De relatie tussen persoonlijkheid en pestgedrag bij adolescenten

Transcriptie

1 De relatie tussen persoonlijkheid en pestgedrag bij adolescenten Michelle Sitskoorn ANR: Onder begeleiding van F.C.L. Donkers Bachelor Thesis Ontwikkelingspsychologie Psychologie en Gezondheid, Universiteit van Tilburg Maart 2014

2 Abstract Het doel van deze studie was om te bepalen of er een verband bestaat tussen persoonlijkheid en pesten. Verwacht wordt dat een lage score op de persoonlijkheidstrek Vriendelijkheid zal zorgen voor meer pestgedrag. Daarnaast wordt verwacht dat jongens meer pesten dan meisjes. Persoonlijkheid is hier getest aan de hand van de Big Five persoonlijkheidstheorie. Daarbij is gebruik gemaakt van de Nederlandstalige versie van de Big Five Inventory. Pestgedrag is getest aan de hand van de Klasgenoten Relatie Vragenlijst. Daarnaast is er gekeken of er een verschil bestaat tussen jongens en meisjes. 194 jongens en meisjes in de leeftijd van 14 tot en met 19 deden mee aan het onderzoek. Dit onderzoek heeft gebruik gemaakt van enkelvoudige lineaire regressies, meervoudige lineaire regressies en een t-test. Van de vijf persoonlijkheidstrekken van de Big Five persoonlijkheidstheorie heeft alleen Vriendelijkheid een significant positief effect op pestgedrag ( p <.10). Dit wil zeggen dat een hoge score op Vriendelijkheid zorgt voor meer pestgedrag. Verder scoren jongens significant hoger op pestgedrag dan meisjes (p<.01). Aan de hand van resultaten uit voorgaande onderzoeken en het huidige onderzoek lijkt het nodig te zijn om een vervolg onderzoek uit te voeren. In dit vervolg onderzoek wordt aangeraden een kwalitatief onderzoek uit te voeren omdat pesten onderhevig is aan subjectiviteit. Pestgedrag kan namelijk door de pester anders geïnterpreteerd worden dan door het slachtoffer. Daarnaast is het belangrijk te kijken naar eventuele mediërende factoren. Een mogelijkheid is dat er factoren bestaan die samen met de variabele Persoonlijkheid invloed hebben op pestgedrag. Omdat Pesten een problematisch en ernstig sociaal probleem is, is het belangrijk een goed beeld te vormen van de omvang, oorzaak en eventuele oplossingen. 2

3 De relatie tussen persoonlijkheid en pestgedrag Gepest worden, wordt gedefinieerd als het blootgesteld worden aan negatieve acties van een ander of anderen. Negatieve acties die voor kunnen komen, zijn: fysiek geweld, schelden, gezichten trekken, obscene gebaren en uitsluiting van een groep. Negatieve acties van een pester kunnen worden samengevat als het proberen om fysieke en emotionele pijn toe te brengen aan een ander. Deze acties vinden herhaald plaats over een langer tijdsbestek. Naast negatieve acties is er tussen de pester en gepeste sprake van een asymmetrische kracht- relatie. De persoon die wordt blootgesteld aan de negatieve acties ervaart moeilijkheden met het verdedigen van zichzelf, zowel op fysiek als op emotioneel gebied. (Olweus, 1995). Pestgedrag wordt door Solbere, Olweus en Endresen (2007) beschreven als een subcategorie van agressief gedrag. Twemlow en Sacco (2013) stellen dat pesten overal ter wereld voorkomt en universele aspecten bevat. Een onderzoek naar pesten in achtentwintig landen laat zien dat pesten in alle onderzochte landen voorkomt. De laagste scores werden gevonden in Zweden. 5,1% van de meisjes en 6,3% van de jongens gaf aan gepest te worden. De hoogste scores werden gevonden in Litouwen. 38,2% van de meisjes en 41,4% van de jongens gaf aan gepest te worden. In Nederland ligt dit percentage op 26,6% (Analitis et al., 2009). Uit de resultaten blijkt dat het pesten afneemt naarmate de leeftijd toeneemt (Due et al., 2005). Het blijkt echter dat pesten ook nog op latere leeftijd voorkomt. Een voorbeeld hiervan is pestgedrag op de werkvloer (Samnani & Singh, 2012). Pesten komt dus op grote schaal voor en is een groot maatschappelijk probleem. Ook in Nederland komt pesten in hoge mate voor en heeft de invloed van pesten ingrijpende gevolgen voor de fysieke en mentale gezondheid van een persoon (Analitis et al., 2009; Due et al.,, 2005). Gedurende de laatste decennia is er veel onderzoek gedaan naar de gevolgen van pesten (Stassen 3

4 -Berger, 2006). Als we kijken naar recent Nederlands nieuws wordt duidelijk wat pesten daadwerkelijk voor invloed kan hebben op een persoon. Een treffend voorbeeld is het verhaal van Tim Ribberink. Tim werd zijn hele leven bespot, getreiterd en gepest, met het gevolg dat hij zichzelf op twintigjarige leeftijd van het leven beroofde (NOS, 2012). Onderzoek wijst uit dat mensen die gepest worden vaker suïcidale gedachten ervaren (Espelage & Holt, 2013; Borowsky, Taliaferro & McMorris, 2013). Onderzoek van Kim en Leventhal (2008) laat zien dat niet alleen de slachtoffers van pesten, maar ook de pesters zelf vaker suïcidale gedachten ervaren dan mensen die niet gepest worden of pesten. Pestgedrag heeft dus voor zowel de pester als het slachtoffer negatieve gevolgen. Naast zelfdoding brengt pesten meerdere emotionele en psychologische problemen met zich mee. Het onderzoek van Bond, Carlin, Thomas, Rubin en Patton, (2001) laat zien dat kinderen die gepest worden gevoeliger zijn voor het ontwikkelenen van emotionele problemen. Vooral meisjes die gepest zijn, vertonen vaker depressieve stoornissen en angststoornissen die tot later in het leven doorwerken. Kumpulainen, Räsänen en Henttonen (1999) laten in hun onderzoek zien dat kinderen die gepest worden significant meer psychiatrische symptomen, zoals angst en depressie, vertonen dan kinderen die niet in aanraking komen met pesten. Nansel et al., (2001) vinden dezelfde uitkomsten in hun onderzoek. Blazer (2005) stelt dat pesten als gevolg heeft dat kinderen zich eenzaam voelen, hun concentratie verliezen en dat zij niet meer naar school willen of durven. Dit heeft tot gevolg dat hun academische prestaties achteruit gaan. De emotionele problemen die iemand overhoudt aan het pesten, blijven nog lang aanwezig in het leven van het slachtoffer (Nansel et al., 2001). Ook naar de link tussen pesten en persoonlijkheid is onderzoek gedaan. Deze onderzoeken geven wisselende uitkomsten betreffende de relatie tussen pesten en persoonlijkheid. De Big Five persoonlijkheidstheorie gaat uit van vijf dimensies van persoonlijkheid: Extraversie, Vriendelijkheid, Ordelijkheid, Neuroticisme en Openheid. Deze 4

5 verschillende trekken bevatten sub-facetten die binnen de persoonlijkheidsdimensies passen. De dimensie Extraversie bevat trekken zoals enthousiasme, sociale vaardigheden, spraakzaamheid, assertiviteit en een hogere mate van emotionele expressie. De dimensie Vriendelijkheid bevat trekken zoals: vertrouwen, empathie, altruïsme, vriendelijkheid en pro sociaal gedrag. De dimensie Ordelijkheid bevat trekken zoals: impuls controle, doelgerichtheid en oog voor detail. De dimensie Neuroticisme bevat trekken zoals: emotionele instabiliteit, angst, humeurigheid, prikkelbaarheid en droevigheid. De dimensie Openheid bevat trekken zoals: voorstellingsvermogen, inzicht en interesse. Een persoon zal hoog, laag of gemiddeld scoren op de vijf dimensies van de Big Five persoonlijkheidstheorie. Aan de hand van deze scores kan de persoonlijkheid worden beschreven. (Digman, 1990). De Big Five persoonlijkheidstheorie is in eerder onderzoek gebruikt om de link te leggen tussen persoonlijkheid en pestgedrag. De Big Five theorie is echter niet vaak gebruikt, en er worden uiteenlopende resultaten gevonden. Vooral onderzoek naar persoonlijkheid en pesten bij adolescenten is nog niet vaak uitgevoerd. Dit is echter wel belangrijk omdat pestgedrag bij adolescenten op grote schaal voorkomt en het ernstige gevolgen heeft. Daarnaast is het belangrijk om te weten hoe pesten ontstaat en welke factoren hier aan bijdragen. Onderzoek van Menesini, Camodeca, en Nocentini, (2010), wijst uit dat kinderen die pesten, hoog scoren op Neuroticisme en laag op Vriendelijkheid. In een ander onderzoek is naast een lage score op Vriendelijkheid is er een hoge score te zien op ordelijkheid (Bollmer, Harris & Milich, 2006). Connolly en O Moore (2003) daarentegen laten in hun onderzoek zien dat kinderen die pesten, in vergelijking met niet-pesters, hoog scoren op Neuroticisme en Extraversie. Jongens en meisjes laten verschillende scores zien op persoonlijkheid. Meisjes laten hoge scores zien op mildheid, ordelijkheid en openheid. Mannen scoren in tegenstelling tot vrouwen, laag op Neuroticisme en laag op Vriendelijkheid. (Vecchione, Alessandri, Barbaranelli & 5

6 Caprara, 2012). Het onderzoek van Lehmann, Denissen, Allemand en Penke (2013) laat een andere uitkomst zien. Meisjes scoren hoger op Neuroticisme, Extraversie en Vriendelijkheid. Terwijl jongens hoger scoren op openheid. Als de uitkomsten tussen geslacht en pesten met persoonlijkheid worden vergeleken, hebben meisjes, volgens de Big Five persoonlijkheidstheorie, trekken die tot pestgedrag zouden leiden, namelijk: een hoge score op Ordelijkheid, Neuroticisme en extraversie. Dit bleek uit voorgaande onderzoeken. Maar ook jongens hebben trekken die worden geassocieerd met pestgedrag, namelijk, een lage score op Vriendelijkheid. Uit eerder onderzoek blijkt dat jongens vaker pesten dan meisjes. Dit verschil is echter maar klein. Daarnaast zijn jongens vaker het slachtoffer van pestgedrag. (Analitis et al., 2009; Nansel et al., 2001; Olweus, 1995). Gezien de ernstige gevolgen van pesten en gepest worden, is het belangrijk dat er een duidelijk beeld wordt geschetst van de mogelijke verklaarbare factoren voor pestgedrag. Dit onderzoek zal zich daarom richten op de rol van persoonlijkheid bij pestgedrag. De onderzoeksvraag van dit onderzoek luidt: Welke trekken van de Big Five persoonlijkheidstheorie spelen een rol in het vertonen pestgedrag. Daarnaast zal geslacht mee worden genomen in de analyse omdat er een verschil is aangetoond tussen de persoonlijkheden van jongens en meisjes. In dit onderzoek wil ik de resultaten van de variabelen pesten, persoonlijkheid en geslacht onderzoeken om zo een duidelijke relatie vast te stellen tussen deze variabelen. Ik wil aantonen welke trekken van de Big Five persoonlijkheidstheorie een voorspeller zijn voor pestgedrag en of dit verschillend is voor jongens en meisjes. Het effect van geslacht is belangrijk omdat zowel jongens als meisjes, verschillen laten zien in persoonlijkheid, maar wel beiden pestgedrag vertonen. Dit doet denken dat de relatie tussen persoonlijkheid en pesten anders is voor jongens dan voor meisjes. Dit onderzoek is relevant omdat pesten en de gevolgen ervan een grote impact hebben op het leven van de gepeste persoon. Aan de hand van 6

7 dit onderzoek zal er meer informatie beschikbaar komen. Deze informatie zal ons meer vertellen over het ontstaan van pestgedrag en de risicogroepen. Aan de hand van deze informatie kunnen passende interventies opgezet kunnen worden. Deze interventies zullen zich richten op de gedragingen van pesters die aan de hand van deze informatie geselecteerd kunnen worden. Ik verwacht dat persoonlijkheid invloed heeft op pestgedrag. Uitgaande van de Big Five persoonlijkheidstheorie verwacht ik dat de score op Vriendelijkheid een belangrijke invloed heeft op pestgedrag. Ik verwacht een verband te vinden tussen een lage score op Vriendelijkheid en pestgedrag. Deze verwachting komt voort uit het feit dat uit eerder onderzoek blijkt dat een lage score op Vriendelijkheid zorgt voor meer pestgedrag. Daarnaast laat eerder onderzoek zien dat jongens meer pesten dan meisjes en dat jongens lager scoren op Vriendelijkheid. Ik verwacht in dit onderzoek dan ook dat jongens meer pesten dan meisjes. Methode Deelnemers Op 3 scholen werden deelnemers geselecteerd om mee te doen aan dit onderzoek. De steekproef bestond uit 194 personen. Oorspronkelijk bestond de steekproef uit 202 personen, maar door onvolledige en/of onbetrouwbare data zijn 8 personen uit de data set verwijderd. De gegevens van 61 jongens en 133 meisjes werden meegenomen in het onderzoek. De leeftijden van deze kinderen lagen tussen de 14 en 19 jaar (M = 16,64, SD = 0.816). De deelnemers werden gerekruteerd uit 3 scholen waarbij 135 deelnemers in het Algemeen Secundair Onderwijs zaten, 33 in het Buitengewoon Secundair Onderwijs en 19 in het Technisch Secundair Onderwijs. 99,5 % van de deelnemers droeg een Belgische nationaliteit en 0,5 % van de deelnemers droeg een Chinese nationaliteit. 7

8 Procedure Via mail en/of persoonlijk contact werd contact gelegd met de scholen. Een standaard opgestelde brief betreffende het doel van de studie en hoe dit onderzocht ging worden, werd opgestuurd naar de deelnemende scholen. Na toestemming van de scholen werden de vragenlijsten ingevuld door de leerlingen tijdens de lesuren. Naast de vragenlijst werd gevraagd ook een passive consent formulier in te vullen. Hierin stond vermeld dat de uitkomst van het onderzoek anoniem en vertrouwelijk behandeld zou worden. Alleen de klas en naam moesten worden ingevuld als de leerling niet mee wilde werken aan het onderzoek. Meetinstumenten Voor het huidige onderzoek zijn enkele vragenlijsten geselecteerd om de relatie tussen pesten en persoonlijkheid aan te tonen. Pesten. Met de Klasgenoten Relatie Vragenlijst (KRV) is gemeten hoe hoog of laag de betrokkenheid bij pestgedrag is bij de proefpersonen (Liebrand, van IJzendoorn, & van Lieshout, 1991). De KRV is onderverdeeld in 5 dimensies die samen 37 items bevatten. Het begin van de vragenlijst bevat een aantal vragen over de relatie die een proefpersoon heeft met zijn of haar klasgenoten. Een voorbeeld van een vraag is: Voel je je eenzaam op school? Hierna volgde een definitie van pesten. Vervolgens worden vragen gesteld die ieder onder één van de dimensies vallen De 5 dimensies zijn: direct gepest worden, indirect gepest worden, pesten, negatieve attitude en leerkracht pesten. Voor het huidige onderzoek zijn 3 items geselecteerd uit de dimensie pesten. De Cronbach salpha voor bedroeg Big Five. Om de persoonlijkheid van de proefpersonen te meten, werd gebruik gemaakt van de Nederlandstalige versie (Denissen, Geenen, van Aken, Gosling & Potter, 2008) van de Big Five Inventory (John & Srivastava, 1999).De proefpersonen moesten aangeven in hoeverre 8

9 ze instemden met 44 stellingen. Deze stellingen bevatte opvattingen betreffende zichzelf in verschillende situaties. Om dit te meten werd gebruik gemaakt van een 5-punten Likert schaal. 1 stond hierbij voor helemaal oneens en 5 stond voor helemaal eens. De dimensie Extraversie bevatte acht items zoals bijvoorbeeld: ik zie mezelf als iemand die spraakzaam is. De dimensie Vriendelijkheid werd gemeten met negen items zoals bijvoorbeeld: ik zie mezelf als iemand die vergevingsgezind is. Ordelijkheid werd gemeten door negen items zoals bijvoorbeeld: ik zie mezelf als iemand die grondig te werk gaat. Neuroticisme werd gemeten met acht items zoals bijvoorbeeld: ik zie mezelf als iemand die gemakkelijk zenuwachtig wordt. De dimensie Openheid werd gemeten aan de hand van 10 items zoals bijvoorbeeld: ik zie mezelf als iemand die een levendige fantasie heeft. De Cronbach s alpha voor de schalen Extraversie, Vriendelijkheid, Gewetensvolheid, Neuroticisme en Openheid bedroeg respectievelijk 0.83; 0.73; 0.82; 0.71 en Statistische analyse Voor dit onderzoek is gebruikt gemaakt van zes enkelvoudige lineaire regressies, twee meervoudige regressies en een independent sample t-test om de data te analyseren. 9

10 Resultaten Inleidende analyse Om persoonlijkheid te meten bij adolescenten zijn 5 nieuwe variabelen gemaakt. De 44 oorspronkelijke items van de Big Five Persoonlijkheidsinventaris zijn onderverdeeld in 5 variabelen. Deze variabelen zijn Extraversie, Neuroticisme, Ordelijkheid, Vriendelijkheid en Openheid. Samengevoegd meten deze variabelen de persoonlijkheid van de adolescent. De mate van pestgedrag is gemeten aan de hand van de Klasgenoten Relatie Vragenlijst. Uit deze vragenlijst zijn drie items geselecteerd die pestgedrag meten. Deze items zijn samengevoegd waar een gemiddelde score van is gevormd tot de variabele Pestgedrag. Van de oorspronkelijke 202 proefpersonen zijn er 8 verwijderd. De overgebleven groep van proefpersonen bestaat uit 194 proefpersonen waarvan 61 jongens en 133 meisjes. Persoonlijkheid en pestgedrag In het onderzoek is gebruik gemaakt van verschillende regressie analyses. Allereerst is er een enkelvoudige regressie analyse uitgevoerd van geslacht op pestgedrag. Deze analyse liet zien dat jongens significant meer pesten dan meisjes (t(-3,23) = -.41, p<.01).6% van de variantie in pestgedrag wordt verklaard door geslacht (R 2 = 0,05).Vijf enkelvoudige analyses zijn uitgevoerd van de vijf variabelen van persoonlijkheid apart: Extraversie, Neuroticisme, Ordelijkheid, Vriendelijkheid en Openheid op pestgedrag. Uit deze resultaten blijkt dat Extraversie geen significant effect heeft op pestgedrag (t(-0.13) = -.02, p =.901). Neuroticisme heeft geen significant effect op pestgedrag (t(0.65) =.11, p =.518). Ordelijkheid heeft geen significant effect op pestgedrag (t(1.36) =.24, p=.174). Vriendelijkheid heeft een significant positief effect op pestgedrag (t(1.91) =.36, p<.10). 2% van de variantie in pestgedrag wordt verklaard door de 10

11 onafhankelijke variabele Vriendelijkheid (R 2 = 0,02). Openheid heeft geen significant effect op pestgedrag (t(-0.10) = -.01, p=.921). Naast de enkelvoudige regressies zijn er twee meervoudige regressieanalyses uitgevoerd. De eerste meervoudige regressieanalyse laat het verband zien tussen alle persoonlijkheidsvariabelen samen en pestgedrag. Wederom werd er geen significant effect gevonden van de variabelen Extraversie (t(-0.76) = -.15, p >.05) en Openheid (t(-0.69) = -.10, p>.05). ook voor Neuroticisme (t(0.01) =.00, p>.05), Ordelijkheid (t(0.90) =.19, p >.05) werden geen significante effecten gevonden. Het effect van Vriendelijkheid is in de meervoudige regressie niet meer significant (t(1.64) =.36, p=.104). De tweede meervoudige regressie meet hetzelfde effect van persoonlijkheid op pestgedrag met geslacht toegevoegd als onafhankelijke variabele. Er worden geen significante effecten gevonden op Extraversie (t(-0.18) = -.03, p>.05) en Openheid (t(-0.12) = -.82, p>.05), Neuroticisme (t(-0.50) = -.09, p>.05) en Ordelijkheid (t(0.83) =.17, p>.05). Er wordt een significant positief effect gevonden van Vriendelijkheid op pestgedrag (t(1.77) =.38, p<.10). De waarden gevonden in de bovenstaande analyses zijn terug te vinden in Tabel 1. Een independent sample t-test laat zien dat jongen significant lager scoren op Extraversie (t(192) =-1,985), p< 0.05) met een significantieniveau van 5%. Daarnaast scoren jongen significant lager op Neuroticisme (t(192) = 2,046), p < 0.05) bij een significantieniveau van 5%. 11

12 Discussie De huidige studie laat zien dat van de vijf Big-Five persoonlijkheidstrekken alleen Vriendelijkheid een positief significant effect heeft op pestgedrag. Dit houdt in dat hoe hoger men scoort op de persoonlijkheidstrek Vriendelijkheid, hoe meer pestgedrag een persoon vertoont. Naast het effect van Vriendelijkheid, is er en een significant effect gevonden van geslacht op pestgedrag. De uitkomsten laten zien dat jongens significant meer pesten dan meisjes. Daarnaast laten de resultaten zien dat jongens significant lager scoren op Extraversie en significant hoger op Neuroticisme. In het huidige onderzoek wordt gevonden dat een hoge score op Vriendelijkheid een positieve relatie heeft met Pestgedrag. Dit wil zeggen dat een hoge score op Vriendelijkheid leidt tot een hogere score op pestgedrag. Zoals eerder besproken geven verschillende onderzoeken naar de relatie tussen de Big-Five persoonlijkheidstrekken en pestgedrag uiteenlopende uitkomsten. Sommige onderzoeken stellen dat een hoge score op Neuroticisme en een lage score op Vriendelijkheid leidt tot meer pestgedrag. Andere onderzoeken stellen dat een hoge score op Ordelijkheid en Extraversie zorgen voor pestgedrag. Eerder onderzoek liet zien dat een lage score op Vriendelijkheid leidt tot meer pestgedrag (Menesini, Camodeca, & Nocentini, 2010; Bollmer et al., 2006).Het verwachte effect dat een lage score op de persoonlijkheidstrek Vriendelijkheid leidt tot meer pestgedrag wordt in het huidige onderzoek niet gevonden. Het tegenovergestelde blijkt uit de uitkomsten. Wel scoren, zoals verwacht, jongens hoger op pestgedrag dan meisjes. Dit komt overeen met de uitkomsten van meerdere voorgaande onderzoeken (Analitis et al., 2009; Nansel et al., 2001; Olweus, 1995). Gezien de uiteenlopende resultaten uit voorgaande onderzoeken en de uitkomsten van het huidige onderzoek, lijkt het zo te zijn dat persoonlijkheid maar een kleine invloed heeft op 12

13 pestgedrag. Een mogelijke verklaring zou kunnen zijn dat er mediërende factoren bestaan die onder invloed van persoonlijkheid invloed uitoefenen op pestgedrag. Weingold (2012) laat in haar onderzoek bijvoorbeeld zien dat de houding van ouders van invloed is op antisociaal gedrag en pesten. Opvoedingsstijlen die emotionele afwijzing bevatten laten een positieve relatie zien met pestgedrag. Dit wil zeggen dat een opvoedingsstijl die emotionele afwijzing bevat pesten bevordert. Het is echter niet zo dat elk kind dat blootgesteld wordt aan een emotionele afwijzende opvoedingsstijl ook daadwerkelijk pestgedrag laat zien. Voor een vervolgonderzoek is het interessant om de relatie te bekijken tussen de persoonlijkheid van een kind en opvoedingsstijl van de ouders in relatie tot pestgedrag. Zo zou de vraag gesteld kunnen worden of de combinatie van een bepaalde persoonlijkheidstrek en een bepaalde opvoedingsstijl van de ouders pestgedrag van het kind veroorzaakt. Het positieve effect van Vriendelijkheid is een onverwacht effect. Onder de persoonlijkheidstrek Vriendelijkheid verstaan wij trekken zoals: vertrouwen, empathie, altruïsme, vriendelijkheid en pro sociaal gedrag. Deze trekken lijken op het eerste gezicht pestgedrag juist tegen te gaan. Een mogelijke verklaring van deze bevinding in de huidige studie kan zijn dat kinderen in de geteste leeftijdscategorie hun pestgedrag niet als kwetsend of schadelijk ervaren en zichzelf wel zien als een vriendelijk persoon. Behalve dat het interessant is om te kijken naar andere factoren die invloed kunnen hebben op pestgedrag is het ook van belang om te kijken naar de manier waarop pesten wordt gemeten. In het huidige onderzoek is pestgedrag kwantitatief gemeten. De gebruikte vragenlijst stelt vragen als: Hoe vaak pest jij per week?. Hoewel er een korte beschrijving wordt gegeven van pestgedrag is dit wellicht niet toereikend om de adolescenten de juiste interpretatie te geven van pestgedrag. Vaillancourt al., (2008) stellen in hun onderzoek dat de definitie van pestgedrag van kinderen afwijkt van de definitie die 13

14 wordt gebruikt door onderzoekers. Naast dat Pestgedrag een kwalitatieve eigenschap is, wordt pestgedrag subjectief geïnterpreteerd door een persoon. Een pester kan wellicht denken dat zijn acties geen invloed hebben op een slachtoffer of worden gezien als een grapje terwijl de slachtoffers hier wel dergelijk negatieve emotionele en fysieke gevolgen van ondervinden. Door te kijken naar de subjectieve ervaringen van pesters en slachtoffers van pesten kan hier een duidelijker beeld van worden geschetst. Een ander sociaal fenomeen dat invloed kan hebben op pestgedrag is groepsdruk. Uit onderzoek van Hamarus en Kaikkonen (2008) blijkt dat een hoop kinderen zich aansluiten bij een pestende groep en passief mee pesten uit angst om zelf gepest te worden. Deze kinderen pesten zelf dus niet actief mee maar dragen wel bij aan de kwetsende invloed van pesten en zullen zichzelf wellicht niet zien als pester. Er wordt als het ware een omgeving gecreëerd waar, als je niet meedoet, je een slachtoffer wordt van pesten. Zoals elk wetenschappelijk onderzoek bevat ook het huidige onderzoek tekortkomingen. Een beperking van dit onderzoek is dat de vragenlijst betreffende pesten onderhevig is aan sociale wenselijkheid. Pestgedrag heeft in onze maatschappij een negatieve naam en wordt over het algemeen afgekeurd. Ondanks dat de vragenlijsten anoniem zijn, is de proefpersoon wel op de hoogte van het feit dat de antwoorden worden gebruikt in het onderzoek. Daarom is er de kans dat een proefpersoon sociaal wenselijke antwoorden invult. Deze komen dan niet meer overeen met de werkelijkheid. Daarnaast is tijdens de dataverzameling gebruikt gemaakt van een testbatterij die meerdere vragenlijsten bevatte, verspreid over tweeëntwintig pagina s. Het kan zo zijn dat de proefpersonen door verveling of vermoeidheid de vragenlijst zijn gaan afraffelen waardoor de antwoorden niet overeenkomen met de werkelijkheid. Verder is de samenstelling van de steekproef opmerkelijk. De steekproef bestaat uit 194 proefpersonen. Van de 194 proefpersonen waren er 62 jongens en 132 meisjes. Als we kijken 14

15 naar geslacht is de sample niet evenredig verdeeld. Omdat er veel meer meisjes zijn getest zullen de uitkomsten van de jongens minder betrouwbaar zijn. De leeftijdscategorie die gekozen is voor de sample is interessant. De leeftijd van de adolescenten ligt tussen de 14 en 19 jaar. In voorgaande onderzoeken is gebruik gemaakt van dezelfde leeftijdscategorie en hieruit bleek dat pestgedrag in grote mate voorkomt. (Twemlow & Sacco, 2013; Due et al., 2005; Nansel et al., 2001). Om in de toekomst pestgedrag beter te begrijpen, voorspellen en tegengaan is het belangrijk dat onderzoek naar dit sociale fenomeen wordt doorgezet. We weten uit voorgaand onderzoek dat pesten vaak en overal voorkomt. Een oplossing voor het probleem is echter nog niet gevonden. Ondanks dat het belangrijk is om te weten hoe vaak pestgedrag voorkomt, is het evenzeer belangrijk dat er gekeken wordt naar de subjectieve kant van pesten. Wat ziet een pester als kwetsend en wat ziet een slachtoffer als kwetsend, zijn vragen die belangrijk zijn om te beantwoorden. Een kwalitatief onderzoek zou een goede optie zijn om een beter beeld te krijgen van pestgedrag. Zodra er een beter beeld is van de subjectiviteit van pesten zal er een meer persoonlijke aanpak van pesten gecreëerd kunnen worden die pesten kleinschalig aan kan pakken. Hierbij kan gedacht worden aan kleinschalige interventies op scholen waarbij individueel met de kinderen wordt gesproken. Daarnaast is het interessant om te kijken naar de werkwijze van pesters en welke maatregelen ouder, scholen en kinderen zelf kunnen nemen om zich te wapenen tegen pestgedrag. Pesten is een universeel sociaal fenomeen dat jaarlijks veel slachtoffers maakt. Persoonlijkheid lijkt in de onderzochte groep van adolescenten een effect te hebben op pestgedrag en dus is het belangrijk om hier vervolg onderzoek naar te doen. Om een oplossing te vinden voor dit grote maatschappelijke probleem is ook meer kwalitatief onderzoek nodig. 15

16 Jaarlijks zijn er te veel kinderen slachtoffer van pester en zullen de gevolgen hiervan voor de rest van hun leven meedragen. 16

17 Referenties Analitis, F., Velderman, M. K., Ravens-Sieberer, U., Detmar, S., Erhart, M., Herdman, M., European Kidscreen Group. (2009). Being bullied: associated factors in children and adolescents 8 to 18 years old in 11 European countries.pediatrics, 123, doi: /peds Blazer, C. (2005).Literature Review on Bullying. Geraadpleegd op: Bollmer, J. M., Harris, M. J., & Milich, R. (2006).Reactions to bullying and peer victimization: Narratives, physiological arousal, and personality. Journal of Research in Personality, 40, doi: /j.jrp Bond, L., Carlin, J. B., Thomas, L., Rubin, K., & Patton, G. (2001). Does bullying cause emotional problems? A prospective study of young teenagers. BMJ, 323, Borowsky, I. W., Taliaferro, L. A., & McMorris, B. J. (2013). Suicidal thinking and behavior among youth involved in verbal and social bullying: Risk and protective factors. Journal of Adolescent Health, 53, S4-S12.doi: /j.jadohealth Connolly, I., & O'Moore, M. (2003).Personality and family relations of children who bully. Personality and Individual Differences, 35, S (02) Doi /S (02)

18 Denissen, J.J.A., Geenen, R., & van Aken, M. A. G., Gosling, S. D., & Potter, J. (2008). Development and validation of a Dutch translation of the Big Five Inventory (BFI).Journal of Personality Assessment, 90, Digman, J. M. (1990). Personality structure: Emergence of the five-factor model. Annual Review of Psychology, 41, doi: /annurev.ps Due, P., Holstein, B. E., Lynch, J., Diderichsen, F., Gabhain, S. N., Scheidt, P., & Currie, C. (2005). Bullying and symptoms among school-aged children: International comparative cross sectional study in 28 countries.european Journal of Public Health, 15, doi: /eurpub/cki105 Espelage, D. L., & Holt, M. K. (2013). Suicidal ideation and school bullying experiences after controlling for depression and delinquency. J Adolesc Health, 53, S doi: /j.jadohealth Hamarus, P., & Kaikkonen, P. (2008).School bullying as a creator of pupil peer ` pressure. Educational Research, 50(4), doi: / John, O. P., & Srivastava, S. (1999). The Big-Five trait taxonomy: History, measurement, and theoretical perspectives. Handbook of personality: Theory and research 49, New York: Guilford Press. Lehmann, R., Denissen, J. J. A., Allemand, M., & Penke, L. (2013). Age and gender differences in motivational manifestations of the Big Five from age 16 to 60. Developmental psychology, 49, doi: /a

19 Liebrand, J., IJzendoorn, H. van & Lieshout, C.F.M. (1991). Klasgenoten Relatie Vragenlijst. Vakgroep Ontwikkelingspsychologie, Katholieke Universiteit, Nijmegen. NOS (2012). Tim Ribberink pleegt zelfmoord na pesten. Retrieved March, 2014, from Kim, Y. S., & Leventhal, B. (2008).Bullying and suicide.a review. Int J Adolesc Med Health, 20, Kumpulainen, K., Räsänen, E., & Henttonen, I. (1999). Children involved in bullying: Psychological disturbance and the persistence of the involvement. Child Abuse & Neglect, 23, doi: /S (99) Menesini, E., Camodeca, M., & Nocentini, A. (2010).Bullying among siblings: the role of personality and relational variables. Br J Dev Psychol, 28, Nansel, T. R., Overpeck, M., Pilla, R. S., Ruan, W. J., Simons-Morton, B., & Scheidt, P. (2001). Bullying behaviors among US youth: prevalence and association with psychosocial adjustment. JAMA, 285, Olweus, D. (1995). Bullying or peer abuse at school: Facts and intervention. Current Directions in Psychological Science, 4, doi / Ep Samnani, A.K., & Singh, P. (2012). 20 years of workplace bullying research: A review of the antecedents and consequences of bullying in the workplace. Aggression and Violent Behavior, 17, doi: /j.avb Solbere, M. E., Olweus, D., & Endresen, I. M. (2007). Bullies and victims at school: Are they the same pupils? British Journal of Educational Psychology, 77, doi: / x

20 Stassen-Berger, K. (2007). Update on bullying at school: Science forgotten? Developmental Review, 27, doi: /j.dr Twemlow, S. W., & Sacco, F. C. (2013). Bullying is everywhere: Ten universal truths about bullying as a social process in schools & communities. Psychoanalytic Inquiry, 33, doi: / Vaillancourt, T., McDougall, P., Hymel, S., Krygsman, A., Miller, J., Stiver, K., & Davis, C. (2008). Bullying: Are researchers and children/youth talking about the same thing? International Journal Of Behavioral Development, 32, Vecchione, M., Alessandri, G., Barbaranelli, C., & Caprara, G. (2012). Gender differences in the Big Five personality development: A longitudinal investigation from late adolescence to emerging adulthood. Personality and Individual Differences, 53, doi: /j.paid Weingold, R. (2012). Family dynamics: A systematic investigation of parenting styles, parent and peer attachment, locus of control, and social behaviors. Dissertation Abstracts International, 72, 20

21 Tabel 1 Het effect van de Big Five persoonlijkheidstrekken op pestgedrag De tabel laat resultaten zien van de lineaire regressie analyses van verschillende persoonlijkheidsvariabelen op de afhankelijk variabele: pestgedrag. Significantie wordt aangeduid met ***, ** en *, die representeren significantie op 1%, 5% en 10% respectievelijk. Tussen haakjes is de t- statistic aangegeven behorende bij de desbetreffende Beta. (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) Extraversie (-0.13) (-0.76) (-0.18) Neuroticisme (0.65) (0.01) (-0.50) Orderlijkheid (1.36) (0.90) (0.83) Vriendelijheid 0.36* * (2.91) (1.64) (1.77) Openheid (-0.11) (-0.69) (-0.82) Geslacht -0.41*** -0.42*** (-3.23) (-3.20) Constant 3.08*** 2.87*** 2.47*** 2.00*** 1.63*** 2.84*** 1.82** 2.07*** (29.43) (4.90) (4.80) (3.35) (2.66) (6.40) (2.23) (2.60) R-Squared No. Of Observations 21