Van: Verzonden: Aan: Onderwerp:

Transcriptie

1 Van: Erik Korsten Verzonden: vrijdag 21 september :22 Aan: Beers, Erik van; Assema, Renée van Onderwerp: Vleermuizen in Belgenmonument! Dag Erik en Renée, bij deze een kort puntsgewijs verslag van mijn bezoek aan het Belgenmonument: een in meerdere opzichten bijzonder object in Amersfoort. Het was een bijzonder boeiend veldbezoek met eerst duidelijke aanwijzingen voor de aanwezigheid van vleermuizen en later ook de vleermuizen zelf. Aan het einde van de middag heb ik samen met Gerard Keijzer het Belgenmonument bezocht. Dat was een korte rondleiding waarna ik later zelf overdag het monument nog wat uitgebreider heb geïnspecteerd. - opmerkelijk was de vondst van twee dode watervleermuizen op de deurmat voor de deur van de middelste toren (carrillon). Dat is in het rechtse trapportaal. Toen we ze vonden dachten we nog dat ze misschien binnen gevonden waren en buiten waren gegooid / geveegd. - in de holle ruimten in de linkse en rechtse toren en op de begane grond vonden we veel mest van vleermuizen verspreid over de ruimte. Op muren, buizen en vooral de grond lag veel mest. De toegang tot deze holle ruimten is voor vleermuizen in ieder geval mogelijk via open stootvoegen aan de kant van het fontein, en via twee kapotte ventilatieroosters bij de trapportalen. Uit later waargenomen vlieggedrag van vleermuizen in en rond de linkse en rechtse toren vermoed ik dat er nog meer invliegopeningen zijn. De regenwaterafvoer van de beide balkons op het monument lijkt ook een toegang tot de torens te zijn, maar mogelijk is er hoger in de torens ook toegang via kapot voegwerk. - hoewel gedacht werd dat de torens massief steens waren gemetseld hebben beide torens een omvangrijke spouw. UIt vlieggedrag van de vleermuizen in de toren vermoed ik dat vleermuizen ook in de spouwmuur verblijven, of dat een van de toegangen tot de toren via de spouw verloopt. - nauwkeurig zoeken in het monument leverde overdag al twee watervleermuizen in winterslaap-modus op. Één was wegkropen in het gewelf onder het middenstuk, de andere in een stapel stenen in de rechtse toren. - 's avonds was er weinig activiteit van vleermuizen in het park rond de toren, maar vanaf 22:00 u. vlogen er regelmatig Myotis-soorten rond het monument. Dat waren vooral watervleermuizen, maar mogelijk ook andere soorten zoals baardvleermuizen. Deze vleermuizen zwermden vooral in het rechts trapportaal, en daarbij was ook veel sociaal geluid te horen. In het gebouw was de activiteit ook sterk toegenomen. Bij drie korte bezoekjes binnen werden eerst 6 watervleermuizen gezien, toen 4 watervleermuizen en later 8 watervleermuizen, 1 baardvleermuis en 1 grootoorvleermuis. Waarschijnlijk zijn er gedurende de nacht wisselende aantallen dieren aanwezig en vliegen vleermuizen uit de omgeving af en aan. De vondst van de dode vleermuizen heeft waarschijnlijk met dit zwermen te maken. Rond 00:00 heb ik ook gezien dat een huiskat vanuit de wijk rechtstreeks naar de toren liep en daar een beetje rondhing. Bij het rechtste trapportaal werd het meest gezwermd en het is voor een 1

2 kat daar ook niet moeilijk om een vleermuis uit de lucht te slaan. Hopelijk gebeurt het slechts incidenteel. Samenvattend: - het Belgenmonument is in ieder geval een zwermplek en voortplantingsplek voor watervleermuizen en mogelijk ook voor baardvleermuizen, grootoorvleermuizen en franjestaarten. Deze soorten zwermen in het zomer- of najaarsseizoen op of bij plaatsen waar ze ook overwinteren. Iedere soort kent een eigen zwermperiode en ons bezoek viel in de zwermtijd van de watervleermuizen. De vleermuizen bezoeken dan zo'n object om soortgenoten te ontmoeten en te paren (dus anders dan bij gewone dwergvleermuizen waarbij ieder mannetje een eigen paarplaats heeft). - Door de steenmassa (temperatuurbuffer) en de hoge luchtvochtigheid is het voor deze soorten ook heel geschikt als winterslaapplaats en ik verwacht deze soorten ook in de winter aan te kunnen treffen. Mogelijk hoger in de torens ook een enkele gewone dwergvleermuis. Het object is nog niet als winterverblijfplaats bekend en is niet eerder geteld. Vlakbij ligt wel een waterput waarin jaarlijks overwinterende vleermuizen worden geteld. De zwerm-/voortplantingsfunctie kan verband houden met die waterput. Hoeveel vleermuizen er in de toren overwinteren en welke soorten zal in de komende winter onderzocht moeten worden. - de spouwmuren en de hoge torens maken het gebouw ook geschikt voor zomer- of kraamverblijfplaatsen van diverse soorten. Of die ook aanwezig zijn zal volgend jaar onderzocht moeten worden. Met betrekking tot de geplande ingreep, daar ligt wel een uitdaging. De eigenschappen die het nu geschikt maken als zwermplek en waarschijnlijk ook als overwinteringsplek zijn ook de eigenschappen waar je voor het behoudt van het monument iets aan wilt veranderen: de hoge luchtvochtigheid, toegang via door schade ontstane kieren en de duisternis rond het monument. De lampen die op het monument gericht zijn doen het namelijk niet. Ook de bomen rond het terrein maken het voor vleermuizen erg geschikt. De uitdaging ligt erin het monument te behouden inclusief deze eigenschappen, of wanneer dat teveel bezwaren heeft de eigenschappen in de directe omgeving op te vangen. Toegevoegd ook paar foto's van de gevonden vleermuizen. Ik werk volgende week de notitie en het voorlopige advies verder uit. Kan ik dit ook ter info aan Gerard sturen, of gewoon even wachten tot de notitie af is? -- Vriendelijke groet, Erik Korsten Bovenlinks: Belgenmonument (de deuren en trapportalen zitten aan de andere kant). Bovenrechts: 2 dode watervleermuizen op de deurmat. Middenlinks: binnenzijde begane grond midden : typisch een winterverblijf Middenrechts: watervleermuis weggekropen in een voeg in een gewelf. Dit dier bleef de hele avond in rust. 2

3 Onderlinks: twee watervleermuizen aan het plafond, 's avonds. het rechtse dier is duidelijk actief en alert Onder rechts: gewone grootoorvleermuis aan het plafond van de linkse toren (op foto rechts). 3

4 4

5 5

6 Aanwezig op maandag t/m donderdag =========================== Bureau Waardenburg bv Postbus AJ Culemborg Tel: Mob: Fax: website: =========================== DISCLAIMER De informatie verzonden met dit bericht is uitsluitend bestemd voor de geadresseerde. Openbaarmaking, vermenigvuldiging, verspreiding en/of verstrekking aan derden is niet toegestaan. Gebruik van deze informatie door anderen dan de geadresseerde is verboden. U wordt verzocht bij onjuiste adressering de afzender direct te informeren door het bericht te retourneren. denk aan het milieu voordat u dit bericht print 6