiliegom Noordvwjkerhout Holland Rijnland R. van Netten secretaris Greenport Ontwikkelingsmaatschappij (GOM) Ir. A.H. Zwart directeur Maregroep F. Verhoeven manager PR&O 16

17 ISD Bollenstreek R.J. 't Jong directeur Stichting ActiVlte Mw. A P. Berkhout Mw. A. de van der Schueren voorzitter Raad van Bestuur bestuurssecretahs Rabobank Bollenstreek R. van der Merwe directeur Overig A. van Bochove 17