J u n i o r Electriciteitset

Transcriptie

1 J u n i o r Electriciteitset Groep 7/8 1. Inleiding 2. Inhoud electriciteitset 3. Aanwijzingen 4. Leerlingkaarten (antwoorden) N. B. De OPITEC bouwpakketten zijn gericht op het onderwijs. 1

2 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en /of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, geluidsband, elektronisch of op welke ander wijze ook en evenmin in een retrieval systeem worden opgeslagen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever/auteur. Echter, alles wat door de kinderen gebruikt kan worden mag in de eigen school vrij gekopieerd worden. 2

3 1. Inleiding Een uitdagende electriciteitset waarmee leerlingen stroomkringen kunnen bouwen. Dat is in het kort weergegeven, waarvoor dit materiaal bedoeld is. Door te experimenteren met de Junior Electriciteitset aan de hand van de leerlingkaarten leggen de leerlingen de weg af van het maken van eenvoudige stroomkringen tot samengestelde stroomkringen. Bij dit materiaal gaan we ervan uit, dat de leerlingen enige kennis hebben van het onderwerp electriciteit. Dat ze weten wat bijvoorbeeld een stroomkring is. Als voorbereiding op dit materiaal is de leskist Batterijen en Lampjes (tevens bij Janssen Techniek verkrijgbaar) zeer goed te gebruiken. Maar ook een goede natuuronderwijsmethode schenkt hier aandacht aan en is als voorbereiding te gebruiken. Te denken valt aan de methode Leefwereld (Jacob Dijkstra) groep 7: Les 16 en 17. De Junior Electriciteitset is bedoeld voor groep 7 en 8. De oudste leerlingen zullen er misschien minder moeite mee hebben dan die uit groep 7 maar door de opbouw in de leerlingkaarten is het voor beide groepen geschikt, wanneer er maar aan de volgorde van de leerlingkaarten gehouden wordt. De Junior Electriciteitset gaat ervan uit dat de leerlingen in tweetallen werken. Grotere groepjes kan ook, maar dit bevordert de samenwerking niet, aangezien er dan vaak toch één of meerdere leerlingen niet voldoende ermee bezig zijn. De leerlingkaarten zijn zo gemaakt dat de leerlingen ze geheel zelfstandig kunnen maken. Kaart 0 is een introductiekaart waar de leerlingen kennismaken met de symbolen en waar een paar algemene regels gegeven worden. Deze kaart mogen ze bij de vervolglessen erbij houden. Kaart 3 en 4 bestaan uit een a en een b gedeelte. Dit betekent ook dat de leerlingen er de dubbele tijdsduur voor nodig hebben om deze uit te voeren. Het beste is om deze kaarten over twee lessen te verdelen. Gemiddelde tijdsduur per leerlingkaart: 25 minuten. Met de Junior Electriciteitset zullen u en de leerlingen veel plezier beleven. Veel succes! Willem Meijer 2. Inhoud electriciteitset INHOUD: *1 grondplaat *2 lampen *1 zoemer *1 motor *1 drukschakelaar *1 tuimelschakelaar *1 batterijhouder 9 Volt *6 kabels 100 mm (op de leerlingkaarten aangegeven als korte kabels ) *4 kabels 200 mm (aangegeven als lange kabels ) *2 krokodilleklemmen *Leerlingkaarten 0 t/m 5 *Leerkrachtenhandleiding 3

4 3. Aanwijzingen Leerlingkaart 0 - Symbolen herkennen - Algemene regels. - Deze kaart mogen ze bij de volgende lessen erbij houden. Leerlingkaart 1 - Eenvoudige gesloten stroomkringen. - Electrische stroom loopt altijd van plus naar min; dus van de rode naar de zwarte plug van de batterijhouder. - De leerlingen moeten goed in de gaten houden dat de rode plug van de zoemer bij de rode van de batterij hoort, anders doet hij het niet. Leerlingkaart 2 - Ontdekken wat serie- en parallelschakelen is. - Let op! Bij dit materiaal is het niet mogelijk om de zoemer en de motor te gebruiken in een serieschakeling! Parallelschakelingen met deze onderdelen komen bij kaart 5 aan de orde. Leerlingkaart 3 a - Ontdekken wat geleiders en isolatoren zijn. - Zorg ervoor dat er voldoende metalen paperclips zijn! Leerlingkaart 3 b - Verdere ontdekkingen. - Rood (batterijhouder) hoort bij rood (zoemer); op het antwoordenblad is hiervoor de zoemer omgekeerd (de batterij omdraaien kan natuurlijk ook), maar dit ontdekken de leerlingen zelf wel en anders gebruiken ze de motor. Leerlingkaart 4 a - Ontdekken hoe de twee schakelaars werken. - De eerste 5 morsetekens zijn niet volgens het officiële morse-alfabet; laat de leerlingen zoveel mogelijk zelf hun tekens verzinnen. - Een morsestreep betekent een lang sein (geluid of licht) en een punt is een kort sein. Hieronder volgt het officiële morse-alfabet: A =. - H =.... O = V =... - B = -... I =.. P = W =. - - C = J = Q = X = D = -.. K = -. - R =. -. Y = E =. L =. -.. S =... Z = F =.. -. M = - - T = - G = - -. N = -. U = - -. Leerlingkaart 4 b - Schakelaars tegelijk gebruiken. Leerlingkaart 5 - Samengestelde schakelingen; laat ze zo vrij mogelijk werken. 4. Leerlingkaarten (antwoorden) Op de volgende bladzijden zijn de leerlingkaarten afgedrukt. Hierop zijn de antwoorden cursief weergegeven en de tekeningen ingevuld. De leerlingkaarten kunnen klassikaal of door uzelf nagekeken worden, maar u kunt de antwoorden ook op een apart blad kopiëren, zodat de leerlingen ze zelf kunnen controleren. 4

5 Junior Electriciteitset 0 * Hieronder zie je alle symbolen van de onderdelen van de grondplaat afbebeeld. Verbind de symbolen door middel van een lijn met het juiste woord. SYMBOLEN NEDERLANDSE WOORD MOTOR TUIMELSCHAKELAAR DRUKSCHAKELAAR BATTERIJHOUDER LAMP ZOEMER Lees nu de achterzijde 5

6 Junior Electriciteitset Controleer de inhoud van je electriciteitset. Hieronder vind je alle onderdelen die erin moeten zitten. 0 *INHOUD: *1 grondplaat *2 lampen *1 zoemer *1 drukschakelaar *1 batterijhouder 9 Volt * 6 kabels 100 mm * 4 kabels 200 mm *2 krokodilleklemmen LET GOED OP, als je klaar bent met een opdrachtenkaart, moeten alle onderdelen weer op/in de grondplaat zitten! GOED ONTHOUDEN *Wanneer je de zoemer gebruikt, moet de rode plug altijd met de rode plug van de batterij verbonden zijn. *Bij het gebruik van de krokodilleklemmen moeten deze altijd aan de lange kabels geschoven worden. Probeer dit nu maar eens!!!! KOM NOOIT MET DE KABELS IN EEN STOPCONTACT!!!!!! DIT IS LEVENSGEVAARLIJK!!! Veel succes bij het doen van de opdrachtenkaarten! Janssen Techniek 1995 door W. Meijer 6

7 Een gesloten stroomkring 1 * Voor deze schakeling heb je nodig: *batterijhouder *lamp *2 kabels * Bouw onderstaande schakeling op je grondplaat; breng ook de tweede kabel aan en teken deze in de tekening. * Je hebt nu een eenvoudige stroomkring gemaakt, waarbij de lamp brand. *Als je nu weet dat de stroom altijd van de +pool (rood) naar de -pool (zwart) van de batterij loopt: teken dan nu pijlen naast de kabels en de onderdelen, hoe jij denkt dat de stroom loopt. Doe nu de opdrachten op de achterzijde 7

8 Een gesloten stroomkring * Haal nu één kabel weg en schrijf op wat er dan gebeurt.... Probeer dit ook eens met de andere kabel?! Met het weghalen van een kabel verbreek je de stroomkring. Het is dus heel belangrijk dat de stroom rond kan lopen zonder onderbreking; we noemen dit een gesloten stroomkring. * Onderzoek of je nu nog twee andere onderdelen van je schakelbord kan laten werken op de batterij. * Teken je ontdekkingen hieronder. Gebruik alleen de symbolen in je tekening! 1 WOORDZOEKER T E S C H A K E L A A R S T O G G L E S W I T C H C R E D L O H Y R E T T A B H M N I E B U Z Z E R S Z K M O O E T E R O O K L O P H C T I W S H S U P E E M O P D O E B A S I S B M A S C H O R O L Z I J A E L N K E I N H C E T! K R TECHNIEK Battery Holder Buzzer Kabels Lamp Motor Push Switch Schakelaars Techniek Toggel Switch Zoemer De overgebleven letters vormen de volgende zin: Janssen Techniek door W. Meijer 8

9 Serie- en parallelschakeling 2 * We laten nu meerdere lampen op één batterij branden. * Bouw schakeling 1: * Haal kabel 1 weg en schrijf op wat er gebeurt Doe dit ook met de andere kabels. * Geef nu met pijlen aan in schakeling 1, hoe jij denkt dat de stroom loopt. * Bouw schakeling 2: * Haal ook hier kabel 1 weg, wat gebeurt er? Doe ditzelfde met de andere kabels en kijk wat er gebeurt. * Geef ook in deze schakeling de weg van de stroom aan met pijlen. Doe nu de opdrachten op de achterzijde Janssen Techniek 1995 door W. Meijer 9

10 Serie- en parallelschakeling * Let op de lampen! Welk verschil heb je gezien tussen schakeling 1 en schakeling 2? * Bij schakeling 1 staan de lampen achter elkaar in de stroomkring. De stroom gaat van de batterij door de beide lampen en weer terug naar de batterij. (Je hebt dit met de pijlen aangegeven!) Bij schakeling 2 staan de lampen naast elkaar. Allebei de lampen vragen apart stroom. 2 * Deze schakelingen hebben een naam, ze heten parallelschakeling en serieschakeling Zet de goede naam bij de 2 schakelingen: Schakeling Schakeling * Bij welke schakeling is volgens jou een batterij het eerste leeg, en hoe komt dat? * Omcirkel het goede antwoord! Stel je voor, dat je jouw tuin wil versieren voor een groot tuinfeest met allemaal gekleurde lampjes. Welke schakeling kies je dan? Ik zou dan de serieschakeling / parallelschakeling nemen. * Noem twee redenen waarom je voor deze schakeling kiest? * Stel je nu voor dat je heel zuining bent, je wilt dus zo weinig mogelijk elektrische stroom verbruiken; welke schakeling zou je dan gebruiken?... 10

11 Geleider of isolator 3 a * Voor deze schakeling heb je nodig: *Batterijhouder *Lamp *3 Korte kabels *2 Lange kabels *2 Krokodilleklemmen * Het staafje dat in de klemmen zit, is als voorbeeld getekend voor de opdrachten op de achterzijde. Het zit dus niet bij de electriciteitset! Doe nu de opdrachten op de achterzijde 11

12 Geleider of isolator * Hou de klemmen tegen elkaar. Wat gebeurt er? De lamp... Dit betekent, dat de stroomkring... is! * Voor onderstaande opdracht heb je het volgende materiaal nodig: -potlood -metalen paperclip -schaar -gum 3 a * Klem de bovenstaande voorwerpen tussen de krokodilleklemmen zoals het voorbeeldstaafje in de schakeling op de voorzijde. Omcirkel de goede antwoorden in de tabel. maak eerst vak A en doe daarna pas vak B! materiaal A. Ik voorspel, dat de B. Ik zie, dat de lamp lamp wel/niet gaat wel/niet brandt. branden. -Potlood Wel / niet Wel / niet -Metalen pa- Wel / niet Wel / niet perclip -Schaar Wel / niet Wel / niet -Gum Wel / niet Wel / niet * Materiaal dat elektrische stroom doorlaat (de lamp brandt), noemen we een GELEIDER. * Materiaal dat niet een elektrische stroom doorlaat (de lamp brandt niet), noemen we een ISOLATOR. * Een voorbeeld van een GELEIDER is... Een voorbeeld van een ISOLATOR is... 12

13 Geleider of isolator 3 b * Voor deze schakeling heb je nodig: -Batterijhouder -?? Korte kabels -2 Lange kabels -2 Krokodillenklemmen * Stel je voor dat je wilt horen of een materiaal geleider of isolator is, welk onderdeel moet je dan gebruiken?... Teken je oplossing hieronder. Gebruik bij het tekenen alleen de symbolen! Doe nu de opdrachten op de achterzijde 13

14 Geleider of isolator * We weten al dat, als de lamp gaat branden het materiaal de stroom geleidt. En als de lamp niet gaat branden het materiaal een isolator is. * Voer de opdracht hieronder ziende of horende uit. * Onderzoek nu welk materiaal om je heen (in je etui, in je kastje, in de klas enz.) elektrische stroom wel doorlaat (Geleider) en welk niet (Isolator). Vul je ontdekkingen op de goede plaats in de volgende tabel in. (De materialen van kaart 3a zijn al als voorbeeld ingevuld) 3 b GELEIDER -Metalen paperclip -Schaar -Potlood -Gum ISOLATOR Janssen Techniek 1995 door W. Meijer 14

15 Schakelaars 4 a * Bouw nog eens de schakeling van kaart 1. Hiernaast zie je in het voorbeeld) * Hoe kun je de lamp uitdoen?... * Hoe doe je thuis de lamp aan en uit?... * Maak nu een schakeling waarbij je eenvoudig een lamp aan en uit kunt doen. Gebruik daarvoor: -Batterijhouder -Lamp -Tuimelschakelaar -4 Korte kabels -1 Lange kabel en maak de tekening hieronder af. Doe nu de opdrachten op de achterzijde Janssen Techniek 1995 door W. Meijer 15

16 * Als het goed is heb je nu de volgende schakeling gekregen: 4 a Schakelaars *Verwissel nu de tuimelschakelaar door de drukschakelaar en kijk hoe deze werkt. * Welk verschil ontdek je? * Noem een voorbeeld waar je thuis een drukschakelaar gebruikt en waar een tuimelschakelaar: Drukschakelaar Tuimelschakelaar * Met de drukschakelaar kun je heel gemakkelijk seinen doorgeven. Heel bekend zijn bijvoorbeeld de morseseinen, waarbij er hele zinnen d.m.v. korte en lange piepjes of lichtseinen doorgegeven kunnen worden. * Maak samen een morse-alfabet (gebruik daarvoor de tabel) en probeer met licht of geluid naar elkaar te seinen. Zorg ervoor dat anderen niet weten wat jullie naar elkaar seinen. A =.. H = O = V = B =. - I = P = W = C = -.. J = Q = X = D =. -. K = R = Y = E = -- L = S = Z = F = M = T = G = N = U = 16

17 Schakelaars 4 b * De volgende onderdelen heb je nodig: -Batterijhouder -Tuimelschakelaar -Lamp -Drukschakelaar -4 Korte kabels -1 Lange kabel * Alleen de batterijhouder en de lamp zijn al aangegeven. Teken zelf de beide schakelaars zo, dat alles in één stroomkring staat. (Ze staan dus in serieschakeling!) Gebruik bij het tekenen weer alleen de symbolen. * Geef met pijlen aan hoe de stroom loopt. Doe nu de opdrachten op de achterzijde. Janssen Techniek 1995 door W. Meijer 17

18 Schakelaars * Als het goed is heb je de volgende schakeling gekregen: 4 b * Ook hier kun je de lamp verwisselen voor de motor of de zoemer! * Verwissel de schakelaars en probeer de schakeling weer uit; merk je verschil?... * Verwissel nu de lamp en de tuimelschakelaar van plaats; merk je nu verschil?... * Hoe komt het dat de plaats van de lamp en de schakelaars in deze schakeling niets uitmaakt? * Omcirkel het goede antwoord; vul eerst vak A in en voer daarna vak B pas uit! Drukschakelaar Tuimelschake- A. Ik voorspel B. Ik zie dat laar dat de lamp de lamp aan/uit is. aan/uit is. uit uit aan / uit aan / uit uit aan aan / uit aan / uit aan uit aan / uit aan / uit aan aan aan / uit aan / uit! Fouten in vak A geven niet! 18

19 Samengestelde schakelingen 5 * De volgende onderdelen heb je nodig: -Batterijhouder -2 Lampen -Tuimelschakelaar -Drukschakelaar -6 Korte kabels -2 Lange kabels * Maak een parallelschakeling, waarbij de ene lamp door de drukschakelaar bediend kan worden en de andere door de tuimelschakelaar en kijk hoe het precies werkt. * Geef met pijlen aan hoe de stroom loopt. Doe nu de opdrachten op de achterzijde. Janssen Techniek 1995 door W. Meijer 19

20 Samengestelde schakelingen * Maak een schakeling waarbij je de lamp konstant kunt laten branden en je de motor met de drukschakelaar moet bedienen. Maak de tekening af) 5 * Stel je voor dat je een deurbel hebt gemaakt en je wilt tegelijk met de bel (zoemer) ook een lamp zien branden. Waar zou je in de volgende schakeling dan de drukschakelaar neerzetten? De batterij, de lamp en de zoemer zijn al voorgetekend. Teken nu op de goede plaats de drukschakelaar en de kabels. * Maak je eigen alarminstallatie. Je hebt hiervoor nodig: -Batterij -Drukschakelaar -Lamp -Tuimelschakelaar -Zoemer -Kabels Maak de schakeling zo, dat je het alarmsignaal konstant hoort als je hem inschakelt en dat je de lamp kunt laten knipperen. Oplossing: zie volgende pagina. 20

21 * Mogelijke oplossing van de laatste opdracht op leerlingkaart 5. Janssen Techniek door W. Meijer 21

22 22

23 Junior Electriciteitset 0 * Hieronder zie je alle symbolen van de onderdelen van de grondplaat afgebeeld. Verbind de symbolen door middel van een lijn met het juiste woord. SYMBOLEN NEDERLANDSE WOORD MOTOR KELAAR KELAAR JHOUDER TUIMELSCHA- DRUKSCHA- BATTERI- LAMP ZOEMER Lees nu de achterzijde 23

24 Junior Electriciteitset Controleer de inhoud van je electriciteitset. Hieronder vind je alle onderdelen die erin moeten zitten. 0 *INHOUD: *1 grondplaat *2 lampen *1 zoemer *1 drukschakelaar *1 batterijhouder 9 Volt * 6 kabels 100 mm * 4 kabels 200 mm *2 krokodilleklemmen LET GOED OP, als je klaar bent met een opdrachtenkaart, moeten alle onderdelen weer op/in de grondplaat zitten! GOED ONTHOUDEN *Wanneer je de zoemer gebruikt, moet de rode plug altijd met de rode plug van de batterij verbonden zijn. *Bij het gebruik van de krokodilleklemmen moeten deze altijd aan de lange kabels geschoven worden. Probeer dit nu maar eens!!!! KOM NOOIT MET DE KABELS IN EEN STOPCONTACT!!!!!! DIT IS LEVENSGEVAARLIJK!!! Veel succes bij het doen van de opdrachtenkaarten! Janssen Techniek 1995 door W. Meijer 24

25 Een gesloten stroomkring 1 * Voor deze schakeling heb je nodig: * batterijhouder * lamp * 2 kabels * Bouw onderstaande schakeling op je grondplaat; breng ook de tweede kabel aan en teken deze in de tekening. * Je hebt nu een eenvoudige stroomkring gemaakt, waarbij de lamp brand. * Als je nu weet dat de stroom altijd van de +pool (rood) naar de -pool (zwart) van de batterij loopt: teken dan nu pijlen naast de kabels en de onderdelen, hoe jij denkt dat de stroom loopt. Doe nu de opdrachten op de achterzijde 25

26 Een gesloten stroomkring * Haal nu één kabel weg en schrijf op wat er dan gebeurt. De lamp gaat uit. Probeer dit ook eens met de andere kabel?! Met het weghalen van een kabel verbreek je de stroomkring. Het is dus heel belangrijk dat de stroom rond kan lopen zonder onderbreking; we noemen dit een gesloten stroomkring. * Onderzoek of je nu nog twee andere onderdelen van je schakelbord kan laten werken op de batterij. * Teken je ontdekkingen hieronder. Gebruik alleen de symbolen in je tekening! 1 WOORDZOEKER T E S C H A K E L A A R S T O G G L E S W I T C H C R E D L O H Y R E T T A B H M N I E B U Z Z E R S Z K M O O E T E R O O K L O P H C T I W S H S U P E E M O P D O E B A S I S B M A S C H O R O L Z I J A E L N K E I N H C E T! K R TECHNIEK Battery Holder Buzzer Kabels Lamp Motor Push Switch Schakelaars Techniek Toggel Switch Zoemer De overgebleven letters vormen de volgende zin: Techniek moet er ook op de basisschool zijn! Janssen Techniek door W. Meijer 26

27 Serie- en parallelschakeling 2 * We laten nu meerdere lampen op één batterij branden. * Bouw schakeling 1: * Haal kabel 1 weg en schrijf op wat er gebeurt. Allebei de lampen gaan uit. Doe dit ook met de andere kabels. * Geef nu met pijlen aan in schakeling 1, hoe jij denkt dat de stroom loopt. * Bouw schakeling 2: * Haal ook hier kabel 1 weg, wat gebeurt er? Alleen de rechter lamp gaat uit. Doe ditzelfde met de andere kabels en kijk wat er gebeurt. * Geef ook in deze schakeling de weg van de stroom aan met pijlen. Doe nu de opdrachten op de achterzijde Janssen Techniek 1995 door W. Meijer 27

28 Serie- en parallelschakeling * Let op de lampen! Welk verschil heb je gezien tussen schakeling 1 en schakeling 2? De lampen van schakeling 2 branden feller. * Bij schakeling 1 staan de lampen achter elkaar in de stroomkring. De stroom gaat van de batterij door de beide lampen en weer terug naar de batterij. (Je hebt dit met de pijlen aangegeven!) Bij schakeling 2 staan de lampen naast elkaar. Allebei de lampen vragen apart stroom. 2 * Deze schakelingen hebben een naam, ze heten parallelschakeling en serieschakeling Zet de goede naam bij de 2 schakelingen: Schakeling 1 -- Schakeling 2 -- Serieschakeling Parallelschakeling * Bij welke schakeling is volgens jou een batterij het eerste leeg, en hoe komt dat? Bij de parallelschakeling; de twee lampen vragen allebei stroom om goed te kunnen branden, dus wordt er twee keer zoveel stroom verbruikt als bij één lamp. (En bij de serieschakeling wordt de stroom voor één lamp verdeeld over twee lampen; dus daar wordt niet meer stroom verbruikt) * Omcirkel het goede antwoord! Stel je voor, dat je jouw tuin wil versieren voor een groot tuinfeest met allemaal gekleurde lampjes. Welke schakeling kies je dan? Ik zou dan de serieschakeling /parallelschakeling nemen. * Noem twee redenen waarom je voor deze schakeling kiest? 1 De lampen branden feller / je hebt meer licht. 2 Als er een lamp kapot gaat of er gaat één kabel kapot, dan gaat er maar één lamp uit en niet allemaal zoals bij een serieschakeling. * Stel je nu voor dat je heel zuinig bent, je wilt dus zo weinig mogelijk elektrische stroom verbruiken; welke schakeling zou je dan gebruiken? De serieschakeling 28

29 Geleider of isolator 3 a * Voor deze schakeling heb je nodig: *Batterijhouder *Lamp *3 Korte kabels *2 Lange kabels *2 Krokodilleklemmen * Het staafje dat in de klemmen zit, is als voorbeeld getekend voor de opdrachten op de achterzijde. Het zit dus niet bij de electriciteitset! Doe nu de opdrachten op de achterzijde 29

30 Geleider of isolator * Hou de klemmen tegen elkaar. Wat gebeurt er? De lamp gaat branden. Dit betekent, dat de stroomkring gesloten is! * Voor onderstaande opdracht heb je het volgende materiaal nodig: -potlood -metalen paperclip -schaar -gum 3 a *Klem de bovenstaande voorwerpen tussen de krokodilleklemmen zoals het voorbeeldstaafje in de schakeling op de voorzijde. Omcirkel de goede antwoorden in de tabel. maak eerst vak A en doe daarna pas vak B! Materiaal A. Ik voorspel, dat de B. Ik zie, dat de lamp lamp wel/niet gaat wel/niet brandt. branden. -Potlood Wel / niet Wel / niet -Metalen pa- Wel / niet Wel / niet perclip -Schaar Wel / niet Wel / niet -Gum Wel / niet Wel / niet! Fouten in vak A geven niet! * Materiaal dat elektrische stroom doorlaat (de lamp brandt), noemen we een GELEIDER. * Materiaal dat niet een elektrische stroom doorlaat (de lamp brandt niet), noemen we een ISOLATOR. * Een voorbeeld van een GELEIDER is metalen paperclip / schaar. Een voorbeeld van een ISOLATOR is potlood / gum. 30

31 Geleider of isolator 3 b * Voor deze schakeling heb je nodig: -Batterijhouder -Zoemer / motor -3 Korte kabels -2 Lange kabels -2 Krokodillenklemmen * Stel je voor dat je wilt horen of een materiaal geleider of isolator is, welk onderdeel moet je dan gebruiken? Zoemer / motor Teken je oplossing hieronder. Gebruik bij het tekenen alleen de symbolen! Doe nu de opdrachten op de achterzijde 31

32 Geleider of isolator * We weten al dat, als de lamp gaat branden het materiaal de stroom geleidt. En als de lamp niet gaat branden het materiaal een isolator is. * Voer de opdracht hieronder ziende of horende uit. * Onderzoek nu welk materiaal om je heen (in je etui, in je kastje, in de klas enz.) elektrische stroom wel doorlaat (Geleider) en welk niet (Isolator). Vul je ontdekkingen op de goede plaats in de volgende tabel in. (De materialen van kaart 3a zijn al als voorbeeld ingevuld) 3 b GELEIDER -Metalen paperclip -Schaar -Verwarmingsbuizen -Munten -Sieraden -Verdere metalen voorwerpen -Stift van een potlood ISOLATOR -Potlood (hout) -Gum -Houten voorwerpen -Plastic voorwerpen -Papier/karton -Steen -Wol e.d Janssen Techniek 1995 door W. Meijer 32

33 Schakelaars 4 a * Bouw nog eens de schakeling van kaart 1. Hiernaast zie je in het voorbeeld) * Hoe kun je de lamp uitdoen? Door een kabel los te halen. * Hoe doe je thuis de lamp aan en uit? Met behulp van een schakelaar. * Maak nu een schakeling waarbij je eenvoudig een lamp aan en uit kunt doen. Gebruik daarvoor: -Batterijhouder -Lamp -Tuimelschakelaar -4 Korte kabels -1 Lange kabel en maak de tekening hieronder af. Doe nu de opdrachten op de achterzijde Janssen Techniek 1995 door W. Meijer 33

34 * Als het goed is heb je nu de volgende schakeling gekregen: 4 a Schakelaars * Verwissel nu de tuimelschakelaar door de drukschakelaar en kijk hoe deze werkt. * Welk verschil ontdek je? Met een tuimelschakelaar kun je iets konstant inschakelen, maar bij een drukschakelaar moet je er dan konstant op drukken anders gaat het weer uit. * Noem een voorbeeld waar je thuis een drukschakelaar gebruikt en waar een tuimelschakelaar: Drukschakelaar --- Deurbel Tuimelschakelaar --- Lichtschakelaar * Met de drukschakelaar kun je heel gemakkelijk seinen doorgeven. Heel bekend zijn bijvoorbeeld de morseseinen, waarbij er hele zinnen d.m.v. korte en lange piepjes of lichtseinen doorgegeven kunnen worden. * Maak samen een morse-alfabet (gebruik daarvoor de tabel) en probeer met licht of geluid naar elkaar te seinen. Zorg ervoor dat anderen niet weten wat jullie naar elkaar seinen. A =.. H = O = V = B =. - I = P = W = C = -.. J = Q = X = D =. -. K = R = Y = E = -- L = S = Z = F = M = T = G = N = U = 34

35 Schakelaars 4 b * De volgende onderdelen heb je nodig: - Batterijhouder - Lamp - Tuimelschakelaar - Drukschakelaar - 4 Korte kabels - 1 Lange kabel * Alleen de batterijhouder en de lamp zijn al aangegeven. Teken zelf de beide schakelaars zo, dat alles in één stroomkring staat. (Ze staan dus in serieschakeling!) Gebruik bij het tekenen weer alleen de symbolen. * Geef met pijlen aan hoe de stroom loopt. Doe nu de opdrachten op de achterzijde. Janssen Techniek 1995 door W. Meijer 35

36 Schakelaars * Als het goed is heb je de volgende schakeling gekregen: 4 b * Ook hier kun je de lamp verwisselen voor de motor of de zoemer! * Verwissel de schakelaars en probeer de schakeling weer uit; merk je verschil? Nee * Verwissel nu de lamp en de tuimelschakelaar van plaats; merk je nu verschil? Nee * Hoe komt het dat de plaats van de lamp en de schakelaars in deze schakeling niets uitmaakt? Alle onderdelen staan in één stroomkring. Het maakt dan niet uit waar ze staan en of de ene schakelaar uit en de andere aan staat; deze ene stroomkring moet gesloten zijn, wil de lamp gaan branden! * Omcirkel het goede antwoord; vul eerst vak A in en voer daarna vak B pas uit! Drukschakelaar Tuimelschake- A. Ik voorspel B. Ik zie dat laar dat de lamp de lamp aan/uit is. aan/uit is. uit uit aan / uit aan / uit uit aan aan / uit aan / uit aan uit aan / uit aan / uit aan aan aan / uit aan / uit! Fouten in vak A geven niet! 36

37 Samengestelde schakelingen 5 * De volgende onderdelen heb je nodig: -Batterijhouder -2 Lampen -Tuimelschakelaar -Drukschakelaar -6 Korte kabels -2 Lange kabels * Maak een parallelschakeling, waarbij de ene lamp door de drukschakelaar bediend kan worden en de andere door de tuimelschakelaar en kijk hoe het precies werkt. * Geef met pijlen aan hoe de stroom loopt. Doe nu de opdrachten op de achterzijde. Janssen Techniek 1995 door W. Meijer 37

38 Samengestelde schakelingen * Maak een schakeling waarbij je de lamp konstant kunt laten branden en je de motor met de drukschakelaar moet bedienen. Maak de tekening af) 5 * Stel je voor dat je een deurbel hebt gemaakt en je wilt tegelijk met de bel (zoemer) ook een lamp zien branden. Waar zou je in de volgende schakeling dan de drukschakelaar neerzetten? De batterij, de lamp en de zoemer zijn al voorgetekend. Teken nu op de goede plaats de drukschakelaar en de kabels. * Maak je eigen alarminstallatie. Je hebt hiervoor nodig: -Batterij -Drukschakelaar -Lamp -Tuimelschakelaar -Zoemer -Kabels Maak de schakeling zo, dat je het alarmsignaal konstant hoort als je hem inschakelt en dat je de lamp kunt laten knipperen. Oplossing: zie volgende pagina. 38

39 * Moglijke oplossing van de laatste opdracht op leerlingkaart 5. Janssen Techniek door W. Meijer 39

40 40